Arangkada for June 11, 2007

       DAMGO SA KAUSABAN

 

       Kon kawani ka sa kagamhanan nga nakabantay sa pangabuso, panglaktod ug pangurakot sa imong kadagkoan, unsa may angay nimong buhaton?  Mangiyugpos lang ug molingiw sama sa naandan?  O magpakabana aron pagbaraw sa kahiwian?

        Kon magpakabana ka pinaagi sa pagbutyag sa pag-usik-usik ug pagbolsa sa buhis sa katawhan, apan inay pasidunggan sa imong pagbarug alang sa katarung ug kaligdong, gihasi, gigukod ug giapiki na hinuon, unsa may imong buhaton?  Mangiyugpos pagbalik ug sa makausa pa molingiw na sab, sama sa naandan?  O mangisog ug mosukol ug mosupak sa imong kadagkoan nga, sama sa naandan, wa managana paggamit sa ilang gahom batok nimo, sama sa ilang pagpahilom ug pagpatagam sa mga nag-una nimo?

-o0o-

        Ang pakigbisog batok sa kahiwian di sayon.  Kasagaran ikabangga nimo ang labing gamhanang mga sakop sa katilingban—ma-opisyal man sa kagamhanan o ma-dagko mang haligi sa katilingban—kay sa pagbarug batok sa pangabuso ug pagpahimus matumban man gyod nimo ang ilang dagkong kalyo.  Ug di hapuhap ray imong mapaabot gikan nila.

        Ila ang tanang kapilian paglisudlisod sa imong kinabuhi—mahimo ka nilang hayluon aron nga mohilom na lang, o hudlaton gyod kon magmagahi, o kulban sa kaldero kon mosukol gyod, o taralon sa hukmanan, o hatagan og kinutoban ang imong edad.  Tungod sa imong kaggamay, wa kay ikasarang pagbatok sa ilang panimawos.  Apan ang atong sistema sa hustisya maoy gitahasan aron makaangkon ka og makiangayong kahigayonan pagpanalipod sa imong kaugalingon, ug pagpatigbabaw sa katarung batok sa kadaotan.

-o0o-

        Ang nagkalainlaing mga institusyon nga gitahasan pagpatigbabaw sa kaangayan di sab hinuon hingpit nga gawasnon sa pagtuman sa ilang mga gimbuhaton.  Gamhanang mga politiko ug dagkong mga magpapatigayon maoy nagpahimutang sa mga polis, mga piskal, mga maghuhukom ug bisan sa mga tagduma sa independenteng mga ahensiya sama sa Ombudsman, Commission on Audit ug Civil Service Commission.

        Busa kon modangop ka ning maong mga institusyon, way garantiya nga kapanalipdan ang imong mga katungod ug nga mapatigbabaw ang makiangayon nimong kawsa.  Apan di ka pa hingpit nga mapukan.  Duna pay laing alas nga imong kapasilongan.

-o0o-

        Ang katawhan.  Sila ang labing gamhanan.  Gikan nila ang tanang gahom nga gipahimuslan sa labing dagkong mga opisyal sa kagamhanan.  Sila ang kataposang magbuot unsaon pagpatigbabaw ang labing dakong kaayuhan alang sa labing daghan.

        Apan ang kinabag-an sa katawhan mga kabos ug burong.  Samang gamhanang mga politiko ug dagkong mga magpapatigayon, nga maoy responsable sa pait nilang kahimtang, di motugot nga masakmit pagbalik ang gahom nga dugay na nilang gitahan.  Ang niaging piniliay, samtang dunay pipila ka tilimad-on sa kausaban, nimatuod sa makausa pa nanghawod lang gihapon ang mga kukhan.

        Ang maayong balita nga gitudlo sa atong kasaysayan:  Ang kinabag-an sa katawhan di hangtod sa hangtod nga mapig-otan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for June 10, 2007

SAYOP NGA KASAL

 

Tugoti nga sugdan nako ning sugilanon pinaagi sa
pagtataw nang daan nga di ko maayong kuhaon ni bisan kinsa--bisan sa
labing suod nakong mga higala ug mga kapamilya--pagluhod sa ilang mga
kasal.  Apan tuohi nga puno sa kauwaw kining akong pangumpisal.

Nahadlok kong nagbasol ang mga nasayop na pagkuha nako.  Kay kanunay
kong mauwahi sa mga kasal nga wa nako malimti.  Sa kasal sa akong
pag-umangkon, pinirmahay na lang sa marriage contract ang akong
naabtan.  Sa kasal sa lain nakong kadugo, labihang gum-osa sa akong
Barong Tagalog kay, nakatag-an mo, nataligam-an sa pagpalaba.

-o0o-

Sa labing uwahing kasal nga akong giludhan, andam na kong mobiya sa
bay alang sa simbahan 15 minutos sa di pang kasal.  Apan nakadawat kog
text gikan nilang Jenny Ricarte ug Agnes Sabaldan sa Association of
Concerned Texters (kay ang kaslunon, si Ronald Bustamante, sakop sa
ACT) nga nagsugod nang paso sa kasal.

Maayo na lang nga gidali kog hatod sa akong asawa sa simbahan sa Consolacion.  Naabtan nako ang mga lalaking nag-barong gawas sa simbahan.  Usa nila nitaod dayon nakog corsage.  Nakaginhawa kog luag nga, sa kataposan, wa na gyod ko
mauwahi.  Nakapanungog pa gud kog text nilang Jenny ug  Agnes nganong
nadugay og sugod ang kasal.

-o0o-

Human sa 30 minutos nakong hinuwat, niabot ang bride.
Nakugang ko kay di man siya si Rodina, ang pangasaw-unon ni Ronald.
Diha pa sab kong kabantay nga wa koy bisan usa nga kaila sa mga
tigpasiugda ug mga bisita sa kasal.

Nitawag kong Jenny ug Agnes apan wa nay nitubag.  Hangtod nga nakadawat kog text ni Agnes nga nangutana kon hain kong simbahana kay tua sila sa Fatima Parish sa Basak ug hapit na mahuman ang kasal uban ni Fr. Joy Danao!

Morang wa magtugkad ang akong mga tiil sa yuta nga nanamilit sa mga kaslunon sa Consolacion nga tua diay sa laing simbahan ang akong kasal.

-o0o-

Pag-abot nako sa Fatima Parish, nangaliya na sila og "Our Father."
Mas sayo kay sa pinirmahay sa marriage contract apan nagdukuduko na
ko, wa nang kaako pagtan-aw ni Fr. Joy.

Ang mga paryente sa mga kaslunon, nga napasidan-an na tingali sa akong kanunayng pagka-uwahi, mas nahibung nga duna na koy corsage.  Maayo na lang nga managsama og kolor apan ang ila gikuwintas ang ako gitusok.

-o0o-

Pagpadung na namo sa reception sa Cebu Royale Estate sa Consolacion, si Luz Bugtai, laing sakop sa ACT ang nitawag sa akong atensiyon nga posibleng
nakuwangan ang corsage sa kasal nga nasaypan nakog adto.

