Arangkada of Leo Lastimosa for January 13, 2010

                        Upat ka sugilanon

 

            Unang sugilanon:  Inila ug tinahud nga magpapatigayon sa silingan natong dakbayan nipakugang sa iyang asawa, mga anak ug kahigalaan dihang nahagbong sa pantalan ang luho niyang sakyanan.  Nakaplagan sa mga imbestigador nga ang karsones sa magpapatigayon nahushos ug may kuyog siyang batan-ong babaye nga way bisan gamay nga salimbong sa lawas.

            Gisusi pa karon sa kapolisan nganong nahagbong ang iyang sakyanan.  Unang anggulo mao nga may nasikaran sila nga di mao samtang naghilawas.  Ikaduhang anggulo mao nga mahimong nag-uyug-uyog ang sakyanan sa ilang gihimo sa sud, nadapit ang pagtagad sa mga bugoy sa pantalan, nga nisungog og duut-duot sa sakyanan, hangtod nga wa tuyoang niambak sa lawom nga dagat.

-o0o-

            Ikaduhang sugilanon:  Motorista nahibawo nga siyay nagdanghag dihang nakabangga og luho nga sakyanan.  Wa na siya magpaabot og polis nikanaog sa sakyanan ug nangayog pasaylo sa drayber sa nabanggaan nga sakyanan.  Apan giablihan lag gamay ang itom nga bintana ug niingon ang drayber, "OK ra, way kaso." Wa pa gani kapasabot ang motorista nga wa niya tuyoa ang nahitabo, may nigimaw nga tag linibo nga kuwarta sa bintana, "Kuhaa ni o, ipaayo kon nalumping nang imong sakyanan."

            Ang dakong kahibung sa motorista sa kamapasayluon ug kamanggihatagon sa biktima napapas lang dihang nakayahat siya ug nahibaw-an nga nagkabangga diay sila tungod gyod sa gikaintapang motel sa reclamation area sa Dakbayan sa Sugbo.

-o0o-

            Ikatulong sugilanon:  Nakadawat ang ERUF og pakitabang sa usa ka motorista nga hapit na mahagbong sa pangpang sa Busay.  Naabtan nila ang sakyanan nga ang pangunahang ligid nagbitay na sa bung-aw.  Nabira nilang sakyanan apan gipakanaog una ang duha ka sakay—inila kaayong magpapatigayong lalaki nga minyo ug inila kaayong artistang babaye.  Labihang hangyo sa duha nga di isaba ni bisan kinsa ang panghitabo.

            Ikaupat nga sugilanon:  Tiguwang nga magpapatigayon nakapahibung sa tagduma sa motel.  Matag higayon nga mosud siya nga magda og batan-ong babaye, mohatag gyod og P100 sa sinaligang kawani.  Dihang gipangutana, nipasabot ang kawani, "Gisugo ra ko niya nga kon simbako may mahitabo niya, ako siyang sininaan ug karsonesan ug dad-on ang iyang patayng lawas sa karaang White Gold ug biyaan."

-o0o-

            Kon ang ka-date karong Valentine's Day di ang asawa o hinigugma, palihug timan-i ang mosunod nga mga tugon:  Ayaw pag-date sud sa sakyanan sa pantalan o sa tampi sa pangpang; ayaw pagsalig sa katakos sa taga ERUF pagtipig og sekreto sa showbiz; ayaw pakigbangga og usisero nga motorista;

Ug panig-ingni ang tiguwang nga magpapatigayon nga, kay di man gyong kapugong sa iyang gibati ni kabadlong sa nag-aliwaros niyang panginahanglan sa unod, nanugon nang daan aron nga di mauwawan ang iyang pamilya kon may daotang mahitabo niya (sa mga mata sa langit, premeditated hinuon nang pagpakasalaa).  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for February 11, 2010

                        Manangtang na ta

 

            Di tanan namong napangutana kon motabang ba sila sa Comelec pagpanangtang sa ilegal nga campaign materials sa mga piliunon sa nasudnong mga katungdanan ang niyango.  Pipila nga nibalibad niluwat ning mosunod nga mga panagang:

·        Tingali og makulatahan sila kon mangasuko ang mga dumadapig sa mga piliunon;

·        Gimbuhaton sa Comelec ug ubang deputized nga mga buhatan sa kagamhanan ug pribadong kahugpongan ang pagpatuman sa makiangayon nga mga lagda sa piniliay, maong di na sila manghilabot;

·        Bisan matangtang nang ilegal nga campaign materials pulihan lang gihapon og mas daghan pa; ug

·        Ang maapiki mao rang kabos nga mga tigpapilit nga mahimong di angkunon sa mga piliunon.

                        -o0o-

            Alang sa mga nahadlok nga makulatahan, pasaligan mo nako nga hagbay ra tang gikulata.  Ang namintaha nga mga politiko, sama sa mapahimuslanon nga mga opisyal sa kagamhanan, labaw pa sa gikaintapan nga bugoy sa eskina.  Nga atong gipasagdan sa ilang panghasi, o gilihay-lihayan, o gihatagan na lang og tong, aron di ta hilabtan.

            Kon sama sa naandan mangiyugpos, motalaw ug wa lang gihapon tay himuon, mahimong makalikay tuod ta og gisi sa wait o bukol sa agtang o labhag sa lawas o bali sa gusok.  Apan di tang kaikyas sa mas dako ug mas malungtaron nga kadaot.  Kay atong kaligdong isip katawhan ang padayon nilang giyatakyatakan, gibuong ug gipanamastamasan.

                        -o0o-

            Kalikayan hinuon ang kahigayonan nga makulatahan kon magpundok inay mag-iyahay, o magpakuyog og polis o tanod o media o mangunay pagdokumento sa panghitabo.  Karong nagsingabot nang piniliay, ang Comelec malubong na sa ilang kaliboan ug usa ka gimbuhaton.  Ang ilang deputies, sama sa lokal nga mga opisyal, mahimong mao ra say nakahimo sa kalapasan.

            Kon karong sayo pa lang panangtangon nang ilegal nga campaign materials, managana nang mga piliunon ug ilang mga sinugo pag-usik og dugang kuwarta ug panahon ug pagrisgo sa ilang kandidatura, labi na kon magkahiusa ang katilingban pag-alsa batok sa ilegal nilang pangampanya.

