Arangkada for September 8, 2007

P1B nang CICC?

Uban sa dugang P100 milyones nga gahin sa Cebu Provincial Board, ang kinatibuk-ang gasto sa pagtukod sa CICC mahimong mokapin na sa P1 bilyon. Wa hinuoy apelyido ang bag-ong kuwarta nga, bisan sa sibaw nga mga pasangil sa overpricing ug ubang anomaliya, gipasar sa board members sa usa lang ka pamilok. Way katin-awan nga nadawat ang Sugbuanong mga magbubuhis, ang tinuod nga mga tag-iya sa kuwarta, asa gamiton ang pundo:

• Pagpatuman ba sa dugay nang giwarawara nga reconfiguration sa CICC aron maggamit sa mas dagkong trade exhibits; o

• Pagbayad ba sa nangaging mga gasto sa CICC nga hangtod karon, ambot unsay hinungdan, wa pa gyod hingpit nga angkona sa kadagkoan sa Kapitolyo.

-o0o-

Samtang di nang kapangangkon nga ang CICC maoy labing barato nga world class nga convention center, gani maglisod na man pagbakwi sa panganti nga di niya tugotan nga moabot ang gasto og P800 milyones, nga iyang gihulagway nga makahahadlok o makalilisang, si Gobernador Gwen Garcia dunay mas dakong gimbuhaton: Ang pagpakita ngadto sa mga Sugbuanon, nga maoy tinuorayng mga hawod sa Sugbo, sa dugay na nilang gipangita nga mga dokumento sa pagtukod sa CICC.

Human sa iyang pangangkon nga kapin ra sa P500 milyones ang gasto sa CICC, nga giangkon na karon sa ubang mga tagduma sa lalawigan nga di maoy kinatibuk-ang gasto, si Garcia wa magtagad pagpasabot sa mga Sugbuanon nganong sayop ang iyang gihatag nga kasayuran. Labaw nang wa maggunok pagpakita sa mga dokumento sa pagsubasta sa nagkalainlaing mga transaksiyon sa CICC.

-o0o-

Karon ang ika-218 ka adlaw sa kapakyas ni Garcia pagpakita sa mga dokumento sa CICC. Lisod sabton nganong naabtan siya ning gidugayona sa pagtahud sa batakang katungod sa katawhan pagpakisayod sa mga transaksiyon nga iyang gisudlan---nga gipatigbabaw ug gipanalipdan sa 1987 Constitution ug sa Code of Conduct and Ethical Standards of Public Officials and Employees.

Kon wa siyay gitagoan, unsa may iyang gilangayan? Kon wa siya magtago sa kangitngit, nganong mahadlok man siya sa kahayag? Kon wa siyay nalapas nga mga lagda, nganong gipaantos man niyang mga magbubuhis nga siyam-siyaman og pinaabot?

-o0o-

Ang cluster head sa COA 7, Delfin Aguilar, gikutlo ni Crisologo Saavedra nga nagkanayon nga wa pa ihatag ni Garcia nila ang tanang mga dokumento sa CICC. Mao ni hinungdan nga ang nasuhid sa ilang auditors mao ra ang P7.9 milyones nga gasto, nga 15% ra sa kinatibuk-ang proyekto.

Ang Visayas Ombudsman nasakpang nagyaka lang sa mga pasangil sa kahiwian sa CICC sud na karon sa pipila ka buwan. Inay gamiton ang ilang gahom pagpugos ni Garcia pagtahan sa mga dokumento, si Ombudsman Director Virginia Palanca-Santiago igo lang nangayo sa kuwangan nga papeles sa COA 7. [30] leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for September 7, 2007

          TINDERA SA BUGAS

 

          Kon ang tindera og bugas magpautang sa iyang baligya ug di siya bayran sa gikasabotan nga panahon, daghan siya og kapilian:   Mahimo niyang tultulon ug paninglan ang nakautang, mahimong hatagan og laing lugway, mahimo niyang yawyawan ug awayon, mahimo niyang ikiha, o mahimo niyang kalimtan na lang.   Ang tindera, bisan sa kaubos sa iyang edukasyon, bisan wa siyang kataak og kolehiyo, nahibawo sa labing dakong risgo sa iyang pagpautang----nga matabla ang iyang puhonan.

