Arangkada of Leo Lastimosa for December 14, 2007

          LUGPIT SA MEDIA

 

          Ang mga lagda nga giumol sa kapolisan, nga mahinangpon dayong gidasonan sa Malakanyang, usa ka mapangahasong pagsuway paglugpit sa kagawasan sa media.  Si Pres. Arroyo ug ubang mga opisyal sa kagamhanan, nga ganahan kaayong mopahimus sa media kon pabor nila apan di sab managana paggukod ug pagpaposas sa mga magsisibya ug mga peryodista kon mahudlat nang ilang pamunoan, way katungod sa paghigpit sa media unsay ilang mahimo ug unsay di nila mahimo.

          Tungod sa ilang kahubog sa gahom ug kahigwaos pagpabilin sa katungdanan, sayon kaayo alang sa pamunoang Arroyo ang paghikalimot ug paghandos sa suok sa probisyon sa batakang balaod nga nagdili sa pagpasar og balaod nga makagapos sa kagawasan sa media.   Kon gidid-an ang Kongreso pagpasar og balaod batok sa media, nganong magpahilas-hilas mang Malakanyang pagpamugos sa taphaw nilang mga lagda?

-o0o-

          Nasobrahan ra bang kasibaw ug kamasuk-anon sa reaksiyon sa mga sakop sa media sa pagposas sa ilang kaubanan nga ni-cover sa pagsakmit ni Sen. Antonio Trillanes IV sa Manila Peninsula niadtong Nobyembre 29?   Kon kabahin ka sa pipila na lang nga padayon pang nibilib ni Pres. Arroyo, mahimong di ka managana pag-abiba sa linya sa Malakanyang.

          Apan kon tinuoray kang mahigugmaon sa kagawasan ug demokrasya, di kapugngan ang imong kaugalingon pagpakigsawo sa nagbuntaog nga kabalaka sa media:

·         Sa kadaghan na sa mga kudeta nga nahitabo sukad sa 1986, nga naglakip sa mas lapad ug mas duguon pang mga pagsuway pagsakmit sa kagamhanan, way bisan usa ka sakop sa media nga gidakop ni giposasan; ug

·         Human nagnukus-nukos sa pagpanghudlat ug pagpangayog pasaylo, kusganong gipasidan-an ang media nga posasan lang gihapon ang media kon dunay umaabot nga susamang mga panghitabo.

-o0o-

          Human sa pagkapukan sa diktadura ni Ferdinand Marcos, si Arroyo lang ang nakaako sa pagronda sa buhatan sa usa ka pamantalaan ug pagdili sa mga protesta sa kadalanan.   Nga mas makahahadlok kon itandi sa pagpasakag kasong libelo ni Cory Aquino batok sa pipila ka peryodista ug sa pag-abog ni Joseph Estrada sa advertisers sa laing pamantalaan.

          Maong may sukaranan ang kahadlok nga mahimong may laraw si Arroyo pagpahilom sa media.

-o0o-

          Ang labing makiangayong makaumol og mga lagda alang sa media mao ra sab ang mga haligi sa industriya.   Labaw sa code of ethics sa nagkalainlaing media organizations, labing epektibong makabadlong sa pangabuso sa media ang gawasnong kumpetinsiya.  Ang gawasnong media di mahitabong magkasabot paglubong sa kamatuoran ug pagsangyaw sa bakak.

          Unsay labing lig-on nga garantiya batok sa way kukauwaw nga pangilad ug panagkonsabo sa tanang sakop sa media?   Ang mabuot nga publiko.  Kon pasagdan sa mga sakop sa media nga magusbat ang ilang credibility, wa nay motan-aw, wa nay mo-advertise ug di mahitabong molahutay.   [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for December 13, 2007

          NAGBAGANG KASILAG

 

          Ang pagkisikisi sa Malakanyang sa sangpotanan sa survey nga si Pres. Arroyo ang giisip sa katawhan nga labing kurakot sa tanang presidente sa Pilipinas makapalig-on lang sa pagtuo nga ang kinabag-an wa na ganahi sa iyang pamunoan, bisan sa tanan niyang pangangkon sa ekonomikanhong kalamboan, ug nga ang mga maniobra na lang ni Arroyo maoy nakababag sa iyang pagkalagpot gikan sa gahom.

Modason sab ni sa pagtuo nga ang kinabag-an nituo na sa mga pasangil sa pagpangawat ug pagpanikas batok ni Arroyo bisan sa iyang paggamit sa kinatibuk-ang makinarya sa kagamhanan pagdumili pagtubag sa mga pasangil, paghaylo ug paghudlat sa mga namasangil ug pagbabag sa tanang mga pagsuway paghimog matinud-anong mga imbestigasyon sa labing sibaw nga mga pasangil.

-o0o-

          Ang pagkuwestiyon sa Malakanyang sa nagbayad, sa kagamay ra sa respondents ug paagi pagpahigayon sa survey labihan kataphaw nga di mahimong makasagang sa higanteng sagpa nga ilang nahiagoman:

·        Bisan kon ang nagbayad sa survey, si kanhi-senador Sergio Osmena III, lider sa oposisyon, ang kaligdong ug katakos sa Pulse Asia nga maoy naghimo sa nasudnong survey niadtong kataposan sa Oktubre napamatud-an na sa nangaging katuigan;

·        Bisan kon 1,200 ra ang respondents sa Luzon, Kabisay-an ug Mindanao, gigamit sa Pulse Asia ang napamatud-an nang survey formula sa makiangayong pag-apud-apod sa respondents aron mamahimong representante sa sentimento sa kinabag-an; ug

·        Ang Malakanyang kusog sab kaayong niabiba ug niwarawara sa mga sangpotanan sa nangaging surveys sa Pulse Asia nga nipabor nila.

-o0o-

          Mas epektibong panagang sa Malakanyang mao ang pagbanhaw sa makalilisang nga kahiwian nga nahimo sa diktadura ni Ferdinand Marcos ug sa ubang nangaging mga presidente.  Apan di silang kapaburot sa pangurakot ni Joseph Estrada nga ilang gipasaylo; ni Fidel Ramos nga ilang alyado; ug labi nang Cory Aquino nga maoy nakapabanhaw sa demokratikanhong mga institusyon sa nasud human makalingkawas sa mga kuko sa martial law.

          Mahimo hinuong modangop ang palasyo sa kamatuoran nga mas nagbuntaog lang ang mga pasangil sa kahiwian batok ni Arroyo kay mas lab-as man sa panumdoman sa katawhan ang bag-ong mga eskandalo kay sa nangagi ug posibleng mas dakong mga bulilyaso.

-o0o-

          Inay tulisukon ang Pulse Asia ug ang oposisyon, angayng mamalandong si Arroyo sa di malalis nga kasilag sa katawhan sa iyang pamunoan.  Nga bisan sa iyang pagluok sa Kongreso, sa pagpahilom sa iyang politikanhong mga kaatbang ug pagpabaha sa mga pabor alang sa iyang mga alyado, ang katawhan, nga maoy kataposang mohukom niya, wa diay malipat ni mailad.