                        -o0o-

            Kon nakumbinser na mo nga atong gimbuhaton ug di diay hilas-hilas ang pagtabang pagpatuman sa makiangayon nga mga lagda sa piniliay, mangahas ko pagsugyot sa mosunod:

·        Pagpundok kon tulo, napu, 20 o 100 mo ka buok, unaha pagpanlimpiyo ang inyong nataran una mangambisyon pagpanangtang sa tibuok barangay o lungsod o dakbayan;

·        Kuhaa gikan sa inyong election officer ang lista sa common poster areas, ang tanang propaganda sa gawas maoy tangtangunon;

·        Pagda og basa nga nuog, kagis, hagdanan ug basurahan aron mas sayon nga matangtang ug mahipos bisan ang labing pilit ug labing taas nga materyales; ug

Palihug ayaw kalimti pagtawag (4221950 o 4221953) o pag-text (09228227133) ang DYAB Abante Bisaya aron makatabang mi pagsangyaw aron mas daghan pang matakdan sa inyong pagpakabana.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for February 10, 2010

                        Tabang sa Comelec

 

            Kon matinud-anon nga ipatuman sa Comelec ang mga lagda sa kampanya, malangkat na sugod karong Biyernes ang posters, streamers ug ubang campaign materials sa nasudnong mga piliunon nga naghinobra ang gidak-on o nahimutang gawas sa common poster areas.  Apan ginapos ang mga kamot sa kadagkoan sa Comelec batok sa ilegal nga campaign materials sa lokal nga mga kandidato.

            Salamat sa binuang nga paglibkas sa Korte Suprema sa pagdili sa premature campaigning, atong masaksihan ang salikwaot nga talan-awon:  Gukdon ang kalapasan sa mga nanagan pagka presidente, bise presidente ug senador, apan pasagdang magpiyesta paglapas sa tanang lagda ang mga magpapili pagka gobernador, bise gobernador, kongresista ug ubang lokal nga katungdanan.

                        -o0o-

            Kay samtang nagsugod na ang 90 ka adlaw nga campaign period sa nasudnong piniliay, unya pa sa Marso 26 magsugod ang 45 ka adlaw nga campaign period sa lokal nga piniliay.  Sa ato pa, ang Fair Elections Act makadut lang sa nasudnong mga piliunon.  Ang Comelec mahimong pikatan lang sa lokal nga mga piliunon.

            Matod ni Comelec 7 Regional Director Rey Rene Boac matangtang lang ang campaign materials sa mga nanagan sa lokal nga katungdanan kon gipahimutang sa mga dapit nga gidili sa lokal nga mga ordinansa.  Nga imposibleng mahitabo.  Kay ang mga tigpatuman sa balaod mao ra man say nag-una nga mga malapason.

                        -o0o-

            Kon mosuroy ka sa kadalanan sa Sugbo, hapit tanang piliunon nakalapas sa mga lagda.  Nagpataka lang pagpamutang sa ilang campaign materials.  Pipila na lang ang wa magpakauwaw.  Nga gikahadlokan namo nga nanukad sa ka wa nilay kuwarta.  Di sa ilang kamatinahuron sa balaod.

            Kapait sa kamatuoran.  Kon higpit nga ipatuman ang mga lagda batok sa mga nakalapas, mahimong way makalingkod sa tanang mga nagpapili.  Maong mapugos na lang ta paglingiw sa ilang pakauwaw.  Nga dakong kapildehan sa atong balaanon nga katungod sa pagpili.  Kay kon nangahas na sila paglapas sa mga balaod karon nga nagpapili pa, unsa na kaha kon makalingkod na gyod sa gahom?

                        -o0o-

            Laing pait nga kamatuoran:  Bisan unsa pa ka-determinado sa Comelec pagpatuman sa mga lagda batok sa kalapasan sa kampanya, mainutil gihapon tungod sa kagamay ra nila og mga kawani ug kadaghan sa uban nilang mga gimbuhaton.  Apan inay sawayon, nganong di man nato tabangan ang Comelec?

            Mangahas ko pag-awhag sa nagpakabana nga mga pundok pagtabang pagpanangtang sa ilegal nga campaign materials.  Mga giya ni Direktor Boac:  Pagkuha og listahan sa common poster areas gikan sa election officers; panangtanga ang tanang posters ug streamers sa wa tugoting mga dapit; pakuyog og mga polis nga makapanalipod nila kon may manghasi nila; ug kon maatlan ang mga nanaod sa posters ug streamers kuhai og hulagway o video aron maggamit nga ebidensiya batok sa mga piliunon nga nagsugo nila.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for February 8, 2010

        Lahugay sa ngan

    Kon mahinayon ang automation sa lokal ug nasudnong piniliay karong Mayo 10, angayng karon pa lang sakyan na sa mga piliunon ang kausaban aron di mabiyaan ang ilang kampanya.  Mangahas ko pagsugyot nga usbon nilang naandan nga posters ug streamers nga magda lang sa ilang nawong ug angga.  Di nang kasuwat ang mga botante sa balota.  Igo na lang mo-taptap sa itlog tungod sa mga ngan sa ilang mapilian.  Ang unang letra sa apelyido sa mga piliunon ang pasikaran sa ilang mahimutangan sa balota.
    Lahi sa nangaging manumanong mga piniliay, ang mga botante di nang kasuwat og "Alvin" alang ni Alvin Garcia; o "Mike" alang ni Michael Rama; o "Jonas" alang ni Jonas Cortes; o "Inday Nerry" alang ni Nerissa Soon-Ruiz.
        -o0o-
    Nakabentaha si Senador Manny Villar.  Ambot nakatsamba ba lang, o labing andam gyong iyang makinarya, ang tanan niyang propaganda, apil nang iyang mga kanta, nagda sa tibuok niyang ngan.  Makatabang hinuon sa iyang kawsa kon sa labing daling panahon usbon ang kamada sa iyang ngan.  Inay "Manny Villar," himuon nang "Villar, Manny" nga maoy mapatik sa balota.
    Mas dako og usbunon silang "Noynoy," "Gibo," "Erap" ug "Bro. Eddie."  Kinahanglan nga mas ibandilyo nang ilang mga apelyido.  Makatabang sab kon iapil nang numero nga gidestino sa Comelec alang nila:  "2.  Aquino, Benigno Simeon III," "4.  Estrada Ejercito, Joseph Marcelo," "8.  Teodoro, Gilberto Jr." ug "9.  Villanueva, Eduardo."
        -o0o-
    Di katabang nilang Gobernador Gwen Garcia ug Junjun Davide kon ilang angga ang kanunayng magbansiwag.  Mas sayon alang sa mga botante sa lalawigan kon karon pa lang iwarawara na ang ilang mga apleyido ug numero:  "3.  Davide, Hilario III Perez" ug "4.  Garcia, Gwendolyn Fiel."
    Maglisod sab pagpangita ang mga botante sa kalungsoran sa ilang mga pares nga silang "Greg" ug Glenn" kay ang makita sa mga balota, nga gisugdan na pagpatik sa National Printing Office gahapon mao silang "2.  Sanchez, Gregorio Jr. Gallarde" ug "3.  Soco, Glenn Ocampo."
        -o0o-
    Angayng tabangan sa mga politiko ang mga botante aron mas sayon nga masagop ang bag-ong mga lagda sa piniliay.  Kon magpaugat sa karaan nga mga paagi pagpaila sa ilang mga ngan, kuyaw nga gawas nga magkasaag-saag ang mga botante pagsubay sa ilang mga ngan, mas madugay pa gyod sa pagtaptap sa mga balota.  Nga mahimong mosangpot sa kapakyas sa pagbotar sa gatosan ka mga botante kay gilumpong na ra ba sa Comelec ang 1,000 ka mga botante sa usa lang ka presinto.
    Ang kalangay pagtultol sa mga ngan nakahasol sa mock elections niadtong Sabado.  Nga maibanan kon ang duha ka Durano nga nanagan pagka kongresista sa ikalimang distrito sa Sugbo, silang "Red" ug "Dondon" mangampanya na ginamit ang tibuok nilang mga ngan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for February 6, 2010