Sama sa naandan, mas makahuloganon ang sulti sa akong asawa: Tungod sa akong pakauwaw, mahimong motagam na gyong among mga higala ug kaparyentihan
pagdapit nako sa ilang mga kasal.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for June 9, 2007

        SENTENSIYA SA V-HIRE

 

        Di tinuod nga gi-sentensiyahan nag kamatayon ang mga V-hire (vehicles for hire).  Igo lang silang gipasidan-an nga ang ilang operasyon kutob kutob na lang karong 2013.  Sa ato pa, unom ka tuig na lang ang ilang lugway sa pagpamasahero sa kadalanan.

        Gitataw hinuon sa Land Transportation Franchising and Regulatory Board (LTFRB) nga mahimo pang V-hire nga mo-operate lapas sa 2013.  Apan kinahanglan silang mokuha og laing prangkisa sa Garage-Terminal (GT) Express.  Kansang mga kundisyon sama rang nag-awhag sa mga hingtungdan sa pagpangita na lang daan og bag-ong panginabuhi.

                -o0o-

        Ang V-hire drivers ug operators nga nanambong sa Kapamilya Media Forum sa SM City Entertainment Plaza nitataw nga mas sayo nga mamatay ang ilang panginabuhi kon ilang tumanon ang mosunod nga mga lagda sa LTFRB labot sa ilang pagpamasahero:

·         Di silang kapaningil og plitehan sa matag usa sa mga pasahero kay pakyaw ang ilang bayad, ipasikad sa matag biyahe ug sa gilay-on;

·         Di sila makapakanaog, ug labaw nang di makapasakay og mga pasahero, sa bisan asang bahin sa ilang ruta gawas lang sa gitakda nilang terminal ug destinasyon.

                -o0o-

        Ubos sa GT Express, makahimo na sila pagpangolekta og plitehan gikan sa mga pasahero apan gitakda sab nga tag-P2 ra matag kilometro sa matag pasahero.  Sa ato pa, sa unang lima ka kilometro, makakolekta silag P10, labaw sa P6 nga minimum nga plite sa PUJs.  Apan lahi sa PUJs, di gihapon silang kapasakay ni kapakanaog og pasahero gawas sa ilang garahe ug terminal.

        Matod sa V-hire drivers ug operators maalkanse gihapon sila kay wa man silay pasahero sa pabalik nga biyahe gikan sa ilang destinasyon padung sa terminal.  Maong nihangyo sila sa LTFRB ug sa nangreklamo nga drivers ug operators sa taxis. buses ug PUJs nga hatagan na lag kagawasan ang mga pasahero pagpili sa labing tukma nga sakyanan nga makahatod nila sa nagkalainlaing destinasyon.

                -o0o-

        Si LTFRB 7 OIC Reynaldo Elnar nitataw nga mahimong mausab pang mga lagda kon makumbinser ang ilang kadagkoan sa mga argumento pabor sa V-hire.  Si Cebu City Councilor Jack Jakosalem, tsirman sa transportation committee sa Cebu City Council, nitataw nga angay sang paminawon ang sentimento sa mga pasahero nga nakaphimus sa serbisyo sa V-hire.

        Sa iyang bahin, si Richard Cabucos, presidente sa Metro Cebu Taxi Operators Association (MCTOA), nireklamo nga kon di mabadlong ang kalapasan sa V-hire padayon gyong makan-ang ang mga pasahero sa taxis.  Samtang ang presidente sa Cebu Provincial Bus Operators Association, Nick Villahermosa, masaligon nga di kasustinir ang V-hire sa pagsubay sa ilang mga ruta ug pag-ilog sa mga pasahero sa ilang buses.

        Si Minda Ocliasa, usa sa mga pasahero nga nakapahimus sa serbisyo sa V-hire, nanghinaot nga mahusay ang panagsungi nga di masakripisyo ang interes sa mga sumasakay.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for June 8, 2007

        SENTRO SA LOTTO            

 

        Ang bugtong nahibaw-an sa Philippine Charity Sweepstakes Office (PCSO) mahitungod sa mananaog sa P126.8 milyones sa bola sa lotto karong semanaha mao nga napalit niya ang tiket gikan sa outlet sa F. Ramos St. sa Dakbayan sa Sugbo.  Pulos na lang mga istorya nga di matino ang ubang gisumpay nga kasayuran mahitungod sa labing bag-ong multi-milyonaryo sa Pilipinas—nga taga Guadalupe siya, nga 30 anyos pa, nga lalaki, nga inhinyero, ug nga silingan rang Cebu City Mayor Tomas Osmena.

        Kay wa may bisan gamayng kasayuran mahitungod sa mananaog nga nahimutang sa tiket, mahimo sab nga di siya Sugbuanon kay nakahapit lang sa Ramos (daghang nagpuyo sa boarding houses sa Ramos nga mga tinun-an o mga trabahante nga taga laing lalawigan), nga labaw nang di taga Guadalupe ni silingan sa mayor, nga 60 anyos na, nga babaye diay, ug nga di siya inhinyero.

-o0o-

        Si Roberto Pio Cinco, ang tagduma sa lotto operations sa Sugbo, nitug-an sa DYAB Abante Bisaya nga makobra ug maggasto na lang sa mananaog ang iyang dakong daog apan mahimong sila dinhi sa Sugbo di lang gihapong kaila niya.   Pipila sa higpit nga mga lagda sa seguridad aron pagtino nga luwas ang mga mananaog sa lotto gikan sa mga kriminal ug mga mapahimuslanon:

·         Patalikdon sila sa pagkuha sa hulagway sa ilang pagdawat sa dagko nilang premyo gikan ni PCSO Chairman Serge Valencia; ug

·         Ang tseke nga ilang madawat mahimong idiretso og deposito sa sanga sa Land Bank of the Philippines nga naa ra sab mahimutang sa sud sa samang building ug busa nay bisan gamayng risgo inig gawas nila.

Maong nitambag si Cinco sa mananaog karong

semanaha, ma-Sugbuanon man siya o dili, ug sa umaabot nga mga mananaog sa lotto nga di na sila kinahanglang magda pa og police escorts o bodyguards sa ilang pagkobra.   Kay madugangan lang hinuon ang ilang hataganan og balato.

-o0o-

        Si Cinco niluwat sa mosunod nga mga katin-awan nganong dako kaayong halin sa lotto dinhi sa Sugbo kon itandi sa ubang bahin sa nasud:

·         Ang Sugbo maoy sentro sa minilyon ka mga dumuduong—magpapatigayon, mamumuo, tinun-an o turista—gikan sa nagkalainlaing mga lalawigan sa Kabisay-an ug Mindanao;

·         Kay sentro man sa patigayon sa Kabisay-an ug Mindanao, mas daghang kuwarta ang magbinayloay dinhi sa Sugbo; ug

·         Ang mga Sugbuanon mahigugmaon sa pagpamasin sama sa derby, sweepstakes ug bisan na gani sa ilegal nga mga sugal sama sa tigbakay.

Si Engr. Nigel Paul Villarete, Development ug Planning

Officer sa Dakbayan sa Sugbo, dunay laing pangagpas:  Mas dako ang halin sa lotto dinhi kay nagpabiling luwas ang Sugbo gikan sa jueteng ug last two ug inanay na gyong napapas ang karaang kabuang sa masiao.   [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for June 7, 2007

        WOW, KAUWAW

 

        Human nila pasanginli nga namakak, nagpataka ug nagsamuksamok lang sa iyang mga pasangil, ug human nila siya bugalbugali nga upaw ug buangbuang, ang kadagkoan sa Kapitolyo sa Sugbo nga gipangulohan ni Gobernador Gwen Garcia nikumpisal nga nagsulti diay sa tinuod si Crisologo Saavedra sa iyang pangangkon nga dunay dugang P261 milyones nga gasto sa pagtukod sa Cebu International Convention Center (CICC) nga gipaningil na sa WT Construction.   Apan inay manlipaghong sa kauwaw, si Garcia nipili sa pagpadayon sa pagbuong sa kadungganan ni Saavedra pinaagi sa pagpanghilabot sa iyang pribadong negosyo ug security escort.

