Arangkada of Leo Lastimosa for October 11, 2010

        Lalis sa GSIS

    Si Winston Garcia, niadtong siya pa ang presidente ug general manager sa GSIS (Government Service Insurance System), nagdawat sa mosunod nga tinuig nga mga benepisyo:

• P600,000 nga midyear financial allowance;
• P600,000 nga 15th month pay;
• P2.4 milyones nga productivity bonus;
• P250,000 nga Christmas representation allowance;
• P40,000 nga transportation allowance;
• P130,000 nga representation allowance; ug
• P50,000 nga medical check-up allowance.

    Matod ni GSIS officer-in-charge Consuelo Manansala si Garcia ug laing pito ka mga sakop sa GSIS Board of Trustees nakadawat og kinatibuk-ang P6 milyones sa suholan ug mga benepisyo sa niagi lang tuig.

-o0o-

Palihug itandi ang kahayahay nilang Garcia ug kaubanan sa kahimtang sa 600,000 ka mga magtutudlo, nga naglangkob sa 40% sa 1.4 milyones ka mga sakop sa GSIS:

• Kalangay o kapakyas gyod sa paghikay ug pagbayad sa ilang mga benepisyo, labi na sa funeral benefits ug education plans;
• Way katin-awan nga laslas sa maturity claims, retirement lump sum ug salary loans;
• Kapakyas pagbayad sa dibidendo;
• Wa malista nga bayad nga, segun pang Senador Loren Legarda, niabot na og P6 bilyones sa kataposang ihap karong tuiga;
• Wa malista nga bayad sa ilang mga utang; ug
• Paglaslas sa suholan alang sa mga utang nga wa nila kapahimusli.

-o0o-

Palihug itandi sab ang dakong kang-a tali sa pangangkon ni Garcia ug sa aktuwal nga kasinatian sa mga sakop sa GSIS.  Matod ni Garcia, sa iyang pagbiya sa katungdanan niadtong Hunyo 30, 2010, niburot ang panudlanan sa GSIS og 18% ngadto sa P572 bilyones niadtong 2009, gikan sa P484 bilyones sa 2008.

Apan ang pait nga kasinatian sa mga sakop gibisto ni Senate Blue Ribbon Committee Chairman TG Guingona:

• Ubos sa Premium-based Policy sa GSIS, ang benepisyo sa mga sakop takdo ra sa ilang tampo;
• Ubos sa Automatic Premium Loan Policy, pabayron ang mga sakop kon ang ilang buhatan mapakyas pag-remit sa ilang contributions; ug
• Ubos sa Claim and Loans Interdependency Policy, kalaslasan ang benepisyo sa mga sakop kon may utang pang wa kabayri, bisan kon kuwestiyonable ang utang.

-o0o-

    Maong di ikahibung nga pagsaulog ug di kahinugon ang gibati sa mga sakop sa GSIS sa pagbiya ni Garcia.  Dakong hagit sa nipuli niya nga si Robert Vergara ang pagmatuod nga takos ang GSIS paghatag og mas makiangayon nga pangalagad ngadto sa mga magtutudlo ug mga kawani sa kagamhanan.
    Nawagtang si Garcia sa GSIS nga nagbilin og daghan uyamot nga wa matubag nga mga pangutana.  Tinuod ba nga ang way kinutoban nga bulilyaso sa computerization ang hinungdan sa kalangay paghikay sa mga benepisyo sa mga sakop?  O tinuod bang dako kaayong alkanse sa GSIS maong naapiki pagbayad bisan sa pension sa mga retirado?  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for October 10, 2010

        Sulbad sa blackout

    Mangagot ang bag-ang sa taga Mindanao nga makabasa ini.  Nagpadayon ang ilang inadlaw nga blackouts di tungod sa kanihit sa kuryente.  Kon dili tungod kay, segun pa sa Sugbuanong Energy Secretary Rene Almendras, di magamit ang sobra pa untang suplay.  Tinuod na.  Dunay 200 megawatts nga sobra pa untang itapak sa kakuwang sa kuryente sa Mindanao.  Apan di mahimong gamiton.
    Matod ni Almendras managsama silang Presidente Noynoy Aquino nga nakugang pagkahibawo sa anomaliya.  Apan gipasidan-an sila sa mga abogado sa Malakanyang nga mangapriso sila kon ipamugos nga gamiton ang sobrang kuryente.  Kay di mahimong yatakan ang kontrata nga ang 200 megawatts di mahimong gamiton kon way dagkong planta sa Mindanao nga mopalyar.

-o0o-

    Ang blackouts sa Sugbo sukad niadtong Martes di tungod sa sobrang suplay sa kuryente nga wa magamit.  Kon dili tungod sa nagdungan-dungan nga pagkapawong sa mga planta sa kuryente sa Sugbo ug Kabisay-an:

• Nipalyar ang mga planta sa Cebu Energy Development Corporation (CEDC) sa Toledo City human sa pagkaputol sa Naga-Sigpit transmission line sa National Grid Corporation of the Philippines (NGCP);
• Ang Thermal Plant 1 sa Naga City nadaot niadtong Lunes samtang ang Thermal Plant 2 giayo pa;
• Ang Mahanagdong Power Plant sa Leyte padayong giayo sud na sa pipila ka buwan; ug
• Ang Palinpinon Geothermal Plant 2 sa Negros Oriental padayon pa sang giayo.

-o0o-

    Ang 200 megawatts nga wa magamit sa Mindanao iya sa Aboitiz Power (AP).  Nga maoy nakapalit sa duha ka power barges gikan sa kagamhanan.  Ang kontrata ang AP uban sa NGCP nga gamiton lang ang ilang suplay isip reserba maoy nakagapos sa Malakanyang.
    Apan ang hinungdan nganong di mogamit ang NGCP sa 200 megawatts sa AP matag adlaw mao ang kataas sa presyo--kaupat pil-on ang naandang presyo sa kuryente sa Mindanao.  Maong bisan ang tanyag ni Almendras nga tabangan nilang mga kooperatiba nga mokontrata sa AP di kaayo madanihon.

