Arangkada of Leo Lastimosa for April 25, 2010

                        Text ug Internet

 

            Kon duna kay cellular phone, wa na kay rason nga mauwahi sa labing mahinungdanong mga balita.  Ang labing dagkong news organizations sa nasud nagtanyag og mobile subscriptions sa ilang breaking stories.  Makuha nimong syntax pag-subscribe sa ilang websites.  P2.50 matag text ang kasagaran nga bayranan.  Magpada sila og duha ngadto sa tulo ka hugpong sa mga balita matag adlaw.

            Apan kon sama ka nako nga tihik, niay libre.  Kami sa DYAB Abante Bisaya nagpahimus sa unlimited nga text messaging sa Sun Cellular aron makapada og libre nga news updates ngadto sa suki namong mga tigpaminaw (sa ato pa, Sun subscribers lang una ang makadawat).  Kon gusto kang mosuway, palihug ipada lang ang imong tinuod nga ngan (di namo apilon ang mga alyas) sa 09228227133.  Pahibaw-a sab mi kon ganahan ka og NBA updates karong nagsugod nang playoffs.

-o0o-

            Hinaot nga ang binalitaay di lang gikan namo sa tanang higayon.  Hinaot nga di sab ka managana paghatag namo sa mga panghitabo nga imong masugatan matag adlaw sa imong pag-adto ug pagpauli gikan ug ngadto sa imong trabahoan, tulonghaan ug pinuy-anan.  Kon may makit-an ka, simbako nga aksidente sa dan, o sunog, o krimen, o pangabuso, palihug i-text dayon mi sa samang numero sa ibabaw.  Kon dako ug dinalian gyod kaayo ang imong balita, mahimo gani nga tawgon ka namo ug patingugon gyod sa kahanginan.

            Kinsay nag-ingon nga kutob ra ka sa pagbalita?  Mahimo kang mopadangat sa imong opinion, o mga sugyot, o mga reklamo, o birthday greetings, o public service announcements sa bisan asa sa among mga tulomanon 24 oras matag adlaw gikan sa Lunes hangtod sa Dominggo.

-o0o-

            Kon may access ka sa internet, wa na kay rason nga di manginlabot.  Mas daghang mga paagi nga makapadangat ka sa imong mensahe.  Kasagaran sa media organizations nipalambo na sa ilang presensiya sa internet di lang sa kahadlok nga mabiyaan sila sa panahon kon dili, ug labi na, aron pagpalambo sa ilang kalambigitan sa mga tigbasa, tigtan-aw ug tigpaminaw.

            Pipila na lang nila ang wa pa kamatngon sa panginahanglan pagbutang og chat boxes sa ilang websites.  Ug, mas mahinungdanon ni, pagbasa ug pag-atiman sa mga mensahe nga ilang nadawat.

-o0o-

            Kuhaa ang email address sa imong kinaham nga mga maglilindog ug mga magsisibya ug pahibaw-a sila sa imong reaksiyon sa ilang mga baruganan.  Kon mabutang na sa imong address book, mahibaw-an sab nimo kon online ba sila sa Yahoo Messenger, Google Talk, o Facebook.  Busa mas paspas pa nimo silang ikasulti.

            Makapabati ka nila sa imong tingog pinaagi sa instant messaging.  Makatawag ka nila sa mga hulagway nga imong na-upload sa FB pinaagi sa pag-tag nila.  Ug makapahibawo sa imong video nga na-upload sa YouTube pinaagi sa pag-email nila sa link.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for April 24, 2010

                        Kaso sa Vatican

 

            Sa di pa mangahas ang kadagkoan sa Simbahang Katoliko sa Sugbo sa pagtabon sa mosunod nga mga eskandalo sa ilang kaparian, maayong ilang panaminan kining di malalis nga timaan sa umaabot—di na mangiyugpos ni magpakahilom lang ang mga biktima sa pangabuso sa mga pari.  Ang pagsulbong sa kalibotanong pagtunglo sa pagtago sa simbahan sa linuog nga mga krimen nga nahimo sa pipila ka kaparian, nga klarong nakapatay-og sa institusyon karong bag-o, nisangpot sa daw di katuohan nga panghitabo:

            Gikiha sa usa ka nangangkon nga biktima sa pagpanlugos sa pari sa Estados Unidos ang Santo Papa, Benedict XVI.  Nga gipasanginlang nitabang pagtago sa krimen.  Giawhag sa kihante ang hukmanan sa pagpugos sa Vatican pagbutyag sa mga dokumento sa tanang mga pari nga nahilambigit sa tanang nangagi nga mga eskandalo.

                        -o0o-

            Ang kihante nangangkon nga bata pa nga tinun-an sa St. John's School for the Deaf sa Wisconsin dihang gilugos ni Padre Lawrence Murphy.  Niangkon ang Vatican sa mga pangabuso ni Murphy ug nangayo og pasaylo sa iyang mga biktima.

            Segun sa kihante nahibawo ang Vatican sa lapad nga suliran sa pangabuso sa mga pari batok sa kabataan sud na gatosan ka katuigan.  Apan way gihimo.  Mao nga gawas nga nagpadayon nisamot pa gyod ang pagpangabuso.  Ginganlan sa kaso ang Santo Papa kay iyang gimbuhaton ang pagsubli sa mga kaso sa pangabuso dihang Cardinal Joseph Ratzinger pa siya.  Gipasanginlan siya nga nitugot nga magpabilin ang mga pari sa mga simbahan bisan sa kalig-on sa mga ebidensiya batok nila.