        RFID ug Joavan

    Haskang ngilngiga sa LTO.  Nangangkon nga nakakita na og hingpit nga sulbad sa dugay na kaayong mga suliran sa carnapping ug kolorum nga mga sakyanan:  Ginamit ang bag-ong teknolohiya.  Nipasalig nga pinaagi sa RFID (radio frequency identification device) mahibaw-an na nila rehistrado ba ang mga sakyanan sa way pagsita sa drayber, ni pagpangayo sa naandan nga mga dokumento sa rehistrasyon.

    Apan wa magkadimao ang LTO sa usa sa labing batakan niyang gimbuhaton nga wa magkinahanglan og komplikado nga teknolohiya:  Ang pagtino nga duna silay igo nga registration documents ug 2010 stickers alang sa kapin sa tunga sa milyon ka mga sakyanan nga magparehistro matag buwan.

        -o0o-

    Kon di takos ang LTO nga motino nga may suplay pa sila sa papel, unsa man intawon nato pagsalig nila pagduma sa mas modernong teknolohiya?  Makabaraw gyod kaha sila sa kinawat o kolorum nga mga sakyanan nga di man gani diay silang kamao mangompra og mga papel sa di pa sila mahutdan?

    Salamat sa pagpabaya sa LTO, gawasnon karon nga magbahas-bahas sa kadalanan ang kinawat ug kolorum nga mga sakyanan.  Bisan ang traffic enforcers nga bisan way RFID magduda sa kaligdong sa pagpanag-iya sa mga sakyanan di makasita nila.  Kay gimandoan sila sa LTO sa di pagdakop sa mga sakyanan bisan mini kaayo og dagway kon ang ilang mga plaka nagtapos sa 1 ug 2.

        -o0o-

    Sa pikas nga bahin, kon nakabuylo pa lang ang pagpatuman sa RFID, sayon ra untang masakmit sa kapolisan sa Talisay ang sakyanan ni Joavan Fernandez, ang anak ni Talisay City Mayor Soc Fernandez.  Kay mahibaw-an unta nga way rehistro sa way pagturok og kahadlok sa polis nga mahimong masugamak siya kon tinuod ang pasangil nga armado si Joavan sa pagka aksidente sa iyang sakyanan.

    May RFID o wa, lisod gyod ang pagpatuman sa balaod batok sa anak sa mayor.  Labi na kay ang mayor nipakita sa makadaghang higayon og abunda nga mga timaan nga mas ganahan siyang modupa sa iyang anak kay sa pagpatuman sa balaod.

        -o0o-

    May laing hinungdan nga magpasalamat si Joavan nga gibadlong sa Korte Suprema ang RFID.  Kay mameligro unta siya sa mga ahente sa LTO nga mas isog, ug mahimong mas mapahimuslanon, kay sa mga polis sa Talisay.

    Kon initan sa taga LTO, mahimo nilang masunod ang iyang sakyanan bisan asa.  Way kaso kon ang iyang mga lakaw sama ka-inosente sa bata pa nga tigbitbit sa bibliya sa di pa mayor ang iyang amahan.  Kay may RFID pa, way makapugong sa taga LTO pagsubay sa iyang sakyanan sunod higayon nga may parahon siyang trak nga magkarga og bas ug graba.    O pagsunudsunod sa iyang kuhaon ug ihatod nga mga babaye nga, sa dakong kauwawan sa diyusnon niyang amahan, di niya asawa.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for February 5, 2010

                        Tabon sa krisis

 

            Nagkauyon ang lokal ug nasudnong mga opisyal sa kagamhanan pagpagamay sa krisis sa kuryente nga nihakop karon sa Sugbo ug sa Kabisay-an.  Hinaot nga ang ilang tumong mao lang ang pagpasalig sa katawhan nga ang dakong kakuwang sa suplay sa kuryente kasamtangan lang.  Ug nga napahimutang na ang malungtaron nga mga sulbad sa suliran.

            Hinaot nga ang atong mga politiko, sa di pa magpatuyang og pagarpar, mogawas sab usahay sa hayag ug hayahay kaayo nilang mga buhatan ug mga pinuy-anan nga di mahitabong magngitngit.  Kay kon matsambahan sa rotational brownouts sa Veco, makapaandar man dayon sa ilang generators—nga gipalit ug gipaandar sa buhis sa katawhan.

                        -o0o-

            Mangahas ko pag-awhag nilang Pres. Arroyo ug Gobernador Gwen Garcia nga, sa di pa sila mosuway pag-usab pag-am-am nga di dakong suliran ang inadlaw nga brownouts, mahimo ba nga ilang hunahunaon ang:

·        Gagmayng mga bata, ha'p nga mga hamtong ug ubang sakop sa pamilya nga tungod sa kangitngit mas maglisod pagtamla og asin, salamat sa kapakyas sa kagamhanan pagbutang og pagkaon sa matag lamesa;

·        Gagmayng mga patigayon nga hingpit nga nagsalig sa elektrisidad busa bisan ang pila lang ka gutlo nga brownout makapahagba sa ilang panginabuhi, salamat sa taphaw nga pasalig sa kalamboan; ug

·        Makaluluoyng mga biktima sa krimen kay mas ningitngit pang ngiob nang daan nilang mga agianan, salamat sa kainutil sa kagamhanan batok sa mga kriminal ug vigilantes.

                        -o0o-

            Mas maayo pa tingali nga ipasabot sa mga opisyal sa kagamhanan nganong, sa makausa pa ug bisan abunda nga mga leksiyon sa kasinatian sa nangaging mga pamunoan, naapsan na man sab ta sa krisis sa kuryente:

 

·        Wa ba diay kapangandami ang padayong pagtubo sa panginahanglan sa elektrisidad tungod sa bag-ong gitukod nga mga patigayon atubangan sa wa motubo o nitidlom gyod nga kapasidad sa mga planta sa kuryente?; ug

·        Wa ba diay matarung pagkalendaryo ang schedule sa preventive maintenance sa higanteng mga planta sa kuryente aron nga di magkadungan ug di kalit nga mohagsa ang suplay sa elektrisidad?

