Arangkada of Leo Lastimosa for November 5, 2009

                        Kang-a sa edukasyon

 

            Nagpabilin ang dakong kang-a tali sa mga kurso nga gitanyag sa mga kolehiyo ug unibersidad ug sa mga katakos nga gikinahanglan sa mga industriya.  Nabantang pag-ayo ang suliran sa daghan nang job fair nga gipasiugdahan sa kagamhanan ug sa pribadong sektor.  Kaliboan ang kahigayonan sa trabaho, usahay mas daghan pa gani kay sa mga aplikante, apan pipila ra gihapoy makatrabaho.

            Kay kasagaran sa mga aplikante gradwado sa mga kurso nga wa kinahanglana sa mga kompaniya nga niapil sa job fair.  Kadako sa usik sa kuwarta ug panahon sa mga tinun-an ug ilang mga ginikanan.  Nabuktot sila sa matrikula aron lang magpatid-patid og lata human sa gradwasyon.

                        -o0o-

            Hagbay rang Department of Labor and Employment (Dole) nga naningkamot pagtapak sa dakong kang-a.  Naghimo na sila og pagtuon unsay mga katakos nga gikinahanglan sa mga industriya.  Apan ang girekomendar nilang mga kurso padayon nga gibungul-bungolan lang sa pribadong mga tulonghaan.

            Salamat sa kagawasan sa mga tinun-an ug mga ginikanan pagpili sa mga kurso nga ilang gusto.  Salamat sab sa otonomiya sa pribadong mga tulonghaan gikan sa pagkontrolar sa kagamhanan.  Maong padayon nga nagbaha ang mga gradwado sa nursing bisan wa nay kahigayonan nga kasudlan dinhi ug sa ubang kanasuran.  Way kalainan sa pagbaha sab sa commerce graduates pila ka tuig nang nilabay bisan ang mga gradwado nahimo nang tigbantay sa mga tindahan.

                        -o0o-

            Apan ang kadagkoan sa mga kolehiyo ug unibersidad niangkon nga di sila ingon ana kagawasnon nga mousab dayon sa ilang mga kurso pinasikad sa nag-usab-usab nga mga panginahanglan sa mga industriya.  Kay samtang di nang kabuot ang kagamhanan sa pagtakda sa ilang matrikula, ang Commission on Higher Education (Ched) gihapoy nagbuot sa ilang mga kurso.

            Maong bisan kon ang mga tagduma sa mga tulonghaan nakabantay nga wa na kinahanglana ang mga kurso o ang pipila ka subjects sa mga kurso nga ilang gitanyag, di silang kalingkawas gikan sa gapos sa karaan-pang-Mampor nga mga lagda sa Ched.

                        -o0o-

            Ambot tsamba ba lang, o tinuyo gyod, nga giisnab sa lokal nga kadagkoan sa Ched ang tigom nga gipatawag sa Dole uban sa mga representante sa mga industriya ug mga tulonghaan.  Mahimo nga sila diay ang tinuod nga lansang sa mga paningkamot paghimo sa edukasyon nga mas matinabangon sa pagpangita og panginabuhi sa mga gradwado ug mas makahuloganon sa mga panginahanglan sa bag-ong panahon.

            Mao ba sab ni hinungdan nga ang Ched paspas pa sa kilat nga nidupa sa nursing schools gikan sa sibaw nga mga awhag tak-opan na ang wa kapapasar sa ilang mga tinun-an sa nangaging nursing licensure examinations?  Alang sa Ched, ang atong nursing schools gihapon ang labing maayo, bisan kon pipila nila way base hospitals ug batakang kahimanan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for November 4, 2009

                        Yagaw sa listahay

 

            Ang nasudnong kadagkoan sa Comelec ang sad-an sa di makiangayong paghikaw sa minilyon ka katawhan sa ilang balaanong katungod pagpili:

·        Giyak-an lang nilang rekomendasyon pila ka buwan nang nilabay sa election officers sa Sugbo ug ubang bahin sa nasud nga dugangang mga takna ug mga adlaw sa rehistrasyon;

·        Gibalibaran nilang dugay nang sugyot sa election officers sa Sugbo ug ubang bahin sa nasud, nga nalumos sa nagbahang mga botante nga nagpalista, nga dugangan ang computers kay tagsa ra ka data capturing machine ang nadestino sa matag lungsod ug dakbayan; ug

·        Dihang gikunsaran sila sa kaamguhan nga sakto diayng election officers ug busa gipatuman ang ilang mga sugyot, uwahi nang tanan.

                        -o0o-

            Dugang atraso sa mga komisyonado sa Comelec, nga gawas sa usa o duha, way kasinatian sa higanteng gimbuhaton nga gisangon nila:

·        Ang mga botante ra sa kaulohan nga wa kaabot niadtong Sabado maoy gipatiwas pagpalista hangtod sa tungang gabii sa Martes;

·        Ang gigamit nga lusot sa paglugway sa rehistrasyon mao ang brownout tungod sa hinay nga bagyong Tino nga niigo sa pipila lang ka dapit ug sa pipila lang ka botante;

·        Gipalaway lang ang mga botante sa Sugbo ug ubang bahin sa nasud nga wa kaapas sa deadline kay nikagar ang daginuton nang daan nga computers sa lokal nga mga buhatan sa Comelec.

                        -o0o-

                Apan ang lokal nga mga opisyal sa Comelec sa Sugbo di makapanghunaw og responsibilidad sa kalangay ug kayagaw sa rehistrasyon sa mga botante:

·        Ilang gibuwad sa init, gipauwanan ug girisgo nga maligsan sa mga sakyanan ang mga nagparehistro nga mahimo man untang ipatuman ang mas sayon ug mas makiangayong sistema sa pagpanlista;

·        Ang lokal nga mga opisyal nay gipasagdan nga magbutang og mga tolda nga kapasilongan sa mga botante;

·        Wa gyod silang kahunahuna pagbalhin sa rehistrasyon sa mas lapad, mas hawan ug mas hayahayng mga dapit nga di magkadusingot ang mga botante ni manginit ug madaot ang computers.

                        -o0o-

            Managsama ang lokal ug nasudnong mga opisyal sa Comelec sa ka-wa nilay kaikog ni pagtahud sa kamahinungdanon sa paghatag og kahigayonan sa tanang botante nga nagtinguhang mosalmot sa piniliay sa Mayo sunod tuig.  Inay makaangkon og kaligdong pagpangayog pasaylo, managsama silang nitulisok sa makaluluoyng mga biktima sa makauuwaw nilang bulilyaso.           