          Ug kon ingon ini kakusganon ang pagtunglo sa katawhan sa iyang binuhatan, nga giila siyang mas kawatan kay sa gikaintapan-sa-tibuok-kalibotan nga si Marcos samtang naa pa siya sa gahom, unsa man kahay iyang dangatan kon matangtang na sa katungdanan?   [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for December 10, 2007

       TULIS SA PASKO

 

       Sama sa nangagi nilang mga lagda, maglisod ang Departamento sa Edukasyon (DepEd) pagpatuman sa ilang pagdili sa mga magtutudlo sa mga tulonghaang publiko pagkolekta og naghinobrang amotan sa ilang mga tinun-an alang sa bongga nga Christmas parties:  Lalisunon pa unsay naghinobra ug unsay makiangayong amotan; ug labaw pang lalisunon unsay bongga ug unsay tukma nga kasaulogan sa pasko.

        Kon matinud-anon ang DepEd sa pagluwas sa kabos nga mga tinun-an ug ilang mga ginikanan gikan sa dugang palas-unon sa pagsugat sa pasko, angayng hingpit na lang gyong idili ang Christmas parties sa public schools.  Apan wa pay nagmalampuson sa pagbatok sa pagpuno sa pasko sa way kinutobang listahan sa mga hinungdan sa paggasto.

-o0o-

         Sama nga di hingpit nga mapatigbabaw sa kagamhanan ang kamandoan sa batakang balaod nga librehon ang edukasyon sa elementarya ug high school.  Maong gawas sa di kalikayang gasto sa sinina, sapatos, plitehan ug bawon sa mga bata, mabuktot sang mga ginikanan sa nagbuntaog nga mga amotan sa mga tulonghaan.

        Ang nahaunang lagda sa DepEd nga nagdeklarar sa tanang amotan nga "voluntary" wa hingpit nga mapatuman.  Padayong gigamit ang mga amotan nga panginahanglan sa enrolment, o sa clearance sa pagtapos sa tuig tingtungha, o sa pagpakauwaw sa mga tinun-an kansang mga ginikanan nagdumili pagbayad.

        Ang mga magtutudlo padayong namugos pagkolekta sa amotan sa kahadlok nga madaot ang ilang performance rating.  Salamat sa wa na tagoing pasumbingay, o pasidaan gyod, sa ilang mga principal ug superbisor nga ang gidak-on sa koleksiyon magpakita sa kalidad sa ilang "leadership."

-o0o-

        Ang pagpakaaron ingnon sa DepEd nga gawasnon ang mga tinun-an ug mga ginikanan pagbalibad sa mga amotan kon di mahimo sa ilang panudlanan, kabahin lang sa mas dakong hilas-hilas sa kagamhanan.  Kansang kapakyas paghatag sa batakang mga panginahanglan sa edukasyon----magtutudlo, classrooms, libro ug lingkoranan----maoy hinungdan nga ang mga amotan nagpabiling tulis sa atubangan.

        Inay mangayog pasaylo sa kapakyas paggahin og igong kuwarta alang sa edukasyon matag tuig, ang kagamhanan nagpaugat pa hinuon pag-awhag sa mga ginikanan----ang mga magbubuhis nga tag-iya sa katigayonan nga ilang giusik-usikan sa way kapuslanang galastohan----nga angay silang motabang paghimo sa mga tulonghaan nga haom sa pagkat-on sa ilang mga anak.

-o0o-

Maong sa mosunod nga mga adlaw, makabati na sab ta sa sibaw nga bagulbol sa mga ginikanan nga Christmas parties nga ipahigayon sa mahalong mga kan-anan.  Kay nag-anad nang mga tagduma sa mga tulonghaan nga mahadlok mobarug pagreklamo ang nabuktot-apan-mas-nahadlok-nga-hagbungon-ang-ilang-kabataan mga ginikanan.  Kon masakpan man, masaligon nga duphan sa ilang kadagkoan.

Ug unsay gihimo sa PTCA nga mao untay gilaomang morepresentar sa mga ginikanan?  Silay mag-una-una pagpaburot sa amotan.  Kay mahimo mang laing kahigayonan pagpaburot sa panudlanan sa pipila ka kurakot nga kadagkoan sa kahugpongan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for December 9, 2007

       PASPAS UG LUWAS

 

       Bag-o ba lang kang nakumbinser pagpalit og personal computer (PC) ug nagpataod og internet connection tungod sa mga saad sa usa ka kalibotan nga kasayuran nga imong makuha sa tumoy lang sa imong mga tudlo ug sa labing bag-ong mga teknolohiya nga makahimong mas sayon sa imong kinabuhi?  Kon mao, akong mga pahalipay.  Kabahin ka na sa 10% sa atong populasyon nga nahimong kabahin ning labing dakong rebolusyon sa atong panahon.

        Tungod ba kaha sa kakabos, o sa kalimitado pa sa internet access sa hilit nga mga bahin sa nasud, nabiyaan na ta pag-ayo sa ubang kanasuran, diin dul-an na sa 100% sa ilang katawhan ang dunay internet access.  Gipaabot hinuong inanay na tang makaapas tungod sa pagtidlom sa presyo sa PCs ug sa pagpalambo sa libre o mas baratong internet connections.

-o0o-

        Apan inanay ka na bang nagmahay sa pagtakilid aron paggasto sa imong hiniposang kuwarta alang sa PC ug internet kay wa matuman ang gipasalig nga paspas nga kasayuran ug kasayon sa kinabuhi?  Kon mao, wa ka mag-inusara.  Kabahin ka sa kinabag-an sa internet users nga nag-antos sa nagkamang nga internet connection, siyam-siyaman una maka-access sa ilang kinaham nga websites ug manghuy-ab unag kadaghan sa di pang kapalihok sa ilang paboritong applications.

        Kining problemaha di monopoliya sa mga nagsalig sa dial-up internet.  Nahiagom sab ini bisan ang nag-antos sa mas dagkong binuwan nga bayranan sa broadband internet.  Bisag unsaon nilag reklamo, ang provider igo lang moingon nila nga mahimong naatlan lang nga daghang naggamit sa ilang dapit, o nga ang teknolohiya padayon pang gipalambo ug may mga higayon nga matakilpo.

-o0o-

        Kasurenderon ka na ba?  Hapit na matental sa di na pagbayad ug magpaputol na lang ug kalimtan na lang ang tanang nindot nga mga saad sa internet?  Ayaw una, duna koy nahibaw-ang sulbad sa imong suliran.  Ayawg kabalaka, libre ni, way bayad.  Ug di angayng mabalaka ang Globe, Smart ug ubang providers.  Di ni makadaot sa ilang negosyo.

        Ang akong gipasabot mao ang OPENDNS, nga mahimong ma-access sa http://www.opendns.com.  Ang ilang website dunay yanong mga giya unsaon pagpalihok ang DNS sa imong PC alang sa mas paspas ug mas luwas nga pag-surf sa internet.

-o0o-

        Mapahimuslan nimong libreng teknolohiya sa OPENDNS pinaagi sa pag-click sa Start, dayon Control Panel, dayon Network Connections, dayon LAN or High-Speed Internet, dayon Properties, dayon Internet Protocol (TCP/IP), dayon Properties, dayon Use the following DNS server addresses, sa unang blangko ibutang ang 208.67.222.222, sa ikaduhang blangko ibutang ang 208.67.220.220.  I-click ang OK ug pahiyom og dako.

