Arangkada of Leo Lastimosa for April 16, 2010

                        Kamatayon sa pari

 

            Mao ni ang kataposang mga lakaw ni Padre Alexander Salve sa wa pa siya mamatay gabii:

·        Uban sa iyang drayber ug sakristan, namunyag siya sa San Lorenzo Ruiz Parish, kanhi niya parokya sa Tisa, Cebu City;

·        Nagpahatod sa iyang drayber sa SM City sa North Reclamation Area diin nanaog uban sa iyang sacristan;

·        Ni-check in isip "Al Villa" nga taga Davao sa Pacific Tourist Inn sa eskina V. Gullas ug Balintawak sa alas-5:45 gahapon sa hapon; ug

·        Pagka alas-7 gabii, nakplagan siya sa guwardiya nga underwear na lay gisul-ob, naghigda nga wa nay panimuot ug igo lang nitig-ik og katulo dihang gisuwayan pagpukaw.

                        -o0o-

            Usa sa pangdani sa Pacific Tourist Inn sa ilang mga kustomer mao nga pila lang ka gutlo ang ilang gilay-on gikan sa Basilica del Sto. Nino.  Apan wa gyod tingali magpaabot ang mga tagduma nga tinuod nga pari nga mamahimo nilang kustomer.  Labi na tungod sa kaluag sa ilang seguridad.  Nga bisan kinsa lay makasud nga di kinahanglan nga magpalista sa front desk.

            Matod sa mga guwardiya dunay lagda ang management nga gawasnon nga makasud ang mga bisita sa kuwarto sa ilang mga kustomer.  Apan gilimitahan nga makapabilin sa kuwarto sud lang sa usa ka oras.  Niangkon hinuon ang mga guwardiya nga di nila mapatuman ang lagda kay bisan kinsa ra may makasud gawas nga wa silay paagi pag-ila kinsay nisud sa unsa nga kuwarto.

                        -o0o-

            Duha ka babaye ang nisulti sa guwardiya alas-7 sa gabii niadtong Miyerkules nga giatake sa kasingkasing ang ilang kustomer sa Room No. 426.  Giunsa man nila pagkahibawo ang kahimtang ni Padre Salve?  Nangabli bang pari?  O nakasud gyod ang mga babaye sa kuwarto?  Ingon ini ba kataphaw ang seguridad sa pension house?

            Ang guwardiya nga si Virgilio Sevilleta niangkon nga wa niya igkita ang duha ka babaye human dad-a sa Eruf ang patayng lawas ni Padre Salve.  Nagpasabot ba ni nga di mga kustomer sa pension house ang duha ka babaye?  Kon mao, kinsa may ilang giduaw didto?

                        -o0o-

            Sa kalisod pagpatin-aw nganong hubo nang naghigda sa pension house si Padre Salve, ang kadagkoan sa Artsidyosesis sa Sugbo ug pipila ka parokyano nidiretso sa pagpanagang:

·        Nga didto sa SM City namatay ang pari;

·        Nga mahimong nitambong ang pari sa kumbira alang sa mga bisita sa iyang giduma nga bunyag sa Tisa didto sa pension house; ug

·        Nga mahimong didto sa pension house naabti og grabeng kakapoy ang pari kansang daan nang sakit sa kasingkasing nasamotan sa iyang kamanggihatagon.

            Sa di pang kabuylo pagpangita og lain pang posibleng katin-awan, maayo tingaling pahinumdoman ang kaparian nga ang kamatuoran maoy makapalingkawas sa tanang hingtungdan sa wa kinahanglana nga pagpangulipas.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for April 15, 2010

                        Mas tam-is nga pahiyom              

 

            Lapulapu City Hospital—Mao ni pinuy-anan tibuok semana karong semanaha sa mga bata nga pasyente gikan sa Sugbo ug kasilinganang mga lalawigan ug boluntaryong mga doktor ug nurses gikan sa Australia sa nagpadayon nga libreng operasyon alang sa mga may bitas sa ilang ngabil ug lingagngagan.  Dul-an sa gatos ang gitakdang ma-operahan inig tak-op sa tinuig nga kalihokan karong Sabado.

            Hinugpong ning proyekto sa Kiwanis Club of Cebu, Operation Rainbow Australia, Philippine Charity Sweepstakes Office, DYAB Abante Bisaya ug ABS-CBN Cebu.  Sa 143 ka bata ang na-screen niadtong Dominggo, 84 ang ni-qualify sa libreng operasyon.  Ang nabalibaran, kasagaran tungod sa hilanat, sip-on, ubo ug ubang kakulian sa kahimsog, gi-reserba nang daan alang sa sunod tuig.

                        -o0o-

            Kasagaran sa mga pasyente taga Sugbo, ang labing lagyo taga Daanbantayan ug Madridejos, Bantayan.  May naggikan sab sa Calatrava, Negros Occidental.  Ang taga Ormoc City ug Kananga sa Leyte nakapahimus sa libreng sakay sa ayroplano nga gitanyag ni Capt. Jessup Bahinting sa AviaTours.  Ang labing bata upat pa ka buwan.  Ang labing hamtong 55 anyos.

            Kasagaran sa mga pasyente dunay bitas sa ngabil (cleft lip).  Matag pasyente ma-operahan sud lang sa 45 minutos.  25% nila nahiagom sa mas seryusong bitas sa lingagngagan (cleft palate).  Nga kinahanglang gahinan og usa ka oras ug 45 minutos matag pasyente.  Hangtod 20 ka pasyente ang ma-operahan matag adlaw.

                        -o0o-

            Ang mga pasyente nga way kapuy-an samtang magpaabot sa ilang turno sa operasyon, gihatagan sa Kiwanis Club og kasamtangan nga pinuy-anan ug pagkaon.  Ang mga bata gipanghatagan og mga duwaan, coloring books ug pens nga ilang kalingawan samtang magpaabot sa operasyon ug loot bags ug mga tambal nga mabawon human sa operasyon.