                        -o0o-

            Sakto si Cebu City Mayor Tomas Osmena nga ang kanihit sa suplay sa kuryente nagkahulogan nga paspas ang paglambo sa patigayon sa Sugbo.  Sakto sab si Gobernador Garcia nga maayo na ang mga planta sa elektrisidad sugod sa sunod semana.  Sakto sab si Pres. Arroyo nga ang bag-ong gitukod nga mga planta mangandar na sunod tuig.

            Apan silang tanan way tubag sa kakuwang sa suplay sa kuryente karon.  Pulos sila wa kapanagang sa inadlaw nga brownouts nga nahiagoman sa mga Sugbuanon ug sa mga Bisaya sud na ron sa pila ka semana.  Silang tanan di kapanghunaw og responsibilidad sa krisis.  Inay magpagawal, angay sila nga mangayo og pasaylo.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for February 4, 2010

                        Kamo bay mapaso

 

            Nitagam nang mga botante sa nangalisbo nga kahiwian sa nangagi nga mga piniliay.  Di paigo alang nila ang mga pasalig nga ang piniliay sa Mayo 10 karong tuiga makasaysayanon; kay makahatag og talagsaong kahigayonan pagkab-ot sa makiangayong kausaban nga dugay na nilang gipangandoy.  Napaso na sila.  Di ingon ana kasayon ang pagkuha pagbalik sa ilang pagsalig.

            Mobilib lang sila sa PCOS (precinct count optical scan) machines kon makagarantiya nga di lang maihap ang ilang mga boto ug mapaspas pagproklamar ang mga mananaog kon dili makabadlong sab sa pinalitay sa mga boto, pagpanghasi sa mga botante, pagsuburno sa mga tagduma ug pagsabotahe sa piniliay.

                        -o0o-

            Mao ni ang nipasuwabi nga mga sentimento sa mga tigpaminaw sa Arangkada sa DYAB Abante Bisaya ug sa mga tigtan-aw sa Maayong Buntag, Kapamilya sa ABS-CBN Channel 3.  Dihang amo silang gipangutana kon salig ba sila sa PCOS.

            Kasagaran nila niangkon nga samtang mahimong makatabang ang PCOS ug ang bag-ong teknolohiya nga gamiton ini, nagpabilin sila nga way salig sa kadagkoan sa Commission on Elections (Comelec) ug ubang mga tagduma sa piniliay.  Nga samtang naglaom sila nga matinuod ang saad nga mas paspas ug mas hapsay ang piniliay, nitahan na sila sa kahigayonan nga di lang gihapon papiri ang mga politiko nga naanad na sa paggamit sa salapi ug mga armas pagtino sa ilang kadaogan.

                        -o0o-

            Nahugno sila sa pagkamatngon nga ang PCOS di diay makasulbad sa tanang suliran sa piniliay.  Nga madutlan diay gihapon sa mga bala sa mga terorista, maduktan diay gihapon sa dagkot sa mga arsonista, madagit diay gihapon sa mga armado ug mamaniobra diay gihapon sa mga tikasan.

            Tinuod bitaw:  Ang PCOS, bisan sa gitangkil nga bag-ong mga teknolohiya sa internet ug satellite, di kabadlong sa pinalitay sa boto, ni sa paghudlat sa mga botante, ni sa pagsuburno sa mga sakop sa board of election inspectors, ni sa pagpalayas sa watchers sa karibal nga politikanhong mga partido, ni sa pagpahilom sa nagpakabana nga mga botante.

                        -o0o-

            Gikapoy na ba ang katawhan sa pagpakabana?  Gipul-an na ba og bantay sa ilang mga boto?  Napuno na ba sa kahimangod nga maoy kanunay nilang nahiagoman sa ilang pakigbangga sa banggiitan nga mga kawatan sa mandato sa katawhan?  Nitahan na ba nga di mapanalipdan ang kabalaanon sa katungod sa pagpili sa ilang henerasyon?

            Mao bay hinungdan nga naglaom sila nga ang bisan unsang gitanyag nga kausaban sa nangalisbo nga sistema sa piniliay kinahanglan nga makaayo sa kanser sa usa lang ka pamilok?  Mao bay hinungdan nga ang PCOS giisip nila nga taphaw ra?  Kay kutob ra sa mas paspas nga ihap apan way mahimo pagtino nga ang tinuoray gyod nga kabubut-on sa katawhan ang maihap?  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for February 3, 2010

                        Tabang ug dugo

 

            Sa makausa pa, ipahigayon na sab ang dinungan nga Kapamilya Blood Donation Campaign tibuok adlaw karong Sabado, Pebrero 6, 2010, sa labing dagko nga shopping malls sa Metro Cebu.  Naglaom mi nga gatosan na sab ka mga Sugbuanon ang di magmakuli sa paghatag sa gasa sa kinabuhi.  Ang matag bag sa dugo mahimong makaluwas og hangtod sa tulo ka kinabuhi.

            Atubangan sa lapad nga kanihit sa dugo dinhi sa Sugbo ug kasilinganan nga mga lalawigan, nakigtambayayong ang DYAB Abante Bisaya sa upat ka naandan namong mga kauban sa pagtigom og dugo—ang Regional Blood Center (RBC) sa Department of Health, Philippine National Red Cross (PNRC), Regional Blood Coordinating Council (RBCC) ug Cebu City Medical Center (CCMC).

                        -o0o-

            Apil sa natino na nga venues sa Kapamilya Blood Donation Campaign karong Sabado mao ang mosunod:

·        Metro Gaisano sa Colon (sa Food Avenue sa ika-unom nga andana) uban sa PNRC ug nagkalainlain nga Rotary Club sa Sugbo; ug

·        Super Metro sa Mandaue (sa Activity Center) uban sa RBCC.

            Padayon pa mi nga nakigsabot sa uban pang posibleng venues nga, gawas nga dali nga maabot sa blood donors, sayon ang ilang pagkabutang, nga di sila mag-antos sa init o mameligro sa uwan o maghanggap og abog, samtang maghatag og dugo.

                        -o0o-

            Gawas sa dinungan nga bloodletting matag tulo ka buwan, nga gitultol na sa gatosan ka mga suki nga blood donors, gilusad sab namo sa niaging buwan ang binuwan nga bloodletting pagdasig sa bag-ong blood donors.  Niadtong Enero 23, gipahigayon sa RBCC ang bloodletting sa Robinson's sa Fuente Osmena.  138 ka bags sa dugo ang ilang nahipos.