        Mao ni tinuod nga dagway sa liderato sa Kapitolyo.   Bisan unsaon pag-retoke sa ilang gamhanang makinarya sa propaganda, nasihag ang ilang kapating ug ka-way kaikog sa Sugbuanong mga magbubuhis.  Nga human gipasaligan nga labihang baratoha sa CICC, karon gi-ulog-ulogan na sab nga wa pa diay mahuman ang kuwentada kay labihan man diayng dakoa sa istruktura nga ilang gitukod.

-o0o-

        Kon tuohan ang balitok karon ni Garcia nga di pa diay to mao ang P581 milyones nga iyang gipangugatan atubangan sa diriyot mapasmo niyang mga dinapit sa Capitol Social Hall niadtong Mayo 3 nga mao ray naggasto, nganong nangahas na man siya pagtandi sa CICC sa susamang buildings sa ubang bahin sa nasud?   Kalangay ba sa paniudto maoy nakalipat niya nga di makiangayon ang pagtandi sa wa pa mahumang kuwentada ngadto sa ubang nahuman nang mga transaksiyon?   O nisuway gyod siya paglipat sa mga Sugbuanon, suma sa pasangil ni Saavedra atubangan sa Visayas Ombudsman, ug nasakpan lang?

        Karong nabisto na nga dul-an gyod diay sa P1 bilyon ang naggasto sa CICC, asa man kuhaon ni Garcia ang kuwarta nga nilapas sa gahin sa Cebu Provincial Board?   Nagplano ba siya paghapak sa dugang gasto ngadto sa gisigehan niya og hisgot nga "reconfiguration" sa CICC?  Di ba mas lisod ipatin-aw nganong mamahimong kabahin sa "reconfiguration" ang electrical, plumbing ug ubang trabaho nga gikinahanglan sa di pa ablihi ug sugdi paggamit ang CICC niadtong Disyembre nga gi-detalye sa WT sa ilang paningil nga gilawalawaan sa Kapitolyo sukad pa niadtong Pebrero 21 ning tuiga?

-o0o-

        Gibahaan ang Arangkada sa DYAB Abante Bisaya og mga tawag gikan sa mga Sugbuanon nga nakasud sa CICC sa nangaging mga semana.   Nga mahimong madugangan pa karong nabisto na nga mahimong moabot gyod diay og P842 milyones ang gasto sa CICC.  Gawas kon kapamatud-an sa Kapitolyo ang WT, di si Garcia, maoy namakak.

        Matod sa mga nakalibot sa CICC ug nakakita sa nangliki nang bungbong, naguba nang mga pansayan ug namurot nang carpet, labihan kakasarangan sa ilang nakita nga nagmahay sila nga naghago pa sa pagsud inay pagpabilin na lang nga magpaantaw sa gawas.   Maong inay motuaw nga, "Wow!," nakaingon sila nga, "Kauwaw!"  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for June 6, 2007

        LABAW SA LOTTO

 

        Si Crisologo Saavedra, ang responsable sa pagkabisto sa giingong mga eskandalo sa mga proyekto sa niaging 12 ^th Asean Summit nga gipahigayon dinhi sa Sugbo, nangangkon nga labaw pa sa nakadaog sa lotto ang mga Sugbuanon tungod sa pagkahunong sa mga transaksiyon nga iyang gibisto ngadto sa publiko.   Tungod sa iyang mga expose, si Saavedra nipahibawo sa iyang pagtambong sa Arangkada sa DYAB Abante Bisaya nga nadaginot sa Sugbuanong mga magbubuhis ang mosunod:

·         P300 milyones ang nadaginot sa gahin alang sa decorative ug street lamps sa mga dakbayan sa Sugbo, Mandaue ug Lapulapu;

·         P20 milyones sa surveillance cameras nga hangtod karon wa dawata sa kapolisan; ug

·         P261 milyones nga dugang gahin sa Cebu International Convention Center (CICC) nga, niya pa, gitagoan ni Gobernador Gwen Garcia gikan sa mga Sugbuanon atol sa kuwentada-nga-way-dokumento nga iyang gipasiugdahan dayong eleksiyon.

-o0o-

        Ang P581 milyones sa atong buhis nga naluwas gikan sa gikahadlokang pangurakot tungod sa exposes ni Saavedra mas dako tinuod sa P126.8 milyones nga nadaog sa bulahan nga molupyo sa Guadalupe, Cebu City sa labing uwahing bola sa lotto sa Philippine Charity Sweepstakes Office (PCSO) karong semanaha.

        Kon wa mong kabantay, samang kantidad ang gideklarar ni Garcia nga iyang naggasto sa pagtukod sa CICC.   Ambot tinuyo ba o naatol lang, si Saavedra mas nadasig sa panagtakdo sa duha ka kantidad nga iyang giisip nga laing di malalis nga timailhan nga magmalampuson gyong iyang kawsa bisan sa kadagko sa mga kalyo nga iyang natamakan.

        Bisan kon siyay nakabisto sa giingong mga kahiwian ug nakaaghat sa Visayas Ombudsman pagbaraw sa mga transaksiyon, si Saavedra nahiagom gihapon sa mga pagpanggukod ug pagbugal-bugal, kasagaran gikan sa mga turutot sa Kapitolyo.   si Saavedra mapasalamaton hinuon nga ang kasarangang mga molupyo nga iyang masugatan sa kadalanan nitimbaya niya, nidasig sa iyang gihimo ug nipasalig nga nangaliya ang tibuok nilang pamilya alang sa iyang kaluwas ug kalamposan.

-o0o-

        Inay tarungon pagtubag ang mga pasangil ni Saavedra kon tinuod bang niabot og P842 milyones ang kinatibuk-ang gasto sa CICC ug nga iyang gitago gikan sa mga Sugbuanon ang P261 milyones nga giingong gipaningil sa WT Construction sa dugang gasto, si Garcia gipasanginlang naningkamot pagsimang sa atensiyon sa mga magbubuhis:

·         Gikiha, gipailisan ug gipasuspenso niya si Acting Deputy Ombudsman Virginia Palanca-Santiago gikan sa pag-imbestigar sa mga pasangil ni Saavedra;

·         Gihudlat niyang mga kawani nga gidudahang maoy nanghatag sa mga dokumento sa CICC ngadtong Saavedra nga ipanglabay gawas sa Kapitolyo; ug

·         Gihilabtan na niyang pribadong negosyo ni Saavedra, apil nang guwardiya nga gidestino sa kapolisan human nakadawat og mga hulga sa iyang kinabuhi, gawas nga gipasidan-an sang pasakaan og kasong libelo uban ang mas dakong danyos sa layong hukmanan sa, nakatag-an mo, Barili.   [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for June 5, 2007

        SAYOP SILANG DUHA

 

        Nasayop si Barangay Kapitan Mary Ann de los Santos sa Lahug, Cebu City sa iyang pasangil nga way proyekto nga gipasiugdahan si Mayor Tomas Osmena sa iyang barangay.   Ang iyang lusot nga mahimong wa lang siya mahibawo sa mga proyekto sa mayor kay wa moagi sa iyang buhatan mahimong makaiban apan di hingpit nga makapapas sa iyang responsibilidad sa pagpakatap sa sayop nga kasayuran.