            Gikan sa operating room, ang mga pasyente dad-on sa recovery room diin huwaton silang makamata gikan sa anaesthesia sa di pa taoran og dextrose alang sa ilang pagkaon ug itugyan sa ilang mga ginikanan.  Tugotan lang makapauli kon matino nang maayong panglawas ug makapahiyom na pag-usab.

                        -o0o-

            Si Wilma Dunne, presidente sa Operation Australia, nahinangop kaayo sa kadaghan sa mga pasyente nga ilang naatiman karong tuiga.  Matod niya kinahanglan sila nga motigom og mas dakong hinabang sa Australia aron makaatiman og mas daghan pang mga pasyente sunod tuig.

            20 ka tuig nang nagbalikbalik silang Dunne ug kaubanan dinhi ug naka-opera na og dul-an sa 4,000 ka mga bata.  Nalipay sila sa tabang sa Lapulapu City Hospital nga kon mosugot ang mga tagduma mao lang gihapoy ilang himoan sa operasyon sunod tuig.  Matod ni Dunne ang tanan nilang kahimanan nga gihakot gikan sa Australia—lakip nang flashlights, bedsheets ug di maggamit nga mga tambal—ilang ibilin sa tambalanan aron kapahimuslan sa mas daghang kabos nga mga pasyente.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for April 14, 2010

                        Pulos nabayran

 

            Kon hangtod karon ganahan lang gihapon ang mga loyalista sa Lakas-Kampi-CMD nga mangangkon nga sila ang labing lig-on nga politikanhong partido sa nasud, maayo nga ilang panaminan kining mga numero nga gipagawas sa ilang vice chairman, si Misamis Oriental Governor Oscar Moreno:  Sa 150 ka kongresista nga nakadaog ubos sa partido niadtong 2007, 30 na lang ang nahibilin kay ang kinabag-an nibalitok na ngadto sa Partido Nacionalista ni Senador Manny Villar ug Partido Liberal ni Senador Noynoy Aquino.

            Si Moreno mismo niinsistir nga ang dakong konsuylo mao nga nihiyos man tuod apan mas nagkahiusa na karon ang ang Lakas-Kampi-CMD.  Kana kon ato nang nakit-an ang kataposang hugpong sa nanglayas nga mga sakop sa partido.

                        -o0o-

            Inilang politiko sa Sugbo gisakitan nga gisaway pag-ayo, bisan sa iyang mga higala, ang iyang pagbalitok ngadto sa laing partido nga gidungog sa kabusdik sa puntil.  Gani, ang kadagkoan sa iyang kanhi partido nipasidaan nga ibasura nila ang iyang kandidatura.  Di hinuon siya kinahanglan nga magpakilimos og kaluoy ni bisan kinsa.  Kay gidungog siya nga mas gamhanan og makinarya kay sa lig-on niyang kaatbang.

            Apan ang iyang pangutana makapahugno sa mga lungsoranon nga naglaom nga may kaligdong pa nga nahibilin sa atong mga politiko:  "Kinsa man ang mas salawayon.  Ako nga nidawat og kuwarta ug nibali?  O sila nga nidawat og kuwarta apan wa mobali?"

                        -o0o-

            Mayor sa amihanang Sugbo, nga suod kaayo sa kasingkasing ni Gobernador Gwen Garcia, may dakong suliran:  Ang iyang mga ginikanan suod kaayo ni kanhi presidente Joseph Estrada busa obligado siya nga mopaluyo sa kandidatura ni Erap; maong sa kataposang duaw sa kanhi presidente dinhi, ang mayor nakigsawo og paniudto uban niya.

            Apan maisugon nga nipasidaan si Garcia nga iyang silotan si bisan kinsang sakop sa One Cebu nga di mopaluyo ni Gibo Teodoro.  Sa proclamation rally sa mayor pila ka adlaw ang nilabay, wa na niya hisguti ang ngan sa kanhi presidente.  Mas nahadlok ang mayor sa gobernadora kay sa iyang mga ginikanan.

                        -o0o-

            Kadagkoan sa Nacionalista masaligon hinuon nga maihap na lang sa mga tudlo ang mga mayor nga mahibilin sa One Cebu sa mosunod nga mga adlaw.  Matod nila nasabotan nga magsunod og balitok ang mga mayor sa ikaduha, ikatulo ug ikaupat nga distrito sa Sugbo aron pagpasundayag sa puwersa ni Villar sa Sugbo ngadto sa ubang bahin sa nasud.

            Si Villar mismo labihan kamasaligon dihang nahinabi sa DYAB Abante Bisaya mahitungod sa bag-o niyang mga tigpaluyo sa Sugbo.  Matod niya gikasabot na niya ang Sugbuanong mga politiko sa kataposan niyang duaw dinhi uban sa iyang asawa.  Ug paabuton na lang niya nga sila ang mopahibawo sa ilang pagpaluyo sa iyang kandidatura sa tukmang panahon.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for April 13, 2010

                        Tepok sa topak

 

            Morang bingka ang ABS-CBN News ning labing bag-ong kontrobersiya tali sa nag-unang mga piliunon pagka presidente, silang Manny Villar ug Noynoy Aquino:  Sa usa ka bahin, nidemanda si Aquino nga mangayo og pasaylo ang news organization tungod sa pagpagawas sa peke nga dokumento nga nipasangil nga nahiagom siya og clinical depression; samtang sa pikas bahin, nihimakak si Villar nga gikan nilang dokumento kay imposible nga ilang saligan ang ABS-CBN News nga ilang gipasanginlan nga tua kapusta ni Aquino.

            Namakak bang ABS-CBN sa pagtumbok nga duha ka opisyal sa Nacionalista Party ang tinubdan sa dokumento?  Nganong di man sila nganlan?  Sayop ba ang pagpagawas sa dokumento bisan gikuwestiyon nang kamatinud-anon ini?