            Ang lokal ug nasudnong mga opisyal sa Comelec morang mga amaw nga napaso nang kamot kay nakakupot og kahoy nga nagsiga apan gipasoan na sang pikas kamot pinaagi sa pagkupot sa samang kahoy.  Ang kayagaw sa rehistrasyon di maayong timailhan sa katakos sa Comelec paglingkawas gikan sa bahaw nga sistema, nga ilang naandan sukad pang Mampor, aron maandam pagduma sa labing unang automated nga nasudnong piniliay sa atong kasaysayan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for November 3, 2009

              Alas ni Glo

 

       Karong gitak-opan nang pagpanlista sa bag-ong mga botante alang sa piniliay sa Mayo sunod tuig, ug naghikay nang mga magpapili sa pagsumiter sa ilang certificates of candidacy ngadto sa Comelec sa kataposan ning buwana, mosamot pagsibaw ang mga huhungihong sa unsay daganan ni kinsa ug kinsay makadaog sa unsang katungdanan.

       Tugoting mangahas ko pag-apil.  Nia sang akong mga pangagpas.  Bisan di kong kapangangkon nga eksperto sa politika.  Kay ang 25 ka tuig nakong kasinatian isip magsisibya wa kahatag nako og kinaadman pagsabot sa gubot-pa-sa-lukot nga pamostura sa mga politiko.  Di lang una ko manghilabot sa Sugbo.  Nasudnong mga piliunon maoy akong unahon.

-o0o-

       Ang paluyohan ni Pres. Arroyo pagka presidente mao si Senador Manny Villar.  Di si Defense Secretary Gilbert Teodoro nga maoy gituboy karon sa Lakas-Kampi-CMD.  Kay si Gibo pabiling nangiwit sa surveys.  Si Villar, bisan dako og biya, maoy nagsunod sa nisulbong pag-ayong si Senador Noynoy Aquino.

       Ayaw og kahibung kon di kang kadungog ni Villar nga manaway ni Arroyo sa mosunod nga mga adlaw.  Bisan sa iyang dakong katigayonan, nagkinahanglan si Villar sa tabang sa Malakanyang, legal ug unsa pa man, pag-apas ni Aquino.  Ug ang iyang pilion nga running mate mao si Senador Loren Legarda, di si Senador Chiz Escudero.  Bisan kon si Loren, sama ni Chiz, nipasangil niyag "C-5 at tiyaga."

-o0o-

       Nga makahingpit sa politikanhong paghikog ni Escudero.  Sa iyang pagbiya sa NPC, ug sa iyang pagpahibawo nga mahimo siyang modagan pagka presidente, mo-us-os pagka bise presidente, o magpabilin sa Senado, gipasundayag ni Escudero ang kataphaw ug kakutaw sa iyang panglantaw.

       Gisaway niyang pangurakot sa kagamhanan ug kontraktuwalisasyon sa mga mamumuo (nga pulos girepresentahan ni Danding Cojuangco ug sa iyang San Miguel Corporation) ug ang oil deregulation law (nga kusganong gipanalipdan ni Ramon Ang, CEO sa Petron ug batabata ni Danding), apan niinsistir nga di si Danding ni ang iyang kuwarta (o ang kakuwang ini) di maoy hinungdan sa iyang paglayas sa NPC.

-o0o-

       Si Pres. Arroyo nangandam nang daan sa nag-ung-ong nga kadaogan ni Noynoy Aquino.  Ang iyang pag-ulug-ulog sa ikaduhang distrito sa Pampanga nagmatuod sa iyang kakuwang og pagtuo nga makalusot si Teodoro o bisan si Villar.  Kumbinsido si Arroyo nga ang ubos bay balaoranan, nga mao ray makasugod sa budget ug impeachment proceedings, maoy labing kasaligan niyang kahimanan pagsukol kon gukdon sa sunod nga presidente.

       May sukaranan ang iyang kamasaligon.  Kay lisod tuohan nga si Noynoy, human sa tanan niyang pasalig pagpasiugda og bag-ong pamolitika, mopabaha og kuwarta aron pagpugos sa mga kongresista pagpa-ituy-itoy sa Malakanyang.  Apan molampos lang si Arroyo kon magpabilin gihapong magpapating ang mga kongresista bisan atubangan sa sipa nga awhag sa kausaban sa kinabag-an sa katawhan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for November 2, 2009

              Sipong tanan

 

       Makahimo na ko pagsubay sa tanang mensahe sa tanan nakong gisunod sa Twitter ug sa tanan nakong higala sa Facebook, bisan pila pa sila ka libo.  Di lang sa usa o sa duha kon dili sa tanang pito nako ka accounts sa Twitter ug sa tanang lima nako ka accounts sa FB.  Nga di ko kinahanglang magbalhin-balhin og websites, ni mag-abli og daghang web pages, di gani ko kinahanglang mo-login ug mo-logout sa daghan uyamot nakong accounts.

       Di sab ko kinahanglan nga mo-download og bisan unsang desktop application.  Ang browser ra sa PC ang kinahanglan nakong ablihan.  Ngadto sa Peoplebrowsr (my.peoplebrowsr.com), ang gitawag nga steroids sa Twitter, FB, YouTube ug ubang social networks.

-o0o-

       Bisan sa kadaghan nakog accounts sa Twitter, nakalimtan na gani nakong uban, wa ko kahibawo unsay ilang kapuslanan.  Mas naggamit nakong FB pakigsulti sa among mga tigpaminaw ug sa pagpahibawo nila sa mga balita ug sa nagkalainlaing mga proyekto nga among gipasiugdahan.

       Hangtod nga nalubong sa makalilisang nga baha nilang Ondoy ug Pepeng ang Metro Manila ug dakong bahin sa Luzon.  Ang nahimong nag-unang tinubdan sa kasayuran, video ug mga hulagway sa kabangis ug kalapad sa katalagman mao ang Twitter.  Kay lahi sa FB, blogs ug ubang social networks, ang Twitter may katakos pagsibya sa imong kasayuran dihadiha dayon ngadto sa tibuok kalibotan, bisan sa mga tawong di nimo friend o wa gani kaila nimo.