            Nagtinguha sab mi pagda sa binuwan nga bloodletting sa mga dapit gawas sa Metro Cebu ug sa kasilinganang mga lalawigan.  Gidasig namo ang local government units ug pribadong kahugpongan nga nagtinguha pakigtambayayong sa Kapamilya Blood Donation Campaign sa pag-text namo sa 09228227133.

                        -o0o-

            Pormal nga gilusad ang Kapamilya Relief Campaign alang sa makaluluoy nga mga biktima sa sunog sa Isla Verde, San Isidro, Dakbayan sa Talisay, sa habagatang Sugbo.  Sa makausa pa, manuktok na sab mi sa malumo nimong kasingkasing.  Palihug limsan nato og tabang ang labing nagkinahanglan nato nga mga kapamilya—nga nawad-an og atop sa ilang mga ulo ug nahulga ang kaugmaon sa ilang mga anak human naugdaw ang tanan nila nga hinagoan.

            Ang labing dinalian nga panginahanglan sa mga biktima sa sunog mao ang bugas ug sud-an ug mga gamit sa panimay.  Aron maibanan ang bug-at nilang palas-unon pagtukod pagbalik sa ilang mga pinuy-anan ug paghimo og bag-o nga sinugdanan.  Palihug ihatod ang imong hinabang sa ABS-CBN Regional Broadcast Complex sa Jagobiao, Dakbayan sa Mandaue sa amihanang Sugbo.  Daghang salamat daan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for February 2, 2010

                        Kahawod sa Comelec

 

            Ka wa gyod natoy dag-anan sa Comelec.  Sila ray naghimo sa ilang kalendaryo.  Apan sila ra say wa motuman.  Naghimo sila sa kalendaryo sa way pagsusi unsa kamakiangayon ngadto sa tanang hingtungdan.  Ang gihatagan og labing dakong pagtagad mao ra ang ilang kasayon.  Gisalikway ang mga nangahas pagkuwestiyon sa kalendaryo.  Gihudlat pa nga kon di sila paundayonan mameligro ang labing unang automated nga nasudnong piniliay.

            Karong sila na say wa katuman sa ilang kaugalingong kalendaryo, gipasaligan na sang mabalak-on nga mga botante nga mas makaayo ang kalangay alang sa tanang hingtungdan.  Nga wa diay sila mauwahi.  Nga gituyo diay nila pag-uswag sa pipila sa ilang kalihokan.

                        -o0o-

            Dihang gipugos sila sa Korte Suprema paglugway sa rehistrasyon sa mga botante, nga gidalidali nila pagputol niadtong Oktubre aron pagpatigbabaw sa buutbuot nilang kalendaryo, nisumbalik sila nga maapiki ang mosunod pa nila nga kalihokan pagpangandam alang sa piniliay—sama sa paghingpit sa listahan sa mga botante ug pagpatik sa mga balota.

            Gilugwayan tuod ang rehistrasyon apan gipamub-an sab pag-ayo.  Kay di sila gusto nga maibanan ang ilang naandam na nga bakasyon sa pasko ug bag-ong tuig.  Ug sa makausa pa gigamit na sang ilang kalendaryo.  Nga kon tumanon gyod ang mga petsa nga gitakda sa labawng hukmanan maapiki na gyod sila sa pagtino nga hapsay ug magmalampuson ang makasaysayanong piniliay karong Mayo.

                        -o0o-

            Maong, bisan nag-apil-apil ang Korte Suprema, natuman gyod ang ilang kalendaryo.  Nga nitakda nga sugdan na ang pagprinta sa mga balota niadtong Enero 25.  Apan napakyas ang Comelec pagsunod sa kalendaryo.  Giuswag ngadto sa Enero 30.  Dayon giuswag na sab ang pagprinta ngadto sa Enero 31.  Pag-abot sa gitakdang adlaw, gilangay pa gyod ngadto sa Pebrero 7.

            Dihang gipangayoan og katin-awan sa naglut-ud lut-od nga kalangay, ang tigpamaba sa Comelec sayon kaayong niangkon nga gituyo diay nilang kalangay.  Kay wa pa mahingpit ang listahan sa mga kandidato.  Gawas nga may sobra pa silang mga adlaw pagpada sa mga balota ngadto sa mga lalawigan.

                        -o0o-

            Unsa ba kamatinud-anon ang Comelec?  Nganong kon may mokuwestiyon sa ilang kalendaryo, bisan unsa pa kamakiangayon ang mga panagana, dali ra man kaayo silang makapanghudlat nga mameligro ang automated nga piniliay?  Ug nganong kon sila ang hinungdan sa kalangay dali ra man kaayong mga makalusot nga may igo pa silang lugway?

            Gikinahanglan sa Comelec ang hingpit nga pagpaluyo sa katawhan aron magmalampuson ang labing unang automated nga nasudnong piniliay.  Apan kon magpadayon sila sa pagnukus-nukos, mahimong mapapas ang inanay na unta nga nilambo nga pagbilib sa katawhan nila.  Hinaot nga karon pa lang maamguhan sa Comelec nga ang piniliay tungod ug alang sa nasud ug sa katawhan.  Ug di mahitungod sa nagpahawud-hawod nga kadagkoan sa Comelec.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for February 1, 2010

              Pilato si Gibo

 

       Wa kapugong ang Malakanyang pagdupa ni kanhi defense secretary Gilbert Teodoro.  Kinsa naapiki dihang nagdumili pagtubag kon iya bang gukdon si Pres. Arroyo, kon siya ang makabanos sa labing taas nga katungdanan sa nasud, atubangan sa mga pasangil sa kahiwian batok sa pamunoan.  Matod sa Malakanyang di angayng gawongan sa sunod nga presidente ang mga hukmanan.

       Nga nitakdo sa baruganan ni Teodoro.  Kinsa niinsistir sukad pa sa pagpahibawo sa iyang kandidatura pagka presidente nga di iyang gimbuhaton ang paggukod ni Arroyo.  O ni bisan kinsa nga gipasanginlan nga nanulis sa panudlanan sa katawhan.  Kay, nipasabot siya, iya ni sa mga hukmanan.

-o0o-

       Sayop si Teodoro ug ang Malakanyang.  Sama sa naandan.  Isip bar topnotcher, si Teodoro unta ang labing nahibawo nga ang mga hukmanan di mahimong maoy mopasiugda sa pagpanggukod nilang Arroyo ug sa ubang opisyal sa kagamhanan nga gipasanginlan og kahiwian.  Ang mga hukmanan di kalihok batok ni bisan kinsa—gawas lang kon may kaso nga ipasaka sa ilang sala.