                        -o0o-

            Obligasyon sa bisan unsang responsableng news organization ang pagpanalipod sa ilang mga tinubdan.  Apan ila sang obligasyon ang paghatag sa publiko og ideya kinsa ang mga tinubdan.  Mao nga inay moggamit sa naandan nga "kasaligang tinubdan," kinahanglang ihulagway ang mga tinubdan kon may katakos ba pagluwat sa gikagubtan nga kasayuran.

            Maong inay modangop sa mas hanap nga paghulagway nga "mga politiko" o "mga abogado" ang mga tinubdan, gitumbok sa ABS-CBN News nga taga Nacionalista ang naghatag sa dokumento.  Aron pagpahibawo sa katawhan nga mga kaatbang ni Aquino ang namasangil niya.  Sama nga giila sa ABS-CBN News ang Liberal Party nga maoy tinubdan sa mga dokumento nga nakahimong kuwestiyonable sa mga pangangkon sa kakabos ni Villar.

                        -o0o-

            Ambot may nagduda pa ba diin gikan ang pekeng dokumento.  Duha ka semana ang nilabay, ang tigpamaba sa Nacionalista, Gilbert Remulla, nitawag sa kampo ni Aquino nga "Topak" alang sa Trapos or traditional politicians, Opportunists And Kamag-Anak Inc.  Ug human sa pasiuna nga pagpanghimakak og kalambigitan sa pekeng dokumento, karon hingpit nang nikabayo si Villar ug mga alyado sa isyu pinaagi sa pag-awhag ni Aquino pagpaubos og psychiatric examination.

            Ang tuyo sa mga nanghatag sa dokumento sa ABS-CBN News natuman na.  Mosugot o di si Aquino sa hagit ni Villar, nilampos na sila pagpugas og pagduda sa kahimtang sa panghunahuna ni Aquino.

                        -o0o-

            Angay bang gitagoan na lang unta sa ABS-CBN News ang dokumento human gipanghimakak nilang Aquino ug Fr. Tito Caluag?  Human nadawat ang dokumento, nikatap ang kasayuran sa Internet ug text messages.  Busa ang pagtapion sa kasayuran wa nay kapuslanan.

            Gipanghimakak sab ni Villar ang mga dokumento nga nagkuwestiyon sa iyang mga transaksiyon ug mga pangangkon.  Angay ba sab diayng gitagoan ang mga dokumento gikan sa publiko?  Dakong risgo alang sa mga tigbalita nga gamiton sila sa mga politiko.  Apan di ni igong sukaranan nga isalikway na lang nila ang tanang kasayuran, mohunong na lang pagkuha sa bahin sa mga naigo sa kasayuran ug motalaw na lang pagpangita sa kamatuoran.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for April 12, 2010

                        Milagro sa presyo

 

            Ang kontrobersiyal nga luna sa mga Balili unang gitanyag ngadto sa Kepco (Korea Electric Power Corp.) niadtong Disyembre 2003.  Segun sa real estate brokers nga unang gitahasan pagbaligya sa luna, P65 milyones ang ilang gibungat nga presyo alang sa lapad nga luna.  O P256 matag metro cuadrado.

            Sa pasiunang sabutsabot, ilang gipasabot ang mga representante sa Kepco nga kinahanglang ang kompaniya maoy mobayad sa mga buhis sa transaksiyon ug sa komisyon sa mga ahente ug ubang naghikay sa transaksiyon nga mokabat tanan og P20 milyones.  Kon nahinayon pa untang transaksiyon, P85 milyones ray bayranan sa Kepco ngadto sa mga Balili.

-o0o-

            Nga ubos kaayo kon itandi sa P98.9 milyones nga gibayad ni Gobernador Gwen Garcia alang sa samang luna niadtong 2008.  Unsa may nahitabo gikan sa 2003, dihang unang gitanyag sa mga Balili ang luna ngadto sa Kepco, hangtod sa 2008 dihang giaprobahan ni Garcia ang pagpalit sa luna?

            Duha ka katin-awan ang atong nahibaw-an:  Segun sa orihinal nga real estate brokers nahunong ang ilang transaksiyon sa Kepco kay niapil ang kadagkoan sa Kapitolyo sa Sugbo.  Si Provincial Board (PB) Member Juan Bolo, kansang lisensiya pagka real estate broker gikatahong nihupas na, niangkon nga maoy unang nagpahibawo ni Garcia mahitungod sa igbabaligya nga luna.  Matod ni Bolo giduso niya ang transaksiyon tungod sa sugo sa gobernadora.

-o0o-

            Ang pagsud sa Kapitolyo nakahimo og dakong milagro sa presyo sa luna sa mga Balili:

·        Nisutoy dayon ang presyo ngadto sa P430 matag metro cuadrado;

·        Nga gipaburot pa gyod sa Cebu Provincial Appraisal Committee ngadto sa P610 matag metro cuadrado; dayon

·        Giulug-ulogan tang Garcia nga, salamat sa iyang kamaayo ug kakusganon nga makigsabutsabot sa mga Balili, napaubos ang presyo ngadto sa P400 matag metro cuadrado.

Wa hinuon malipat ang nagpakabana nga Sugbuanong mga magbubuhis nga ang presyo nga gibayran sa Kapitolyo mas taas gihapon og P144 matag metro cuadrado kay sa orihinal nga presyo sa luna.

-o0o-

            Sa kadugay nga nahuman sa pakisusi sa mga sakop sa PB ug sa mga imbestigador nga tinudlo ni Garcia, wa gyoy bisan usa nilang nakahunahuna pagpangutana sa Pamilyang Balili kon pilay ilang nadawat gikan sa P98.9 milyones nga gibayad sa Kapitolyo.  Labi na atubangan sa gikatahong reklamo ni Amparo Balili, biyuda sa tag-iya sa luna, nga nadawat ra siya og P65 milyones, ang orihinal nilang gipangayo alang sa luna.