        Apan di matulisok si de los Santos nga nibuko-buko sa mayor sa niaging eleksiyon pinaagi sa tago nga pagpakatap ngadto sa mga molupyo sa Lahug og mga suwat nga nagsubli sa pasangil.   Bukas nga giluwatan ni de los Santos ang pasangil, ug ambot nganong kalit lang nakalimot ang mayor nga kusganon na niyang gipanghimakak ang maong pasangil, bisan sa wa pa magsugod ang kampanya.

-o0o-

        Ang sayop nga pangangkon ni de los Santos, ug uban niyang mga panaway sa liderato ni Osmena ug sa BO-PK, gisalikway na sa mga Sugbuanon niadtong Mayo 14.   Pinaagi sa paghatag nila ni Osmena og makabungog nga mayoriya ug lab-as nga tulo ka tuig nga termino hangtod sa 2010.  Ambot nganong gibuling-bulingan ni Osmena ang iyang kadaogan ning wa kinahanglana nga pagpanggukod.

        Nasuko ba siya nga, sa makausa pa, napilde na sab sa Lahug?   Nauwaw ba nga wa matinuod ang gipasalig nga labing menos 100,000 ka botos nga mayoriya batok ni de los Santos?  Nahimangod ba nga igo lang niangkon si de los Santos og kapildehan apan maisugon gihapong nagdumili pag-amen niya?

        Bisan unsa pay hinungdan sa labing uwahi niyang pag-ulbo, way katungod si Osmena pagsilot ug paghulga sa kaugmaon sa kabataan sa Lahug.

-o0o-

        Malampuson ang Kapamilya Tree Planting sa bukiran sa Jaclupan, Talisay City niadtong Sabado.   Salamat sa mga sakyanan nga gipaggamit ni Talisay City Mayor Soc Fernandez, kapin sa 300 ka mga tigpaminaw sa DYAB Abante Bisaya ang nag-abot ug nagtinabangay pagtanom sa 3,000 ka lawngon sa nangka, chicos ug sambag nga giandam sa MCWD alang sa kabahin sa 65 ektaryas nilang luna nga maoy gisaligang tinubdan sa tubig sa Metro Cebu gikan sa habagatan.

        Ang tree planting nibukas sa tibuok buwan nga kalihokan sa ika-12 nga sumad sa pagkatukod sa DYAB nga maoy pagsaulog sa kamanggihatagon, pagpasidungog sa pag-inunongay ug pagpalambo sa pagtinabangay sa mga Sugbuanon.

-o0o-

Mosunod nga mga kalihokan:

·         Hunyo 9:  Kumbira sa Kapamilya sa TV Barn sa ABS-CBN Complex sa Jagobiao, Mandaue City;

·         Hunyo 17:  Kapamilya Run Year 7 nga manukad ug matapos sa Sumilon Road sa Cebu Business Park;

·         Hunyo 23:  Local Job Fair sa Cebu Chamber of Commerce and Industry (CCCI) ug Cebu City government; ug

·         Hunyo 30:  Halad sa Kapamilya, ang piyesta sa mga pangalagad sa mga ahensiya sa kagamhanan ug pribadong sektor.   [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for June 4, 2007

       SAYOP NGA SULBAD

 

       Tungod sa makauuwawng kapakyas sa kagamhanan paghatag og kinutoban sa nagkataas nga listahan sa mga suliran sa public schools, bisan pila na ka pamunoan ang nagbanus-banos pagduma sa nasud, nagkadaghan ang nisagop sa niadto-binuang-kaayong-paminawon-apan-karon-mora-nang-katuohan nga pagduda:  Nga ang labing dagkong mga opisyal sa kagamhanan, bisan unsay ilang politikanhong bulok, kabahin sa lapad nga konsabo pagnudnod sa kalidad sa edukasyon ngadto sa iyang labing masulub-ong ang-ang.  Ang katuyoan?  Aron nga ang kinabag-an sa katawhan magpabilin nga burong ug kabos ug mag-agwanta nga nag-ilaid lang gihapon sa tumang katimawa.  Bisan sa kapid-an na ka katuigan nga mga pasalig paghaw-as nila.

        O ang mas yanong katin-awan:  Ang pagpakabana sa mga namunoan paghatag og mas sanag nga kaugmaon pinaagi sa pagtarung sa edukasyon sa kabataan kanunayng malupig sa mas dinalian ug madanihong panginahanglan pagbusog una sa hakog nilang mga panudlanan.

-o0o-

        Sa pagbukas sa klase karong semanaha, masugamak ang kabataan sa naandang litaniya sa mga suliran sa public schools—kakuwang sa classrooms, kakuwang sa mga magtutudlo ug kakuwang sa mga libro.  Inay manlipaghong sa kauwaw pag-atiman ning labing batakang mga panginahanglan, ang atong mga politiko igo lang mo-ulug-ulog (ang bag-ong hubad:  namakak) nga ang edukasyon maoy ilang gihatagan sa labing dakong gahin sa nasudnong budget, mas dako pa kay sa Armadong Kusog ug sa DPWH.

        Gibalikbalik nila ning gikapoy ug nangurayot nang pangulipas bisan dugay rang nabisto ang ilang baraha.  Ang gahin sa edukasyon sa Pilipinas labihan kaubos kon itandi sa ubang mga nasud dinhi sa Asya.  Nga usa sa posibleng mga katin-awan nganong gikan sa pagka ikaduhang labing adunahang nasud sunod sa Japan upat na ka dekada ang nilabay nabiyaan na ta karon ug igo na lang sa paghanggab sa abog sa kalamboan sa atong silingang mga nasud.

        Nakapait kay, tungod tingali sa kakuwang nato og edukasyon, padayon lang gihapon ta nga nagpailad nila.

-o0o-

        Maong inay moawhag sa kagamhanan pagpangita og mas matinud-anon ug mas malungtaron nga sulbad sa mga suliran sa edukasyon, nalipat lang gihapon ta, ug usahay mopakpak pa gani, sa mga programa nga igo lang niwaling sa responsibilidad sa nagpabaya nga mga politiko ngadto sa mga ginikanan ug sa pribadong sektor:

·         Gibuktot ang nagkalisudlisod nang daan nga mga ginikanan sa way kinutobang mga amotan nga gipahamtang sa utro-sang-nalipat-o-sipsip-lang-gyod nga kadagkoan sa Parents-Teachers-Community Association (PTCA);

·         Gidasig ang mga ginikanan pagsakripisyo paglukdo sa mga lingkoranan o paghatag og pintal, bentilador ug kurtina aron mas mapahimutang ang ilang kabataan—ug palihug hatag gyod aron di managanang magtutudlo pagpadagko sa ilang grado; ug

·         Gipasidunggan ang dagkong mga kompaniya nga nisagop og mga eskuylahan, inay tarungon pagkolekta ang ilang buluhisan aron ikapuno sa gahin sa edukasyon, wa nay eskuylahan nga magpasagop ug, labaw sa tanan, di na sila kinahanglang magpaka-aron-ingnon.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for June 3, 2007

       DOWNLOAD SA BEATLES

 

       Gipaabot nga mosulbong pagbalik ang Beatles kon ma-digitize nang ilang mga awit karong tuiga ug mabatian na sa mga batan-on (ang "download generation) ang adunahang 44 ka tuig nilang kabilin.  Kini human nakumbinser sa EMI Group silang Paul McCartney, Ringo Starr ug mga tagtungod nilang John Lennon ug George Harrison paglibkas sa ilang pagsupak nga mabutang ang ilang musika sa Internet.

