Bag-ong mga dakbayan
33 ka mga lungsod ang nipadayag sa ilang tinguha nga mamahimong dakbayan. 33 ka mga balaodnon ang gipasaka sa ika-11 nga Kongreso aron pagdason sa ilang sugyot. Apan 24 ra ka balaodnon ang naaprobahan sa mga magbabalaod.
Aron kapugngan ang gihulagway sa mga magbabalaod nga "binuang nga lumbaanay" sa mga lungsod nga mahimong mga dakbayan, ang ika-12 nga Kongreso nipasar og balaodnon nga nipausbaw sa panginahanglan sa kuwarta sa usa ka lungsod una mahimong dakbayan ngadto sa P100 milyones gikan sa P20 milyones lang nga gitakda sa Local Government Code. Ang Republic Act 9009 nahimong balaod sugod niadtong Hunyo 30, 2001.
-o0o-
Apan kay ang mga politiko di man gyod kahutdan og lusot, ang mga kongresista ug mga senador wa motugot nga mabawo ang 24 ka mga lungsod, kansang mga pangu ug mga molupyo gilaoman nga makatabang sa ilang politikanhong mga ambisyon. Nagpasar sila og Joint Resolution 29 nga nag-exempt sa 24 ka mga lungsod gikan sa bag-ong panginahanglan nga P100 milyones nga pundo.
Sa di pa sila makapahimus sa lusot nga gihatagan sa ika-12 nga Kongreso, ang 24 ka mga lungsod giawhag sa pagpasaka og tinagsa sa cityhood bills. 16 ra ka lungsod ang nakatuman—apil ang Bogo, Carcar ug Naga sa Sugbo—maong sila ray nahimong mga dakbayan.
-o0o-
Ang League of Cities of the Philippines (LCP) nakakumbinser sa Korte Suprema niadtong Nobyembre 18, 2008 nga ilegal ang pagkahimong dakbayan sa 16 ka lungsod. Kay gawas nga wa silang katuman sa P100 milyones nga panginahanglan maibanan pa gyod ang bahin sa mga dakbayan gikan sa internal revenue allotment (IRA).
Nipasaka og motion for reconsideration ang nagsubo nga 16 ka lungsod. Napilde sila sa ikaduhang higayon niadtong Abril 28 karong tuiga. Ang boto sa labawng hukmanan nga 6-6 nakahatag sa mga lungsod og gamayng gingi sa paglaom. Maong, bisan klaro lang nangaluya, nipasaka sila og ikaduhang motion for reconsideration.
-o0o-
Sa makapakugang nga pagbali sa hangin, nga nahimong tam-is ug sayo nga pinaskohan sa Bogo, Carcar, Naga ug laing 13 ka lungsod, nibalitok niadtong Lunes ang Korte Suprema. Sa boto nga 6-4, nga wa panginlaboti nila ni Chief Justice ReynatoPuno, Associate Justices Mariano del Castillo ug Antonio Eduardo Nachura, ang 35 ka pahina nga hukom nipatigbabaw na sa legalidad ug kamakiangayon sa pagkahimong dakbayan sa 16 ka mga lungsod.
Gitumbok sa labawng hukmanan nga naaprobahan na sa Kongreso ang pagka dakbayan sa 16 ka lungsod sa wa pa mapahamtang ang mas dakong panginahanglan nga P100 milyones sa ilang kita. Gisalikway sab ang kabalaka sa mga dakbayan nga maibanan ang ilang IRA. Matod sa labawng hukmanan di makapangangkon og pagpanag-iya ang LCP sa IRA nga wa pa maggahin. [30] leo_lastimosa@abs-cbn.com