            Kon P4.9 milyones ang komisyon nga nakuha sa ahente; P5.9 milyones ang capital gains tax; ug P1.5 milyones ang documentary stamp tax; P77.4 milyones ra ang kinatibuk-an nga naggasto sa kontrobersiyal nga transaksiyon.  Mao nga may sukaranan ang pangutana:  Hain man ang, ug kinsa may nagbahin-bahin sa, sobra nga P21.5 milyones?  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for April 11, 2010

                        Hudlat sa Sumilon

 

            Sa di pa makabuylo si Oslob Mayor Ronald Guaren sa iyang kampanya pagpalayas sa Sumilon Bluewater Island Resort (SBIR) pinaagi sa pagpahamtang nilag makalilisang nga mga bayranan, maayo tingaling pahinumdoman siya unsa kalaksot ang isla dihang ang munisipyo pay nagduma ini.  Sa ilang pagsugod paglimpiyo sa Sumilon niadtong Oktubre 2004, ang mga kawani sa SBIR nakugang sa gidaghanon ug kalang-og sa mga basura nga nagpasad sa tibuok isla—timaan sa katuigan sa pagpabaya.

            Karon, bisan sa kapakyas sa munisipyo paghatag og tubig ni kuryente sa isla, ang Sumilon duna nay klarong kadalanan, 14 ka cottages, swimming pool, power generators, dakong kan-anan, luwas nga basurahan ug barge.  Inay pasalamatan, gusto ni Guaren nga silotan ang SBIR sa pagpalambo sa Sumilon.

-o0o-

            Ang SBIR nakasud sa Sumilon tungod sa pagtugot sa Department of Environment and Natural Resources (DENR) nga kinahanglang lab-ason matag tuig.  Marso sa niaging tuig, gipirmahan ang kauyonan, nga gipasiugdahan ni Guaren, sa hinugpong nga pagduma sa Sumilon tali sa DENR ug sa munisipyo.

            Apan niadtong Oktubre nipasar ang Sangguniang Bayan sa Oslob og ordinansahon nga nipahamtang sa SBIR og tinuig nga mga bayranan nga mokabat og P3 milyones.  Sa way pagtahud sa permiso sa SBIR gikan sa DENR nga hangtod pa sa 2011.  Ug linaktawan bisan ang komitiba, nga gipangulohan mismo ni Guaren, nga gitukod sa hinugpong nga pagduma sa Sumilon.

-o0o-

            Ang kita sa SBIR di paigo pagsuhol sa kapin sa 50 ka kawani ug sa dagkong bayranan nga gipaningil nilang Guaren ug kaubanan.  Kon way makabaraw sa kahakog ni Guaren, mahimong mapugos ang mga tagduma sa SBIR pagpamutos ug pagbiya sa Sumilon.  Kon mahitabo na, kabayran bang Guaren ang P100 milyones nga nabubo sa SBIR sa Sumilon?

            Di kabuylo ang SBIR pagpalambo sa Sumilon kay tagsa ka tuig rang ilang permiso.  Kon kahatagan og mas taas nga lugway, makadugang silag cottages nga makadani og dugang mga turista.  40% rang ilang occupany rate karon kay di kapatuyang pagpada og mga turista ang travel agencies tungod sa kanihit sa ilang kuwarto.

-o0o-

            Akong higala ang Pamilyang Alegrado nga maoy nanag-iya sa SBIR.  Takos silang manalipod sa ilang kaugalingon apan nasubo lang ko sa di makiangayon nga pagtagad ni Guaren nila.  Di malalis ang kadako sa natampo ni Consul Arcadio Alegrado, uban ang iyang hotels ug resorts sa Sugbo, Bohol ug Mindanao, sa lokal ug nasudnong ekonomiya.

            Sa iyang pagbunal sa SBIR og makalilisang nga mga bayranan, si Guaren igo lang nagtan-aw sa tumoy sa iyang ilong.  Ang mas dakong hulagway nga iyang nataligam-an mao nga ang pagpakigtambayayong sa pribadong sektor, di ang pag-apiki nila, maoy labing mahinungdanong yawe pagpalambo sa turismo sa Oslob ug sa panginabuhi sa mga Oslobanon.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for April 10, 2010

                        Sentenaryo sa UV

 

            Ang University of the Visayas (UV) nagsugod isip Visayan Institute (VI) sa usa ka inabangan nga bay sa Dakbayan sa Sugbo niadtong 1919.  Apan naugdaw sa ikaduhang gubat sa kalibotan.  Sa 1946, nangabli pagbalik ang mga klase sa VI sa Argao sa habagatang Sugbo.  Dayon pagka 1947, nahibalik ang UV sa luna nga iyang nahimutangan karon sa Colon.  Sa 1948, ang VI nahimong unibersidad, ang labing una sa Sugbo.

            Si Don Vicente A. Gullas, uban ang makanunayon nga pag-abag sa iyang hamiling kapikas, si Josefina "Inday Pining" R. Gullas, naglaom nga sa kaliboan ka mga tinun-an sa VI ug UV may mamahimong mga Hari ug Rayna nga bisan di makasul-ob og mga korona kahatagan sa samang mga pasidungog.

                        -o0o-

            Wa makawang ang damgo nilang Don Vicente ug Inday Pining.  Ang ilang mga tinun-an, nga 37 ra ka buok sa ilang pagsugod 91 ka tuig na ang nilabay, nahimo nang 20,000 sa walo ka campuses sa tibuok lalawigan sa Sugbo.  Naglakip sa Gullas Medical Center sa Banilad (nga maoy nahimutangan sa Vicente Gullas Memorial Hospital, Gullas College of Medicine, College of Nursing, Gullas College of Dentistry, Tan Kim Ching Cancer Center ug ang umaabot nga Cosmetic Surgery Center).  

            Daghang mga gradwado sa VI ug UV ang nahimong mga Hari ug mga Rayna sa patigayon, politika, hustisya, arte ubang mga natad sa pangalagad sa kagamhanan ug sa pribadong sektor.  Wa silay mga korona apan gipurung-purongan sa mga pasidungog tungod sa higante nilang mga tampo ug sa kadaghan sa mga kinabuhi nga ilang nahikap.