-o0o-

       Una nakong problema sa Twitter mao di automatic ang iyang updates.  Kinahanglang magsige kag refresh sa page.  Ikaduha, daghan kaayo ko og gisunod nga kanunay lang kong magkapakapa sa baha sa kasayuran nga wa nako kinahanglana.

       Una nakong gihimo mao ang pag-iban sa users nga akong gisunod.  Ang wa nang kaabot og 20 nga akong gibilin pulos kasaligang mga tinubdan, sa kasayuran nga akong mapuslan.  Ikaduha nakong gihimo:  Hingpit nga gigakos ang talagsaong teknolohiya sa Peoplebrowsr.

-o0o-

       Ang Peoplebrowsr may upat ka columns, nga pulos dynamic (mousab rag ila kon dunay bag-ong kasayuran).  Ang una maong navigation panel (nga mahimong tak-opan kon masudlan nang ubang columns); ang ikaduha mahimong sudlan sa twits sa tanan nimong gisunod; ang ikatulo masudlan sa updates sa FB; ug ang ikaupat masudlan sa twits sa balita nga gisundan.  Makapuno kag dugang columns apan kinahanglan nang lihukon ang cursor aron makit-an.

       Maong dungan nakong nasundan ang twits nilang Senador Mar Roxas ug Korina Sanchez sa nagpadayon nilang honeymoon sa Japan (nangaon silag soba ug wa ka-shopping si Korina kay pulos baga ang baligyang mga sinina); mga pangandam sa kalagkalag sa akong mga higala sa FB; tanang duwa sa NBA; tiyabaw sa mga molupyo nga naigo sa bagyong Santi; ug tanang balita ug komentaryo mahitungod nilang Barack Obama ug Michael Jackson.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for November 1, 2009

              Lugwayang rehistrasyon

 

       Ormoc City—Nia ko magsuwat ini sa Superdome, ang kontrobersiyal nga proyekto ni Gobernador Gwen Garcia sa wa pa siya mobiya sa Ormoc.  Nia mi dinhi aron paglusad sa Boto Mo iPatrol Mo (BMPM).  Apan gipahimuslan nakong higayon pagsusi ning proyekto nga gihulagway nga maoy binhi sa pagduso ni Garcia sa megadome nga nahimong Cebu International Convention Center (CICC).

       May mga molupyong niingon nga laing kabilin ni Garcia maong pagpalapad sa pantalan ug ang pagkatukod sa usa ka shopping mall dinhi.  Mas interesado ko sa Superdome.  Puno ang ilang kalendaryo hangtod sa kataposan sa tuig ug may mga patigayong nag-abang sa ilang stalls sa una ug ikaduhang andana.  Mas malampuson ang Superdome kay sa CICC. 

-o0o-

       Ang BMPM naapil sa tibuok adlaw nga kalihokan sa ROCK the Vote sa Superdome.  Nisalmot ang mga tulonghaan, fraternities, religious groups ug kahugpongan sa mga batan-on.  Matod sa mga tigpasiugda pipila lang ang nakatambong kay giatbangan sa local nga mga opisyal og libreng konsiyerto ang iilang kalihokan.

       Si Winnie Codilla, kanhi bana ni Gobernador Garcia, nipasabot nako nga wa sila mopaluyo sa kalihokan sa ROCK the Vote kay klarong nidapig sa ilang mga kaatbang.  Gidapit sa kalihokan silang Lucy Torres ug iyang igsuong lalaki.  Si Codilla gikatakdang atbangan pagka kongresista sa ikaupat nga distrito sa Leyte ni Richard Gomez, bana ni Lucy.

-o0o-

       Pila lang ka lakang gikan sa Superdome nagpunsisok pag-ayong mga botante nga nag-apas sa kataposang mga takna sa rehistrasyon sa Comelec sa Ormoc.  Ang mga opisyal sa Comelec dinhi, sama sa election officers sa

Sugbo ug ubang bahin sa nasud, nibasol sa mga botante nga maoy naglangay-langay pagpalista ka yang rehistrasyon gisugdan man niadto pang Disyembre sa niaging tuig.

       Di ko modupa sa mga botante nga tinuod gyod nga langayan.  Apan di malimod nga labing nakapalangay sa rehistrasyon mao ang daginuton ug depektuso nga data capturing machines sa Comelec.  Di makiangayon nga tulisukon ang mga biktima sa kabanga sa Comelec.

-o0o-

       Pasanginlan bang naglangan-langan ang mga botanteng nipalta sa trabaho, nangadlawon paglinya apan gibalibaran kay daot ang computer, gipabalik sa laing adlaw aron lang mabawo pag-usab?  Basulon bang nagpabaya ang mga botante sa Dakbayan sa Lapulapu nga gibalibaran sa kanhi election officer kay giunang mga hinakot sa mga kapitan ni Mayor Arturo Radaza?

       Tungod ug alang sa mga botanteng nahasol di lang kausa, ni kaduha, kon dili sa makadaghan uyamot, salamat sa computerization sa Comelec nga inay makapaspas nakapayamukat na hinuon sa pagpanlista sa mga botante, ug aron makatubag ang Comelec sa responsibilidad sa ilang kataphaw, angayang lugwayan ang rehistrasyon.  Kinahanglan nga makaapil sa piniliay ang tanang botante nga nagtinguha paggamit sa ilang balaanong katungod sa pagpili.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for October 31, 2009

                        Mike, Sonny ug Winston

 

            Salamat sa pagpahibawo ni kanhi senador Sonny Osmena sa iyang pagparehistro ug pagdagan pagka mayor ug sa kalit nga pagbalhin pagparehistro ni GSIS President ug General Manager Winston Garcia sa Dakbayan sa Sugbo, nisamot kamadanihon si Cebu City Vice Mayor Michael Rama.

            Kon itandi sa iyang gustong pulihan nga si Cebu City Mayor Tomas Osmena, nga kapin na sa duha ka dekada nga nangu sa dakbayan, morang duwende lang si Rama.  Kon itandi ni Margot Osmena, nga klarong mas gisaligan nga makapadayon sa matang sa liderato sa iyang bana, si Rama gidudahan nga mamahimo lang laing Alvin Garcia, nga nisungay ni Osmena dihang nakatungtong na sa City Hall.