                        -o0o-

            Ang Survivors Network of those Abused by Priests (SNAP) nibanabana nga niabot og 4,000 ka kaso sa pangabuso sa kaparian ug mga kawani sa simbahan ang naimbestigar sa Vatican.  Ang namatay na nga si Padre Murphy gipasanginlan nga nakapahimus og hangtod sa 200 ka batang lalaki.

            Usa sa mga biktima nga niatubang sa media niluwat og pamahayag pinaagi sa sign language:  "Mahimong nakawat ni Padre Murphy ang among lawas, apan ang mga cardinal, mga arsobispo ug ang Santo Papa maoy nikawat sa among mga tingog."    Apan si Federico Lombardi, tigpamaba sa Vatican, niingon nga gigamit ang kaso paglusad og mas lapad nga pakauwaw sa simbahan.

                        -o0o-

            Kon nagtuo ang kadagkoan sa Artsidyosesis sa Sugbo nga katagoan nila hangtod sa hangtod ang ilang mga pari nga nanglugos, nangabit og mga babayeng minyo, nag-solemnize sa ilang kaugalingong kasal ug nagpatuyang pagpaanak sa inosenteng mga sakop sa ilang parokya, nasayop sila.

            May mga diyosesis na sa Amerika ug Uropa nga nabangkarota tungod sa kadagko sa danyos nga ilang nabayad sa mga biktima ug sa pagkahanaw sa pagsalig sa ilang mga parokyano.  Paabuton pa ba nilang mahitabo sab ni dinhi sa ato sa di magsugod paggakos pagbalik sa kamatuoran?  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for April 23, 2010

                        Sagang sa patuyang

 

            May sukaranan ang unom sa  napu ka Pinoy nga nahimangod sa pagtuman ni Pres. Arroyo sa iyang katungdanan.  Bisan, o tungod ba kaha, sa naghinapos nang mga adlaw sa iyang pamunoan, wa siya mopakita og bisan gamay na lang timaan sa paghunong sa pagpahimus sa gahom.  Kalimti lang una ang nangagi niyang mga eskandalo, basaha ug hilaki ning labing bag-o niyang mga pakauwaw:

·        Pagbuong sa bisan unsang kaligdong nga nahibilin sa Korte Suprema pinaagi sa pag-insistir nga siyay motudlo sa sunod nga chief justice bisan atol sa mga adlaw nga gidili sa mga lagda sa piniliay; ug

·        Pagpatuyang pagpanudlo ni bisan kinsa sa mahinungdanong mga katungdanan, apil nang iyang manikyurista ug hardinero.

                        -o0o-

            Di sab mabasol ni Arroyo ang nagkasibaw nga mga kabalaka nga sabotaheon niya ang umaabot nga piniliay kay di pa siya andam nga mokanaog sa Malakanyang.  Ang uwahi na kaayong ulug-ulog pagtukod og komitiba nga mangandam pagtunol sa gahom sa sunod nga presidente di makapapas sa mas bantang nga mga maniobra nga iyang gipasiugdahan:

·        Pagpamugos pagbutang sa iyang classmates sa PMA Class '78 sa labing tag-as nga katungdanan sa Armadong Kusog nga maoy hingpit nga magkontrolar sa seguridad sa piniliay dinhi sa Tungatungang Kabisay-an ug ubang dagkong rehiyon sa nasud; ug

·        Pagpalingkawas sa mga Ampatuan gikan sa bilanggoan bisan sa lig-ong mga ebidensiya nga naglambigit nila sa masaker sa Maguindanao.

                        -o0o-

            May sukaranan ang kahadlok nga si Arroyo kanunayng nag-una og di lang usa o duha kon dili mas daghan pang mga lakang sa iyang mga kaatbang:

·        Ang iyang pagdagan pagka kongresista sa Pampanga klarong mohanig nang daan sa pagsakmit sa liderato sa Kongreso kon mahinayon gyong piniliay ug kon di mahigalaon ang sunod nga presidente; ug

·        Ang hingpit nga paggawong sa labawng hukmanan ug ubang mga institusyon maoy mohawan sa tanang babag sa cha-cha ug ubang paugat aron makabalik sa labing taas nga katungdanan sa kagamhanan.

                        -o0o-

            Ang naghinapos nga mga adlaw sa pamunoang Arroyo nagmatuod nga way kinutoban ang iyang kahakog.  Nga wa lang gihapoy bisan gamayng lama sa kaikog ang iyang pagpahimus sa gahom.  Ug nga atubangan sa kalapad sa kasilag sa katawhan batok niya di na siya madutlan sa bisan unsang kauwaw sa pagpadayon ug pagpaburot pa sa iyang pabaga ug papating.

            Mao nga di siya angay nga kumpiyansahan.  Di na angay nga limsan og bisan gamay nga pagsalig ang iyang matag lakang.  Kaliboan ug usa ka higayon na siya nga nasakpan nga nipalabi sa iyang kaugalingon kay sa nasudnon nga interes.  Bugtong makasagang sa iyang pagpatuyang mao ang way pupanagana ni kukahadlok nga pagpakabana, pagbarug ug pagbatok sa tanang nagpakabana nga mga hut-ong sa katilingban.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for April 22, 2010

                        Pangobra de Honor

 

            Ang bisan unsang pagduda sa katakos ni Gobernador Gwen Garcia pagbarug sa iyang nahinaykan nga pagpaluyo ni Gibo Teodoro napapas dihang nagkatapok sa Sugbo ang 52 niya ka kaubanang mga gobernador gikan sa nagkalainlaing bahin sa nasud.  Ang presensiya sa mga gobernador dinhi sa adlaw sa motorkada ug upat ka rallies ni Senador Manny Villar sa upat ka mga dakbayan sa Sugbo maoy pagmatuod nga di haw-ang ang panganti ni Garcia nga mokatkat sa tanang entablado aron pagtunglo ni Villar.