        Gawas nga mas paspas nang imong internet connection, ang OPENDNS motabang sab nimo pagbabag sa pornographic sites ug ubang websites nga nakahurot sa panahon sa mga batan-on.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for December 8, 2007

       13^th Month Pay

 

       Obligado ang tanang kompaniya pagbayad sa ilang mga kawani og 13^th month pay.  Lahi sa bonus nga mahimong di ihatag kon di paigo ang pundo sa kompaniya, ang pagbayad sa 13^th month pay gimando sa Presidential Decree No. 851.  Ug kinahanglang mahatag nang benepisyo unya o sa di pang Disyembre 24.

Apan sama sa ubang mga balaod, ang PD 851 nagtugot sa mosunod nga mga kompaniya paglingkawas sa obligasyon:

·         Kon alkanse og 40% sa ilang naandang kita sa niaging duha na ka tuig;

·         Gobyerno ug iyang mga korporasyon, gawas lang sa pribadong subsidiaries;

·         Employers sa mga katabang sa bay ug family drivers; ug

·         Employers nga nanuhol pinaagi sa komisyon o boundaries (sama sa taxi ug PUJ).

-o0o-

        Ang pagkuwenta sa 13^th month pay ipasikad sa batakang suholan, way labot ang Cola (cost of living allowance), overtime pay ug ubang mga benepisyo.  Tibuok kantidad ang madawat sa kawani kay di ni pahamtangan og income tax.  Kon wa pa kang kaabot og usa ka tuig ang kawani, ang benepisyo kuwentahon pinaagi sa pagbahin sa gidaghanon sa buwan nga iyang natrabahoan sa 12 ka buwan (x/12).

        Ang benepisyo di apilon pagkuwenta sa overtime ug ubang mga benepisyo ug sa amotan sa SSS ug retirement plans.  Aron di mabug-atan ang kompaniya, mahimong duhaon ka hugna ang pagbayad----ang unang tunga sa Hunyo atol sa enrolment sa mga bata ug ang ikaduha sa dayong Pasko.

Ang mga pakyaw, nga gisuholan pinasikad sa gidaghanon sa ilang mahuman ug di sa gitas-on sa ilang pagtrabaho, makadawat sa bog 13^th month pay.

-o0o-

        Ang mga kompaniya nga mangangkong alkanse di sayon nga makalikay sa obligasyon.  Ang mga ebidensiya sa labing menos 40% nga alkanse kinahanglang iptaban sa petisyon nga isumiter ngadto sa regional director sa Department of Labor and Employment (Dole).  Kinsa gimandoan pag-transmit sa petisyon ngadto sa Labor secretary sud sa 24 oras human ni niya nadawat.

        Sa pikas bahin, ang pagbayad sa 13^th month pay di paigo.  Kinahanglang pormal nga pahibaw-on sa kompaniya ang Dole nga nakatuman siya sa balaod unya o sa di pang Enero 15 sa bag-ong tuig.

-o0o-

        Maayong balita alang sa mga magtutudlo:  Gihatagan mo og espesyal nga pagtagad sa balaod:  Makadawat mo og usa ka buwan nga suholan isip 13^th month pay bisan wa kaabot og 12 ka buwan ang inyong pagtudlo sa usa ka school year.

        Daotang balita sa bag-ong nakasud o namalhin nga mga kawani:  Ang bag-ong mga kompaniya, kansang operasyon wa pang kaabot og usa ka tuig, di obligado nga mobayad sa benepisyo ngadto sa ilang mga kawani.

        Sa kataposan, samtang wa imando sa balaod ang bonus, gimando ni sa kaangayan kon nilambo ang patigayon.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for December 7, 2007

          TINAGOAN SA BOHOL?

 

          Ang pag-ulbo sa dinamita nga gigamit sa pangisda sa isla sa Olango, nga nakapatay ni Marcelo Gerongco ug mahimong makabuta sa iyang 13 anyos nga anak nga si Carlos, nakabisto nga ahat ang pangangkon sa lokal nga mga opisyal nga nasulbad nang ilegal nga pangisda.   Gawas sa kakuwang sa pump boats, mas dakong suliran ang kakuwang sa edukasyon sa mga mangingisda nga nagtinguha og paspas nga panguwarta.

          Matod ni Lapulapu City Vice Mayor Mario Amores wa silang kahibawo diin gikan ang blasting caps nga gigamit sa mga mangingisda.   Nahibung siya nganong nabanhaw ang suliran nga nasulbad na niadto ni anhing Cebu City Bantay Dagat Chairman Jojo dela Victoria.

-o0o-

          Sukwahi sa sibawng pagsaway batok sa ilang junket sa Uropa, mainitong gihangop ang gitakdang paghapit ni Pres. Arroyo sa Kuwait aron pagluwas sa nakonbiktong overseas Filipino worker.  Kitang nakasaksi sa pait nga kahimtang sa OFWs sa ubang kanasuran nipasidungog sa mga pagsuway pagluwas ni Marilou Ranario, magtutudlo sa Surigao nga nakonbikto pagpatay sa iyang employer sa Kuwait, gikan sa silot sa kamatayon.

          Maong daghang nahugno dihang gikanselar ni Arroyo ang iyang biyahe sa Kuwait.   Mahimong wa kadawat og pasalig nga makig-atubang ug maminaw niya si Sheikh Sabah al-Ahmad al-Sabah.   Apan wa ning kapapas sa pagduda nga way luna sa iyang kasingkasing ang iyang giulug-ulogan nga bag-ong mga bayani.

-o0o-

          Mga turistang langyaw gitulis samtang nanuroy sa Bohol.  Unom ka tinun-ang Hapones nga nagsakay og coaster gibanhigan sa tulo ka tulisan sa Barangay Nan-od, Sierra Bullones, gitionan og mga rebolber ug gipanguhaan sa ilang alahas, cellular phones ug kuwarta.   Nakasibat ang mga tulisan bisan kon ang mga turista gikuyogan og polis gikan sa Kampo Dagohoy sa Tagbilaran City.

          Kuwestiyonable nang daan nganong way nahimo ang polis pagpanalipod sa mga turista.   Kuwestiyonable sang gikatahong kapakyas sa kapolisan sa Bohol pagpahibawo sa ilang kadagkoan.  Labing kuwestiyonable ang gikatahong pagpasidaan nila sa mga biktima sa di pagsaba sa ilang kasinatian.   Gikahadlokan nga di ni unang higayon nga gitagoan ang mga krimen batok sa mga turista.

-o0o-

          Angayng pasidunggan ang mga Bol-anon sa malambuon nilang industriya sa turismo.   Usa ko sa nakatilaw sa mainiton nilang pag-abi-abi ug hapsay nga pagpatuman sa tour packages pila na ka Semana Santa ang nilabay.  Di ko gustong motuo nga ang pagpamakak maoy usa sa sukaranan sa ilang kalamposan pagdani sa lokal ug langyawng mga turista.