       Nga maoy nag-unang gimbuhaton sa sunod nga presidente.  Kon tinuoray siyang nagtinguha pagpabarug og ligdong nga bag-ong pamunoan.  Di siya makapangugat nga mangampanya batok sa pangurakot apan mangiyugpos lang taliwa sa sibaw nga mga pasangil sa pangurakot—labi na kon ang hingtungdan maoy nakapatuboy niya sa Malakanyang.

-o0o-

       Utro sang palasyo.  Mao diay nga way dagko ug gamhanang alyado ni Arroyo nga nabilanggo.  Kay kutob ra diay sa yawyaw ang pasalig sa Malakanyang sa hiningusdan nga kampanya batok sa pagpangawkaw.  Kay niinsistir diay sa binuang nilang palusot nga ang mga hukmanan nay angayng manggukod sa mga badlungon.

       Apan nahibawo tang tanan nga di ni maoy nahitabo.  Gipuno ni Arroyo og iyang mga itoy ang mga hukmanan aron nga molingiw lang ang mga maghuhukom sa ilang mga pakauwaw.  Bisan ang Korte Suprema gustong hingpiton sa iyang mga tinudlo sa di pa mokanaog sa gahom.  Ang mga maghuhukom nga nipili pagbarug alang sa kaligdong, gibugalbugalan o gipanggukod gyod.

-o0o-

       Ang buhatan sa Ombudsman maoy nahimong simbolo sa kainutil sa kampanya batok sa mapahimuslanon nga mga opisyal sa pamunoang Arroyo.  Sukad sa paglingkod sa suod ni First Gentleman Mike Arroyo nga si Merceditas Gutierrez niadtong 2005, ang Ombudsman nikalit lang og katapolan ug kabanga.

       Gawas nga nitidlom pag-ayo ang gidaghanon sa mga kaso nga napasaka sa Sandiganbayan, kinabag-an sa mga kaso didto tugpa sa basurahan.  Maihap lang sa tudlo ang nakonbikto.  Ang uban boluntaryo pa gyong niangkon sa mga pasangil batok nila.  Ang mas masulub-on nga kamatuoran mao nga magpabilin si Gutierrez sa katungdanan bisan wa na si Arroyo sa gahom.  Mao diayng nangugat silang Teodoro ug Arroyo pagpasa sa responsibilidad sa mga hukmanan—kay itoy na mang Ombudsman, salig silang sipsip sang mga maghuhukom.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for January 31, 2010

                   Lusot ni Lapus

 

          Inay moangkon og kabahin sa responsibilidad sa makauuwaw nga pagtidlom sa kalidad sa edukasyon sa atong nasud, si Education Secretary Jesli Lapus nidangop hinuon sa kinaham nga lusot sa mga politiko—ang lipatlipat:

·       Matod ni Lapus karaan na ang mga numero nga gigamit sa Unicef (United Nations Children's Fund) pagtandi sa kahimtang sa edukasyon karon sa Pilipinas ngadto sa mas kabos nga mga nasud sa Africa;

·       Mas daghan na ang mga bata sa Pilipinas ang nagtungha karon kay sa nangaging katuigan; ug

·       Mas daghan na ang babaye nga mga tinun-an nga nagtungha karon sa Pilipinas, lahi sa nangaging katuigan nga gamay ra kaayo kon itandi sa lalaki nga mga tinun-an.

-o0o-

          Wa gyod maghisgot si Lapus sa mas undanon nga mga bahin sa pagtuon sa Unicef nga nakaaghat ni UN Secretary General Ban Ki-moon pag-ingon nga nagpabaya ang mga opisyal sa Pilipinas maong nitibugsok ang kalidad sa edukasyon nga masaaron na unta kaayo pipila ka tuig ang nilabay.  Sama pananglit sa kagamitoy ra sa tinuig nga gahin alang sa edukasyon, nga wa ra gani sa kumingking sa atong silingang mga nasud sa habagatan-silangang Asya.

          Wa magtagad si Lapus pagpasabot nganong hangtod karon kuwangan ang classrooms, mga lingkoranan, mga libro ug, labaw sa tanan, mga magtutudlo.  Siyaro sa tanang pangangkon sa ekonomikanhong kalamboan sa Malakanyang, wa gyod silang kahunahuna pagpalambo sa gahin sa edukasyon?

-o0o-

          Ang kakabos sa kalidad sa edukasyon sa Pilipinas ikatandi lang sa kakabos sa suholan ug mga benepisyo sa mga magtutudlo.  Ang gilaslasan-nang-daan-ug-nalangay-pa-gyod pag-ayo nilang Christmas bonus mao lay labing uwahing bulilyaso.  Di pa gyod ang labing takos nga mga magtutudlo ang madawat.  Kay hangtod karon napakyas si Lapus ug ang iyang amo sa pagbadlong sa kurakot nga mga opisyal sa Departamento sa Edukasyon (DepEd) nga padayong nangilkil sa kabos nga mga aplikante.

          Maong wa gyoy makabasol sa labing takos ug labing ligdong natong mga magtutudlo nga manimpad na lang nga mamahimong domestic helpers sa Hong Kong ug sa mas kuyawng mga nasud sa Tungatungang Sidlakan.

-o0o-

          Siyaro way nakahunghong ni Lapus nga ang pagdaghan sa mga tinun-an sa Pilipinas wa magpasabot sa paglambo sa edukasyon.  Mahimong kasarangan lang nga sangpotanan sa pagtubo sa populasyon.  Ang pagdaghan sa babayeng mga tinun-an di makatabon sa kabos nga kahimtang sa mga tulonghaan.

          Di hinuon ta mahibung nganong tulibagbag ning dako si Lapus.  Ang iyang pagduma sa DepEd wa itumong pagpalambo sa edukasyon kon dili sa iyang politikanhong ambisyon.  Maong mas daghan siyag gipahimong billboards kay sa blackboards.  Salamat na lang nga sa surveys pa lang daan sa mga senatoriables, gibasura na siyang daan sa mabuot nga katawhan, labi na sa mga ginikanan nga nakasaksi sa iyang pakauwaw sa katungdanan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for January 30, 2010

              Text ug PCOS

 

       May sukaranan ang mga botante, nga wa pa sukad masukad makagamit og computers, nga mahadlok nga di magkadimao ang ilang pag-apil sa labing unang automated nga piniliay sa Mayo 10 karong tuiga.  Kon si kanhi senador Ralph Recto niangkon nga maglisod lang gihapon paggamit sa iyang cellphone bisan pila na ka tuig nga nagpuyo sa iyang bolsa, sila pa kaha nga way bisan gamayng alamag unsay kalainan sa desktop, laptop ug netbook?

Unsa man intawoy ilang dag-anan anang PCOS (precinct count optical scan) machines?  Ug di lang taga bukirang barangay ang nanagana.  Bisan ang taga dakbayan, labi nang mga hamtong ug labing kabos nga mga molupyo, kurog sab sa automation.