                        -o0o-

            Sa usa ka bahin, si kanhi senador Osmena makapangangkon nga maoy responsable sa pagkatukod sa higanteng mga proyekto sa Sugbo, sama sa South Coastal Road sa South Road Properties (SRP) ug sa ikaduhang taytayan sa Mandaue ug Mactan, ang Marcelo Fernan Bridge.

            Apan sa pikas nga bahin, si Osmena magkapuliki og panagang sa iyang panghudlat sa mga Sugbuanon nga magpuasa sila dihang siyay usa sa labing sinaligan sa kurakot nga pamunoan ni kanhi presidente Joseph Estrada.  Kinahanglan sab niyang tubagon ang mga pasangil nga siyay nagsabotahe sa talagsaon untang kahigayonan sa Sugbo nga maka bise presidente (pinaagi ni anhing Celing Fernan) ug maka presidente (pinaagi sa iyang manghod nga si Lito Osmena).

                        -o0o-

            Si Winston Garcia maoy labing dako og puntil sa tanang nangambisyon nga mobanos pagduma sa dakbayan.  Ang pangangkon sa pipila ka mga kapitan nga gitanyagan sila sa nangangkon nga mga lider ni Garcia nga gastohan og hangtod P5 milyones nga balor sa mga proyekto sa matag barangay usa lang sa mga timaan sa katakos ni Garcia pagtay-og sa makinarya sa BO-PK.

            Apan magkapuliki si Garcia pagpanagang sa sibaw nga mga tiyabaw sa kabos nga mga pensioners ug mga kawani sa kagamhanan, labi na sa nagbakho nga mga masakiton, sa nalangay o nawagtang gyod nilang mga benepisyo tungod sa nabun-og na kaayong palusot sa computerization, upgrading ug cleansing sa GSIS.

                        -o0o-

            Kapasanginlan si Rama nga morang itoy nga nagsige lang og sunudsunod sa mga sugo ni Mayor Osmena.  Apan ang pag-ulbo sa ilang away matag karon ug unya nagmatuod nga si Rama may iyang kaugalingong panghunahuna ug kamao sab nga mosukol.

            Wa say makalalis sa pagpasiugda ni Rama, niadtong konsehal pa, sa labing unang job fair dinhi sa Sugbo, nga gisunod na karon sa hapit tanang kalungsoran, mga dakbayan ug mga lalawigan sa tibuok nasud.  Labaw nang way makakuwestiyon sa iyang pagpalambo sa Sinulog mardi gras bisan sa lapad nga pagduda nga mapapas ang tinuig nga kalihokan sa pagbiya sa orihinal nga mga tagduma.  Salamat nilang Sonny ug Winston, nakakita ang mga Sugbuanon nga mas sayong dawaton ang pinatuyangan niyang mga kanta ug pakigpung.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for October 30, 2009

                        Fans ni Chiz

 

            Usa ka adlaw human sa pagdeklarar ni Senador Chiz Escudero nga gawasnon na siya gikan sa Nationalist People's Coalition (NPC), way nagmartsa sa kadalanan, ni nagsaulog sa mga tulonghaan, ni bisan unsang kisaw sa internet, pagsaulog sa iyang kagawasan.  Ang iya bang pagdeklarar og gubat batok sa politikanhong mga partido ang kataposang lansang sa lungon sa bisan unsa niyang kahigayonan pagdaog og mas taas nga katungdanan sa piniliay sunod tuig?

            Ang pahibawo ni Escudero niadtong Miyerkules nga wa pa diay siyay pahibawo nakapatumaw og daghang mga pangutana.  Ug mas lapad nga pagduda sa iyang kaandam ug katakos pagbanos pagduma sa liderato sa nasud.  Salamat sa iyang kaugalingong salida, siyay labing dakong pildero.

                        -o0o-

            Ang bugtong sipa nga pakpak nga akong nabati sa paglingkawas ni Escudero gikan sa NPC naggikan sa Bayan Muna.  Kansang party-list representative, Satur Ocampo, nisalikway sa iyang naandan nga kamadudahon sa mga salida sa tradisyonal nga mga politiko ug kuwang na lang og dyutay nga moproklamar ni Escudero nga bag-ong manluluwas sa kalibotan.

            Ang kadagkoan sa Bayan Muna sa Sugbo, piniyong ang mga mata ug sinalikway ang tanang makiangayon nga panagana, nidason dayon ni Ocampo.  Apan sama sa naandan nalubong ang ilang tingog sa mas sipa nga pagduda sa tinuorayng hinungdan ug katuyoan sa pagtalikod ni Escudero sa partido nga maoy nakapahimo niyang kongresista ug senador.

                        -o0o-

            Ang Bayan Muna ug alyadong party-list groups malampuson nga nakapalingkod sa labing daghang mga representante sa Kongreso.  Nga gipakaingon sa kadaghanan nga nakatapak na sa dako nilang kasaypanan sa pagpangiyugpos atubangan sa pag-ulbo ug pagdaog sa people power revolution ni Cory Aquino batok sa diktadurang Ferdinand Marcos.

            Apan nasubli ang ilang kaapiki sa pasiunang kamada sa mga politikong namostura alang sa piniliay sunod tuig.  Wa silang kasud sa kampo ni Senador Mar Roxas dihang nangambisyon pang mag-presidente.  Busa wa na say luna karong nagkapares na silang Senador Noynoy Aquino.  Diriyot ka-enter sa kampo ni Senador Manny Villar.  Karon si Escudero na lang tingali ang nahibiling baraha.

                        -o0o-

            Si Escudero ang labing haom nga kandidato pagka bise presidente sa presidentiables nga wa pay pares hangtod karon.  Apan mapapas ang bisan unsang nahibilin niyang kaligdong kon makig-pares ni Defense Secretary Gilbert Teodoro sa Lakas-Kampi CMD.  Maglisod sab pagbakwi sa iyang pagtulisok ni Villar nga trapo kon mobalhin pagpasilong sa Nacionalista Party.