                        -o0o-

            Samtang nangandam sa umaabot nga ika-100 nga sumad sa pagkatukod sa higante nga tigbayon sa edukasyon, ang mga anak nilang Don Vicente ug Inday Pining naglaraw sa pagpataas pa sa sukdanan sa kalamposan sa ilang mga tinun-an.  Si Dr. Jose "Sir Dodong" R. Gullas, executive vice president sa UV, naglaraw sa pagtanyag og libreng bay ug yuta alang sa tanang topnotchers sa bar ug board examinations.

            Matod ni Sir Dodong, sama nga ang UV nahimong ikaduhang pinuy-anan sa mga tinun-an, ang libreng bay ug yuta human sa ilang gradwasyon gilaoman nga makahatag nila og mas gamhanang inspirasyon sa pagpanlimbasog pagkab-ot a kinapungkayan sa ilang kalamposan.

                        -o0o-

            Si Sir Dodong ug iyang mga igsuon—silang Kongresista Eduardo R. Gullas ug Gliceria Gullas-Lucero—nadasig sa maayong mga mithi nga maoy labing mahinungdanong kabilin sa ilang mga ginikanan.

            Labi na sa panugon ni Don Vicente:  "Ug kon mamatay na ko, nanghinaot kong ang akong kinabuhi di lang usa ka sugilanon nga isugid—damgo nga haw-ang ug makalimtan.  Nangandoy kong mahimo ning pangaliya, o awit sa gugma ug kamapuslanon, nga modangilag sa kainit sa diwa sa kabos o alaot nga linalang nga may sidlak pa sa panagway sa Ginoo sa ilang kahiladman."  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for April 9, 2010

                        Pagpilot sa kinabuhi

 

            Karong Sabado ug Dominggo, ipahigayon ang duha ka dagkong kalihokan nga pulos gitumong pagtabang di lang sa mga bata kon dili apil na sa mga dagko:  Ang libreng tuli sa mga bata nga nagpangedaron og pito ka tuig pataas sa sayong buntag sa Sabado; ug ang libreng pagpilot sa mga bungi sa mga bata nga nagpangedaron og tulo ka buwan pataas.

            Kapahimuslan ni bisan kinsa ang libreng mga pangalagad.  Sa libreng tuli, ang labing sayong mangabot maoy unang matuli sugod sa alas-6:00 sa buntag sa ABS-CBN Broadcast Complex sa Jagobiao, Mandaue City.  Samtang sa operasyon sa mga bungi, nagpadayon nang rehistrasyon ug ang screening sa mga pasyente himuon tibuok adlaw sa Dominggo sa Lapulapu City District Hospital.

                        -o0o-

            Hangtod 250 ka mga bata ang libre nga matuli.  Hinugpong proyekto kini sa Hi-Precision Diagnostics, nga nagsaulog sa iyang ikanapu nga sumad karong tuiga, TV Patrol Central Visayas, nga nagpahigayon sa iyang "Kalusogan Patrol," DYAB Abante Bisaya, nga magsaulog sa iyang ika-15 nga sumad karong tuiga, ug ABS-CBN Central Visayas.

            Labing menos 13 ka doktor ang motanyag sa ilang libreng pangalagad.  Nihangyo sila nga pasabtong daan sa mga ginikanan ang ilang mga bata aron nga ang mga pasyente ganahan na nga magpatuli.  Hasol ug langay na kon magginukdanay pang mga ginikanan ug mga bata.  Gilaoman hinuong mahupay og diyutay ang ilang kahadlok sa popcorn nga ipanghatag sa Bantay Bata 163.

                        -o0o-

            Ang libreng operasyon sa mga bungi, nga himuon sa tibuok semana sunod semana, hinugpong nga proyekto sa Project Rainbow sa Australia, Kiwanis Club of Cebu, Philippine Charity Sweepstakes Office, DYAB Abante Bisaya ug Abs-CBN Central Visayas.  Libre ang tanan, bisan ang mga tambal, pagkaon ug duwaan alang sa mga bata sa di pa, atol ug human sa operasyon.

            Ang Kiwanis nitanyag og libreng pinuy-anan alang sa mga pasyente gikan sa kasilinganang mga lalawigan.  Human nakadungog sa talagsaong kamanggihatagon sa mga tigpasiugda sa proyekto, si Capt. Jessup Bahinting sa AviaTour nitanyag sa iyang mga ayroplano alang sa libreng transportasyon sa mga pasyente gikan sa Bohol, Negros Oriental ug Leyte.

                        -o0o-

            Ika-20 na ni ka tuig nga pagbalik ni Wilma Dunne sa Project Rainbow dinhi sa Pilipinas.  Mas ganahan siya sa Sugbo kay sa Manila tungod sa ka-asul sa atong kalangitan ug kahapsay pa sa atong trapiko.  Apan ang labing nakadani niya dinhi mao ang labing makaluluoy nga mga pasyente.

            Matod ni Dunne kapin na sa 4,000 ka mga bungi ang ilang na-operahan ug nahatagan og mas sanag nga ugma.  Ang labing grabeng mga pasyente, apil nang batang babaye nga nawad-an sa iyang ilong ug batang lalaki nga nahugno ang tibuok panagway, gida ni Dunne sa Australia ug malampuson nga nahatagan og bag-ong ugma.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for April 8, 2010

                        Kakabos ni Villar

 

            Angayng hunongan na pagkuwestiyon ang pangangkon ni Senador Manny Villar sa iyang kakabos.  Kay sa tanang piliunon pagka presidente, siya lang ang makapangangkon nga nakaagi sa kawad-on ug nakapuyo sa lang-og nga palibot sa Tondo.  Di mahikaw gikan ni Villar ang pagpasalig sa gamhanang mensahe nga mahimong mabuntog ang kawad-on ug makab-ot ang tingusbawan.