          Angayng angkunon sa kadagkoan sa Bohol nga ang pagdagsang sa mga turista makadani sab sa mga kriminal.   Mas dali ning masulbad kon angkunon nga duna silay problema inay paundayonan ang pagpaka aron-ingnon nga giurom lang ang ilang mga bisita.  Di katabonan ang atraso sa ilang kapakyas pagsikop sa mga tulisan pinaagi sa pagpasiugda sa mas dakong atraso pagtago sa mga krimen gikan sa katawhan.   [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for December 6, 2007

          MAS DAKONG ESKANDALO

 

          Kon tarung kang kongresista, nga nag-atubang sa daghang mahinungdanong gimbuhaton, sama sa pagpasar sa balaodnon paglaslas sa presyo sa mga tambal ug pagtuki sa impeachment complaint batok sa mga opisyal sa Comelec sa di pang bakasyon sa Pasko ug bag-ong tuig, motakilid kaha ka paggasto sa imong kaugalingong kuwarta aron pagkuyog sa biyahe ni Pres. Arroyo sa Uropa nga wa kay bisan gamay na lang labot?

          Mao ni angayng isumbalik ngadto sa kapin sa 30 ka kongresista ug tulo ka senador nga pulos sikit sa Malakanyang, nga inay mangayo og pasaylo sa magbubuhis human nasakpan sa makauuwaw nilang junket, nagpapating na hinuon pagreklamo nga nahasol sila sa higpit nga schedule sa mga lakaw ni Arroyo ug nga way bisan usa ka dako sa nasudnong panudlanan nga naggasto sa ilang pag-adto sa Espanya ug Britanya.

-o0o-

          Ang kakasaligan sa mga kongresista nga niinsistir nga gikan sa pribado nilang mga bolsa ang ilang giplite sa mga ayroplano ug gibayad sa hotels sama kabililhon sa huyang nga bag nga papel nga gisudlan sa P500,000 nga ilang gihimakak nga gipabaha sa hawanan sa Malakanyang.   May abundang sukaranan ang katawhan sa pagduda kamao pa bang mga magbabalaod mopugong sa ilang kaugalingon paggamit sa buhis sa katawhan sa matag kahigayonan pagpahimus sa ilang katungdanan.

          Mas katuohan ang katin-awan ni Kongresista Neptali Gonzales III:   Nga nag-ilogay pagkuyog sa biyahe ang mga kongresista, bisan kadtong way bisan gamayng labot sa mga tigom nga tambongan, aron makahunghong sila ni Arroyo sa ilang gipangayong mga pabor.   Gikatahong mas maminaw ang presidente sa ilang sipsip kay mas maayong iyang buot kon magbiyahe sa ubang kanasuran nga di siyang kabasa ni kapaminaw sa sibaw nga mga pagsaway sa mga eskandalo sa iyang pamunoan.

-o0o-

          Ang labing lisod nga tubagon sa laagan nga mga kongresista mao ang pagka-inutil sa mga gimbuhaton sa Kongreso tungod sa ilang pagpalta.   Naalkanse nang daan ang mga magbubuhis sa dakong gasto sa ilang junket, hingpit pa gyong napilde kay nabara ang mga balaodnon ug ubang mga gimbuhaton nga maoy nag-unang kapuslanan sa ilang pagpapili sa katungdanan.

          Gawas lang kon makawarawara silag kauyonan nga ilang gipirmahan uban sa Espanya ug Britanya nga makaayo sa ilang tagsa-tagsa ka mga distrito, mosamot gyod kaubos ang pagtan-aw sa ligdong nga mga botante sa ilang mga representante.

-o0o-

          Ang masulub-ong hulagway sa nagkadaghang nagkalisud-lisod ug gipanggutom sa labing kabos sa atong katawhan sa usa ka bahin, ug ang nagbaha nga kuwarta sa tugkaran sa Malakanyang ug ang paglaag-laag ug pagwaldas-waldas sa mga kongresista ug ubang mga opisyal sa pikas nga bahin, eskandalo nang daan.

          Mas dakong eskandalo ang mas masulub-ong kamatuoran.   Ang Haring Lungsod nakalimot sa iyang gahom ug nisugot lang nga bugal-bugalan sa iyang mga suluguon.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for December 5, 2007

          ILARA TA TITS

 

          Dihang gidakop ug giposasan sa kapolisan ang mga sakop sa media nga ni-cover sa pagsakmit ni Senador Antonio Trillanes IV sa Manila Peninsula, si Pres. Arroyo nitambag sa iyang mga opisyal sa di pag-apiki ug pakigubat sa media.   Dihang namasangil ang pipila ka opisyal sa kapolisan nga may media nga posibleng nakigkonsabo sa mga rebeldeng sundawo, ang mga sakop sa gabinete nipasabot nga ang reporters igo lang nagtuman sa ilang trabaho.   Dihang nihudlat si PNP Chief Avelino Razon pagkiha sa mga sakop sa media og obstruction of justice, ang Malakanyang nipasalig nga way imbestigasyon nga gilusad batok sa media.

          Nagkasungi bang kapolisan ug Malakanyang?   Gisukwahi bang Razon ang sugo ni Arroyo nga di makig-away sa media?  Kon wa pang kabantay ang media ug ang publiko, kita ray gibuang sa mga opisyal sa administrasyon.

-o0o-

          Ang gihimo nilang Razon ug Arroyo mao ang usa sa labing karaan nga paagi sa imbestigasyon:   Ang paglibog ug pagpahumok sa giimbestigar pinaagi sa buotang polis ug salbahis nga polis.  Ang salbahis (PNP) magpataka lag pasangil, manginsulto ug manamparos sa giimbestigar; samtang ang buotan (Arroyo) mohapuhap ug mo-alam-alam niya.

          Ang tuyo, nakatag-an mo, mao nga ang giimbestigar mahudlat ug mahadlok sa salbahis nga polis ug mapugos pagpalaban sa buotang polis.   Kon mahingpit nang iyang kalibog ug paglubay, motug-an na dayon siya sa tanang gikinahanglang kasayuran ngadto sa buotang polis.  Ning kasoha, gusto ni Pres. Arroyo nga mautangan og kabubut-on niya ang media kay di man mahitabong magmalampuson silang Razon paglambigit sa gidakop nga reporters ngadto nilang Trillanes ug kaubanan.

          Kon natawo pa unta ta gahapon, mahimong magmalampuson ang ilang kampanya sa pagpangilad.

-o0o-

          Nagbuwa nang baba sa kapolisan sa pagpangangkon nga ang presensiya sa media sa Peninsula maoy nakapalisod sa ilang gimbuhaton pagdakop pagbalik nilang Trillanes, Brig. Gen. Danilo Lim ug ilang mga sakop.   Mas maayo tingaling sumbalikon silag pangutana:  Unsa man untay nahitabo kon wa pa didtong media?

          Kon wa pang media, mahibaw-an kaha sa wa dayon kalihok nga kapolisan ug militar nga pipila rang nikuyog sa usa ka takna nga baktas nilang Trillanes gikan sa Makati City Hall paingon sa Pen?   Kon wa pang media, mahibaw-an kaha sa kagamhanan nga M-16 Armalite rifle ug mga pistola ray armas sa mga rebelde?

-o0o-

          Ang kamatuoran mao nga ang pagpagawal sa naghinobrang puwersa pagsikop sa pipila lang ka rebelde ug ang pagdakop ug pagposas sa media gitumong sa Malakanyang paghunong sa media coverage sa Pen.   Kay di nila gustong mabalikbalik nilang Trillanes ug Lim ngadto sa mas daghang mga tawo ang ilang kawsa.