            Ang garbo ni Chiz di sab motugot niya pagpaluyo sa mga haciendero ug heredero nga silang Aquino ug Roxas sa Liberal Party.  O sa nisalikway niyang si kanhi presidente Joseph Estrada.  Ang labing maayo nga nahibilin niyang kapilian mao ang pagtiwas sa iyang termino pagka senador ug magsugod na pagtikad sa mas tul-id ug tarung niyang politikanhong kaugmaon sa sunod nga piniliay unom ka tuig gikan karon.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for October 29, 2009

                        Gimik ni Chiz

 

            Nakahukom na si Senador Chiz Escudero pagsibog sa iyang kandidatura pagka presidente.  Apan naglisod siya pagpatin-aw sa iyang hukom.  Kay nahadlok nga kapasanginlang nikakak.  O nga natarantar sa kalit nga pagsulbong sa popularidad ni Senador Noynoy Aquino.  O nga ang dako rang kuwarta nga gikatahong gisaad sa labing adunahan niyang mga tigpaluyo ang giapas.

            Aron pagsulbad sa suliran, si Escudero naghimo og mas dakong suliran.  Gawas nga nilayas gikan sa NPC, iya pa gyong gitunglo ang tanang politikanhong partido.  Naglisod nang daan sa nukus-nukos niyang pamolitika, karon nideklarar pa gyod og gubat sa kinatibuk-ang sistema, nga samtang tinuod nga nangalisbo, maoy nakahimo niyang kongresista ug senador.

                        -o0o-

            Kaupat na mauswag ang pahibawo ni Escudero sa iyang kandidatura.  Ang unang tulo sayon nga ikapatin-aw kay nasugamak sa lapad nga kadaot ug sa pait nga kahimtang sa mga biktima sa mga bagyong Ondoy ug Pepeng.  Apan ang ikaupat lisod sabton:  Igo lang siyang nagpahibawo nga wa pa diay siyay ikapahibawo.

            Ang nahitabo ni Escudero manghod lang og dyutay sa suliran nilang Defense Secretary Gilbert Teodoro ug Senador Manny Villar.  Nga pulos naglisod pagpangita og pares.  Sa kasong Escudero nag-una na og pahibawo ang iyang pares.  Siya maoy nag-atras-abante.  Nga di maayong kalidad ni bisan kinsa nga nipasalig paglusad og bag-ong kabag-ohan sa pagduma sa nasud nga nagkabulingit sa higanteng mga krisis.

                        -o0o-

            Mas makapa-apiki ni Escudero ang iyang pagsuway pagtabon sa naglubay-lubay niyang baruganan pinaagi sa pagpasangil nga ang politikanhong mga partido maoy hinungdan sa kahiwian sa kagamhanan.  Mora siyang nitukas og usa ka baril sa mga wati:

·        Buot ba niyang ipasabot nga gidiktaran siya sa NPC sa iyang mga baruganan sa 11 na niya ka tuig sa duha ka bay balaoranan?

·        Ginapos ba diay siya sa partido sa iyang pagpangisog pagpalagpot sa Sugbuanong Chief Justice Hilarido Davide Jr. gikan sa Korte Suprema?

·        Pulos ba diay pamakak ang tanan niyang pangangkon nga gawasnon ang iyang mga baruganan sa nagkalainlaing mga kontrobersiya?

                       -o0o-

            Way molalis ni Escudero sa iyang pag-insistir nga siya ug siya lang ang angayng mohukom modagan ba siya o dili.  Ang lisod sabton mao ang iyang pagpangayo og dugang lugway human sa upat ka pag-uswag sa iyang pahibawo.  Kay naggamit ug nahalin na ang maong linya.  Mas haom ni Noynoy nga wa gyod maglangas pagdagan og bisan unsang mas taas nga katungdanan sa wa pa mamatay ang iyang inahan nga si kanhi presidente Cory Aquino.

            Labihang suliyaw sa mga dumadapig ni Escudero sa iyang pagpahibawo nga ang iyang bag-ong partido mao ang Partido Pilipinas.  May pahibawo hinuon si Kevin Lagunda, tigpaminaw sa DYAB Abante Bisaya, ngadtong Escudero:  Sa labing uwahing survey sa SWS, 60% sa Pilipinas iya nang Noynoy.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for October 28, 2009

                        Switik sa plite

 

            Nabawo ang mga pasahero sa buses sa South Bus Terminal nga naghinam-hinam sa gisaad nga us-os sa plitehan.  Kay nisaka na man hinuon ang plitehan sa bag-ong taripa sa LTFRB.  Kini tungod kay ang tanang buses nag-undercharge nang daan.  Busa bisan gilaslasan nang plitehan sa bag-ong taripa, mas taas gihapon kay sa aktuwal nga gibayran sa mga pasahero.

            Salamat sa kahibulongan nga formula sa LTFRB.  Nga nipaburot pag-ayo sa plitehan lapas sa gikinahanglan sa bus operators paglahutay sa ilang patigayon.  Ang labing dakong sagpa sa ilang pataka mao ang pagpadayon sa bus drivers ug operators paglaslas sa ilang plitehan sinalikway, sa makausa pa, ang way pus nga taripa sa LTFRB.

                        -o0o-

            Ubos sa balaod, mahimong silotan ang bus operators sa ilang pagsupak sa taripa sa LTFRB.  Apan ang LTFRB mismo di mangahas pagpamugos pagpatuman sa ilang taripa.  Kay mas dakong kadaot ang mamugna kon ang tanang buses maoy suspensuhon o laksian og prangkisa.

            Gawas pa, ang paglapas sa taripa sa LTFRB nakaayo sa mga pasahero.  Maong inay mangisog ug manghudlat mas maayo pa nga ang LTFRB molubong sa ilang dagway sa bas.  Kana kon duna pa silay nahibilin nga uwaw.  Kay ang bus drivers ug operators na hinuoy nituman sa tahas unta sa kagamhanan pagpanalipod sa katawhan.  Ning kasoha, gikan sa panaugdaog sa LTFRB.

                        -o0o-

            Kakuyaw diayng Capitol Consultant Byron Garcia kon pangutan-on og pangutana nga di niya ganahan.  Inay tarungon pagtubag, gipasanginlan hinuon niya ang news crew sa CCTN nga nangintriga.  Nganong wa na man lang mohimakak nga iyang gipaboran ang Ceres bus?  Sa way pagpamasangil og dispatser ug pagsita sa mga sakop sa media nga igo lang nagtuman sa ilang trabaho?

            Naanad na ba gyod si Garcia sa CPDRC nga way bisan usa ka binilanggo nga makapangahas pagsukna niya?  Angay siyang pahinumdoman nga ang mga sakop sa media di sama kasayon sa mga binilanggo nga tudloan sa pagsayaw.  Ug di sama kasayon sa binayrang mga turutot nga tudloan unsay isulti ug ipangutana.