-o0o-

    Mas malungtarung sulbad sa kanihit sa kuryente sa Sugbo ug Kabisay-an mao ang gitakdang pagpalihok sunod buwan sa WESM (Wholesale Electricity Spot Market).  Nga makapasayon sa pagpalit sa sobrang suplay sa kuryente, sama sa 200 megawatts sa AP, sa nagkinahanglan nga mga konsumidor.  Mahimong mosaka o moubos ang presyo, agad sa suplay ug demanda, apan gipaabot nga kalikayan nang blackouts.
    Nagige og kauswag ang pagsugod sa WESM sa Sugbo ug Kabisay-an tungod sa kaapiki sa suplay.  Kay mosaka lang ang bayranan sa mga konsumidor ug di hingpit nga kapahimuslan ang kaayuhan sa WESM.  Nga gimando sa Epira (Electric Power Industry Reform Act) niadto pang 2001.  Duna hinuoy sukaranan ang panagana sa kagamhanan.  Karon pa lang duna nay mga pasangil sa maniobra sa presyo sa kuryente sa WESM sa Luzon.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for October 9, 2010

        Pataka sa dengue

    Karong sa kataposan nagsugod na pagtidlom ang mga kaso sa dengue sa Sugbo ug ubang bahin sa Pilipinas ug atubangan sa pasidaan sa Department of Health (DOH) nga mahimong mosulbong pagbalik ang dengue tungod sa pag-abot na sa La Niña karong buwana, nga molungtad hangtod sa sayong bahin sunod tuig, angayng susihon ang mga paniid nga nagpabiling taas ang mga kaso sa dengue ug nag-usbaw ang gidaghanon sa mga nangamatay sa sakit bisan sa mga paningkamot sa mga buhatan sa kagamhanan ug mga molupyo kay:

• Sayop ang mga paagi sa pagbatok sa dengue;
• Sayop bisan ang mga dapit nga gilimpiyohan; ug
• Sayop ang pag-abuno og dugo sa mga pasyente sa dengue.

-o0o-

    Kon dunay makapangangkon nga tinuod nga eksperto sa dengue, kana mao si Dr. Milagros Mahilum-Greif.  Kinsa nagtuon sa labing epektibong mga paagi pagbatok sa dengue sa mga barangay sa Dakbayan sa Sugbo.  Ang iyang pagtuon namantala sa Journal of Vector Ecology niadtong 2005.
    Si Greif, lumad nga taga Toledo nga tua na magbase sa Germany, niduaw karong bag-o sa Sugbo.  Ang iyang doctorate program sa University of Heidelberg nagsentro sa kagaw sa dengue viruses ug mga lamok.  Gipakisaw-an niya namo ang duha ka nahipos niyang kasayuran:  Dunay 3,200 ka matang sa lamok; ug ang mga lamok nga nagda sa dengue di mopuyo ni mangitlog sa mga kanal.

-o0o-

    Napamatud-an sa pagtuon ni Greif ang dugay nang tambag sa DOH, nga padayong gisalikway sa lokal nga mga opisyal, nga ang fogging ug mist-spraying di epektibo batok sa dengue.  Matod ni Greif gawas nga 5% lang sa mga lamok ang mapatay sa fogging ug misting, mosamot pa gyod sila kabangis kay makasukol na sa kemikal.
    Ang kinaham nga pinuy-anan sa mga lamok nga nagda sa dengue (Aedes aegypti ug Aedes albopictus) mao ang tin-aw ug bugnawng tubig sa nagkalainlaing mga pundohanan sud sa mga pinuy-anan.  Nga maoy kanunayng mataligam-an sa pagbuga og kemikal ug pagpanlimpiyo sa palibot.

-o0o-

    Laing makapakugang nga kasayuran ni Greif:  Di makatabang, hinunoa mahimong makapatay hinuon sa mga pasyente sa dengue, kon abunohan sila og dugo.  Kini tungod kay ang mga timaan sa dengue di makita bisan sa labing higpit nga blood screening.  Sa ato pa, mahimong ang pasyente sa dengue mas mameligro pa hinuon kon kaabunohan og dugo nga may laing strain sa dengue.  Matod ni Greif ang mga doktor sa Germany ug ubang kanasuran hingpit nga nisalig sa fluids, ug nilikay sa blood transfusion, pagtabang sa mga pasyente kansang platelet count nitidlom na pag-ayo.
    Naamong bang inosenteng mga biktima sa marka pataka nga kampanya batok sa dengue?  Pilay nangamatay sa dengue tungod sa wa diay unta kinahanglanang pag-abuno sa dugo?  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for October 8, 2010

        Apura sa katawhan

    Sa iyang pakigpung pagtimaan sa unang usa ka gatos ka adlaw sa iyang pamunoan, si Presidente Noynoy Aquino maisugong nipasidaan sa iyang mga kaatbang nga hapit na moabot ang adlaw sa panudya.  Nipasangil siya nga ang mga nagsige og panaway sa iyang pamunoan mao ang mga politiko nga nagtinguha nga makabalik sa gahom.
    Klarong nadasig si Aquino sa taas niyang popularidad sa labing uwahing survey sa SWS (Social Weather Stations) bisan sa hostage crisis niadtong Agosto 23 ug sa pagpanlabay og granada human sa bar examination niadtong Septiyembre 26.  Makaayo sa tanang hingtungdan kon ang determinado niyang mga pamahayag manakod sa aktuwal niyang lihok.

-o0o-

    Masulub-on kong mopahibawo ni Aquino nga ang iyang mga kaatbang di kinahanglan nga mobalik.  Kay wa sila hingpit mapalayas sa gahom.  Padayon silang naglunang sa katigayonan nga natumpi sa pinatuyangan nilang pagpahimus sa gahom.  maong di lang pagpanaway sa matag lihok ni Aquino ang ilang gikalingawan.  Gigamit gyod ang nahibilin nilang influencia sa pagsabotahe sa iyang pamunoan.
    Di kinahanglan nga motan-aw si Aquino sa layo pagpangita og ebidensiya sa sabotahe.  Ang iyang kapakyas paghulip sa kaliboan ka bakanteng katungdanan sa kagamhanan gipahimuslan sa karaang mga tagduma, kansang mga termino hagbay ra untang napupos, pagtilok sa bisan unsang nahibilin sa panudlanan ug pagtabon sa nangalisbo nilang mga transaksiyon.