            Mas mapuslanon kon susihon giunsa ni Villar pagtumpi ang binilyon ka pesos niyang katigayonan:  Tinuod bang gigamit ang katungdanan sa Kongreso pagpasar og mga balaod nga nipaburot sa iyang mga negosyo?  Ug garantiya ba nga ang pag-agi sa kakabos nakahimo ni Villar nga mas takos paghaw-as sa nasud ug sa katawhan gikan sa katimawa?

                        -o0o-

            Di hinuon mabasol ang mga kaatbang ni Villar pagkuti-kuti sa iyang pangangkon sa labihang kakabos.  Kay si Villar man ang unang nangangkon nga nilangoy siya sa dagat sa basura, nakatug sa lingkoranan sa merkado, nanghigda silang siyam ka magsuon sa usa lang ka banig ilawom sa usa lang ka moskitero ug namatyan og igsuon kay way kuwarta.

            Nakabuylo ang iyang mga kaatbang human nabisto ang death certificate ni Danny Villar nga nagpakita nga (1) gitambalan siya sa FEU Hospital sa wa pa mamatay sa leukemia, (2) gida ang patayng lawas sa mahalong Funeraria Paz ug (3) nagpuyo na sila sa 560 metro cuadrados nga luna sa San Rafael Village sa Navotas.  Kon namakak si Villar sa iyang kagikan, makasalig ba ta niya kon mao nay magtungkawo sa Malakanyang?

                        -o0o-

            Sa iyang pagduaw sa Arangkada sa DYAB Abante Bisaya, gitubag ni Villar ang mga pagduda sa iyang mga pangangkon:

·        Namatay si Danny kay wa dayon mabantayi ang iyang kanser kay wa silay kuwarta pagpakita niya sa mga espesyalista;

·        Igo lang gida ang patayng lawas sa punerarya apan didto hayaa sa ilang bay;

·        Ang San Rafael Village nindot nang tan-awon karon apan lupa ug tubigan 50 ka tuig ang nilabay; ug

·        Tulo ka andana ang unang bay nila sa Tondo apan ang ikatulong andana ray ilang giabangan, ang unang duha gipuy-an sa ubang mga pamilya.

                        -o0o-

            Nakahigayon si Villar pagsumbalik sa iyang mga kaatbang.  Matod niya ang mga buslot nga ilang nakit-an sa iyang sugilanon sa kakabos nagmatuod lang gyod nga wa silay bisan gamay na lang ideya unsay tinuod nga kahimtang sa mga kabos nga maoy kinabag-an.

            Ang labing uwahing surveys sa SWS ug Pulse Asia pulos nagpakita nga nailog ni Senador Noynoy Aquino ang masa gikan ni Villar.  Inay dudahan ang surveys, giangkon ni Villar nga mahimong napakyas siya pagtubag sa mga pasangil batok niya.  Ang mas agresibong pagpanalipod sa iyang kaugalingon mahimong kabahin na pagbaraw sa padayong pagtibugsok sa iyang ratings sa sunod nga surveys.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for April 7, 2010

                        Unay nga imbestigasyon

 

            Ug natinuod ang gikahadlokan sa Sugbuanon nga mga magbubuhis.  Giabsuwelto ni Gobernador Gwen Garcia ang iyang kaugalingon.  Gikan sa bisan unsang tulubagon sa iyang pagpalit sa luna sa mga Balili sa Tinaan, Naga nga ang labing dakong bahin nalubong pa sa dagat, gitamnan og pagatpat ug gitukoran og ilegal nga fishpond.

            Wa hisguti bisan gamay na lang ang responsibilidad ni Garcia sa pag-aprobar sa transaksiyon ug pagpagawas sa dul-an sa P100 milyones sa buhis nga siningtan sa mga Sugbuanon.  Sa unom ka makapanghuy-ab nga mga buwan nga imbestigasyon nga si Garcia ra sab ang nagpasiugda.  Nga gihimo sa mga imbestigador nga si Garcia ra sab ang nagtudlo.

                        -o0o-

            Di hinuon orihinal ang salida ni Garcia.  Igo lang nisunod sa nahaunang pakauwaw sa mga sakop sa Cebu Provincial Board.  Nga maoy nibutyag ug unang nangimbestigar sa mga pasangil nga ang labing dakong bahin sa luna nga napalit sa Kapitolyo di mabaligya ni mapalit ni matitulohan.  Maisugon nilang mga pangutana maoy nakapabisto nga hagbay ra diayng giawhag sa DENR nga ibasura ang mga titulo sa mga Balili.

            Apan nikalit paglikoy ang ilang imbestigasyon dihang nabantang nga di mahimong ihan-ok ang tanang tulisok ngadto sa usa nila ka kauban nga gipasanginlang nagpalusot sa transaksiyon.  Kay silang tanan ang nihatag sa pagtugot ug si Garcia ang nagpagawas sa kuwarta.

                        -o0o-

            Mas dako ang balitok ni Garcia.  Dihang nabantang nang kahiwian, masuk-anon siya nga nisaad sa pagsusi nganong nalutsan sila.  Sa kasamtangan nangayo siya og pasaylo sa mga Sugbuanon.  Ug giangkon ang responsibilidad sa transaksiyon.

            Human nakadawat sa sangpotanan sa imbestigasyon nga siya ra say nagpasiugda gikan sa mga imbestigador nga siya ra say nagtudlo, nakalimot na si Garcia sa iyang pag-angkon og responsibilidad.  Mga sakop na sa CPAC (Cebu Provincial Appraisal Committee) maoy gipahimungtan.  Ug inay ibasura ang kinatibuk-an sa nangalisbo nga transaksiyon, igo lang niawhag nga laslasan ang presyo.

                        -o0o-

            Managsama ang imbestigasyon sa PB ug sa buhatan ni Garcia nga nibasol ni PB Member Juan Bolo nga maoy utok sa transaksiyon.  Nga labihang lisora nga tuohan.  Gawas lang kon moangkon silang Garcia ug tanang sakop sa PB ug tanang kadagkoan sa Kapitolyo nga wa silay mga utok ug hingpit nga nawad-an sa ilang kabuot.