                        -o0o-

            Labihang pangisog sa Malakanyang sa pagpasidaan sa mga kompaniya sa lana kon di tumanon ang kamandoan ni Pres. Arroyo nga ibalik ang karaang presyo sa lana sa ang-ang niadtong Oktubre 15.  Sa wa pa ang makalilisan nga usbaw nga ilang gipahamtang niadtong Oktubre 19.  Apan kutob ra sa pangisog.  Giulug-ulogan lang sa mga kompaniya sa lana pagpa-us-os ang presyo sa Luzon.  Bisan kon may mga dapit sab sa Kabisay-an ug Mindanao nga naigo sa katalagman.

            Labawng nakapait:  Gawas nga maglaway lang ta sa us-os sa presyo sa lana, karon gihudlat pa gyod ta sa higanteng mga kompaniya sa lana nga mahimong maoy mo-um-om sa mas taas pa gyod nga presyo sa lana aron mabawi ang ilang alkanse sa Luzon.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for October 26, 2009

              Sipyat ni Ruping

 

       Sud sa pila ka adlaw sa niaging semana, ang ubang weather observatories sa kalibotan nipahibawo na nga ang gikahadlokan nga bagyong Ramil di motugpa sa bisan asang bahin sa amihanang Luzon.  Ang Pagasa na lang sa Pilipinas maoy nahibilin nga nipasidaan nga motugpa si Ramil sa Aparri, Cagayan.

       Unang gitakda sa Pagasa nga motugpa si Ramil sa yuta niadtong Huwebes sa hapon.  Dayon giusab ang pangagpas ngadto sa Biyernes sa gabii.  Nga giinat lang sab dayon ngadto sa Sabado sa gabii.  Sa wa pa usba ngadto sa Dominggo.  Dayong angkon sa Pagasa nga nisimang na si Ramil padung sa Japan.

-o0o-

       May mga pangagpas nga naneguro lang ang Pagasa nga di molugak ang pagbantay sa katawhan kay nag-usab-usab ra ba ang direksiyon ni Ramil.  Nga tingali nasobrahan ra ang pagtapak sa ilang pagkapaso sa dakong kadaot nga namugna sa uwan ni Ondoy nga ila rang giisahan sa labing ubos nga public storm warning signal.

       May katin-awan si Rene Burt Llanto, regional director sa Department of Science and Technology (DOST), ang inahang buhatan sa Pagasa:  Mas abunda ug mas kasaligan ang kasayuran sa Pagasa mahitungod sa Ramil kay sila ray dunay kahimanan nga nagtugkad sa yuta sa amihanang Luzon, lahi sa ubang weather observatories nga nagsalig lang sa satellite data ug sa dugang kasayuran nga makuha sa kahimanan sa Pagasa.

-o0o-

       Ang kalidad sa kahimanan sa Pagasa, labaw sa mga pasangil nga gipasobrahan rang forecasts ni Ramil, maoy sukaranan sa lapad nga pagduda sa kaligdong sa ilang forecast.  Tigbalita sa Agence France Presse maoy nakasakop nga nag-screen saver og cartoons ang main PC monitor sa ulohang buhatan sa Pagasa kay guba diay ang ilang kahimanan sa Baguio City.

       Di sab makalimot ang mga Sugbuanon sa pagka sipyat sa ulohang buhatan sa Pagasa sa bagyong Ruping nga niigo sa Sugbo niadtong 1990.  Ilang forecast nga Eastern Samar ang puntirya ni Ruping.  Maayo na lang nga may kaisog ang forecasters sa Pagasa-Mactan pagsukwahi sa ilang ulohang buhatan ug pagpasidaan sa mga Sugbuanon nga sila, ug di ang mga Waray, maoy maigo ni Ruping.

-o0o-

       Ang makauuwawng anomaliya nga ang Pagasa-Mactan ug ubang lokal nga observatories mao ray tigbasa sa forecast sa ulohang buhatan sa Pagasa sa Quezon City gipasalig nga matul-id kon mangabot nang bag-ong kahimanan.  Ang Pagasa-Mactan makahimo nag ilang kaugalingong advisories pinasikad sa kasayuran nga ilang mahipos dinhi sa atong kaugalingong tugkaran.

       Apan gisiyam-siyaman nag paabot ang Pagasa sa bag-ong kahimanan nga gisaad sa mga politiko.  Silang Pres. Arroyo ug ang iyang mga gisundan pulos napakyas pagtuman sa mga saad pagpalambo sa Pagasa.  Nga way kukauwaw nilang gisubli-subli matag human sa labing uwahing sipyat sa Pagasa nilang Ondoy, Pepeng ug Ramil.  Samang Ruping duha ka dekada nang nilabay.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for October 25, 2009

              Kamingaw sa bawod

 

       Wa koy kabutangan sa akong kalipay.  Nagsaulog ko tibuok adlaw gahapon.  Kay gawas nga nakapuno na mi og 55 ka container vans sa relief goods ug napun-an pa gyod ang kapin sa P6 milyones nga cash donation gikan sa mga Sugbuanon alang sa mga biktima nilang Ondoy ug Pepeng sa Metro Manila ug sa Luzon, duna na koy Google Wave.

       Ang Google Wave di makuha ni bisan kinsa.  Kinahanglan kang dapiton sa Google pagsuway sa ilang labing uwahing rebolusyon sa pagsaw-anay og kasayuran.  Ang labing unang nahatagan og Wave account makahimo pag-nominate sa ilang mga higala.  Apan ang Google maoy magbuot kon dapiton ba sila.

-o0o-

       Ang unang gihatagan og accounts mao ang mga eksperto sa information technology.  Labi na ang mga nagduma sa IT departments sa ilang mga kompaniya.  Kay sila maoy labing makatabang sa Google pagsusi sa mga buslot ug unsaon pagpalambo ang labing bag-o nilang proyekto.

       Di sab tanang eksperto ang gidapit.  Kadto rang nahimutang sa labing dagkong mga merkado, sama sa Estados Unidos, Tsina ug Uropa.  Maong labihan nakong lipaya.  Di ko IT expert.  Ug nia ko magpuyo sa hilit nga merkado sa Google.  Kon kinsa may nag-nominate nako sa Google, daghang salamat.  Ang nakahatag nakog Wave account mao ikaw.  Ug ang tsamba.