-o0o-

    Mga suod ni Aquino niawhag nga angayng sabton ang kalangay ni Aquino sa pag-atiman sa labing dinalian nga mga panginahanglan sa iyang pamunoan.  Nitataw sila nga di ni timaan sa iyang kalubay ni kahilaw.  Matod nila di madali-dalion si Aquino kay di siya ganahan nga mag-usab-usab sa iyang hukom.
    Maong kapin na sa buwan human sa hostage crisis, wa pa siyang kahimo og bisan unsang lakang sa mga rekomendasyon sa mga imbestigador.  Ug maong naapsan na lang sa election period, maayo na lang kay nakadawat og exemption sa Comelec, sa pagpanudlo og mga opisyal sa mahinungdanong mga katungdanan.

-o0o-

    Angay hinuong sabton ni Aquino ang kaapurado sa katawhan.  Dugay nang nagpaabot ang katawhan nga makalingkawas gikan sa way pupanagana nga pagpaburot sa mga namunoan:  Kapin na sa lima ka tuig nga gilawalawaan ang Hello Garci scandal ug gisiyam-siyaman na sab ang NBN-ZTE ug fertilizer scam.  Gilumotan na sab ang mga kontrobersiya sa mga proyekto sa Asean Summit dinhi sa Sugbo ug ang pagpalit sa luna sa mga Balili ilawom sa dagat sa Tinaan, Naga City.
    Labing mahinungdanon, di lang tibuok kinabuhi kon dili pila na ka henerasyon nga nagpaabot ang kinabag-an sa katawhan nga makalingkawas gikan sa managkaluhang tunglo sa katimawa ug inhustisya.  Maong way katungod si Aquino nga managana, magdiki-diki ug moawhag sa katawhan nga lugwayan pa ang ilang way kinutoban nila nga pag-agwanta.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for October 7, 2010

        Bida si Noynoy

    Sa makausa pa, gipamatud-an na sab sa katawhang Pilipinhon nga mas kamao silang mosusi sa tinuod nga mga panghitabo.  Atubangan sa sibaw nga mga pagsaway sa mga nangangkon nga eksperto sa politikanhong kalamboan nga huyang ang iyang liderato ug way klaro ang direksiyon sa iyang pamunoan, si Presidente Noynoy Aquino padayong gisaligan sa kinabag-an sa katawhan.

Sa makausa pa, gipasundayag sa katawhan ang hinog nga kinaadman pagbuwag sa labing mahinungdanon ug mapuslanon gikan sa mga taphaw ug way hinungdan.  Sa makausa pa, ilang gipakita nga takos silang moila kinsay tugyanan sa pagpanimon sa nasud alang sa dugay nang gipangandoy nga mas sanag nga ugma alang sa ilang mga anak ug mga anak sa ilang mga anak.

-o0o-

Sa survey sa SWS (Social Weather Stations), 88% ang nipadayag sa ilang hingpit nga pagsalig ni Aquino.  Kini bisan gihimo ang survey niadtong Septiyembre 24-27, kanus-a niulbo nang kinatibuk-ang implikasyon sa hostage crisis sa Agosto 23 ug maoy pagtuybo sa lab-as nga kontrobersiya sa pagpanlabay og granada human sa bar examination niadtong Septiyembre 26.

71% ang nipadayag og katagbaw sa mga nahimo ni Aquino sa unang 100 ka adlaw sa iyang pamunoan.  Nga labihang daghana kon itandi sa 11% nga wa matagbaw.  4% lang ang niingon nga gamay rang ilang pagsalig ni Aquino.  Atubangan sa mga pagsaway nga mga adunahan ray iyang gipalabi, 73% sa masa ang nipadayag sa ilang katagbaw ni Aquino.  9% lang nila ang wa matagbaw.

-o0o-

Ang mga turutot ni kanhi presidente Gloria Arroyo may inandam nang daan nga reaksiyon sa talagsaong popularidad ni Aquino:  Ang mga botante nipiyong sa mga pakauwaw sa bag-ong pamunoan; kay di gustong moangkon nga nasayop sa ilang hukom niadtong Mayo 10.  Usa nila niingon pa gani nga nahadlok lang ang katawhan nga natsambahan sa survey nga sungugon nga pataka lang silag pili og presidente.

Wa na hinuoy bisan usa nila nga nikuwestiyon sa kaligdong sa survey.  Wa nay nangutana diin punita sa SWS ang 1,200 nila ka respondents.  Lahi sa niaging kampanya, wa nay nitiyabaw nga wa siya mapangutana sa survey.

-o0o-

    Dunay nataligam-an ang mga kaatbang ni Aquino:  42% ray nibotar niya sa niaging piniliay.  Sa ato pa, kon ang mga nakabotar ni Aquino nagdumili lang pagdawat sa kasaypanan, o nabalaka lang nga sungugon sa ilang sipyat, labing 58% unta ang mokuninit pagpanghimaraot ni Aquino karon.
    May sukaranang kinabag-an, bisan ang wa mobotar ni Aquino, pagkatagbaw nga wa siya mahilambigit sa pangawat, sama sa NBN-ZTE, ni panikas, sama sa Hello Garci; ug paghukom nga ang pakauwaw sa kapolisan, nga nisangpot sa hostage crisis ug pagkaangol sa mga tinun-an sa abogasiya, mas ikahan-ok sa pagpabaya sa niaging pamunoan kay sa di kaandam sa bag-ong liderato.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for October 6, 2010

        Hinabang sa sunog

    Daghang salamat sa mga nakahatod na sa ilang hinabang sa mga biktima sa sunog sa Sambag Uno, Dakbayan sa Sugbo.  Ang Kapamilya Relief Campaign sa DYAB ug ABS-CBN nakahatod sa pasiunang hinabang alang sa mga biktima sa sunog niadtong Lunes sa gabii, pila ka takna human sa dakong sunog.
    Apan ang pasiunang 89 ka pamilya, nga mao pay nalista sa DSWS niadtong higayona, ray nahatagan.  Sa akong pagsuwat, niabot na og 192 ka pamilya ang nagparehistro sa barangay nga naapil sa katalagman.  Ihatod namong ikaduhang hugna sa hinabang karong semanaha.  Bugas, sardinas, noodles ug mga sinina ang among naputos.  Apan nagkinahanglan sang mga biktima sa mga gamit sa panimay ug tulonghaan.