            Kon tinuod nga gibundak ni Bolo ang ngan ni Garcia, nganong wa man sila magkutikuti?  Ingon ana ba diay sila kakurog ni Garcia nga masuspenso ang tanang lagda kon iyang ngan na maoy ilambigit sa mga transaksiyon?  Mas lisod tuohan nga nalipat ni Bolo si Garcia.  Kay wa na man siyay ngan nga ikabundak.  Ang bugtong katin-awan nganong napalusot ni Bolo ang transaksiyon mao nga duna siyay pagtugot sa mas tag-as nga mga opisyal nga di kahinganlan sa taphawng mga imbestigador.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for April 6, 2010

                        Morang sanglahon

 

            Lisod lalison ang pangangkon nga si Gibo Teodoro ang usa sa labing takos nga piliunon pagka presidente.  Nga ang iyang kampanya, nga mapailubon nga nipasabot sa iyang plataporma, maoy usa sa labing ligdong.  Wa siya manglabay og lapok sa iyang mga kaatbang.  Ni magpalaban sa labing sikat nga mga artista.

            Apan padayon siyang nangiwit sa surveys.  Di tungod sa kabugo sa mga botante.  Kon dili tungod sa dako nilang kasilag sa dagko ug nangalisbo nga mga eskandalo nga gipasangil batok sa pamunoan ni Pres. Arroyo.  Nga, sa dakong demalas ni Teodoro, maoy nipurung-purong niya isip opisyal nga kandidato pagka presidente sa Lakas-Kampi CMD.

                        -o0o-

            Mao nga dayong sugod sa kampanya wa na mosikit si Teodoro ni Arroyo.  Bisan sa nasudnong kombensiyon sa partido, si Teodoro na lay nagtungtong human gipakanaog sa entablado silang Arroyo ug ubang kadagkoan sa administrasyon.  Ug way bisan usa ka rally ni Teodoro sa nagkalainlaing bahin sa nasud, apil na sa Pampanga, nga gipaapil si Arroyo.

            Gani, dihang wa gyod mosaka ang ratings ni Teodoro, gitambagan siya nga sundon ang deklarasyon ni anhing presidente Manuel Quezon nga:  "Ang akong paglaban sa partido matapos sa pagsugod sa akong paglaban sa nasud."  Wa ni himoang Teodoro.  Apan wa sab bakwia ang pag-isip ni Arroyo nga morang sanglahon.  Nga kutob sa mahimo kinahanglang likayan.

                        -o0o-

            Dihang nagkayamukat nang kampanya ni Teodoro, human nireklamo silang Edu Manzano ug Bong Revilla ug ubang piliunon nga way kuwarta ang Lakas-Kampi CMD ug human nanglayas ang mga Singson sa Ilocos, mga Zubiri sa Bukidnon ug mga Garcia sa Sugbo, daghang nangagpas nga igo lang gipamatud-an ni Arroyo kinsay tinuod nga hawod sa partido.

            Karong gipasanginlan na si First Gentleman Mike Arroyo nga nakigkonsabo ni Manny Villar, pinaagi sa iyang sinaligan nga si GSIS President Winston Garcia, nga gisundan sa pagbiya ni Teodoro isip tsirman sa partido, nisibaw ang hagit nga pamatud-an ni Arroyo nga wa pa niya ilawog sa tirong ang standard bearer.

                        -o0o-

            Sa akong pagsuwat ini, hugot nga gibalibaran ni Arroyo ang awhag.  Di siya mangampanya alang ni Teodoro.  Matod sa iyang tigpamaba sa Malakanyang mas mahinungdanon alang ni Arroyo ang padayon nga pagduma sa nasud kay sa pamolitika.

            Igo ba lang gipikatan ni Arroyo silang Teodoro ug kaubanan nga mao ni ilang naani sa pagpangahas pagtuo nga wa sila magkinahanglan niya—ug sa labing gamhanang makinarya nga iyang giduma?  Mahimo.  Apan nagduda ko nga labaw sa iyang kaluoran ug kamadinumtanon ang mas dakong hinungdan sa paglikay ni Arroyo pagpangampanya alang ni Teodoro mao ang dakong kahadlok.  Nga, kon mabantang na gyod ngadto ni bisan kinsang nahibilin nga nagduda pa hangtod karon, mosamot na hinuon pagtidlom ang nalansang nang daan nga ratings ni Teodoro.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for April 5, 2010

                        Mga agpas ni Sonny

 

            Kon si kanhi senador Sonny Osmena ang pangutan-on, seguro nang daog sa piniliay sa Mayo 10 karong tuiga silang Gobernador Gwen Garcia, Bise Gobernador Greg Sanchez, Kongresista Nerissa Soon Ruiz pagka mayor sa Dakbayan sa Mandaue, Dr. Antonio Yapha pagka kongresista sa ikatulong distrito ug Tining Martinez pagka kongresista sa ikaupat nga distrito. 

Giluwatan ni Osmena ang mga pangagpas atol sa iyang pagduaw sa tulomanon nga Arangkada sa DYAB Abante Bisaya sa niaging Semana Santa.  Iyang tuyo mao ra untang pagpangampanya alang sa iyang kandidatura pagka mayor sa Dakbayan sa Sugbo.  Apan wa mobalibad pagpanubag sa mga pangutana labot sa ubang bahin sa Sugbo.

-o0o-

            Matod ni Osmena makaangkon sa iyang ikatulo ug kataposang termino si Garcia tungod sa kamingaw sa kampanya ni kanhi Cebu City Councilor Hilario Davide III.  Kon ipaagi sa naandan nga pagsubay sa matag distrito, gitataw ni Osmena nga ilubong si Davide sa tanang distrito, gawas lang sa ikatulo ug ikaupat nga distrito nga di kaayo dako ang labaw ni Garcia niya.  Nipuno si Osmena nga di kapalambo sa kahigayonan ni Davide ang pagpangampanya sa iyang amahan, kanhi chief justice Hilario Davide Jr., sugod karong adlawa.