-o0o-

       Nganong gihulagway nga rebolusyon ang Google Wave?

·        Mas mayo pa siya sa Facebook kay dihadiha dayon mahimo mong magbinayloay og mga hulagway ug audio ug video files, o mas mapuslanong mga ideya o dokumento sa proyekto nga inyong gitambayayongan;

·        Mas mayo pa siya sa instant messaging kay mabasahan na sa imong ka-chat ang labing unang mga letra sa imong mensahe bisan wa pa nimo mapada; ug

·        Mas paspas nang magkasinabtanay ang users nga managlahi ang pinulongan kay bukas ang Wave alang sa Google Translate, nga mohubad na bisan wa pa mapada ang mensahe, ug ubang mapuslanong applications.

-o0o-

Nag-install dayon kog Google Maps, Twitter ug Facebook apps (maka-tweet ug FB update na ko gikan sa Wave), Wikipedia (nga mo-define sa bisan unsang termino nga akong malibgan), Emoticons, conference call, audio ug video apps (makapanawag ug maka-viddeo chat ko gikan sa Wave), Bitly (nga momubo sa bisan unsang URL nga akong isuwat, calculator (nga mokuwenta sa mga numero nga kinahanglang iphon), Soduko ug daghan pang uban.

Apan may gamayng suliran:  Mapuslan lang ang applications kon duna nay kapadad-an sa akong waves.  Duha ray akong contacts, wa kong kaila sa usa, ug pulos  offline.  Duna koy 20 ka imbitasyon nga nahatag.  Human sa pila ka takna, wa pay nakadawat sa imbitasyon.  Igo ra diay kong maka-nominate, ang Google gyoy modapit.  Ug social network diay ang Google Wave, way pus kon ako rang usa ang magtikaw-tikaw.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for October 24, 2009

                        Way hunong tabang

 

            P6 milyones na ang cash donations ug 54 na ka container vans ang napuno sa relief goods sa manggihatagon nga mga Sugbuanon alang sa makaluluoy nga mga biktima sa baha sa Metro Manila ug sa Luzon.  Hangtod karon, wa pay hunong ang pagbaha sa mga hinabang sa Sagip Kapamilya Relief Operations Center sa ABS-CBN Broadcast Complex sa Jagobiao, Mandaue City.

            Dugang mga kompaniya ug mga kahugpongan ang nipahibawo nga umaabot pa ang ilang mga hinabang sa mosunod nga mga adlaw.  Gitambagan namo sila nga ang mga hinabang angayng itumong na sa rehabilitation sa kabalayan ug kabtangan sa mga biktima.  Mao nga bisan sa adlaw ug gabii nga pagpamutos sa gatosan ka mga boluntaryo wa na gyod makatilaw og hawan ang kinatibuk-an namo nga luna.

                        -o0o-

            Labing uwahing hinabang nga among nadawat mao ang P94,900 nga cash donation gikan sa scholars sa Department of Science and Technology (DOST) sa Sugbo ug Central Visayas.  Ang gatosan ka scholars nagtampu-tampo sa gamay nilang allowances aron itampo sa pagpabangon pagbalik sa napukan nga mga biktima sa katalagman.

            Makapatandog ang kamanggihatagon nga gipasundayag sa umaabot nga mga haligi sa siyensiya ug teknolohiya.  Bisan sa ilang kakabos ug kalinghod pa sa panuigon nakahatag sila og gamhanan nga panig-ingnan sa pagpakabana alang sa mga mas nagkinahanglan.  Nanghinaot si DOST 7 Director Rene Burt Llanto nga makatabang ning maong kasinatian pag-andam nila sa mas dagkong mga hagit nga atubangon sa mga tinun-an.

                        -o0o-

            Manghinaot sab ko nga di pa pul-an ang higanteng mga kompaniya sa barko paglibre sa paghatod sa mga hinabang sa mga Sugbuanon ngadto sa Manila.  P36,000 ang naandan nga bayad sa paghakot door-to-door sa matag 20-footer container van.  Dako na mig utang sa Gothong Southern Shipping Lines, Sulpicio Lines, Aboitiz Transport Services, NMC Containers, Lorenzo Shipping ug Negros Navigation.

            Ilang dakong tabang maoy nakaluwas namo gikan sa pagkalumos sa way kinutoban nga mga hinabang.  Kay naato nila paghakot ang naputos nang mga hinabang sa wa pa mangabot ang lab-as nga hugna sa dugang mga hinabang.  Dihang niawas nang mga bodega sa ABS-CBN Foundation, nisugot sab sila nga ipabilin unang vans sa ilang container yard.

                        -o0o-

            Tungod sa nag-usab-usab nga kahimtang sa panahon, wa kalikayi nga nabasa ang pipila sa hinabang nga mga sinina.  Maayo na lang nga gipahuwam mi sa Electrolux sa tulo nila ka washing machines ug gihatagan mi sa Camp Cebu og daghang sabon nga sobra sa niagi nilang proyekto pagpanlaba sa relief goods alang sa mga biktima sa katalagman dinhi sa Sugbo.

            Maong inay mangalisbo ug mausik na lang, ang nangabasa nga mga sinina among nalabhan ug humot na nga maputos ug mapada ngadto sa gibahaan nga mga lalawigan ug maapud-apod ngadto sa mga biktima.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for October 23, 2009

                        Nawad-an og kabuot

 

            Subaya ra gud ang nag-usab-usab nga mga linya sa Comelec mahitungod sa dugay na kaayong awhag sa paglugway, pagpalapad ug paghimong mas sayon sa pagrehistro sa mga botante alang sa lokal ug nasudnong piniliay sunod tuig:

·        Sa sinugdanan, di mahimong manglista silag mga botante gawas sa mga oras nga tingtrabaho kay way ikabayad og overtime sa mga kawani;

·        Dayon, manglista sila hangtod sa Sabado apan di sa Dominggo kay maoy gitakda sa en banc resolution;

·        Pagkahuman, gitun-an sa mga komisyonado ang sugyot sa local election officers nga lugwayan ang rehistrasyon hangtod sa alas-7 sa gabii;

·        Mas gilugwayan pa gyod ang rehistrasyon hangtod sa alas-9 sa gabii ug alas-12 sa tungang gabii karong Oktubre 31; ug

·        Mangrehistro na hangtod sa Dominggo sa mga dapit nga naigo sa bagyong Ondoy ug Pepeng.