          Kay kinsa may makalalis sa pangangkon nilang Trillanes ug Lim nga wa nay laing kapahungawan ang nagpakabana nga katawhan human giluok ang mga imbestigasyon sa mga pasangil sa kahiwian batok nilang Arroyo ug kaubanan?   [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for December 4, 2007

              SUMBAG SA BUWAN?

The Linden Suites, Pasig City----Si Antonia Koop usa sa labing batan-ong Aleman nga peryodista nga naka-cover sa mga gubat sa tungatungang sidlakan ug ubang bahin sa kalibotan. Sa usa sa mga gubat nga iyang gisunod, namatngonan niya nga sayop ang iyang paghulagway ug pagtaho sa labing duguong bahin sa gubat sa way pagsusi sa sinugdanan sa panagsungi ug sa nahimo ini ngadto sa makaluluoyng mga biktima.

Matod ni Antonia hingpit nga nausab ang iyang panghunahuna. Napugos siya pagsusi pagsubli sa tinuoray niyang papel isip peryodista ug pagsusi pagbalik sa kapuslanan sa media. Sa niaging lima ka tuig, nia na siya magpuyo sa Pilipinas alang sa kalibotanong pagsangyaw sa "conflict sensitive journalism."

-o0o-

Si Antonia ang usa sa mga nanulti sa Experts Forum sa gisugyot nga Peace Journalism Fellows. Iyang gisugid ang kalisod sa pagkumbinser sa mga sakop sa media sa Pilipinas ug ubang kanasuran sa naandan nga paagi pag-cover sa mga gubat. Matod niya ang labing dakong gapos mao ang naandang lagda sa media organizations nga kinahanglang ang mga balita makadugang sa kita ug sa ratings. Wa na silay labot makapalambo o makapapukan ba sa kalinaw ang ilang mga sugilanon.

Nitataw si Antonia nga ang ilang kahugpongan, Peace and Conflict Journalism Network (Pecojon), wa mangambisyon pag-usab sa mga lagda sa media organizations. Nagtuo sila nga ang paglig-on sa panaghiusa sa mga sakop sa media maoy makapausab sa panglantaw nga ang garantisadong paagi sa pagginansiya mao ra ang pagpaburot ug pagpalami sa mga gubat ug panagsungi.

-o0o-

Ang forum nga gipasiugdahan sa Asian Institute of Journalism and Communication (AIJC), Kapisanan ng mga Brodkaster ng Pilipinas (KBP) ug Office of the Presidential Assistant for the Peace Process (OPAPP) gitambongan sa pinili nga mga haligi sa mga pamantalaan ug telebisyon sa Kabisay-an ug Luzon. Gituki ang sugyot paglusad og Peace Journalism Fellowship alang sa mga sakop sa media nga makiangayong mo-cover sa mga gubat ug panagsungi.

Apan ang nauyonan sa kinabag-an mao nga ang dasigon sa pagpalambo ning bag-ong matang sa paghatag og kasayuran sa gubat mao ang media organizations nga makadugang sa nihit nga pundo sa mga tigpasiugda.

-o0o-

Magtagbo pag-usab ang mga nangapil sunod semana. Si Dr. Crispin Maslog, nga naka-lecture na sa peace journalism sa nagkalainlaing kanasuran, nipahibawo nga sa di pa ilusad ang fellowship pasiugdahan una ang mas lapad nga seminar aron pagkuha sa panahom sa mas daghang mga sakop sa media mahitungod sa peace journalism.

Matinuod na ba ang damgo ni Antonia sa pagpatunhay sa malungtarung kalinaw ning atong bahin sa kalibotan? O, sama sa napakyas nga nangaging mga pagsuway, mahimo lang ning laing sumbag sa buwan? [30] leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for December 3, 2007

       DI MANGINLABOT

 

       Way bisan usa ka politiko nga nagpakita sa Manila Peninsula atol sa unom ka takna nga pag-alsa nilang Senador Antonio Trillanes IV, Brig. Gen. Danilo Lim ug kaubanan niadtong Huwebes.  Gawas lang ni kanhi bise presidente Teofisto Guingona Jr. nga wa na igdungog nga nangambisyon pang magpapili sa bisan unsang katungdanan.

        Tungod ba lang ni kay wa sila mapahibawo ni Trillanes sa iyang plano?  O tungod kay nasimhot na nilang kaduol sa 2010 ug busa di na sila ganahang malawgaw pang pagsugod nag palig-on sa ilang makinarya?  Nakadut na ba nilang propaganda sa Malakanyang nga mas maayong patiwason na lang si Pres. Arroyo.  Kay kon palagputon, masugamak sila sa mas lig-ong Noli de Castro isip incumbent sa piniliay tulo ka tuig gikan karon?

-o0o-

        Wa ni magpasabot nga hingpit na lang talikdan sa lider sa politikanhong oposisyon si Trillanes.  Mangahas kong daan pagsulti nimo nga di mahitabong magmalampuson si Senadora Miriam Defensor-Santiago sa iyang tinguha pagpalagpot ni Trillanes gikan sa Senado.  Ang mayoriya nga gipangulohan ni Senate Pres. Manuel Villar di mosugot nga tangtangon si Trillanes sa ingon niana kasayon.

        Molaban ang mayoriya sa mga senador ni Trillanes di tungod kay gisaw-an nila ang iyang ideyalismo ug determinasyon pagduso sa iyang gitinguhang kausaban.  Kon dili tungod kay di sila gustong maibanan ang ilang labaw sa ilang kaubanan sa administrasyon.

        Labaw sa tanan, nahibawo sila sa popularidad ni Trillanes ngadto sa batan-ong mga opisyal sa military.  Di sila gustong masakpang magbitbit sa basiyo nga buyot kon magmalampuson ang sunod nga paglihok nilang Trillanes ug kaubanan.

-o0o-

        Samtang nanlipaghong sa kauwaw silang Trillanes ug si Lim sa kabugnaw sa reaksiyon sa katawhan sa ilang awhag nga mopaluyo sila sa kawsa pagpalagpot ni Arroyo ug pagtukod og bag-ong kagamhanan, di sab angayng mag-piyesta si Arroyo.  Kay wa sab magtagad ang katawhan pagpadayag sa ilang pagpaluyo sa iyang pamunoan.

        Lain ning timailhan nga ang katawhan napaso na.  Silay gilawog sa nangaging mga pag-alsa pag-ilis sa pamunoan.  Kapila na mag-usab-usab ang nasudnong liderato, apan nagpabilin silang kabos ug timawa.

-o0o-

        Mahimong may lain pang pag-alsa nga mahitabo sa di pang 2010.  O, tungod sa kamasaligon nga makapatuyang sa ilang gibati ug di motukol ang katawhan, mahimong matental ang administrasyon pagbanhaw sa cha-cha ug ubang maniobra pag-uswag sa piniliay sa 2010.

        Mopaluyo lang ang katawhan sa sunod nga pag-alsa kon may klarong alternatibo sa pamunoang Arroyo.  Sama nga mobarug ug mosupak lang ang katawhan sa cha-cha ug ubang maniobra kon may tarung silang kapilian sa 2010.