            Sa pagka bise gobernador, niingon si Osmena nga di mada ni Garcia si Glenn Soco.  Kay bisan ang labing sinaligan nga mga alyado ni Garcia nangampanya alang ni Sanchez.

-o0o-

            Sa Mandaue, gihulagway ni Osmena si Mayor Jonas Cortes nga "dead duck."  Nipasabot siya nga ang "inato" nga paagi sa pamolitika ni Ruiz, nga ang tanang katiguwangan iyang nailhan ug parayegon kaayong mosangpit nila og "Ingko" o "Insi," maoy motino nga di kalugwayan ang unang termino ni Cortes.

            Ang pag-junk ni Garcia kang Ruiz gitumbok ni Osmena nga timaan sa nasobrahan rang kamasaligon ni Garcia.  Maong iyang gitambagan si Davide nga adto mamahaw sa ilang Ruiz matag adlaw.  Kay nabantog ang mga botante sa Mandaue sa ilang ka-independente.  Sama sa ilang pagpadaog ni Ruiz batok ni kanhi senador Sergio Osmena III pila ka piniliay nang nilabay. 

-o0o-

            Naneguro sab si Osmena nga modaog si Yapha batok ni Kongresista Pablo John Garcia kay hapit tanang molupyo sa ikatulong distrito mga pasyente ni Yapha.  Matod niya modaog sab si Martinez batok ni Kongresista Benhur Salimbangon.  Nipasabot siya nabiyaan sa mga Martinez ang ikaupat nga distrito sa niaging piniliay tungod sa pagdagan ni kanhi kongresista Clavel Asas-Martinez pagka bise gobernador.

            Sa samang pakighinabi, nitug-an si Osmena og epektibong paagi pagpilde ni Bise Mayor Michael Rama:  Iyang gikampanyahan ang mga Osmenista ug gipasidan-an nga kon modaog si Rama di nang kabalik si Mayor Tomas Osmena sa City Hall; apan segurong makabalik si Tommy kon ilang pilion si Sonny, nga 75 anyos ug segurong mopahuway na sa politika human sa usa lang ka tulo-ka-tuig-nga-termino.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for April 4, 2010

                        Gwen ug Winston

 

            Di ang kadudahang suporta sa mga Garcia sa Sugbo sa iyang kandidatura ang labing dakong suliran ni Gibo Teodoro.  Kon dili ang mas kadudahang suporta sa Lakas-Kampi CMD niya.  Lahi sa pamilya ni Gobernador Gwen Garcia nga nipasalig sa ilang suporta, ang mas dagkong haligi sa administrasyon nibalitok na sa iyang mga kaatbang.

            Ang kamatuoran nga lisod angkunon ni Teodoro mao nga wa siya hatagi og kuwarta sa iyang partido.  Kon duna man, kuwang.  Maong nasaksihan natong dakong anomaliya sa nagpadayong kampanya:  Ang mga piliunon sa oposisyon mas daghan og kuwarta kay sa taga administrasyon.  Nga bisan si Richard Gordon mas dakog gasto kay ni Teodoro.

-o0o-

            Kon tinuod ang iyang "galing" ug "talino," nahibaw-an na untang Teodoro nganong purdoy iyang kampanya.  Tinuod bang si First Gentleman Mike Arroyo tua kapustang Manny Villar?  Tinuod bang giyabo ang puntil sa Lakas ngadto sa ikaduhang distrito sa Pampanga?  Tinuod bang nawad-an na lang gyod og paglaom ang partido niya kay pabiling iwit sa surveys?

            Niambak si Teodoro, bahala nag nasuko iyang uyoang si Danding Cojuangco, sa partido nga iyang gituohan nga labing gamhanan.  Wa motalikod ni Pres. Arroyo ni maluya sa nalansang niyang ratings tungod sa pagsalig nga ang makinarya sa Lakas mobaswat ug mopadaog niya.  Unsaon man pagpadayon pag-ulug-ulog ang iyang kaugalingon karong ang partido nga iyang gipakamutya nagkaklaro mang nibukubuko na niya?

-o0o-

            Duna say wa isulti si Gobernador Garcia sa mga Sugbuanon.  Bisan sa iyang gisublisubli nga pagpaluyo sa One Cebu ni Teodoro, nganong nakigkita mang Villar sa Marco Polo Plaza ang iyang amahan ug manghod nga mga kongresista?  Tinuod ba nga gawas niya, ang lain nilang gikahadlokan mao rang lain niyang manghod, si GSIS President Winston Garcia?

            Nganong mora mang mga kiko silang Noy Pabling ug Pablo John?  Kon uban niya, Gibo sila.  Apan silang Villar ug Kongresista Eduardo Gullas wa nay pupanaganang nangangkon nga nibalitok nang duha.

-o0o-

            Kasaligang tinubdan nibutyag nga ang orihinal nga sabot tali ni Villar ug sa mga Garcia mao ni:  Magpabilin si Gwen kang Gibo apan tugotang iyang amahan ug manghod nga mangampanya alang ni Villar sa ilang mga distrito.

            Apan human gikatahong namaligya si Villar og mga kabtangan, nga nakapasamot pagpaburot sa iyang puntil, ug sa pagsulbong pagbalik sa ratings ni Noynoy Aquino, niawhag si Villar nga inay itago ipahibawo na sa tanang hingtungdan ang pagpaluyo sa mga Garcia niya.  Kay di man niya maliso ang baruganan ni Gwen, nidangop si Villar ni Winston.  Nga wa sab magmakuli pagmatuod nga dunay laing hawod sa ilang pamilya.  Ug kay nabantog mang kasuod niyang FG, wa kapugngi ang mga huhungihong nga ang mga Arroyo nidiga na sa ilang baraha parang Villar.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com