            Napamatud-an sab sa talagsaong salida sa puwersa sa Lakas-Kampi-CMD nga si Garcia gipaluyohan sa mas dagkong mga haligi sa administrasyon, bisan unsa pa kakasamtangan, sa pagpabiling buhi sa kandidatura ni Teodoro.

                        -o0o-

            Mas daghan ang mga gobernador nga natapok ni Garcia dinhi kon itandi sa mga gobernador nga natigom ni Albay Gobernador Joey Salceda sa wa pa siya motapon ngadtong Senador Noynoy Aquino sa niaging semana.  Wa hinuoy kahulogan ang numero kay napamatud-an sa kaso sang Salceda unsa kadali ang pagbalitok sa kadagkoan sa Lakas-Kampi-CMD bisan kapila na nagbalikbalik og pirma sa daghan na uyamot nga mga manifesto alang ni Gibo.

            Nilampos ba si Garcia pagpagawas sa kuwarta sa administrasyon nga sud na sa dugayng panahon nga gihikaw gikan sa mga gobernador ug ubang mga haligi sa partido?  Molahutay ba gyong suporta hangtod sa piniliay?  O hangtod mabantang nga di na gyod mahaw-as si Gibo gikan sa pagpangiwit?

                        -o0o-

            Nakapasamot sa pagpaukyab sa salida ang panag-unay sa mga sakop sa pamilyang Gobernador Garcia.  Labi na karong nitingog na si Byron pagsukwahi sa iyang maguwang.  Kahibudngan hinuon nga kon unsa kamasuk-anon ang mga pamahayag ni Garcia batok ni Villar, mao sab siya kahilom paghapuhap ni GSIS Pres. ug Gen. Manager Winston Garcia, nga gitumbok sa mga mayor nga maoy nanghaylo nilag kuwarta aron mopaluyong Villar.

            Matinud-anon ba gyod silang nag-away?  O nahimangod lang si Gwen nga nakig-indig na niya si Winston?  Ug nganong mora man lang kiko ang ubang mga sakop sa pamilya nga gibirabira sa mas tabian nilang mga kadugo?

                        -o0o-

            May sukaranan sab ang pagkuwestiyon sa "palabra de honor" ni Gobernador Garcia sa hingpit nga pagmatinud-anon sa Lakas-Kampi-CMD.  Kay di ba siyay labing unang nibasura sa runningmate ni Teodoro nga si Edu Manzano?  Di ba siyay way pupanagana nga namunit sa mga piliunon pagka senador sa nagkalainlaing mga partido?

            Kon di para sa Lakas-Kampi-CMD, para ni kinsa man diay ang "palabra de honor" ni Garcia?  May sukaranan bang pagduda nga ang personal nga mga interes rang Garcia maoy labing mahinungdanon alang niya?  Bisan unsa pa, wa siyay katungod nga mogawong sa iyang mga sakop.  Nga nalingaw sa ilang kaugalingon nga "pangobra de honor."  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for April 21, 2010

                        Kriminal nga nagsotana

 

            Ang ordinasyon ni Padre Joseph Skelton sa diyosesis sa Bohol niadtong 2001, bisan nakonbikto na samtang seminarista pa sa kasong pagpanlugos sa 15 anyos nga batang lalaki sud mismo sa seminaryo sa Detroit, Michigan niadtong 1988, nipabantang sa dagkong buslot sa mga lagda sa Simbahang Katoliko:

·        Nganong gi-ordinahan man siya ni Obispo Leopoldo Tumulak sa Tagbilaran sa way pagsusi diing seminaryoha siya gikan ug unsay nahitabo sa iyang gigikanan?;

·        Unsa man diay kabalaanon ang ordinasyon sa kaparian kon mahimo lang nga linglahon ang kadagkoan sa simbahan og kriminal nga nagpabaga pagtago sa iyang kagahapon?; ug

·        Nganong wa man lay gihimo ang kadagkoan sa simbahan bisan nahibawo na nga maayo niyang pagka-syut sa bolsa ni Padre Skelton?

                        -o0o-

            Si Tumulak, nga obispo na karon sa militar, niangkon nga dihang iyang gi-ordinahan si Skelton nakadawat na siya sa mga pasangil nga bayot ang langyaw.  Apan gipadayon gihapon niyang ordinasyon kay way ebidensiya nga napakita nga nanghilabot siya og mga bata ug way mga biktima nga nibarug.  Nipasabot si Tumulak nga kon nahibaw-an pa niya ang pagka konbikto ni Skelton gikanselar unta niya ang ordinasyon.

            Ang bugtong nahibaw-an ni Tumulak mao nga seminarista si Skelton ubos sa pagduma ni anhing Obispo Felix Sanchez Zafra, ang ikatulong obispo sa Tagbilaran niadtong higayona.  Kinsa maoy nipahibawo niya nga si Skelton kanhi sakop sa religious congregration ug nga ganahan gyod nga mag-pari.  Wa nang kahibawo si Tumulak giunsa pag-ilad ni Skelton si Zafra.