-o0o-

       Kahinumdom lang hinuon ko sa niaging Halad sa Kapamilya, ang dakong piyesta sa libreng mga pangalagad, nga gipahigayon sa main campus sa University of San Carlos (USC) niadtong Nobyembre sa niaging tuig.  Usa sa gitanyag nga pangalagad sa USC College of Engineering mao ang libreng basic computer skills training.

       Mga hamtong ang kasagarang nagtungkawo sa personal computers sa classroom.  Bisan sa kamapailubon sa mga magtutudlo ug mga tinun-an nga nagbalikbalik pagtudlo ug pagpasabot, naabtan ang pipila og tulo ka takna una nakamao pag-abli og accounts sa Yahoo, Gmail, Hotmail, Facebook ug Friendster.  Di gyod tinuod sayon ang unang engkuwentro sa bag-ong mga teknolohiya.

-o0o-

       Apan modason ko sa Comelec ug Smartmatic-TIM.  Sa ilang pagsalikway sa kahadlok sa mga botante nga komplikado ra kaayo alang nila ang automation.  Kay sa ilang pagpakita unsaon paggamit ang PCOS, way kulba alang sa mga botante, bisan sa labing burong.

       Kay, lahi sa cellphones, di sila motuslok og bisan usa ka button sa makina.  Lahi sa ATMs (automated teller machines) sa mga bangko, di sila pangayoan og PIN o ni account number.  Ang bugtong hi-tech nga butang nga ilang himuon mao ra ang paghungit sa balota ngadto sa nagnganga nga gamayng baba sa makina.

-o0o-

       Sayon ra sab ang pag-shade sa mga itlog (oval) sa tungod sa mga ngan nga napilian.  Bisan di mapuno og taptap sa pentel pen (nga giandam nang daan sa mga magtutudlo nga nagduma sa mga presinto), o bisan molapas og diyutay basta di lang moabot sa tapad nga itlog, maihap na sa makina.

       Nitumaw hinuon nga usa sa labing dakong kahasol sa mga eksperimento sa Comelec ug Smartmatic-TIM dinhi sa Sugbo ug ubang bahin sa nasud mao ang wa dayon pagdawat sa PCOS sa mga balota.  Sa PCOS nga akong naggamit, kaduha ko nisuway.  Sa pipila ka PCOS sa Metro Manila, kalima gyod.  Nalipay ta nga ang automation mao nay mopuli sa Comelec nga gipasanginlan nga di kamaong moihap.  Kakuyaw kon ang ipuli mga makina nga di kamaong mobasa.  [30]  leo_lastimosa@ans-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for January 29, 2010

              Bilib sa PCOS

 

       Tawga kong buta.  O taphaw.  O ilarunon.  O ulug-ulogan.  O tuo-tuohon.  O naghalhal.  O nagmika.  O nagdamgo.  O desperado lang nga magmatinud-anon na gyod ang umaabot nga lokal ug nasudnong piniliay sa Mayo 10 karong tuiga.

       Apan bilib ko sa PCOS (precinct count optical scan) machines nga maoy mobasa sa mga balota ug moihap sa atong mga boto sa giisip nga usa sa labing mahinungdanon nga piniliay sa atong panahon.  Bisan pa sa daghang mga pagsaway ug mas daghan nga mga panagana, salig ko sa katakos sa mga makina.  Pagpatigbabaw sa tinuorayng kabubut-on sa katawhan.  Nga gikahadlokan nga nalugpitan sa mano-mano nga mga piniliay sa niaging 103 na ka tuig.

-o0o-

       Gidad-an mi sa taga Smartmatic-TIM, ang kompaniya nga nakadaog sa subasta sa Comelec pagsuplay sa mga makina ug teknolohiya sa labing unang automated nga piniliay sa kasaysayan sa Pilipinas, og PCOS sa among sibyaanan gahapon.  Silang Gene Gregorio ug Miguel Avila ang niggiya namo unsaon pagbotar ubos sa bag-ong sistema.

       Duha ra ka gutlo ang akong gikinahanglan pagpili og presidente, bise presidente, 12 ka senador, party list group, kongresista, gobernador, bise gobernador, duha ka board members, mayor, bise mayor ug walo ka konsehal.  Ang PCOS wa ra abti og lima ka gutling (segundos) pagbasa sa akong balota ug tulo ka gutlo pagpatik sa ihap sa mga boto sa mga nanagan sa nagkalainlaing katungdanan.

-o0o-

       Bilib ko sa PCOS bisan sa napanid-an namo nga mosunod nga kakulian:

·        Giluwa sa makina ang balota sa una nakong paghungit, diha na dawata sa ikaduha nakong pagsuway;

·        Ang balota nga nalapsan sa tinta sa pentel pen kay naduot sa among kauban pagmarka ang mga itlog tungod sa mga ngan sa mga nanagan giluwa sab sa makina; ug

·        Kon masayop ang botante, di na niya makurhian ang sayop, di na sab siya hatagan og laing balota ug kon ilawog ang balota nga napatakaan og marka iluwa sab sa makina.

-o0o-

       Kinsa man tinuod ang di mobilib?  Labihang gamaya sa PCOS, mas dako lang og diyutay sa laptop, modawat lang sa mga balota nga gimarkahan alang sa nahimutangan nga presinto, moandar bisan brownout kay may baterya nga molungtad og 16 ka takna, ug makatino na kinsay nidaog sa lokal nga piniliay human sa duha ka takna ug sa nasudnong piniliay sud sa 36 ka takna.

       Apan ang PCOS di makabadlong sa terorismo.  O sa pagpamalit og boto.  Ang PCOS di makahulip sa makanunayon nga pagbantay ug pagpakabana sa mga botante.  Way mahimo kon magpabilin tang buta.  O taphaw.  O ilarunon.  O ulug-ulogan.  O tuo-tuohon.  O naghalhal.  O nagmika.  O nagdamgo.  O kutob ra sa pangindahay nga magmatinud-anon na gyod ang umaabot nga nasudnong piniliay.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for January 28, 2010

            Paugat ni Villar 

 

    Haskang lisora sa kahimtang ron ni Senador Manny Villar.  Tungod lang sa pagpaugat sa pagdumili pag-atubang sa imbestigasyon sa Senado.  Gawas nga padayong gihamok sa mga pasangil nga iyang gilihayan sud sa daghang mga buwan, nadugangan og bag-ong mga kontrobersiya tungod sa iyang pagsuway paglusot sa orihinal nga bulilyaso:

• Nidangop na sa pagbinastos ang iyang mga alyado sa Senado aron lang pagdupa sa wa niya pagtunga;
• Gipasanginlan na hinuon siyang nisuway pagsuburno ni Senate President Juan Ponce Enrile ug ubang mga senador; ug
• Nagahas na pagtandi sa iyang kaugalingon ni anhing senador Ninoy Aquino, nga iyang gipasanginlan nga nagdumili sab pag-atubang sa mga pasangil batok niya niadto.