-o0o-

    Dugang mga hinabang mahimong ihatod sa drop off points sa Kapamilya Relief Campaign:

• ABS-CBN Regional Broadcast Complex, Jagobiao, Mandaue City;
• Southwestern University nga naapektahan sab sa sunog;
• Wow Travel & More sa Robinson's Fuente, Gaisano Mactan ug S. Osmeña St., Lapulapu City, duol sa Birhen sa Regla Parish;
• Barangay Hall sa Sambag Uno nga giduma ni Kapitan Jerry Guardo;
• Barangay Hall sa Sambag Dos nga giduma ni Kapitan Caloy Belarmino; ug
• Barangay Hall sa Mabolo nga giduma ni Kapitan Rey Ompoc.

-o0o-

    Napamatud-an na sab sa sunog sa Sambag Uno ang ka-epektibo ug kapaspas sa sistema sa Dakbayan sa Sugbo pagtabang sa mga biktima sa katalagman.  Nagpadayon pa ganing sunog, nagsugod nang DSWS sa pagpanglista sa mga biktima.  Sa samang adlaw nahatagan dayon og linuto nang pagkaon ang mga biktima.  Padayon silang makadawat og libreng pamahaw, paniudto ug panihapon sud sa tulo ka adlaw human sa sunog.
    Wa pa ni labot sa financial assistance ug contruction materials nga ihatag sa City Hall sa ikatulong adlaw aron katabangan ang mga biktima pagtukod pagbalik sa ilang mga pinuy-anan.  Ug sa aktibong panginlabot sa lokal nga mga opisyal pakigsabut-sabot sa mga tag-iya sa luna, kon duna man, aron makabalik ang mga biktima sa mga luna nga ilang gipuy-an.

-o0o-

    Hinaot nga ang ubang local government units mosunod ning maayong sanglitanan.  Inay magkatibuwaag ang mga biktima ug magkapangka-pangka pa pagpangita og mga hinabang, mas maayo kon ang LGUs mag-andam nang daan og sistema nga mosawo nila sa panahon sa dako ug dinalian nilang panginahanglan.
    Lisod mahubit sa pung ang kapait sa kahimtang sa mga biktima kansang mga pinuy-anan ug ang tanang hinagoan naugdaw.  Apan maibanan og diyutay ang ilang kasakit kon may dagway dayon sa kagamhanan nga mopakita nila.  Di lang sa pagpikpik sa ilang abaga, pagpig-it sa ilang kamot ug pagpahulagway uban nila.  Kon dili may aktuwal gyong hinabang nga ikatunol.  Di man tuod makapabalik sa napildeng kabtangan, apan dako na kaayong konsuylo kon may mga abaga nga kasandigan sa ilang pagbangotan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for October 5, 2010

        Naunay sa tari

    Bisan sa ka-relihiyosa sa iyang inahan, wa kakat-on sa leksiyon sa kasaysayan sa Simbahang Katoliko si Presidente Noynoy Aquino.  Di siya ra, ni maoy unang pangu, nga nagtukod og pundok pagtabang paghusay sa usa ka higanteng krisis.  Apan inay katabangan naapiki na hinuon sa mga rekomendasyon nga giluwatan.
    Dul-an sa lima ka dekada sa wa pa tukora ni Aquino ang IIRC (Incident Investigation and Review Committee), giumol ni anhing Santo Papa, Juan XXIII, ang komisyon nga gitahasan pagsubli sa mga lagda sa simbahan mahitungod sa kaminyuon, isip kabahin sa iyang pagpatawag sa makasaysayanon nga ikaduhang Vatican Council.  Sama sa mga rekomendasyon sa IIRC, makapakugang sab ang mga sugyot sa papal commission.

-o0o-

    Pipila ka opisyal sa Vatican niadtong 1963 nipadayag og kabalaka nga ang gitudlo nga mga sakop sa komisyon mosubli pagtuki sa pagdili sa simbahan sa artipisyal nga mga paagi sa contraception, sama sa condoms ug diaphragms, nga gi-ban sa simbahan sa encyclical sa 1930 nga Casti Connubii.  Labi nilang gikahadlokan mao ang pagka-imbento sa pill.  Ug si Dr. Hans Kung, theologian sa Switzerland, kinsa nilantugi nga way sukaranan sa mga pagtulon-an sa simbahan ang ban.
    Nilampos sila pagkumbinser ni Papa Juan XXIII nga di tukion ang contraceptin sa Vatican II.  Ug tukuron na lang sa santo papa ang buwag nga komisyon pagtuki sa mga kontraseptibo.  Ang komisyon dunay unom ka sakop; upat nila mga layko.

-o0o-

    Human namatay si Juan XXIII, ang komisyon gipadayon sa nipuli niya, Santo Papa Pablo VI, kinsa nipalapad ini ngadto sa 13 ka mga sakop sa 1965 ug 58 sa 1965, apil ang lima ka minyo nga kababayen-an nga kabahin sa 34 ka layko.  Pulos konserbatibong mga Katoliko ang mga sakop busa wa gyod magpaabot ang simbahan nga mosukwahi sa iyang mga lagda ang komisyon.
    Apan gitinuod sa mga sakop sa komisyon ang ilang trabaho.  Ilang nakaplagan nga busluton ang mga sukaranan sa siyensiya ug bisan sa theology sa pagdili sa mga kontraseptibo.  Naghimo silag surveys nga nagbutyag nga inay molig-on nabungkag ang mga pamilya tungod sa natural family planning methods.

-o0o-

    Maong ang komisyon nirekomendar nga bakwion ang ban sa artificial contraception.  Sa kataposan nilang tigom niadtong 1965, gipuno sa simbahan ang 15 ka obispo aron paghimo sa final report.  Apan bisan ang mga obispo nibotar siyam batok tulo (ang tulo ni-abstain) pagdeklarar sa baruganan sa simbahan sa birth control nga di infallible.

Apan si Santo Papa Pablo VI nipatigbabaw sa hingpit nga pagdili sa artipisyal nga mga kontraseptibo.  Iyang giluwatan ang Humanae Vitae (Sa Tawhanong Kinabuhi) niadtong 1968 nga naglatid nga "Each and every marital act must of necessity retain its intrinsic relationship to the procreation of human life. "  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for October 4, 2010

Sindikato sa LTFRB

Usa ka kompaniya sa taxi nasakpan sa Land Transportation Franchising ang Regulatory Board (LTFRB) nga naghupot og peke nga prangkisa.  Labihang kuganga sa tag-iya kay taga LTFRB ra man sab ang naghikay sa rehistrasyon sa iyang mga sakyanan.  Usa lang siya sa nasakpan sa kampanya sa bag-ong niasumir nga tagduma sa LTFRB batok sa sindikato sud sa buhatan nga nakigkonsabo ug nakabiktima sa taxi operators.