        Kon wa, palabihon nilang di manginlabot ug maghinan-aw ug mangiyugpos na lang sa patas-anay og ihi sa mga hut-ong nga napamatud-an na sa kasaysayan nga pulos nagtinguha paggamit ug pagpahimus nila.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for November 29, 2007

KAPAMILYANG PANGALAGAD

 

CCP Complex, Manila----Mainitong paghangpanay, malipayong pag-ila-ila, pagbaha sa kasadya sa pasalamat ug mabulukong pagpasidungog sa mga nakahimo og talagsaong tampo sa kompaniya ug sa industriya sa pagpanibya.  Mao ni ang talan-awon nga among naabtan ug gisaw-an dinhi, sa ngilit sa baluron nga Manila Bay ug taliwa sa kainit sa panahon nga wa mapuypoy sa nibalik nga bagyong Lando.

Dul-an sa 2,000 ka mga kawani sa ABS-CBN Broadcasting Corp. sa nagkalainlaing mga lalawigan sa Pilipinas ug sa ubang kanasuran sa kalibotan nagtapok dinhi alang sa Kapamilya Service Awards.  Tinuig ning kalihokan pag-ila sa matinud-anong pag-alagad sa mga kawani nga naabtan nag lima, 10 ug 15 ka tuig sa mapasalamatong kompaniya.
               -o0o-

Ang nitambong dinhi nga 50 ka mga Sugbuanon maoy labing dakong delegasyon gawas sa Metro Manila.  Kasamtangan ming gipulihan sa among naandang mga gimbuhaton ug gihatagan og duha ka adlaw nga pases alang sa pagbiyahe ug pagtambong ning kinadak-ang kalihokan sa pasidungog.  Mas dako ni kay sa nangaging service awards kay, sa labing unang higayon, giapil ang talents ug ubang contractual nga mga kawani, nga maoy kinabag-an sa mga gipasidunggan dinhi.

Ang mga Sugbuanon ug mga delegado sa ubang lalawigan maoy labing saba sa mga tugpahanan, maoy labing sadya nga mga pasahero sa nagkalainlaing ayroplano, maoy labing malipayong mga dumuduong sa kaulohan nga gisugat sa higanteng tourist buses ug maoy labing samokan sa tanang guests sa hotel nga among giabtan.

   -o0o-

Ang ABS-CBN mahimong maoy labing daghan og mga kaso sa pamuo.  Apan pasaligan mo namo nga tungod ni kay siyay labing dakong media organization ug di tungod kay siyay labing malapason sa mga balaod. Kon malupigon pang management, di unta kang kakita sa mga panagway nga di mahubit ang kalipay nga nahimong kabahin ning bantogang institusyon.    

Ang labing lunsay nga kahinangop gipadayag sa mga gipasidunggan nga sa labing unang higayon nakataak sa hawanan sa among ulohang sibyaanan.  Bisan ang mga nanggungis na pagbalik-balik dinhi wa katago sa ilang pasalamat nga nagpabilin pa sa gihigugma nilang kahugpongan.

     -o0o-

Apil sa mga gipasidunggan ug mga nanghatag sa pasidungog ang labing inilang mga bantayog sa ABS-CBN, pinangulohan sa iyang bag-ong "Kapitan" nga si Eugenio Lopez III.  Si Charo Santos-Concio ang nibukas sa tulomanon ug si Bise Pres. Noli de Castro ang nangu pagpasidungog sa mga nakaalagad nag 20 ka tuig, nga naglakip nilang Korina Sanchez ug ubang nibanhaw sa ABS-CBN Channel 2 human napukan ang diktadura ni Ferdinand Marcos nga bangis nga nisakmit sa sibyaanan ug ubang kabtangan sa mga Lopez.

Apil sa mga nilingaw sa mga nanambong mao silang Martin Nievera, Willie Revillame, Kuh Ledesma, Bituin Escalante, Rachel Ann Go, Christian Bautista, Nene, Cass, Say, Franzen, 26K, TJ Manotoc, Pokwang ug Retrospect Band. [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for December 2, 2007

       KUDETA SA 1989

 

       Dihang gilusad ni Gringo Honasan ang labing seryusong kudeta batok sa pamunoan ni kanhi presidente Cory Aquino niadtong 1989, hilaw pa kaayo kong reporter nga wa pa kasuway pagduma og tulomanon sa radyo nga ako rang usa.  Maong labihan nakong hibunga nga dihang ang amo na lang sibyaanan ang nagtingog (kay gitak-opan na sa mga alyado ni Gringo ang ubang sibyaanan sa Sugbo), nabatyagan na lang nako nga ako na lang usa ang nahibilin sa announcer's booth.

        Nangutana ko sa technician kon hain na ang tinuorayng tagduma sa among live coverage sa kudeta, apan igo lang kong giingnan nga nigawas na sa sibyaanan kay may gitambongan nga mahinungdanong tigom.  Maong napugos ko pagpadayon sa coverage ginamit ang limitado kaayo namong mga kahimanan.

-o0o-

        Niadtong higayona, ang bugtong namong mga tinubdan sa balita sa kaulohan mao ang teletype machine sa Philippine News Agency (PNA) ug ang mga sibyaanan sa Manila nga mabati dinhi, sama sa Radyo ng Bayan ug Radyo Veritas; samtang ang among gisaligan sa mga balita gikan sa gawas mao ang Voice of America (VOA) ug British Broadcasting Corp. (BBC).

        Aron makalahutay ko pagsubay sa mga panghitabo sa kaulohan, gisal-ot nako pagpabati ang mga labing bag-ong kalamboan sa kudeta pinaagi sa nahisgutang mga sibyaanan.  Dihang gipabati nako ang taho sa Radyo Veritas nga naapiki nang mga rebeldeng sundawo tungod sa pagtabang sa Estados Unidos sa administrasyong Aquino, gitawgan sa pangu sa mga rebeldeng sundawo sa Sugbo ang technician ug gipahinumdoman nga ang hinungdan nga kami na lay nagtingog mao nga ang ila rang bahin maoy among isibya.

-o0o-

        Naglibog nang linghod nakong panghunahuna:  Rebelde na ba diay ang among sibyaanan?  Kay wa na man igkita ang among kadagkoan, napugos ko pagtawag sa pangu sa kahugpongan nga nanag-iya sa among sibyaanan.  Nabalaka kong mopadayag siyag suporta sa rebelyon ug di na kong kahibawo unsaon pagpadayon sa among sibya.

        Dihang giawhag niyang katawhan nga mangaliya alang sa kalinaw, nakaginhawa kog luag nga wa pa diay mi mahalin ngadto sa mga rebeldeng sundawo ug nagpadayon sa akong pagsunod sa mga panghitabo sa kaulohan.

-o0o-

        Kay naklaro na mang dumadaog ang puwersa sa gobyerno, ang kadagkoan sa militar ug sibilyan nga kagamhanan nga naglikay-likay sa among mga tawag pagsugod sa kudeta isog nang nanawag, ang usa niadto gyod gani sa sibyaanan, aron pagpasangil nga nagpagamit mi sa mga rebelde.  Wa hinuon silang kalahutay dihang gisumbalik nako silag pangutana nganong wa manubag sa nahauna namong mga tawag nila.