                        -o0o-

            Ang pag-angkon ni Skelton sa kasong pagpanlugos di maoy bugtong kaso batok niya.  Sa buwag nga kasong sibil, gipasanginlan sab siya sa laing lalaki nga gilugos siya sa nagpangedaron pa og 14.  Ang kaso naareglo human nibayad si Skelton og $125,000 sa biktima.

            Ang Artsidyosesis sa Detroit naalarma pagkahibawo sa ordinasyon ni Skelton.  Maong nagpada sila og suwat niadtong 2003 nga nagpahibawo sa Diyosesis sa Tagbilaran sa pagka konbikto ni Skelton.  Apan niinsistir si Tumulak nga wa siyay suwat nga nadawat.  Ug bisan nakadawat pa, uwahi nang tanan.

                        -o0o-

            Managlahi ang baruganan sa kadagkoan sa simbahan human niulbo ang eskandalo ni Skelton.  May mga obispo nga niawhag nga hukasan sa iyang sotana si Skelton.  Si CBCP President Nereo Odchimar nipasabot nga ang pangabuso sa mga bata ubos sa special instructions "de gravioribus delictis" (sa mas grabeng mga krimen) nga mahusay lang sa Congregation of the Clergy sa Vatican City.

            Ang puli ni Tumulak, si Obispo Leonardo Medroso sa Tagbilaran, niingon nga angayng pasayluon si Skelton.  Ang kura paruko sa Calape, Bohol, Padre Aurelio Luzon Jr., nga maoy labaw ni Skelton, niingon nga ibalhin lang ang langyawng pari.  Apan lain ang hinungdan:  Kay naglisod si Skelton sa pagwali og Binisaya.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for April 20, 2010

                        Guba si Gibo

 

            Sa pagpasabot ni Kongresista Nerissa Soon-Ruiz sa iyang pagbiya sa Lakas-Kampi-CMD, gipalili mi niya sa posibleng mga hinungdan sa pagkahugno sa gamhanang partido sa administrasyon:

·        Ang pagbanos ni Gibo Teodoro sa partido nisalikway nilang orihinal nga mga haligi sa partido;

·        Di kamao si Teodoro nga mopasabot sa iyang mga desisyon ngadto sa mga sakop sa partido; ug

·        Bisan free zone untang Opon, kay pulos man administrasyon silang Mayor Arturo Radaza ug iyang banang si DILG Undersecretary Lito Ruiz, gipangunayang Teodoro paghatod ang certificates of nomination sa mga Radaza.

                        -o0o-

            Gidasonan sang Ruiz ang mga pasangil nga nagkayamukat ang kampanya ni Teodoro kay gilaktawan ang makinarya sa Lakas.  Samang House Speaker Prospero Nograles nga nagmata lag buntag sa mga kampanya ni Teodoro sa Davao, wa sab pahibaw-a si Ruiz sa mga lakaw ni Teodoro sa Sugbo.

            Kausa, nakugang na lang si Ruiz dihang gipangutana sa iyang higala nganong wa pakita sa pangampanya ni Teodoro sa mall sa Mandaue.  Nagdalidali siyag kaligo kay gikan pang nanglamano sa kabalayan aron maabtan pa si Teodoro.  Kinsa iyang gisukmatan nganong wa kapahibawo nga siya man untay bise presidente sa partido.  Igo lang nipasabot si Teodoro nga dinalian ang kalihokan.

                        -o0o-

            Gawas nga wa silay nadawat nga kuwarta gikan sa partido, nagkapuliki pa gyod silang Ruiz pagpangita og campaign materials alang ni Teodoro ug sa ubang nasudnong mga piliunon.  Gawas nga silay nanawag sa kaulohan, sila pa gyoy gipabayad sa plitehan sa shipping sa kargamento.  Samang reklamo ang iyang nadawat gikan sa iyang kaubanan sa Bohol ug kasilinganang mga lalawigan.

            Si Mandaue City Vice Mayor Carlo Fortuna, running mate ni Ruiz, nitug-an og laing timaan sa kaluya sa kampanya ni Teodoro, nga iyang nabantayan human sa tulo ka higayon nga pagbalikbalik sa Metro Manila:  Ang iyang buhatan sa Mandaue City Hall mas alegre pa kay sa nasudnong headquarters sa Lakas.

                        -o0o-

            Unsa may nahitabo?  Nagpiyong ba diay si Gibo nga niambak nga wa kahibawo nga gahong diay ang tugpahan?  Gibukubuko ba gyong tinuod sa kadagkoan sa partido human napakyas pagbawi sa iyang pagpangiwit?  Gigabaan ba lang sa iyang aroganteng pagtuo nga iyang kalaktawan ang banggiitan nga mga trapo sa administrasyon?

            Silang Ruiz ug Fortuna wa sab kahibawo unsay tinuod nga nahitabo.  Bisan si Pres. Arroyo nagdumili pagpasabot nila.  Apan nagkauyon silang duha nga ang pagkanaog ni Teodoro isip tsirman sa Lakas-Kampi-CMD nakapasamot inay makasulbad sa suliran.  Mas dakong suliran ang ilang nasugatan sa ilang pagpangampanya sa kabaranggayan.  Sa paghisgot nila niadto sa ngan ni Teodoro, nagnganga lang ang mga botante.  Apan dihang si Senador Manny Villar nay ilang gikampanyahan, namakpak pag-ayo ang mga dagko ug nag-ilogay sa pagpanganta ang mga bata.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for April 19, 2010

                        Bandwagon sa balitok?