Nakahibawo ko sa panghitabo kay among silingan ang nabiktima nga operator.  Ug sa tapad ra namong luna giparada ang gatosan ka bag-o pa kaayo nga puti nga taxi units nga wa nay gamit.  Ang uban gipabaligya na lang.  Mopakpak na unta ko sa kaisog sa bag-ong liderato sa LTFRB.  Hangtod nga usa ka adlaw wa nay giparadang taxi.  Kay nakapamasahero na sab.

-o0o-

Nahitabo ni pila ka tuig nang nilabay.  Kasaligang mga tinubdan nibutyag nga ang operator gipabayad sa bag-ong tagduma sa LTFRB og P35,000 matag unit aron malegalisar ang iyang prangkisa.  Nidugo na lang ang tag-iya kay sa mabaratilyo pagbaligya ang iyang mga sakyanan.

Labihan nakong hugnoa.  Gipakaingon nako nga ang kampanya bunga sa kaisog sa direktor sa LTFRB sa Central Visayas.  Apan igo ra diay nga nangayo og bahin.  Bisan sa mga transaksiyon nga natiwas na sa wa pa siya makatungtong sa katungdanan.  Ang labing taas nga katungdanan sa LTFRB 7 napulihan na sa makadaghan.  Matag usa sa nipuli nisaad og kausaban.  Nga hangtod karon wa pa gyod mapatuman.

-o0o-

Hinaot nga ang gibutyag ni LTFRB 7 Director Benjamin Go ngadto ni Rene Borromeo sa Freeman--nga daghang units ang napuno bisan sa ban sa bag-ong mga prangkisa sa taxi sukad niadtong Nobyembre 17, 2003--tininuod na gyod.  Hinaot nga gukdon na gyong tanang nagkonsabo--mga opisyal sa LTFRB ug nagpahimus nga taxi operators.

Kay kon wa lang gihapoy mahitabo, kapasanginlan si Go nga nangayo lang og bahin.  O matulisok ang labawng mga opisyal sa Department of Transportation and Communication (DOTC) nga dunay kalabotan.  Maong ang pipila ka ligdong nga mga opisyal nga nibaraw, inay pasidunggan, mao na hinuoy pitulon.

-o0o-

Mao diay nga ang nagbuwabuwa nga pasalig sa kadagkoan sa LTFRB nga hipuson na gyod ang tanang kolorum nga taxi units, nga maoy ilang gipasanginlan nga nakapahuot sa kadalanan ug nakapaalkanse sa buotan nga taxi operators ug drivers, kutob ra gyod sa laway.  Mao diay nga bisan naputos na sa dagko ug nagkalainlaing numero ang taxi units, wa lang gihapoy nasakpan.

Kay namurot na man diayng bolsa sa kadagkoan sa LTFRB.  Ambot asa kutob ang ang-ang sa binahinay.  Labawng nakapait mao nga kitang mga pasahero naduhig.  Kay nabiktima sa taxi drivers nga napugos na lang og panlubag tungod sa kadaghan sa iyang kumpetinsiya.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for October 3, 2010

Kape ni Carlo

Kon kakita ka sa kadagkoan sa Kapisanan ng mga Brodkaster ng Pilipinas (KBP) nga mangape sa usa sa mga buhatan sa Cebu City Hall, palihug ayaw kahibung.  Ni pagduda nga napalit na mi sa pamunoan ni Mayor Michael Rama.  Kay sa tanang politiko, nagtuo ko nga siyay kataposang mosuway pagsuburno sa media.  Labaw nang di mi manumbay sa buhatan ni Bise Mayor Joy Augustus Young.  Kay di man na siya ganahang magpasinaw sa iyang lingkoranan.
Ang bugtong hinungdan nga magkatapok ang kadagkoan sa KBP sa City Hall mao si KBP Cebu Chairman Carlo Dugaduga.  Kana kon makapahimutang na sa iyang bag-ong buhatan isip public information officer sa dakbayan.  Ug kana kon, hinaot makabasa siya ini, iya ming dapiton.

-o0o-

Mawad-an mi og pangu apan lipay mi alang ni Carlo.  Nakaseguro ming mas daghan ug dagko siyang mahimo sa City Hall.  Dason sa duha ka sunudsunod nga tuig niyang pagduma sa KBP Cebu Chapter nga nagpasiugda sa duha ka higanteng lakang pagpalambo sa industriya:

• Ang tinuig na nga Cebu Broadcasters Congress nga nituki sa labing dinalian ug mahinungdanong mga kontrobersiya sa pagpanibya; ug
• Ang gilusad karong tuiga nga pakigtagbo sa tanang mga tinun-an sa komunikasyon sa mga kolehiyo ug unibersidad sa Sugbo aron pagdasig nila pagsud sa media ug pagsukna nila unsaon nga ang media mahimong mas makahuloganon ug maalagaron nila.

-o0o-

Kadako sa kausaban sa kinabuhi ni Carlo.  Morag gahapon pa lang nga amo siyang gihatdan og puso ug inasal nga manok sa presinto sa kapolisan sa Dakbayan sa Talisay dihang gipadakop ug gipabilanggo siyang Bise Gobernador Gregorio Sanchez.  Karon, siya nang tigpamaba sa labing dako ug labing gamhanan nga dakbayan gawas sa Metro Manila.
Nisaad hinuon si Sanchez sa iyang pagtambong sa kataposang Broadcasters Congress nga bakwion ang mga kasong libelo batok ni Carlo.  Apan among nahibaw-an nga hangtod karon nagpabiling nag-ung-ong ang mga kaso sa korte.

-o0o-

Labing dakong hagit alang ni Carlo mao ang pagpalambo sa katakos sa City Hall pagpahibawo ug pagpasabot sa labing mahinungdanon nilang kalihokan ngadto sa Sugbuanong mga magbubuhis ug sa ilang kaugalingong mga buhatan ug mga kawani.  Si Carlo maoy usa sa labing unang nakapasiugda og live streaming sa internet sa iyang kanhi sibyaanan.  Mapuslanon sa City Hall ang kabukas sa iyang panghunahuna sa bag-ong teknolohiya.

