Padayong gilalisan hangtod karon unsa kakasaligan ang mga sugilanon sa pagsakripisyo ug pagkamatay ni Kristo. Labi na kay ang mga sinuwat sa tulo niya ka apostoles, silang Mark, Matthew ug Luke, dako og kalainan sa sinuwat sa laing apostol nga si John. Pipila ka eksperto sa Bibliya nitumbok sa mosunod nga mga sukaraan sa ilang pagduda:
- Ang mga sugilanon gisuwat 40 ngadto sa 70 ka tuig na human sa kamatayon ni Kristo;
- Ang mga nagsuwat wa makatambong ni makasaksi sa mga panghitabo nga ilang gihulagway;
- Ang pagsawu-sawo sa mga sugilanon pinaagi lang sa baba, nga maoy naandan niadtong higayona, mahimong naka-usab-usab sa istorya pagpahaom sa katuyoan sa mga tawo nga nagsugilon; ug
- Ang katuyoan sa karaang mga sinuwat di ang paghatag og tukmang sugid sa kasaysayan kon dili ang pagbutyag sa espirituhanong kamatuoran ni Kristo.
-o0o-
Apan gawas sa Bibliya, dunay nahipos nga ebidensiya sa kasaysayan mahitungod ni Kristo. 60 ka tuig human sa kamatayon ni Kristo, ang Jewish historian, si Josephus, nisuwat sa iyang librong "Testimonium Flavium":- Nitumaw si Jesus, usa ka tawo nga manggialamon, nga nakahimo og talagsaong mga butang, magtutudlo sa katawhan nga nihangop sa iyang gibutyag nga kamatuoran sa tumang kalipay;
- Gipaluyohan siya sa daghang Jews ug mga Greek;
- Dihang gikondenar siyang Pilato sa krus, tungod sa pasangil sa dagkong mga opisyal, ang mga nahigugma ni Jesus wa motalaw; ug
- Hangtod karon ang pundok sa mga Kristiyanos (ang ngan sa iyang mga sumusunod) wa mamatay.
-o0o-
Mga detalye sa pagpakamatay ni Kristo gituki nilang St. Augustine ug St. Jerome. Sa iyang bahin, si St. Ephraem nihatag og dugang detalye: "Tinuod, ilang giinat ang iyang lawas ug gipakauwawan sa ilang mga bugalbugal. Ang tawo nga Iyang giumol maoy naghupot sa korona nga tunok. Siya nga nibuhi sa tanang linalang pinaagi sa iyang gahom nitaon sa iyang bukubuko alang sa ilang lapdos."Ubang karaang mga sinuwat nidason sa asoy ni John nga gigapos siya sa mga sundawo, "...ang mga kamot ni Kristo hugot kaayong gigapos nga niagas ang dugo gikan sa iyang mga kuko."
-o0o-
Si John sa Fecamp, karaang monghe nga namatay niadtong 1078, nisuwat sa labing nabantog nga paghulagway sa lawas sa himatyong Kristo nga maoy nakadasig sa daghang pintor:"Iyang hubo nga dughan nangluspad, ang kilid sa iyang lawas napuwa, nainat niyang mga tinai nauga, ang kahayag sa iyang mga mata niawop, tag-as niyang mga bukton nanggahi, nagsinaw niyang mga tuhod nagbitay, way hunong nga dagayday sa dugo nibasa sa gilansangan niyang mga tiil." [30] leo_lastimosa@abs-cbn.com