        Gitiman-an sab sa bag-ong mga banda niadtong Biyernes ang 40 ka tuig nga sumad sa makasaysayanong album, Sgt. Pepper's Lonely Hearts Club Band, pinaagi sa pag-record sa bag-ong mga bersiyon sa bantogang mga awit.  Naabtan ang Beatles og 129 ka adlaw paghimo sa Sgt. Pepper's; taas kaayo kon itandi sa ilang labing una, "Please, Please Me," nga nahuman sud lang sa 585 ka gutlo.

-o0o-

        Salamat sa among kamaguwangang si Buoy nga maoy nipaila-ila nilang John, Paul, George ug Ringo nako, pinaagi sa pagpatokar sa ilang mga awit nga maoy namat-an matag buntag sa gamay pa kong bata, nasentensiyahan ko sa tibuok kinabuhi nga paghigugma sa ilang gatosan ka mga awit.  Bisan ang ilang mga gihimo human nabungkag ang Beatles niadtong 1970.

        Maayo na lang nga wa diay ko mag-inusara.  Mga eksperto sa musika nangagpas nga ang pag-uyon sa Beatles sa pagbaligya sa ilang mga awit pinaagi sa web maoy usa sa labing dakong transaksiyon sa atong panahon—kay bantogan ang ilang musika, bisan pilay pangedaron sa makabati nila:  Grade One nga wa pay buot nga taga Maramag, Bukidnon; o ubanon nang 42 anyos nga sa bisan unsa niyang audio players nga mahuptan duna gyoy "Yesterday" ug "Obladi-Oblada."

-o0o-

        Sa iyang kataposang interview sa Playboy Magazine dayon niyang kamatay, si John nihatag sa iyang panahom sa pipila ka mga awit nga ilang nahimo.  Tuguting akong pakisaw-an ninyo ang iyang mga gipanulti:

·         Love Me Do:  Gisuwat ning Paul sa teenager pa siya, sa wa pa matukod ang Beatles;

·         In My Life:  Maoy labing unang kanta mahitungod sa iyang kinabuhi, sama sa nisunod nga "Strawberry Fields" nga maoy pinuy-anan sa ilang silingan nga Salvation Army;

·         Penny Lane:  Sinuwat ni Paul mahitungod sa iyang kinabuhi, bisan kon si John ang tinuod nga nagpuyo sa dang Penny Lane;

-o0o-

·         Do You Want To Know A Secret:  Dinasig sa karaang awit sa iyang inahan nga iyang gipakanta ni George kay sayon ra ang tuno;

·         P.S. I Love You:  Gisuwat ni Paul samtang didto sila sa Hamburg, Germany;

·         Please Please Me:  Iyang gisuwat samtang naminaw sa "Only The Lonely" ni Roy Orbison;

·         From Me To You:  Gisuwat nilang Paul sud sa sakyanan human nila nahimo ang "She Loves You;"

·         And I Love Her:  Unang "Yesterday" ni Paul;

·         No Reply:  Iyang unang awit nga may resolusyon.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for June 2, 2007

        GUBAT SA KAPITOLYO

 

        Kon nakaduaw ka sa Kapitolyo karong bag-o, nahadlok kong nakabantay ka sa kahigpit sa seguridad nga gihabol sa tibuok palibot.   Mag-agi og duha ka lut-od sa mga guwardiya sa di pa makasud ang imong sakyanan ug kinahanglan kang mopakita sa imong ID ug magkuwintas og pases sa di pang kasud sa mga buhatan.   Sa sud, gisundan ang imong matag lakang sa surveillance cameras ug sa alertong mga guwardiya.

        Ang Kapitolyo sa panahon ni Noy Pabling Garcia ug sa ubang nangaging mga gobernador labihan katahom ug kabukas.   Ang nagbuntaog nga ulohan nihangop sa tanang nanuaw—bata ug tiguwang, kabos ug adunahan, adlaw ug gabii—uban ang pasalig ug pahinumdom nga ang tinuod nga gahom sa kagamhanan nagikan sa katawhan.   Karon ang Kapitolyo nabulit na sa mga koral ug armadong mga guwardiya.  Batok sa iyang kaugalingong katawhan.

-o0o-

        Malampuson gyod tingali kaayong bag-ong sistema sa seguridad kay ubos ra man sa pagduma ni Gobernador Gwen Garcia ug sa iyang security consultant ug manghod nga si Byron Garcia nga nahitabo ang mosunod:

·         Naugdaw ang pipila ka building apil ang mahinungdanong mga dokumento ug kabtangan sud sa Capitol compund;

·         Napatay ang usa ka kanhi mayor pila lang ka metro gikan sa ganghaan sa buhatan sa gobernador;

·         Di nang kaprotesta sa tugkaran ang militanteng mga pundok ug ubang mga kaatbang sa mga Garcia kay gikonbikto na silang daan sa mga Garcia nga mga komunista ug mga terorista; ug

·         Nabuak ang bintana sa Kapitolyo kay gibato sa mga dumadapig usa ka kandidato pagka kongresista nga, kay nagpatuo mang supak sa komunismo ug terorismo, gipatuyangan sa ilang gibati sa nataran sa Kapitolyo.

-o0o-

        Wa pa matagbaw sa paghimo sa Kapitolyo nga morang kampo sa mga armado nga andam sa bisan unsang gubat sa bisan unsang oras, ang pamunoang Garcia nipahugot sab sa ilang seguridad gikan sa ilang kaugalingong mga kawani.

Human pakauwawi nga mga tapolan ug mga mabudhion, pipila ka mga kawani nangreklamo nga gipanglungkab ang ilang mga hunos ug gikatag ang ilang mga dokumento sa sawog tungod lang sa pagduda nga silay nanghatag og makadaot nga mga kasayuran ngadto sa mga sakop sa media.

-o0o-

        Ang labing uwahing lakang ni Garcia mao ang pagdili sa mga kawani pagpaminaw sa radyo.   Gimandoan niyang tanang department heads pagtino nga magmingaw ang tanang buhatan sa Kapitolyo gikan sa mga kanta ug mga komentaryo sa radyo.

        Gisilotan ba niyang KBP Cebu Chapter sa pagpangahas pag-awhag niya pagbalhin sa venue sa usa sa mga kasong iyang gipasaka?   O nagtuo nga ang pagpig-ot makapugong sa mga kawani pagsumbong sa media sa mga transaksiyon nga iyang gisudlan?