Pananglitan, mahimong maunhan sa Cebu City Council ang Senado pag-webcast sa ilang mga sesyon.  Mahimo ganing ipaagi na sa Skype ang sunod nga press conference nilang Rama ug sa department heads.  Kon mahitabo na, di na kinahanglang magyampungad ang mga sakop sa media sa City Hall.  Apan hinaot mangimbitar nga gihapon si Carlo namo sa iyang buhatan.  Kay di pa ma-download sa internet ang kape.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for October 2, 2010

        Insulto sa MCIAA

    Haskang paita sa liderato ni Presidente Noynoy Aquino.  Bisan ang iyang tinguha pag-usab sa liderato sa Mactan Cebu International Airport Authority (MCIAA) gibugal-bugalan lang.  Ang gitudlo nga bag-ong tisrman sa MCIAA board wa tuguti nga makaduma sa mga tigom.  Ug ang iyang girekomendar nga bag-ong general manager sa MCIAA wa palingkora hangtod karon.
    Dugay kaayong nahulipan sa Malakanyang ang hagbay ra untang nabakante nga mga katungdanan sa MCIAA board.  Gipakaingon nako nga nalinga lang si Aquino sa mas dagko ug mas mahinungdanong mga katungdanan sa nasudnong mga buhatan.  Karon nagduda na ko nga wa gyod tingali niya hatagi og importansiya ang mga panginahanglan sa Sugbo ug ubang dapit gawas sa Metro Manila.

-o0o-

    Tan-awa ra gud ang binuang sa mga sakop sa MCIAA board nga di pa ganahang modawat nga natapos na ang malipayon nilang mga adlaw:  Si Transportation Secretary Jose de Jesus, nga ubos sa charter sa MCIAA maoy tsirman sa board, nitudlo ni DOTC Undersecretary Aristotle Batuhan nga iyang representante.

Apan ang karaang mga sakop sa board nga gipangulohan nilang General Manager Danilo Augusto Francia ug Gobernador Gwen Garcia nibabag sa iyang tinguha pagduma sa mga tigom.  Niinsistir sila nga ubos sa charter way gahom si de Jesus pagtudlo og kasamtangang tsirman.  Busa si Batuhan makatambong lang isip sakop.  Si Francia lang gihapoy moduma sa mga tigom.

-o0o-

    Apan nisiwil ang sayal sa paugat nilang Francia, Garcia ug kaubanan.  Sa nangaging katuigan, gitugotan nila nga makaduma sa mga tigom sa MCIAA board silang kanhi DOTC undersecretaries Edward Pagunsan ug Carina Valera.  Gitugotan man gani nila nga makalingkod si kanhi Tourism Regional Director Dawnie Roa bisan kon ang charter nagbuot nga ang kalihim ug luyuluyong kalihim ra sa DOT ang makalingkod.
    Nganong nikalit man lang silag kalami sa kaso ni Batuhan?  Ang mas dakong balikas:  Nganong wa may nahimo ang Malakanyang pagbaraw sa maniobra?  Panagana na ba gyoy trademark sa pamunoang Aquino?

-o0o-

    Salamat sa kamapanagan-on nilang Aquino ug kaubanan, giisnab sa MCIAA board ang tinguha sa presidente nga si Nigel Paul Villarete ang palingkuron nga bag-ong general manager.  Kay utrong natakdan sa kamapanagan-on ang bag-ong mga sakop sa board nga kalit lang nakalimot nga pulos sila tinudlo ni Aquino.
    Ang labing dakong insulto:  Si Francia, nga ubos sa batakang mga lagda sa Civil Service Commission di qualified sa katungdanan kay way CESO (career executive service office) eligibility, maoy naghilas-hilas pagmando nga kinahanglang ayuhon paghashas qualified ba ang mopuli niya.  Kanus-a man mopahamtang si Aquino sa iyang gahom ug katungod pagtakda sa bag-ong direksiyon sa mga korporasyon sa kagamhanan sama sa MCIAA ug pagpitol sa mga opisyal nga nagdahom nga kalugwayan pa ang napupos na nilang kahawod?  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for September 29, 2010

        Kapulpol ni Apostol

    Haskang daghana nang gibasol ni Deputy Ombudsman Pelagio Apostol sa pagkawagtang sa iyang sakyanan, nga karon gipabayran na sa Commission on Audit (COA):

• Gipasanginlan niya ang mga opisyal ug mga kawani sa kagamhanan, nga niya pa naligsan sa siya pay luyuluyong Ombudsman sa kaulohan, nga mahimong nanimawos niya pinaagi sa pagkawat sa sakyanan;
• Gitulisok ang iyang kakabos sa pagtukod og grahe nga kapahimutangan unta sa sakyanan;
• Gibasol hastang Metro Manila Development Authority (MMDA) nga iyang giingon nga maoy nagguba sa iyang karaang grahe; ug
• Nagduda nga ang iyang kaso sa COA gimaniobra sa mga tawo nga nagtinguha nga di matiwas ang iyang pito ka tuig nga termino.

-o0o-

Kon paminawon ug tuohan si Apostol, morag ang tibuok kalibotan ug ang tanang katawhan maoy sad-an.  Gawas niya.  Apan lahi ang panglantaw sa COA:

• Klarong nakalapas si Apostol sa lagda (COA Circular 84-238) nga ang mga sakyanan sa kagamhanan ibutang sa mga grahe sa kagamhanan, ning kasoha sa motorpool sa ulohang buhatan sa Ombudsman;
• Way laing matulisok sa pagkawagtang sa sakyanan gawas ni Apostol nga maoy niparada sa sakyanan ug napakyas pagbantay ini sa tugkaran sa iyang pinuy-anan sa Caloocan; ug
• Di katuohan ang pangangkon ni Apostol nga napugos siya pagda sa sakyanan sa iyang bay tungod sa mga hulga sa iyang seguridad.