        Human sa way kinutobang coverage, puwerte nakong pagawa ug taas kaayong akong tug.  Wa na kong kasaksi giunsa pagsagang sa mga tagduma ang pagsuway sa kagamhanan pagtak-op namo.  Didto nako naamgohi nga ang labing maayong paagi paglingkawas sa labihang kalibog mao ang pagtug-an sa kamatuoran.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for December 1, 2007

          UNSAY IMONG MAHIMO?

 

          Kon kumbinsido kang nangawat si Pres. Arroyo sa katigayonan sa nasud, kon kumbinsido kang nanikas siya sa piniliay ug nga kinawat ang iyang mandato, kon kumbinsido kang ang mga tawong naglibot niya, inay mobadlong sa kahiwian, nagtinabangay na hinuon pagtilok sa namiyahok nang nasudnong panudlanan, ug kon kumbinsido kang inay panalipdan ang kaligdong iya na hinuong gipahimuslan ang mga institusyon aron pagtino nga magpabilin siya sa gahom, unsa may imong mahimo?

          Di siya makiha sa korte kay immune from suit hangtod sa pagkapupos sa iyang termino sa 2010.   Di na siya ma-impeach kay gibasura na sa House of Representatives ang labing uwahing impeachment complaint batok niya.  Di matarung pag-imbestigar ang mga pasangil batok niya kay padayon niyang gigawongan ang House ug di niya patungahon ang iyang mga opisyal sa Senado.

          Di ba ka matental pagpaluyo ni Sen. Antonio Trillanes IV?

-o0o-

          Apan si Juan Mercado sa Press Foundation of Asia nitataw atol sa KBP Cebu Forum sa Tara's Café nga di ganahan ang kinabag-an sa katawhan sa laktod nga mga paagi pagkab-ot og kausaban.   Gikutlo niyang pagtuon nga nagpakita nga ang mga kabos, sama sa mga adunahan, ganahang mosubay sa mga lagda.  Matod ni Mercado ang middle class, nga maoy agresibong niduso sa kausaban, wa mosanong sa awhag ni Trillanes sa pagkuyog sa iyang pag-alsa sa Manila Peninsula aron pagpalagpot ni Arroyo sa katungdanan.

          Mga dumadapig ni Trillanes nipasabot hinuon nga ang kapakyas sa katawhan pagtapok sa Makati tungod kay wa silay nadawat nga pasiunang pahibawo, ni igong lugway sa paglihok, sa wa pa babagi sa kapolisan ang tanang agianan paingon sa Pen.   Sa iyang bahin, si Lahug Barangay Capt. Mary Ann delos Santos nagtuo nga ang kinabag-an sa katawhan nahadlok nga way kaayuhang mahatag sa nasud si bisan kinsang laktod nga mopuli ni Arroyo.

-o0o-

          Si Butch Guillen sa Full Gospel Businessmen's Fellowship International, nga mao say nanag-iya sa Tara's, nidangop sa mas mapailubong paningkamot sa kausaban.   Ang ilang advocacy for righteousness naglakip sa mga pakigpung sa nagkalainlaing bahin sa nasud ni Chief Justice Reynato Puno, kansang kawsa alang sa kaligdong hingpit nilang gipaluyohan.

          Kumbinsido silang Guillen ug kaubanan nga ang balaanon rang panabang ang makahaw-as sa katawhan gikan sa nagbuntaog ug way kinutoban nga mga pagsuway.

-o0o-

          Silang PRO 7 Director Ronald Roderos ug KBP Cebu Chairman Edward Abad nagkauyon sa panginahanglan pagsubli sa relasyon sa media ug kapolisan atol sa mga kaguliyang sama sa niulbo sa Pen niadtong Miyerkules.   Matod nilang Roderos ug Abad angayng dugangan ang mga probisyon sa operations manual sa PNP ug code of ethics sa media organizations ginamit ang mga leksiyon sa Oakwood ug Pen.

          Dako ang gimbuhaton.   Apan andam silang mohimo sa unang lakang.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for November 30, 2007

          NASAYOP SIYA

 

          Kon naglaom si Pres. Arroyo nga wa tuohi sa katawhan ang mga pasangil sa pagpanikas ug pagpangawat batok niya, nasayop siya.  Kon nangandoy si Arroyo nga magpabilin sa katungdanan bisan sa daghang ebidensiya sa pagpanikas ug pagpangawat nga gipasangil batok niya, nasayop siya.  Kon naglaom si Arroyo nga makatiwas sa termino bisan sa iyang paugat nga pagdumili pagtubag sa sibaw nga mga pasangil sa panikas ug pagpangawat batok niya, nasayop siya.

          Kon nagsalig si Arroyo nga magpabilin siya sa gahom tungod sa gipatuo nga way mapili sa iyang mga kaatbang, nasayop siya.   Kon nagdahom si Arroyo nga pul-an nang katawhan kay wa gyod matarung paghusay ang kadaghan na gisubli-subli nga mga pasangil sa pagpanikas ug pagpangawat batok niya, nasayop siya.

-o0o-

          Kon nagpaabot si Arroyo nga dawaton na lang sa katawhan ang pait nga kamatuoran nga mahimong may sukaranan ang mga pasangil sa pagpanikas ug pagpangawat batok niya apan wa silay mahimo kay way laing takos nga makapuli niya, nasayop siya.   Kon naghunahuna si Arroyo nga pasagdan siya kay duha na lang ka tuig ang nahibilin sa iyang termino, nasayop siya.  Kon nagtuo si Arroyo nga di na siya mapalagpot tungod sa gisubli-subling pasidaan nga magkaguliyang lang ang nasud kon tangtangon siya sa katungdanan, nasayop siya.

          Kon naglaom si Arroyo nga piyongan na lang sa katawhan ang tanang mga pasangil sa pagpanikas ug pagpangawat tungod sa iyang pag-angkon og kredito sa paglig-on sa peso batok sa dolyar, nasayop siya.   Kon nangandoy si Arroyo nga malubong na lang sa kalimot ang mga pasangil sama sa ubang dagkong mga anomaliya sa kasaysayan, nasayop siya.

          Kon nagtuo si Arroyo nga padayong mahaylo ug mahudlat ang mga tawo ug kahugpongan nga nakigbisog alang sa katarung ug makiangayon nga kausaban, pinaagi sa way pupanagana ni kukaikog nga paggamit sa puwersa sa militar ug kapolisan ug sa nasudnong panudlanan gikan sa buhis sa katawhan, nasayop siya.

-o0o-

          Kon nagdahom si Arroyo nga tugotan lang sa minilyon ka mga botante nga nipadaog ni Trillanes batok sa iyang sikit nga mga alyado nga silang Michael Defensor, Prospero Pichay ug ubang mga trapo nga maanugon ug isalindot lang ang ilang mga boto, nasayop siya.   Kon nagsalig si Arroyo nga pasagdan lang ang iyang paghikaw sa katungod ni Trillanes pagrepresentar sa katawhan nga ligdong nga nipili niya, bisan sa tanang panamastamas nga gilusad sa kinatibuk-ang makinarya sa administrasyon, nasayop siya.