        Kon basehan ang gidaghanon sa mga kopya sa labing uwahing memorandum nga nagbaha sa among sibyaanan, napakyas si Garcia sa iyang panghudlat.   [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for June 1, 2007

        KALIMOT DIIN GIKAN

 

        Ang mga batan-on nga nasaag pagbasa ning maong lindog wa na tingaling kaabot, ug kon nakaabot man wa pa tingali kahimungawong ug busa maglisod na paghinumdom, niadtong talagsaong higayon dul-an sa duha ka dekada nang nilabay nga ang tingog ni Gobernador Gwen Garcia mao ray bugtong sumpay tali sa mga biktima sa makalilisang nga pagbaha sa Ormoc ug sa mga Sugbuanon nga nagkahiusa pagtabang nila.

        Ang tam-is ug tagming nga tingog sa mas batan-ong Garcia nakahikap sa malumong kasingkasing sa mga Sugbuanon nga nakahatod dayon sa mga hinabang—mga pagkaon, tambal, sinina, sin, tabla, lansang ug balde—nga maoy labing unang nadawat sa nagbangotan nga mga tagtungod sa kaliboan nga nangamatay.

-o0o-

        Gimingaw ko sa maong tingog.  Kay napulihan na sa singgaak nga puno sa kayugot sa mga opisyal ug mga kawani sa Kapitolyo nga wa katagbaw sa iyang gusto, kasaba nga di makaon og iro sa mga nangahas pagsukwahi sa iyang baruganan ug kantalita nga hupong sa pagpakauwaw ug pagbugalbugal sa iyang giisip nga higpit nga mga kaatbang.

        Daghan nang dagkong kausaban nga nahitabo sukad sa masulub-ong adlaw sa Nobyembre 5, 1991 kanus-a nakamatuod silang Garcia ug ang mga Sugbuanon sa ilang kabayanihon.   Nabungkag nang unang pamilya ni Garcia sa Ormoc ug siya na karoy inahan sa mas dakong pamilya sa 47 ka mga lungsod ug lima ka mga dakbayan sa Sugbo.

Apan lisod gihapon kaayong tuohan nga si Garcia, gikang nagpakitabang alang sa makaluluoy niyang mga katagilungsod hangtod sa pagkahimong labing gamhanang lider sa lalawigan, hingpit nang nakalimot sa iyang gigikanan:

-o0o-

·         Si kanhi gobernador Lito Osmena nga maoy usa sa labing unang nakataak sa naggusbat nga Ormoc, kansang talagsaong liderato nakapalihok dayon sa nagkalainlaing mga hut-ong sa Sugbo pagsagakay sa naalaot nilang kasilinganan, giisip na karon ni Garcia nga nuog, kansang mga sugyot ug panghunahuna di na niya kapuslan, bahala na kon maoy nakatumpi sa P2 bilyones nga panudlanan nga maoy iyang gigasto pagtukod sa CICC ug ubang mga proyekto nga way klarong kuwentada;

·         Si Cebu City Mayor Tomas Osmena, nga maoy nagduma di lang sa mga hinabang kon dili apil na sa pagpahiuli sa suplay sa tubig ug kuryente ug pagpatunhay sa kalinaw sa unang mga adlaw nga nahugno pa sa kakugang ang lokal nga kagamhanan, karon iya na lang yanuyanuhon paghudlat og mga kaso gawas nga gipanak-opan ang kadalanan nga gipanag-iya sa lalawigan;

-o0o-

·         Ang mga doktor sa Sugbo nga nipahigayon sa usa sa labing lapad nga medical mission sa kasaysayan aron pagluwas sa mga himatyon ug pagtambal sa mga masakiton sa Ormoc karon iya nang gipalayas gikan sa luna nga gitugyan na unta sa Kapitolyo ngadto nila; ug labaw sa tanan

·         Ang mga Sugbuanon nga way pupanaganang nitubag sa iyang pangilaba karon di na gani pasidunggan sa labing batakan niyang katungdanan paghatag og kuwentada diin padung ang ilang kuwarta.

Arangkada for May 31, 2007

        ANGKON SA KAPILDEHAN

 

        Ang pag-angkon ni Senatorial Candidate Mike Defensor sa iyang kapildehan bisan kon wa pa mahuman ang nag-aginod nga opisyal nga iskutenyo sa Comelec gipanghinaot nga makapahubas sa tensiyon tungod sa makiangayong pagduda sa oposisyon nga nahilambigit karon ang administrasyong Arroyo sa pagmaniobra sa nauwahi nga certificates of canvass (CoCs) sa pipila ka lalawigan sa Mindanao aron pagpaburot sa mga boto ug pagpadaog nilang Defensor ug kaubanang mga kandidato sa Team Unity.

        Si Defensor nga nalansang sa ika-15 nga luna niangkon nga di na siyang kasud sa "Magic 12" karong 15% na lang sa CoCs ang wa pa maihap.   Gikahadlokan hinuon nga ang pagtahan nang Defensor di makaiban sa nag-aliwaros nga tinguha sa iyang kaubanan sa TU (silang Migs Zubiri, Ralph Recto ug Prospero Pichay) pagpalagpot nilang Aquilino Pimentel III, Antonio Trillanes IV Ug Gregorio Honasan.

-o0o-

        Daghang nahibung sa pagpangiwit ni Defensor kay siya man untay giisip nga labing humot sa mga opisyal nga nag-alirong ni Pres. Arroyo sa wa pang eleksiyon.   Apan batid nga politikanhong mga tigpaniid nagkauyon nga ang talagsaong kasuod ni Defensor kang Arroyo maoy nakalansang sa lungon sa iyang kandidatura.   Kay ang bisan unsang pagduda sa kasuko sa kinabag-an sa katawhan batok sa presidente napapas na sa pagdominar sa Genuine Opposition (GO) sa mga dumadaog pagka senador, bisan pa sa kuwartang gipabaha sa administrasyon ug bisan sa kaapiki sa panalapi ug pagkatibuwaag sa kampanya sa GO.

        Ang pangangkon sa administrasyon sa paglambo sa nasudnong ekonomiya tungod sa expanded value added tax (EVAT) hingpit sang gisalikway sa mga botante.   Ang di malalis nga kamatuoran ini mao ang makapakugang nga pagtibugsok sa kandidatura ni Senador Recto.  Kay bisan sa independente niyang panghunahuna ug sa kahumot sa iyang asawang si Vilma, napahinumdoman ang katawhan sa niaging kampanya nga siyay usa sa mga nangamahan sa EVAT nga maoy nakapasamot sa ilang katimawa.

-o0o-

        Human sa iyang pag-angkon og kapildehan, si Defensor makapa-cute na pag-ingon nga mag-drayber na lang siya alang sa iyang asawa ug mga anak kay nahibawo siyang makakuha siya og abundang pogi points, pamuhun-puhon sa umaabot pa niyang politikanhong mga ambisyon.   Apan wa magnihit ang Sugbo sa mga piliunon nga angayng pasidunggan tungod sa sayo nga pagduko sa kabubut-on sa katawhan.  Duha lang nila:

·         Si Jonkie Ouano, bisan sa kahigpit ug kainit sa niaging kampanya, gawas nga niangkon dayon sa iyang kapildehan nitanyag pa gyod sa iyang tabang ngadto sa bag-ong Mayor-elect sa Mandaue City nga si Jonas Cortes; ug

·         Si Mary Ann De Los Santos nga, gawas nga nakakuha og igong boto bisan sa kaahat sa iyang kandidatura, nitahud sa paghatag sa mga Sugbuanon ni Cebu City Mayor Tomas Osmena og lab-as nga termino.   [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for May 30, 2007

        RAKET SA INSURANCE

 

        Nagbaha ang mga reklamo nga nadawat sa Arangkada sa DYAB Abante Bisaya mahitungod sa bag-ong mga paagi sa pipila ka insurance companies pagdani og mga kliyente.   Ang ilang gihimo mao ang pagpanawag ni bisan kinsa nga nalista sa telephone directory aron pahibaw-on nga nakadaog og gikan sa P25,000 ngadto sa P100,000 nga accident ug health insurance.   Aron makobra ang daog, ang gitawgan kinahanglan nga moadto sa kompaniya aron pagpirma sa gikinahanglang mga dokumento.