-o0o-

    Kon di kabantay sa iyang sakyanan, unsaon pagbantay ni Apostol ang buhis sa katawhan?  May lusot pa hinuon siya.  Mahimo pa siyang modangop sa Korte Suprema.  Wa sab siya mabalaka kon pabayron gyod.  Kay dako kaayong iyang retirement benefits nga sobra pang ihapak sa iyang obligasyon.
    P93,253 ray gimando sa COA nga iyang bayran.  Apan mahimo sab siyang paninglan sa Government Service Insurance system (GSIS) sa P531,247 nga nabayran nilang insurance sa pagkawa sa sakyanan.  Mas molig-on ang sukaranan sa mga abogado sa GSIS pag-insistir nga mapapas ang ilang obligasyon pagbayad sa insurance claims kon mapamatud-an nga nawa ang sakyanan tungod sa pagpabaya ni Apostol.

-o0o-

    Ang kinaham nga pasiatab ni Apostol alang ni bisan kinsa nga ganahan nga maminaw nga ang di malalis nga pruyba sa iyang kaisog mao ang malampusong pagpasaka sa kasong plunder ug pagkonbikto ni kanhi presidente Joseph Estrada.  Apan kitang tanan nahibawo nga ang maniobra sa Malakanyang, labaw sa mga pasiatab ni Apostol, maoy tinuod nga nakapaapiki ni Erap.
    Gawas pa, ang makauuwaw nga kalangay sa Visayas Ombudsman pag-imbestigar sa pagpalit sa yuta sa mga Balili ilawom sa dagat sa Naga ug mga proyekto sa 12th Asean Summit, sama sa Cebu International Convention Center (CICC) ug surveillance cameras, wa mopasundayag og bisan gamay na lang lama sa kaisog ni kaligdong.  Hinunoa, naputos sa lunlon nga panagana ug pagtinalawan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for September 28, 2010

                Pabrika sa Talisay

 

        Pito ka babayeng kawani, duha nila menor de edad, nilayas gikan sa pabrika sa Cansojong, Talisay City.  Nipasangil nga gitanggong sila sa trabahoan, nag-antos sa gamayng suholan, way tarung pagkaon ug gipatrabaho gikan sa sayong buntag hangtod na sa tungang gabii.  Nidangop sila sa bay sa konsehal sa Pajo, Lapulapu City, nga maoy gitrabahoan sa una sa usa nila.

        Usa nila nitawag sa Arangkada sa DYAB Abante Pa, Bisaya kay giingong gipapangita sila sa tag-iya sa pabrika sa mga polis sa Talisay.  Nahibaw-an nila nga gipasanginlan silang nangawat sa kuwarta ug alahas sa tag-iya ug gipa-blotter sa kapolisan.  Maong nagpakitambag sila unsay mga buhatan sa kagamhanan nga ilang kadangpan.

-o0o-

        Nangayo mi og katin-awan gikan sa duha ka buhatan nga among nahunahunaan nga makatabang nila:

1. Ang Department of Social Welfare and Development (DSWD) nipasabot nga kalapasan sa balaod ang pagpatrabaho sa mga bata, labi na kon tinuod nga di makitawhanon ang kahimtang sa panrabaho ug nga P800 ra ang binuwan nga suholan sa mga kawani; ug
2. Ang Department of Labor and Employment (Dole) nitataw nga di mahimong tanggungon ang mga kawani supak sa ilang kabubut-on ug nga di mahimong tablahon lang ang balaod sa minimum nga suholan ug ubang batakan nga mga benepisyo.

-o0o-

        Natultolan ni Marlon Bellita sa DYAB Radyo Patrol ang pabrika sa shellcraft nga gipanag-iya ni Merlie Canico.  Kinsa human nanagana niuyon sa pagpakighinabi namo ug nihimo sa mosunod nga mga pamahayag:

1. Gipa-blotter niyang mga kawani sa kapolisan sa Talisay apan mahimong laing mga tawo ang nanghilabot sa iyang kuwarta ug alahas ug busa wa siyay laraw sa pagpasaka og kaso batok nila;
2. Nakasabot siya sa paglayas sa mga kawani, nga pulos taga Bohol, kay kasagaran nila wa nay madawat tungod sa dakong utang sa ilang mga ginikanan; ug
3. Gibayran ang mga kawani base sa gidaghanon sa kuwintas nga ilang mahuman.

-o0o-

        Gitugotan sab ni Canico si Marlon sa pakighinabi sa mga kawani.  Bisan klarong nahadlok, gitug-anan mi sa mga kawani og makapakugang nga kasayuran:  Tinuod nga di sila makagawas-gawas, mas gamay pa gani sa P800 ang ilang binuwan nga suholan ug kasagaran nila nagapos sa dagkong utang sa ilang mga ginikanan.  Mas makapapugwat nilang sumbong:  Gipahamtang sila og inadlaw nga quota nga 160 ka kuwintas; maong maabtan sila og hangtod sa tungang gabii aron makatiwas; kay kon di kahuman sa quota, markahan sila og absent ug ang kuwang ipatong sa quota pagka sunod adlaw.

        Nisaad ang DSWD ug Dole pagsusi sa pasangil sa mga kawani.  Hinaot nga ilang kahatagan katin-awan ang kontrobersiya.  Pait nang daan nga napakyas ang kagamhanan pagpugong sa panaugdaog sa mga anak sa singot.  Mas dakong eskandalo kon wa gihapoy mahimo karong nangreklamo na.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for September 27, 2010

        Trapiko sa Mandaue

    Niluag na og diyutay ang trapiko sa highway gikan ug padung sa amihanang Sugbo human ablihi ang Cebu North Coastal Road.  Mga sakyanan paingon sa Liloan, Compostela, Danao City ug ubang bahin sa amihanan mahimo nang moagi sa Paknaan, Mandaue ug molahos sa bukana duol sa simbahan sa Liloan.  Ang taga Consolacion nga gustong molikay sa highway mahimong mosimang sa lutsanan padung sa Yati, Liloan.
    Apan ang bisan unsang alibyo sa trapiko sa highway nabalhin sa Marcelo Fernand Bridge.  Diin nahimutang ang likoanan paingon sa North Coastal Road.  Mao nga ang kaniadto laktoranan nga Plaridel St. karon mao nay gilikayan sa mga motorista nga di ganahang matanggong.