          Kon nagpaabot si Arroyo nga paundayonan lang sa katawhan ang iyang paggamit ug pagpahimus sa nagkalainlaing mga institusyon aron lang magpabilin siya sa gahom, nasayop siya.   Kon naghunahuna si Arroyo nga mangiyugpos ug maghinan-aw lang ang katawhan sa iyang determinadong paningkamot pagtago sa kamatuoran ug pagyatak sa kaligdong, nasayop siya.   [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for November 28, 2007

                   ROXAS v. VILLAR

 

          Kon panindotay lag tahud sa politika ang hisgutan, daog nang daan si Senador Mar Roxas pagka presidente sa 2010:  Gawas nga anak siya sa bantogang kaatbang sa diktadurang Marcos, si Senador Gerry Roxas ug apo siya sa ikatulong presidente sa republika, si Manuel Roxas, nabinlan pa gyod siyag nagbuntaog nga katigayonan nga kahadlokan sa mga kaatbang nga nagpakilimos lang sa tampo sa mga tigpaluyo.  

          Apan ang labing dakong babag sa damgo ni Roxas mao si Senate President Manny Villar.   Nga way pupanaganang nisangyaw sa talagsaon niyang kalamposan----ang kabos niyang kagikan ug ang kalapad na karon sa iyang mga negosyo----mahimo sang maangkon sa kinabag-an sa katawhan kon duna silay kakugi ug lahutay.   Ug napilian sang Villa rang 2010 nga maoy tukmang panahon pagtuman sa iyang ambisyon pagpangu sa nasud.

                   -o0o-

          Klarong silang Roxas ug Villar ang gipasabot ni Senadora Miriam Defensor-Santiago sa iyang pag-ingon nga ang magbugno sa 2010 maoy ang duha ka bilyonaryong mga elepante ug pipila ka hulmigas.   Ang labing dakong politikanhong kalihokan karong semanaha mao ang pormal nang pagpuli ni Roxas isip pangu sa Liberal Party niadtong Lunes ug ang pagpangu ni Villar sa pagsaulog sa ika-100 nga sumad sa Nacionalista Party.

          Apan pipila sa mga hulmigas nga gihulagway ni Santiago di kakumpiyansahan.   Silang Senador Loren Legarda ug Bise Presidente Noli de Castro maoy nag-una sa survey sa presidentiables tulo ka tuig sa di pang piniliay.   Karon pa lang, gipangagpas na hinuong daan nga di kaambas silang Legarda ug de Castro, nga lisod hiusahon tungod sa ilang higpit nga panagribal niadtong 2004, sa mga makinarya nga mapabarug nilang Roxas ug Villar.   Apil sab sa top 6 silang Senador Chiz Escudero ug Senador Panfilo Lacson.

                   -o0o-

          Bisan sa pangandoy ni Villar nga mabanhaw ang tawo-party system sa umaabot nga piniliay, lisod tuohan nga mahilis ra dayon ang mga hawod karong mga partido sa administrasyon, Lakas ug Kampi, kon mokanaog na si Pres. Arroyo sa katungdanan.

          Apan gawas lang kon may laing milagrong pasiugdahan ang Comelec, ang mga kandidato nga magpatuboy ni Arroyo, nga maoy kinaubsan og popularity rating sa tanang nangaging mga presidente, tabla ra sa naghikog.

                   -o0o-

          Ang panagbangga nilang Roxas ug Villar makapalahugay sa kamada sa politika sa Sugbo.   Si Roxas gikatahong gipaluyohan nilang Cebu City Mayor Tomas Osmena ug Gobernadora Gwen Garcia.  Samtang si Villar nagsandig ni Kongresista Eduardo Gullas sa unang distrito sa Sugbo.

          Kasaligang mga tinubdan nitataw hinuon nga ang gipangandoy nga panag-uli sa maayong kabubut-on nilang Osmena ug Garcia, karong managsama silang nagpaluyo ni Roxas, di mahitabo.   Mahimo pa ganing mas mosilaob ang gubat kon modagan ang manghod sa gobernadora, si GSIS Pres. Winston Garcia, pagkamayor sa dakbayan batok ni Bise Mayor Mike Rama.   [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for November 27, 2007

          NEGOSYONG NABAHAW

 

          Daghang mga negosyo ang napapas di tungod sa sayop sa mga tagduma o mga kawani kon dili tungod kay naapsan na sila sa panahon.  Ang mga naigo di makaprotesta, ni makayaka ug makangaab, nga di makiangayon ang pagtikyaob sa ilang panginabuhi.   Ang ilang mahimo mao ang pag-angkon sa pait nga kamatuoran nga duna nay mas maayo ug mas baratong mga paagi paghatag sa ilang mga produkto o mga serbisyo.

          Mao ni angayng panaminan sa mga patigayon nga naapiki tungod sa pagtumaw sa bag-ong mga teknolohiya.   Inay babagan o luokon ang mas mayo ug mas barato nilang mga karibal, angayan nilang dawaton ang di na mapugngang kausaban.  Sa di pa sila hingpit nga mabiyaan sa panahon, maglaway sa kalamboan nga wa na silay labot ug molukapa sa yuta nga wa nay kahigayonan nga makabangon.

-o0o-

          Ang pagkuyanap sa text messaging nakapa-alkanse kon wa pa man hingpit nga nakapatay sa karaang mga paagi sa komunikasyon:

·         Ang unang napapas mao ang mga kompaniya nga nagpaabang og beepers (P1,000 matag buwan) aron lang paghatod og one-way nga mensahe, busa wa gyoy dag-anan sa barato o libre gyod nga text nga mas paspas, o voice calls nga barato o libre sab;

·         Nagtakilid kon wa pa man hingpit nga natumba ang mga kompaniya sa telegrama, nga mas gikaintapan sa mga reklamo sa mga kliyente nga mas nag-una pang mga minatay kay sa mga pahibawo sa kamatayon; ug

·         Labaw pang nagpinal, bisan unsaon pagpabuhi og dugo, ang mga post office nga wa kadawat og simpatiya sa karaang mga suki, labi nang mga nabiktima sa kalangayan ug kakawatan sa pipila.

-o0o-

          Ang kalapad ug kasayon na sa internet access nakapahagsa sab sa presyo kon wa man hingpit nga nakalibre sa mga produkto ug mga serbisyo nga maoy gatasan sa higanteng mga kompaniya sa daghang katuigan.   Ang online applications sa Microsoft gituohang langawon sa di madugay tungod sa bag-ong applications nga gawas nga libre magbase na sa web ug di na makapabug-at sa hard disk sa personal computers.

Ang mga monopoliya sa telekomunikasyon natay-og sab sa mas barato o libre gyod nga voice over internet protocol (VoIP), o mga tawag nga di na magsalig sa karaang mga linya sa telepono kon dili pinaagi na lang sa internet.

-o0o-

          Namugna nang VoIP pila ka tuig ang nilabay.   Ang higanteng mga kompaniya sa telepono hagbay rang may katakos pagpagamit ini ngadto sa publiko.  Apan, nakatag-an mo, ila ning gipug-ok aron di kaibanan ang naghiting-hiting sa katambok nilang ginansiya.

          Inihap na lang hinuon ang malipayon nilang mga adlaw.   Ang gipaubsang bayranan sa landlines ug cellular phones di pa igo.  Kinahanglan pa ni nilang laslasan aron di hingpit talikdan sa gipahimuslang mga konsumidor.   [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com