 

            Gipaabot nga magbaha karong semanaha ang mga mayor sa Sugbo ug kasilinganang mga lalawigan pagbiya sa Lakas-Kampi-CMD ug pagbalhin ngadto sa Partido Nacionalista.  Ang mga mayor gikatahong nagpaabot na lang nga moggawas ang resulta sa bag-ong surveys nga magpakita nga iwit lang gihapon si kanhi defense secretary Gibo Teodoro tulo ka semana na lang sa di pang piniliay aron himuong sukaranan pagtakli sa ilang pagpaluyo ngadtong Senador Manny Villar.

            Masaligon ang mga dumadapig ni Villar nga ang sunudsunod nga pagbalitok sa lokal nga mga opisyal mopasulbong pag-ayo sa kandidatura ni Villar .  Ug sa kataposan maapsan na gyod nila si Senador Noynoy Aquino dayong piniliay sa Mayo 10.

-o0o-

            Ang kampo ni Aquino nangandam na sang daan pagsagang sa posibleng pagsulbong sa suporta ni Villar ug nihimo sa ilang kaugalingong pagawal:

·        Gipahibawo ni Aquino nga makugang ang nasud sa higanteng politiko nga mopaluyo niya ug nga matag Lunes mopapanumpa sa bag-ong mga sakop sa Partido Liberal;

·        Palingkuron sa gabinete si Teodoro, konsultahon si kanhi presidente Fidel Ramos ug padayong mopuyo sa iyang bay sa Quezon City kon siya nay mopuli sa Malakanyang;

·        Giwarawara pag-ayong pagkahimo niyang cover sa Time Magazine; ug

·        Gisangyaw ang pagpakigsulti sa opisyal sa Estados Unidos niya (magsilbing kataposang bendisyon sa iyang kandidatura, labi na human paluyohi ni Jose Ma. Sison ang kandidatura ni Villar).

-o0o-

            Ang kataposang tulo ka semana sa kampanya gikahadlokan hinuong makasaksi sa dugang linabayay sa lapok tali sa mga kampo nilang Villar ug Aquino.  May dugang mga dokumento pa bang ipagawas ang mga Liberal human kuwestiyonang mga transaksiyon ug pangangkon sa kakabos ni Villar?  Ug may dugang pa bang dokumento ang mga Nacionalista human sa ilang pasangil nga may topak si Aquino?

            Naka-iskor si Villar sa pagpasangil nga ang pagbalitok sa economic managers ni Pres. Arroyo ngadtong Aquino maoy ebidensiya nga di siya ang sekretong kandidato sa Malakanyang.  Wa hinuon katabangi ang iyang kawsa sa kakuwang sa direktang atake niyang Arroyo ug sa direktang atake sa Malakanyang batok niya.

-o0o-

            Kon mahinayon ang hulga sa mga mayor pagbalitok ngadtong Villar, unsay himuon ni Gobernador Gwen Garcia?  Patuohon na ba lang sang mga Sugbuanon nga may ilang kaugalingong partido ug iyang amahan ug manghod samang may partido sang iyang umagad nga si Liloan Mayor Duke Frasco nga nagpaluyo ni kanhi presidente Joseph Estrada?

            Ang nagkamingawng kampanya ni Teodoro sa Sugbo nabantang dihang iyang mga dumadapig nipakita sa berde nilang pulseras sa mga nag-yellow nilang mga higala dungan ang pag-ingon, "Gibo mi!"  Gitubag sila nga, "Di lang ta mag-away kay Villar may among kontra."  Ang di kaayo diplomatikanhong mga nag-yellow wa hinuon kapugong pag-ingon, "Di lang mi makig-away kay pilde na man mo."  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for April 18, 2010

                        Malipayon nga sayop

 

            Kon El Nino nay hisgutan, daghang malipay kon masayop ang Pagasa.  Makahahadlok man gung pasidaan ni Pagasa Visayas Director Oscar Tabada nga sa Abril mahiagoman sa mga Sugbuanon ang labing bangis nga epekto sa huwaw.  Ug nga kon nagsagunto na ta sa kainit karon mosamot pa gyong kaigang sa Mayo kay, way labot sa piniliay, maoy labing init nga buwan sa tuig.

            Apan pagsud sa Abril duha na ka kusog nga bunok sa uwan ang nibasa, sa pipila ka bahin gani nibaha, sa Sugbo ug kasilinganang lalawigan.  Samtang nagsuwat ko ini, wa igkitang adlaw ug nagsigeg habuhabo.  Nakaseguro kong wa mag-inusara sa pagpangaliya nga nasayop ang Pagasa.

-o0o-

            Sa mapa nga gipakita ni Tabada nako niadtong Pebrero, puwa ang tibuok Sugbo sa Abril.  Pasabot nga motidlom pag-ayong uwan.  Nga mangalaya ang mga umahan.  Nga moinit ang dagat nga mahimong makapatay sa mga isda sa fish ponds ug magbawng pangisdaan.  Ug nga mahulga pag-ayong mga tinubdan sa tubig.

            Gipasabot hinuong Tabada nga ang El Nino wa magpasabot nga wa gyoy uwan.  Duna gihapoy uwan matag karon ug unya.  Apan hinay ug tagsa ra kaayo.  Nga sa buwan sa Pebrero ug Marso kapin sa 80% ang kuwang sa uwan sa Sugbo.  Bisan sa kusog nga mga uwan karong buwana, nipasidaan si Tabada nga wa pa matapaking alkanse sa uwan sukad niadtong Oktubre.