-o0o-

    Ambot kanus-a mopahibawo ang kadagkoan sa Dakbayan sa Mandaue sa tinuod nga kahimtang sa Butuanon Bridge.  Nahibung ang mga motorista nga gidid-an na silang makatungtong sa taytayan samtang nagpaabot sa pag-usab sa suga sa trapiko.  Pipila ka motorista nangreklamo nga nisamot kauyog ang taytayan.  May pipila sang nakabantay nga niyungyong na pag-ayo ang tungatunga nga bahin sa taytayan.
    Di ni unang higayon nga gikabalak-an ang kahimtang sa Butuanon Bridge.  Niadtong 2008, ang kadagkoan sa Mandaue nagpatabang sa Department of Public Works and Highways (DPWH) pag-ayo sa taytayan.  Kon matak-opan ang taytayan, mosamot kahuot ang Marcelo Fernan Bridge ug malumos sa daghang mga sakyanan ang Canduman.

-o0o-

    Laing dakong suliran sa trapiko sa Mandaue mao ang kinasang-an sa Canduman Road ug nasudnong highway.  Nga nahimo nang saksi sa daghang panagbangga sa mga sakyanan.  Kini tungod kay di tanang motorista ang makapugong sa ilang sakyanan nga maglugsong ug makig-ilog sa apiking luna batok sa mga sakyanang kinahanglang mobuylong daan aron makatungas ug makaliko gikan sa Canduman.
    May mga sugyot nga butangan og traffic light ang eskina.  Apan ubang mga motorista nabalaka nga makapasamot lang ni sa pagkabara sa trapiko.  Ang pag-abli og gamayng agianan sa mga sakyanan gikan sa Canduman padung sa highway nakaiban apan wa gyong kapapas sa subsob nga mga aksidente.

-o0o-

    Samtang gihinuktokan pa sa kadagkoan sa Mandaue ang sulbad, tuguting akong sublion ang dugay nang sugyot:  Nganong di man palapdan ang alternatibong mga agianan sa mga sakyanan gikan ug padung sa Mandaue, Consolacion ug Dakbayan sa Sugbo?  Pananglitan, may agianan gikan sa Hilltop Homes Subdivision sa Casili, Consolacion nga molusot paingon sa Canduman, Kabangkalan, A.S. Fortuna ug Kasambagan.  May agianan sab atbang sa Foodarama Consolacion nga molahos sa Pit-os, Talamban.
    Labing dinaliang mahimo nilang Mandaue City Mayor Jonas Cortes ug Consolacion Mayor Teresa Alegado mao ang pagtultol sa mga motorista sa alternatibong kadalanan.  Aron di na sila siyam-siyaman sa sunod nga aksidente sa highway.  Ang pagbutang og directional signs ug pagdestino sa mga barangay tanod atol sa dagkong aksidente makatabang gyod.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for September 26, 2010

        Nganong gitagoan

    Ambot unsay gihunahuna sa kadagkoan sa Malakanyang nga nihukom nga taguon gikan sa katawhan ang kabahin sa mga rekomendasyon sa mga imbestigador sa hostage crisis sa Quirino Grandstand.  Nagdahom ba nga human niulbo ang kalibotanong rebolusyon sa kasayuran katagoan pa nila ang kasayuran nga ingon ini kamahinungdanon gikan sa publiko?
    Mas kahibulongan nga nahitabo ni ubos sa pamunoan ni Presidente Noynoy Aquino.  Kansang malampusong kampanya gisandig sa labing bag-ong mga tekonolohiya sa komunikasyon.  Daghang sakop sa iyang gabinete nga bloggers niadto, may Facebook ug Twitter accounts.  Siyarog wa sila kahunghong sa presidente nga di mahimong tanggungon ang kasayuran nga dugay na kaayong gikahinaman?

-o0o-

    Kon may angay mang imbestigahon ang Malakanyang, kini maoy angay nilang pakisayran:  Nganong naabtan og usa ka semana human gisumiter sa Incident Investigation and Review Committee (IIRC) ang report ngadto sa Malakanyang una nabutyag ang kinatibuk-ang taho ngadto sa mga magbubuhis.
    Nagduda ko nga di kapulpol kon dili kaikog sa mga sakop sa media ug sa ilang mga tinubdan ang hinungdan sa kalangay pagpagawas sa kasayuran.  Tungod tingali sa kaligdong ug popularidad ni Aquino, mahimong gitugotan lang niya sila nga maoy magbuot unsa ray ipahibawo.  Hangtod nga nakumbinser sila nga makaayo sa tanang hingtungdan nga way tapin-an bisan gamay.

-o0o-

    Nga tinuod ang gipagawas nga kasayuran sa gitagoan nga bahin sa mga rekomendasyon sa IIRC, wa nay lalis.  Ang Malakanyang wa na lang gani magtagad pagpanghimakak sa kasayuran (nga namantala sab ning maong lindog gahapon).  Maayo na lang nga wa mapun-i ang duha nila ka dagkong atraso.
    Kay gawas nga gilangay ang pagpahibawo sa taho sa IIRC, giibanan pa gyod.  Wa katabang sa kawsa sa palasyo ang katin-awan ni Executive Secretary Paquito Ochoa Jr. nga gilangay pagpagawas ang mga rekomendasyon kay ila pang gihimong mas yano aron mas masabtan sa presidente.  Maayo na lang nga wa na pun-i ang ilang mga pakauwaw og lab-as nga pamakak.

-o0o-

    Sakto ang Malakanyang.  Ang tahas sa IIRC mao ra ang pagrekomendar kinsay angayng silotan ug unsay kausaban nga angayng pasiugdahan human sa duguong hostage crisis.  Di kapugos silang Justice Secretary Leila de Lima ug ubang mga imbestigador ni Aquino sa pagtuman sa tanan nilang rekomendasyon.  Way mosukwahi nila.
    Ang kalibogan mao ang mga lakang ni Aquino human nakadawat sa taho sa IIRC.  Ang mga imbestigador nga iyang gitudlo, ug busa maingon nga pulos niya gisaligan, karon iya nang gidudahan.  Human niya tahasi pagsusi sa kinatibuk-ang krisis, karon iya na silang giingnan nga wa diay siyay bilib nila kay mas bilib siya ni Ochoa ug ni Presidential Legal Counsel Ed de Mesa.  Ambot makasalig na ba silang Ochoa ug de Mesa nga wa na siyay mas gibiliban pa.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com