        Apan, inay daog, lit-ag maoy nagpaabot sa mga biktima.   Inig abot nila sa buhatan, tanyagan sila og laing insurance packages nga mas mahalon ug dihadiha dayon kumbinsihon sa pagsugod na pagbayad.  Ang mga modiretso lang og hatag sa ilang credit cards mas makaluluoy—dunay pipila ka mga kaso nga gi-swipe nang ilang cards wa pa gani sila hingpit nga makasabot unsay ilang gipirmahan.

-o0o-

        Dakong binuang ning gihimo sa pipila ka insurance companies.   Sama ra nga ilang giilad ang mga kliyente nga ilang gipaadto sa ilang mga buhatan.  Naaghat ang kasagaran sa mga biktima pagbiya sa ilang mga panimay, paglaktaw sa uban nilang mga lakaw, pagplite sa sakyanan ug paghago sa pagbiyahe tungod sa saad nga libreng insurance coverage.

        Kay kon gitug-anan pa ang mga biktima sa telemarketers sa tinuod nga nagpaabot nila—gamitoy kaayong accident ug health insurance bugti sa pagkuha sa gisagolan-og-lipatlipat nga mas mahalong policies—mas daghan tingaling langaw ang masaag sa ilang mga buhatan kay sa mga kliyente nga nag-apas sa libreng garantiya ang ilang kaugmaon.

        Way kalainan ang gihimo sa pipila ka insurance companies sa binuang sa gikaintapang mga tindahan nga kadaghan na isumbong sa DTI apan wa pa gyod mabadlong:    Manawag sab aron pagpahibawo sa mga konsumidor nga nakadaog sa ilang produkto apan makuha lang ang daog kon mopalit una sa lain nilang produkto nga mas mahalon ug gipaburot na pag-ayong presyo.

-o0o-

        Nitiyabaw ang lehitimong insurance companies nga ang among pagsibya sa mga reklamo batok sa pipila nga nagbinuang makapaduhig sa kinabag-an nga nagtinarung pag-edukar sa katawhan sa kamahinungdanon sa pagtigom alang sa umaabot nga mga panginahanglan.   Nakasabot ko sa ilang kahimtang.  Apan mas dako ang kadaot nga mamugna kon amo lang yak-an ug isnabon ang makiangayong mga reklamo sa inosenteng mga biktima.

        Ambot tungod ba sa mas higpit nang kumpetinsiya, o kay mas daghan nang insurance companies, o tungod lang sa kalugak sa pagpatuman sa mga lagda, mas daghan nang nailad sa mga kompaniya nga maayo lang mangolekta apan mora nang tagulilong kon duna nay mga bayranan.   Inay magpaabot kanus-a mokihol ang Insurance Commission (IC), ang ligdong nga mga haligi sa industriya angayng magtinabangay pagbisto sa badlungon nilang kaubanan ug pagtabang pagtudlo sa katawhan aron nga wa nay lain nga matulis sa atubangan.   [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for May 29, 2007

       NABARA NGA IHAP

 

       Dunay tanyag ang kampo ni Congressional Candidate Celestino "Tining" Martinez III ngadto sa mga abogada sa iyang kaatbang nga si Benhur Salimbangon aron mahibaw-an sa labing daling panahon kinsa gyoy nakadaog sa ikaupat nga distrito ug kon tinuod bang gitikas ang niaging piniliay.   Ang tanyag pormal nga giluwatan nilang Atty. Inocencio De La Cerna, ang pangu nga abogado ni Martinez, ug kanhi Compostela Mayor Gilbert Wagas, ang pangu sa Liberal Party sa Sugbo atol sa ilang pagtambong sa Kulokabildo.Com sa DYAB Abante Bisaya nga gipahigayon sa Ayala Entertainment Center matag Lunes sa buntag:

·        Samtang paabuton pang sulti sa mga eksperto tinuod o peke bang 15 ka election returns (ERs) sa Bogo nga tua karon sa Philippine International Convention Center (PICC), iskutenyuhon ang ERs aron mahibaw-an sa mga Sugbuanon pila gyoy boto nilang Martinez ug Salimbangon sa tanang 196 ka presinto sa Bogo; ug

·        Itandi ang moggawas nga mga numero sa ERs nga nakuha ni Salimbangon gikan sa C-Cimpel.

-o0o-

       Ang tanyag gibalibaran dayon sa mga abogada ni Salimbangon nga nakatambong sa tulomanon.   Silang Atty. Ana Marie Militante ug Atty. Riza Mangubat nipasabot nga di makiangayong ipahigayon ang bisan unsang iskutenyo samtang di pa matino ang kaligdong sa ERs.   Gipanalipdan nila ang kamakiangayon sa hukom sa Board of Canvassers nga gipangulohan ni Atty. Eddie G. Aba pagtunol sa ERs ngadto sa mga eksperto sa kaulohan tungod sa mga "depekto" nga ilang nakita sa mga dokumento.

       Apan silang Wagas ug De La Cerna nipasangil nga gipatigbabaw ni Aba ang iyang personal nga pagbati kay sa gimbut-an sa balaod.   Nga nila pa nisangon sa tahas pagsubli sa katinuod sa ERs ngadto ra sa House of Representatives Electoral Tribunal (HRET).  Matod ni De La Cerna kon nagduda gyod silang Aba sa ERs sa Bogo, gitugotan sila sa balaod nga motandi ini sa ERs nga gihuptan sa C-Cimpel o ubang partido.   Inay himuon ni, nasubo si De La Cerna nga nikalit hinuon si Aba pagpada sa ERs ngadto sa kaulohan—bisan way kamandoan sa Comelec en banc o ni Commissioner-In-Charge Resurreccion Borra, o bisan petisyon na lang gikan ni Salimbangon.

-o0o-

       Masaligon si Salimbangon nga, pinasikad sa iyang statement of votes (SOVs) ug ERs sa C-Cimpel, biyaan lang siya ni Martinez ug 10 mil botos sa Bogo ug busa molabaw gihapon og 3,000 botos sa tibuok distrito.   Sa kuwentada sa mga Martinez, kaambasan ni Tining ang 19,000 botos nga mayoriya sa iyang amahang si Junnie, nga giproklamar na pagka mayor sa Bogo niadtong Huwebes, nga makapapas sa 13,100 botos nga mayoriya ni Salimbangon gikan sa walo ka lungsod.