-o0o-

            Maong labihan nakong lipaya pagkakita sa mapa sa NASA ug Climate Prediction Center (CPC) sa Estados Unidos.  Nga nasaksihan na sa Pilipinas ug ubang kanasuran ang labing bangis nga epekto sa El Nino.  Nga nagsugod na pagkahilis niadtong Marso.  Ug nga hingpit na gyong mahanaw sa Hunyo.  O labing dugay Hulyo karong tuiga.

            Wa hinuon ni magpasabot nga niabot nang tinguwan.  Sama sa iyang pagkuyanap nga nilungtad og pila ka buwan, sama sab ka-anam-anam ang iyang pagbiya.  Sa ato pa, uga ug igang lang gihapon.  Hangtod nga moabot ang tinguwan ug tingbagyo karong Hunyo.

-o0o-

            Kon molungtad ang El Nino lapas sa Hunyo, nipatin-aw ang CPC, maibanan ang gidaghanon sa mga bagyo sa Pilipinas ug kasilinganang kanasuran karong tuiga.  May lain hinuon silang pasidaan:  Ang El Nino mahimong pulihan sa mangtas sab niyang katugbang, ang La Nina, nga mahimong mosangpot sa lapad nga baha dayong tapos karong tuiga.

            Sa kataposang igo sa El Nino ug La Nina niadtong 1997-1998, gatosan ka tawo ang nangamatay, binilyon ka dolyar ang kadaot sa mga umahan ug kabtangan sa tibuok kalibotan tungod sa huwaw sa Asya ug Australia ug lunop sa Latin America.  Wa pa matino ang kinatibuk-ang kadaot karong tuiga.  Apan nitiyabaw nang mga mag-uuma ug mga mangingisda.  Kay bisan nagbalikbalik nang katalagman, ug bisan sa sayong pasidaan sa Pagasa, wa gihapon kaandam ang kagamhanan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for April 17, 2010

                        Misteryo sa pari

 

            Di to unang higayon nga nisud si Padre Alexander Salve sa Pacific Tourist Inn.  Diin siya namatay niadtong Miyerkules sa gabii.  Niadtong Biyernes sa hapon sa niaging semana (Abril 9), nahimo siyang pasahero sa taxi driver nga nakaagi niya sa eskina V. Gullas ug Balintawak, ang nahimutangan sa pension house, ug nihatod niya sa simbahan sa Pardo.

            Ang drayber nakaila ni Padre Salve kay parokyano siya niadto sa pari sa iyang paghimong parokya sa Christ The King sa Mandaue.  Sa wa pa nabalhin si Padre Salve sa San Lorenzo Ruiz Parish sa Tisa.  Ang drayber kumbinsido nga igo lang nipahuway ug way laing katuyoan ang pari sa pension house.

                        -o0o-

            Matod sa drayber gipasabot siya ni Padre Salve nganong niabot siya sa downtown area.  Nga nahibaw-an nang daan sa drayber kay iya mang silingan sa Mandaue ang igsuon ni Takloy, ang sinaligan nga sakristan sa pari.  Matod sa drayber ganahan si Padre Salve nga mao rang usa nga magsuruy-suroy aron makapahuway sa iyang mga gimbuhaton sa parokya.

            Gani, napasahero sab niya og kausa ang pari gikan sa SM City ug nagpahatod sa Pardo.  Ang iyang nasaksihan nga kabuotan ug kaligdong ni Padre Salve sa ilang parokya sa Mandaue maoy iyang gipasikaran sa pagsalikway sa mga pagduda nga may babayeng kauban ang pari sud sa kuwartong iyang namatyan.

                        -o0o-

            Ang kasayuran sa drayber nitakdo sa kasayuran nga gihatag sa duha ka parokyana ni Padre Salve sa Tisa ug Pardo.  Matod nila di ganahan ang pari nga matug sa iyang kuwarto sa kumbento kay sikit sa kampanaryo ug mahasol siya matag bagting sa mga lingganay.

            Nisamot ang panginahanglan sa pari og hilom nga pahuwayanan human siya ma-operahi sa iyang kasingkasing.  Gihulagway nila si Padre Salve nga ganahang mag-inusara.  Nangagpas sila nga ang pension houses maoy gidangpan aron nga makalikay sa way kinutoban nga mga panginahanglan sa iyang mga parokyano.

                        -o0o-

            Apan ang mga suki sa Pacific Tourist Inn mosulti nimo nga di ni ingon ana kahilom ni kahaom nga pahuwayan.  Ang kilas nga trapiko sa mga sakyanan ug katawhan sa palibot mas alingugngog pa kay sa kampanaryo sa parokya ni Sto. Tomas de Villanueva sa Pardo.