                        -o0o-

            Nagnukus-nukos ang Comelec tungod sa sibaw nga awhag sa mas daghang mga botante nga kalit lang nakakita og kahulogan sa pagbotar ug sa kamahinungdanon sa pagpili og bag-ong presidente ug ubang mga opisyal sa Mayo sunod tuig.  Di ikahibung kon dugang kausaban sa mga lagda sa naapiki nilang rehistrasyon sa mosunod nga mga adlaw.

            Kay ang nangalisbo nga tinagoan sa Comelec mao nga gawas sa pipila ang kinabag-an sa mga komisyonado way kabangkaagan sa ilang mga gimbuhaton.  Gihulbot lang sila sa presidente ug gipahimutang sa katungdanan nga wa silay bisan gamayng kasinatian.  Maong kasagaran sa maluwatan nilang lagda naglutaw, wa magtugkad sa yuta.  Kay inay maminaw sa ilang mga sakop nga mas suhito sa piniliay gipaundayonan ang ilang way kinutoban nga pagpataka.

                        -o0o-

            Maong nanghangyo mi sa katawhan, nga maoy labing maapektahan kon magkayamukat ang rehistrasyon ug ang piniliay, pagluwat og mga sugyot nga mahimong makatabang sa Comelec—kana kon paminawon sa ilang mga komisyonado nga, gawas sa pipila, nagsul-ob og antipara sa mga kabayo sa Sanciangko:

·        Sugdan ang rehistrasyon og alas-7 sa buntag hangtod sa alas-10 sa buntag;

·        Himuong 24 oras ang rehistrasyon sa kataposang semana sa rehistrasyon; ug

·        Dapiton ang mga boluntaryo sa kasaligang mga pundok nga moapud-apod sa registration forms ug mogiya sa mga botante aron mas paspas nga makaatubang sa data capturing machines.

                       -o0o-

           Nakapait sa kadagkoan sa Comelec mao nga, inay mangayo og pasaylo sa kalangay sa rehistrasyon, mora silang mga Pilato nga nag-iyahay og pagpanghunaw og responsibilidad.  Ang mga botante, nga nabiktima nang daan sa naghibat nga mga lagda sa Comelec, mao na hinuoy ilang gitulisok.

            Ang mga kanhi opisyal sa Comelec niingon nga mas paspas pa ang manu-mano nga rehistrasyon sa mga botante niadto.  Ang computerization nahimo na hinuong babag sa yano unta kaayong gimbuhaton.  Kay nawagtangan ang mga tagduma sa labing batakan nga mithi—ang sentido kumon.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for October 22, 2009

                        Timaan sa kaguliyang

 

            Sugod karong adlawa hangtod Oktubre 30, 13 ka takna nang inadlaw nga rehistrasyon sa Comelec.  Inay motak-op sa alas-5 sa hapon, hangtod na sa alas-9 sa gabii ang rehistrasyon.  Karong Oktubre 31, kataposang adlaw sa pagpanlista, hangtod sa tungang gabiing ablihan ang mga buhatan sa Comelec aron ang mga botante makaapas sa lugway pagsalmot sa lokal ug nasudnong piniliay sunod tuig.

            Sa ato pa, madugangan og 39 ka takna ang pagpanlista sa Comelec sa mosunod nga siyam ka adlaw.  Samtang angayng hangpon ang pagpaminaw sa Comelec sa sibaw nga awhag paghatag sa tanang nagpakabana nga mga botante sa kahigayonan pagparehistro, uwahi nang tanan.

                        -o0o-

            Makapaalarma ang banabana sa nagpakabana nga mga pundok nga 30% ra sa bag-ong mga botante ang nakapalista hangtod karong buwana.  Kon di gyod kalugwayan ang rehistrasyon, gikahadlokang kapin sa walo ka milyon ka bag-ong botante ang di makagamit sa ilang balaanong katungod sa pagpili.

            Maayo unta kon ang mga botante maoy nagpabaya.  Maayo unta kon silay nangiyugpos ug naglangay-langay.  Kay mirisi nga di silang kasalmot sa mahinungdanong tahas pagpili sa sunod nga hugpong sa mga opisyal nga moduma sa lokal ug nasudnong kagamhanan.  Apan ang mga botante, labi nang mga batan-on nga nakaamgo sa kamahinungdanon sa piniliay sunod tuig, nagbaha sa pagpalista.  Apan, sama sa naandan, ang Comelec di andam alang nila.

                        -o0o-

            Kasagaran sa mga buhatan sa Comelec, bisan sa dagkong mga dakbayan sama sa Mandaue ug Lapulapu dinhi sa Sugbo, tagsa ray data capturing machine (DCM).  Nga kuwang kaayo pag-atiman sa nagpunsisok nga mga botante.  Maong inay ilista, ang mga botante panghatagan lang og numero ug pabalikon human sa pipila ka buwan.

            Hagbay rang nabantayan sa election officers sa Sugbo ug ubang bahin sa nasud nga maapiki gyod sila sa paglista sa tanang nagpakabana nga mga botante.  Apan ang dugay na kaayo nilang awhag nga dugangan ang ilang DCMs padayong giyak-an sa ulohang buhatan sa Comelec.

                        -o0o-

            Bisan og madugangan pag 39 ka takna, nga wa ganing kaabot og duha ka naandang adlaw sa pagpanlista, matanggong ug mabawo lang gihapon ang mga botante kay samang hinay ug depektuso nga DCMs ang mobaraw sa ilang pagpakabana.  Mao ni dakong baligho:  Ang computerization sa rehistrasyon sa mga botante, inay makapaspas, mao na hinuoy nakabara sa pagpanlista.

            Nga di maayong timaan sa katakos sa Comelec pagduma sa labing unang automated nga piniliay sa kasaysayan sa nasud.  Ang matag presinto dunay hangtod sa 600 ka botante.  Ang voting machine sa matag presinto gipasalig nga makaatiman og hangtod 600 ka botante sa 12 ka takna.  Duna lay gamayng suliran:  11 ka takna ra ang gigahin alang sa pagpili—gikan sa alas-7 sa buntag hangtod sa alas-6 sa gabii.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com