       Apan samtang nabara pang opisyal nga ihap sa Comelec, padayong isig angkonay og kadaogan ang duha ka nagpapili pagpuli ni Kongresista Clavel Asas-Martinez.   [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for May 28, 2007

       ISOG NGA PAGBARUG

 

       Tangkod nang tulo ka buwan human pormal nga gipangayoan si Gobernador Gwen Garcia og kuwentada uban ang tanang mga dokumento sa iyang pagtukod sa kontrobersiyal nga Cebu International Convention Center (CICC), apan wa pa siyay dokumento nga napakita.  Ubos sa balaod, si Garcia duna lay 15 ka adlaw sa pag-aksiyon sa lehitimong awhag sa mga magbubuhis.  Kaunom na mapilu-pilo ang lugway, apan wa gihapon siya magpakabana sa pagtuman sa gimbut-an sa balaod.

        Ang bugtong gihatag ni Garcia mao ang iyang pasalig nga natuman ang tanang lagda ug makiangayon nga naggamit ang minilyon ka pesos nga buhis sa mga Sugbuanon nga gibubo alang sa CICC.  Ang daotang balita alang ni Garcia mao nga ang sibaw nga awhag sa kuwentada ug ang nagbuntaog nga mga pangutana nganong gilaktod ang mga transaksiyon ug kon pila gyoy kinatibuk-ang naggasto sa proyekto di mapahilom pinaagi lang sa pagarpar.

-o0o-

        Samtang giisnab ni Garcia ang mga awhag sa matinud-anong kuwentada, wa niya pasayloa ang mga nangahas sa pagpahinumdom sa iyang batakang katungdanan isip suluguon sa tinuod nga hawod sa Sugbo, ang Sugbuanong mga magbubuhis—ang pagtug-an giunsa niya paggasto ang ilang siningtan ug hinagoan nga kuwarta:

·         Gitawag niya ang mga tawong nakapakita og mga dokumento sa giingong overpricing ug ubang kahiwian sa CICC og "crackpot" (masuko siya nga tawgon og hubog sa gahom apan di siya managana pagtunglo sa mga nisukwahi niya nga "buang-buang"); ug

·         Gibangilan niyang daan ang Visayas Ombudsman, nga maoy giawhag pag-imbestigar sa gidudahang mga transaksiyon sa CICC, pinaagi sa pag-inutil ni Acting Deputy Ombudsman Virginia Palanca-Santiago—kinsa gawas nga gikiha gipasuspenso pa gyod aron kapulihan og di Sugbuanon (human siya nagpatuong nahigugma sa Sugbo ug mga Sugbuanon) nga mao nay pa-imbestigahon sa kaso (feeling hawod na gyod kay siya nay magbuot kinsay pa-imbestigahon niya).

-o0o-

        Nagtuo ba diay si Garcia nga kon iyang mahudlat ug mapahilom pinaagi sa pagpakauwaw si Crisologo Saavedra ug maggapos si Santiago pinaagi sa iyang way kinutoban nga pagpanggukod, motalaw na lang sab ang nagpakabanang mga Sugbuanon sa pagpaningil sa matinud-anong kuwentada sa CICC nga padayon niyang gihikaw gikan nila?

        Angayng pahinumdoman si Garcia nga bisan sa kadako sa gahom ug kalapad sa influencia nga gihuptan karon niya ug sa iyang pamilya, demokratikanhon pa ang atong kagamhanan.  Sa ato pa, duna pay katungod ug kagawasan bisan ang labing gagmay nga mga magbubuhis sa pagsukwahi sa iyang mga baruganan ug kagustohan, sa pagbadlong sa ilang giisip nga paglapas niya sa mga lagda ug pagsukol sa ilang giisip nga pagpangyatak niya sa ilang batakan nga tawhanong mga katungod.

        Ang maong katungod ug kagawasan di niya mahimong pig-otan.  Ug kon nagtuon siya sa kasaysayan sa maisugong pagbarug sa mga Sugbuanon batok sa diktadura ug pagpanghawod, di siya angayng mosuway.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for May 27, 2007

       SILOT SA TIKAS

 

       Tungod tingali sa akong kamasaligon sa akong nangaging mga lindog nga may dagko nang kausaban sa niaging eleksiyon, gibahaan ko sa mga pangutana nganong duna man lagi gihapoy mga kawatan nga nakadaog niadtong Mayo 14.  Samtang dunay pipila ka madasigong mga tilimad-on sa kahinog na sa panabot sa mga botante sa niaging piniliay, apan daghan tinuod gihapong gikaintapan nga mga kukhan nga nasublian pa sa katungdanan.

        Maong tuguting tubagon nako kining mosunod nga labing alingisig nga mga pangutana gikan sa mga nagsunod ning kabos nga lindog uban ang panghinaot nga di pa sila hingpit nga mahugno ug motahan na lang nga wa gyod diay matinud-anong kausaban nga mapaabot gikan sa busluton nga sistema sa piniliay ning nasura:

-o0o-

        Pangutana:  Gitalikdan na ba diay ta sa Ginoo nga wa man gyod siyay gihimo pagbadlong sa mga politiko nga nagpabaha sa ilang kuwarta pagpamalit og mga boto?

        Tubag:  Wa intawon ta talikdi sa Ginoo, ang mga botante maoy nitalikod sa ilang balaanong katungod sa pagpili pinaagi sa pagbaligya sa ilang mga boto tungod ba kaha sa kagutom, o kahakog, o kamapahimuslanon lang gyod sa higayon.  Ang Ginoo molihok sa labing kalibogan nga mga paagi.  Gawas sa naandang pagturok sa mga hubag nga way buthanan ug ubang mga sakit nga way kaayuhan, mahimong hatagan una niya ang mga kawatan og makabungog nga mayoriya aron lang masuspenso inigsugod sa lab-as nga termino o mabalhog sa bilanggoan kay kapamatud-an na gyong ilang nangalisbong kahiwian.

-o0o-

        Pangutana:  Nailad ba lang gihapon nilang kinabag-an sa katawhan bisan sa ilang kakawatan?

        Tubag:  Way nailad, gawas sa mga kawatan—kana kon motuo sa ilang mga turutot nga makabungog ang mandato nga ilang nadawat gikan sa katawhan.  Ang ligdong nga mga botante wa magpapalit ug ang mga napalit nibotar sa mga kawatan di tungod sa ilang pagsalig o pagbilib nila kon dili tungod sa kaikog, o kahadlok, nga paninglan sa mas-dagko-kay-sa-naandan-nga-kuwarta kon mapilde o kon di makuha ang gitinguha nilang mayoriya.

-o0o-

        Pangutana:  Mas nilig-on na bang ilang liderato tungod sa kadagko sa mayoriya nga ilang nakuha?

        Tubag:  Wa molig-on, hinunoa nisamot kahuyang, ang liderato sa mga kawatan.  Ang wa magpapalit daan nang way salig nila, ang mga napalit karon mas nakumbinser na sa ilang kakawatan.  Ang nisamot paglig-on mao ang kahigayonan nga, sa kataposan, masakpan na gyod ang nagkalainlaing palusot sa mga kawatan—nga mahimong nangilkil sa ilang dakong gasto o mas mangilkil pa aron pagbawi sa makalilisang nga gasto ug pagtumpi nang daan sa makinarya alang sa sunod nga piniliay.

Ang nakilkilan na mahimong motiyabaw kon di matuman sa mga kawatan ang gisaad nga mga pabor.  Ug ang mga kilkilan pa mahimong motiyabaw kay di nang kaagwanta sa way kinutobang pagsaka sa mga panginahanglan sa way katagbawang mga kawatan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com