            Mahimo hinuong mao gyoy napilian ni Padre Salve nga haom niyang pahuwayanan.  Kinsa may makatulisok niya kon nahukman nga ang paggamit og alyas maoy makahingpit sa kagawasnon sa pagsud gawas sa pension house?  Gawas pa, nitataw si Arsobispo Ricardo Kardinal Vidal, kinsa may magbuot unsay isul-ob o di isul-ob ni Padre Salve sa iyang pagpahuway?  Ang mga pangutana mahimong matubag ra sa kapulihay.  O malubong uban sa pari.  Bisan unsa pa, di makatay-og ang simbahan.  Gawas lang kon pilion sa kaparian ang naandan nga pagtabon sa kamatuoran.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for April 16, 2010

                        Kamatayon sa pari

 

            Mao ni ang kataposang mga lakaw ni Padre Alexander Salve sa wa pa siya mamatay gabii:

·        Uban sa iyang drayber ug sakristan, namunyag siya sa San Lorenzo Ruiz Parish, kanhi niya parokya sa Tisa, Cebu City;

·        Nagpahatod sa iyang drayber sa SM City sa North Reclamation Area diin nanaog uban sa iyang sacristan;

·        Ni-check in isip "Al Villa" nga taga Davao sa Pacific Tourist Inn sa eskina V. Gullas ug Balintawak sa alas-5:45 gahapon sa hapon; ug

·        Pagka alas-7 gabii, nakplagan siya sa guwardiya nga underwear na lay gisul-ob, naghigda nga wa nay panimuot ug igo lang nitig-ik og katulo dihang gisuwayan pagpukaw.

                        -o0o-

            Usa sa pangdani sa Pacific Tourist Inn sa ilang mga kustomer mao nga pila lang ka gutlo ang ilang gilay-on gikan sa Basilica del Sto. Nino.  Apan wa gyod tingali magpaabot ang mga tagduma nga tinuod nga pari nga mamahimo nilang kustomer.  Labi na tungod sa kaluag sa ilang seguridad.  Nga bisan kinsa lay makasud nga di kinahanglan nga magpalista sa front desk.

            Matod sa mga guwardiya dunay lagda ang management nga gawasnon nga makasud ang mga bisita sa kuwarto sa ilang mga kustomer.  Apan gilimitahan nga makapabilin sa kuwarto sud lang sa usa ka oras.  Niangkon hinuon ang mga guwardiya nga di nila mapatuman ang lagda kay bisan kinsa ra may makasud gawas nga wa silay paagi pag-ila kinsay nisud sa unsa nga kuwarto.

                        -o0o-

            Duha ka babaye ang nisulti sa guwardiya alas-7 sa gabii niadtong Miyerkules nga giatake sa kasingkasing ang ilang kustomer sa Room No. 426.  Giunsa man nila pagkahibawo ang kahimtang ni Padre Salve?  Nangabli bang pari?  O nakasud gyod ang mga babaye sa kuwarto?  Ingon ini ba kataphaw ang seguridad sa pension house?

            Ang guwardiya nga si Virgilio Sevilleta niangkon nga wa niya igkita ang duha ka babaye human dad-a sa Eruf ang patayng lawas ni Padre Salve.  Nagpasabot ba ni nga di mga kustomer sa pension house ang duha ka babaye?  Kon mao, kinsa may ilang giduaw didto?

                        -o0o-

            Sa kalisod pagpatin-aw nganong hubo nang naghigda sa pension house si Padre Salve, ang kadagkoan sa Artsidyosesis sa Sugbo ug pipila ka parokyano nidiretso sa pagpanagang:

·        Nga didto sa SM City namatay ang pari;

·        Nga mahimong nitambong ang pari sa kumbira alang sa mga bisita sa iyang giduma nga bunyag sa Tisa didto sa pension house; ug

·        Nga mahimong didto sa pension house naabti og grabeng kakapoy ang pari kansang daan nang sakit sa kasingkasing nasamotan sa iyang kamanggihatagon.

            Sa di pang kabuylo pagpangita og lain pang posibleng katin-awan, maayo tingaling pahinumdoman ang kaparian nga ang kamatuoran maoy makapalingkawas sa tanang hingtungdan sa wa kinahanglana nga pagpangulipas.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for April 15, 2010

                        Mas tam-is nga pahiyom              

 

            Lapulapu City Hospital—Mao ni pinuy-anan tibuok semana karong semanaha sa mga bata nga pasyente gikan sa Sugbo ug kasilinganang mga lalawigan ug boluntaryong mga doktor ug nurses gikan sa Australia sa nagpadayon nga libreng operasyon alang sa mga may bitas sa ilang ngabil ug lingagngagan.  Dul-an sa gatos ang gitakdang ma-operahan inig tak-op sa tinuig nga kalihokan karong Sabado.

            Hinugpong ning proyekto sa Kiwanis Club of Cebu, Operation Rainbow Australia, Philippine Charity Sweepstakes Office, DYAB Abante Bisaya ug ABS-CBN Cebu.  Sa 143 ka bata ang na-screen niadtong Dominggo, 84 ang ni-qualify sa libreng operasyon.  Ang nabalibaran, kasagaran tungod sa hilanat, sip-on, ubo ug ubang kakulian sa kahimsog, gi-reserba nang daan alang sa sunod tuig.

                        -o0o-

            Kasagaran sa mga pasyente taga Sugbo, ang labing lagyo taga Daanbantayan ug Madridejos, Bantayan.  May naggikan sab sa Calatrava, Negros Occidental.  Ang taga Ormoc City ug Kananga sa Leyte nakapahimus sa libreng sakay sa ayroplano nga gitanyag ni Capt. Jessup Bahinting sa AviaTours.  Ang labing bata upat pa ka buwan.  Ang labing hamtong 55 anyos.

            Kasagaran sa mga pasyente dunay bitas sa ngabil (cleft lip).  Matag pasyente ma-operahan sud lang sa 45 minutos.  25% nila nahiagom sa mas seryusong bitas sa lingagngagan (cleft palate).  Nga kinahanglang gahinan og usa ka oras ug 45 minutos matag pasyente.  Hangtod 20 ka pasyente ang ma-operahan matag adlaw.