            -o0o-

    Kon gitubag pa lang dayon ni Villar ang mga pasangil batok niya, hagbay ra untang nahilom ang kontrobersiya.  Gawas kon tinuoray gyong niggamit sa iyang katungdanan pagpasukip sa P200 milyones aron mapasimang ang C-5 road project ngadto sa luna sa iyang mga patigayon.  Bisan kapila pa siya mag-press conference, bisan pila pa ka milyon ka press releases ang luwatan, way makahulip sa obligasyon pag-atubang sa iyang kaubanang mga senador.

    May sukaranan ang kabalaka nga ang imbestigasyon pamolitikahon sa iyang mga kaatbang.  Apan ang pagduda sa kaligdong sa iyang mga kaatbang di igong sukaranan pag-isnab sa institusyon.  Di niya mapakauwawan ang Senado sa way pagsalikway sa iyang mga pangangkon sa kaisog sa nangaging mga imbestigasyon nga iyang gipasiugdahan.

            -o0o-

    Labaw nang di siya makapangangkon nga managsama silang Ninoy.  Bahala na kon ang kanhi abogado ni Ninoy, si Senador Joker Arroyo, ang nag-ulug-ulog niya.  Si Ninoy maisugong nisukol sa usa ka diktadura; si Villar nibahag ang ikog pag-atubang sa usa ka demokratikanhong institusyon.

    Mas makiangayon ang pagtandi ni Villar ngadtong Pres. Arroyo.  Kinsa niggamit sa tanang kahimanan sa kagamhanan paglikay sa mga imbestigasyon sa higanteng mga eskandalo nga gipasangil batok sa iyang pamunoan.  Lisod kumbinsihon ang katawhan nga lahi si Villar sa nangalisbo nga pangu nga gusto niyang pulihan.

            -o0o-

    Tinuod man o dili ang pasangil ni Enrile nga gisuwayan sila pagsuburno ni Villar, nilampos na si Villar paggusbat sa kaligdong sa Senado.  Nga usa ka bangis nga pagbudhi.  Sa institusyon nga iyang gipahimuslan pag-ayo pagpalambo sa iyang ambisyon pagkab-ot sa labing taas nga katungdanan sa nasud.

    Ang institusyon nga gihangad sa nasud ug sa katawhan niadto nga maoy bugtong iwag atol sa pag-ulbo sa mga eskandalo sa Hello Garci, fertilizer, NBN-ZTE ug daghan pang uban mao na karoy nahimong sumsoman sa mga bugalbugal.  Sama ra nga sa usa ka pamilok gikagiwan ang tanan sa ilang kabuot.  Nagtinulisokay, nag-insultohay ug naglinabayay og lapok.  Hinikalimtan ang mas dinaliang mga interes sa labing daghan.  Way nakada og buot.  Way mapili nilang tanan.  Labi na si Villar.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for January 27, 2010

              Tibi sa bata

 

       Mas dugay kong nakamata kay sa naandan.  Nakahukom kong di motrabaho.  O napugos ko sa akong asawa sa di pagtrabaho.  Salamat sa akong yayay.  Maoy akong natukmaan ang tulo ka gagmayng bata.  Pulos laki.  Morag managsuon.  Ilang gibali ang gagmayng mga punoan sa ipil-ipil ug gihapnig ang mga binali sa daplin sa dan. 

Kadaghan na kong kakita sa ilang mga ginikanan nga naghimo ini.  Kinawat-kawat kay gidid-an man sila sa mga guwardiya sa subdivision.  Kausa nga naagian nakong hamtong nga laki nga namutol og ipil-ipil ginamit ang sundang, nipasabot siya, "Para ni sa kanding."  Apan, tungod ba kaha kay mas gihigpitan nang seguridad, una ning higayon nga nakakita ko nga mga bata ray gisugo.    

-o0o-

       Dihang nakahimo na sila og duha ka di kaayo dagkong tapok, gisuwayan sa duha ka maguwang pag-alsa.  Nagbaguod sila.  Dihang napas-an na, di silang katarung og lakaw kay natabonan ang ilang mga mata.  Gibutang nila pagbalik sa yuta ang mga ipil-ipil ug gihatagan og gamayng bahin ang ilang kinagamyan.

       Naagian sila among silingang magtiayon nga matag buntag gyong mag-ehersisyo pinaagi sa paglakaw.  Gilabyan lang sila.  Dihang nakatarung na og panlakaw, nasugatan nila sa gamayng agianan sa kakugnan ang duha ka panday nga nagtrabaho sa among silingan.  Nanghunong ang mga panday ug gipauna pagpa-agi ang mga bata.  Pag-abot sa pikas dan, nanghunong ang mga bata.  Gidugangan ang karga sa kinagamyan.  Nga nagdagan-dagan ra ganina apan nitibi na.

-o0o-

       Ang talan-awon nakapahinumdom nako dihang naabtan ko og uwan samtang nagbaktas pauli sa among bay usa niana ka sayong gabii pila na ka semana ang nilabay.  Naabtan nako sa waiting shed sa eskina Hilltop ang batan-ong magtiayon uban ang tulo nila ka gagmayng bata.

       Dugay nituang ang uwan.  Nagdali sila kay ngitngit na ug wa pay tawo sa ilang bay sa bukid.  Dihang may nilabay nga habal-habal, nakahukom ang amahan nga manakay na lang sila.  Apan ang amahan ug duha ra ka bata ang nakasakay.  Ang drayber nagpatong na sa tangke sa gasolina.

-o0o-

       Nahibilin ang kamaguwangan uban sa inahan.  Nisamot kakusog ang uwan.  Pagkataudtaod, may babayeng nagpayong nga kaila sa inahan.  Nagkasabot silang may paliton samtang nagpaabot og kasakyan.  Nanaka sila sa skywalk apan gipasaligan ang bata nga balikon dayon.

       Gisundan sa bata pagtan-aw ang iyang inahan hangtod nga nakakanaog sa pikas nga bahin sa dan ug gilamoy na sa kangitngit.  Nasangit ang iyang panan-aw sa dakong hulagway sa skywalk—ang mapahiyumon kaayong si Mayor Avelino Gungob sa Consolacion.  Gilingi niya ang ngitngit nga dan padung sa ila.  Layo gyod tingali kay wa pa man mahibalik ang habal-habal.  Ambot unsay nasud sa linghod niyang pangisip—gitandi ba kahang kamalipayon ni Gungob ug ang kapait sa iyang kahimtang—ang bata nitibi.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com