                        -o0o-

            Ang mga pasyente nga way kapuy-an samtang magpaabot sa ilang turno sa operasyon, gihatagan sa Kiwanis Club og kasamtangan nga pinuy-anan ug pagkaon.  Ang mga bata gipanghatagan og mga duwaan, coloring books ug pens nga ilang kalingawan samtang magpaabot sa operasyon ug loot bags ug mga tambal nga mabawon human sa operasyon.

            Gikan sa operating room, ang mga pasyente dad-on sa recovery room diin huwaton silang makamata gikan sa anaesthesia sa di pa taoran og dextrose alang sa ilang pagkaon ug itugyan sa ilang mga ginikanan.  Tugotan lang makapauli kon matino nang maayong panglawas ug makapahiyom na pag-usab.

                        -o0o-

            Si Wilma Dunne, presidente sa Operation Australia, nahinangop kaayo sa kadaghan sa mga pasyente nga ilang naatiman karong tuiga.  Matod niya kinahanglan sila nga motigom og mas dakong hinabang sa Australia aron makaatiman og mas daghan pang mga pasyente sunod tuig.

            20 ka tuig nang nagbalikbalik silang Dunne ug kaubanan dinhi ug naka-opera na og dul-an sa 4,000 ka mga bata.  Nalipay sila sa tabang sa Lapulapu City Hospital nga kon mosugot ang mga tagduma mao lang gihapoy ilang himoan sa operasyon sunod tuig.  Matod ni Dunne ang tanan nilang kahimanan nga gihakot gikan sa Australia—lakip nang flashlights, bedsheets ug di maggamit nga mga tambal—ilang ibilin sa tambalanan aron kapahimuslan sa mas daghang kabos nga mga pasyente.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for April 14, 2010

                        Pulos nabayran

 

            Kon hangtod karon ganahan lang gihapon ang mga loyalista sa Lakas-Kampi-CMD nga mangangkon nga sila ang labing lig-on nga politikanhong partido sa nasud, maayo nga ilang panaminan kining mga numero nga gipagawas sa ilang vice chairman, si Misamis Oriental Governor Oscar Moreno:  Sa 150 ka kongresista nga nakadaog ubos sa partido niadtong 2007, 30 na lang ang nahibilin kay ang kinabag-an nibalitok na ngadto sa Partido Nacionalista ni Senador Manny Villar ug Partido Liberal ni Senador Noynoy Aquino.

            Si Moreno mismo niinsistir nga ang dakong konsuylo mao nga nihiyos man tuod apan mas nagkahiusa na karon ang ang Lakas-Kampi-CMD.  Kana kon ato nang nakit-an ang kataposang hugpong sa nanglayas nga mga sakop sa partido.

                        -o0o-

            Inilang politiko sa Sugbo gisakitan nga gisaway pag-ayo, bisan sa iyang mga higala, ang iyang pagbalitok ngadto sa laing partido nga gidungog sa kabusdik sa puntil.  Gani, ang kadagkoan sa iyang kanhi partido nipasidaan nga ibasura nila ang iyang kandidatura.  Di hinuon siya kinahanglan nga magpakilimos og kaluoy ni bisan kinsa.  Kay gidungog siya nga mas gamhanan og makinarya kay sa lig-on niyang kaatbang.

            Apan ang iyang pangutana makapahugno sa mga lungsoranon nga naglaom nga may kaligdong pa nga nahibilin sa atong mga politiko:  "Kinsa man ang mas salawayon.  Ako nga nidawat og kuwarta ug nibali?  O sila nga nidawat og kuwarta apan wa mobali?"

                        -o0o-

            Mayor sa amihanang Sugbo, nga suod kaayo sa kasingkasing ni Gobernador Gwen Garcia, may dakong suliran:  Ang iyang mga ginikanan suod kaayo ni kanhi presidente Joseph Estrada busa obligado siya nga mopaluyo sa kandidatura ni Erap; maong sa kataposang duaw sa kanhi presidente dinhi, ang mayor nakigsawo og paniudto uban niya.

            Apan maisugon nga nipasidaan si Garcia nga iyang silotan si bisan kinsang sakop sa One Cebu nga di mopaluyo ni Gibo Teodoro.  Sa proclamation rally sa mayor pila ka adlaw ang nilabay, wa na niya hisguti ang ngan sa kanhi presidente.  Mas nahadlok ang mayor sa gobernadora kay sa iyang mga ginikanan.

                        -o0o-

            Kadagkoan sa Nacionalista masaligon hinuon nga maihap na lang sa mga tudlo ang mga mayor nga mahibilin sa One Cebu sa mosunod nga mga adlaw.  Matod nila nasabotan nga magsunod og balitok ang mga mayor sa ikaduha, ikatulo ug ikaupat nga distrito sa Sugbo aron pagpasundayag sa puwersa ni Villar sa Sugbo ngadto sa ubang bahin sa nasud.

            Si Villar mismo labihan kamasaligon dihang nahinabi sa DYAB Abante Bisaya mahitungod sa bag-o niyang mga tigpaluyo sa Sugbo.  Matod niya gikasabot na niya ang Sugbuanong mga politiko sa kataposan niyang duaw dinhi uban sa iyang asawa.  Ug paabuton na lang niya nga sila ang mopahibawo sa ilang pagpaluyo sa iyang kandidatura sa tukmang panahon.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com