          Ang mas dagkong mga magpapatigayon dunay mas dakong kahigayonan sa pagpanalipod sa ilang puhonan.  Mahimo nilang papirmahon og kontrata ang mangutang, o pangayoan og collateral, o i-blacklist aron nga di nang kapangutang sa ilang kaubanang mas dagko pang mga magpapatigayon, o magpalaban sa hingtungdang mga ahensiya sa kagamhanan aron lang mapugos ang may atraso nila sa pagbayad.

                   -o0o-

          Mahimo gani nilang yatakan ang mga balaod.   Ug kon badlungon sa ilang kalapasan, mahimo nilang hudlaton ang kagamhanan ug ang kinabag-an sa katawhan.

          Nga maoy gihimo sa mga tag-iya sa pribadong mga tambalanan.  Sud na karon sa daghang katuigan, gitanggong ang ilang mga pasyente nga way ikabayad.  Naneguro ang mga tambalanan nga mabayran, bahala na kon nisamot kalisod ang kahimtang sa kabos nilang mga pasyente, kay nisamot pagburot ang ilang bayranan ug busa nisamot pagtidlom ang ilang kahigayonan nga makabayad.

          Ug karon nga sa kataposan na-eskandalo na pag-ayo ang pipila ka nagpakabana nga mga opisyal sa kagamhanan, nga igong nakapalihok nila pagbadlong sa nangalisbo nga kahiwian, ang mga tambalanan nanghudlat dayon nga di na manawat og mga pasyente kon di bakwion ang balaod nga nagdili nila pagtanggong sa mga utangan.

                   -o0o-

          Lahi sa tindera og bugas, gusto sa pribadong mga tambalanan nga ang kagamhanan maoy maningil sa mga utangan nila.  Lahi sa tindera nga nidawat sa risgo nga daganan sa mga utangan, ang mga tambalanan nagpatuyang sa nag-aliwaros nilang tinguha nga lunlon ginansiya ray makuha sa ilang patigayon.

          Ug lahi sa tindera nga nagpakahilom pag-ihap sa iyang alkanse, ang mga tambalanan nagpapating pa sa pagpangayo og kuwarta sa kagamhanan nga ma-una-una nila pagkolekta samtang wa pang kabayad ang mga pasyente.

                   -o0o-

          Sakto si Senadora Pia Cayetano.   Di makiangayon nga ihan-ok sa pribadong mga tambalanan ang tanan nilang suliran ngadto lang sa duha ka pahina nga balaod.  Wa niya isulti, apan di sab angayng mangiyugpos ang kagamhanan pag-ulog-ulog sa ilang kaugalingon nga maatiman nang kahimsog sa katawhan karon nga di na katanggong nila ang mga tambalanan.

          Ang pait nga kamatuoran mao nga napakyas ang kagamhanan paghatag sa batakang panginahanglan sa panglawas sa kinabag-an sa iyang katawhan.   Ang pribado nga mga tambalanan mao lay usa sa nahan-okan sa maong pagpabaya.  Nga inay motabang, niapil hinuon pagpahimus sa mga napasagdan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for September 6, 2007

          SSS UG GSIS

 

          Ang kadagkoan sa GSIS isog nga nipasidaan nga ilang gukdon aron masilotan ang mga tawo nga padayong nikobra sa pension sa ilang mga sakop nga dugay nang nangamatay.   Makiangayon lang nga ila ning tinud-on.  Apan ang kalamposan sa pekeng pensioners pag-ilad sa GSIS sud sa daghang katuigan di maayong tilimad-on sa katakos sa ahensiya pagpanalipod sa interes sa iyang mga sakop.

          Sa pikas nga bahin, unsa man ang silot sa kadagkoan sa GSIS nga nagbuut-buot pagdeklarar nga patay na ang ilang pensioners nga dako pang buhi ug sa way daghang pakisusi nikanselar sa ilang pension?   Di kay kana ra.  Dihang gitawag ang ilang atensiyon sa dakong kasaypanan, ang GSIS nagdumili pagpangayo og pasaylo ug nidugang og paantos sa nasad-ang pensioners nga gipapaabot og laing pipila ka buwan una nakadawat pagbalik sa ilang pension.

                   -o0o-

          Ang sibaw nga mga reklamo batok sa GSIS mas lanog nga paminawon atubangan sa makapatagbaw nga pangalagad sa SSS.  May sukaranan ang mga kawani ug mga retirado sa kagamhanan, nga maoy mga sakop sa GSIS, sa ilang katugbang nga mga kawani ug mga retirado sa pribadong mga kompaniya, nga maoy mga sakop sa SSS.

          Kay samtang nangadlawon pagpila ang mga sakop sa GSIS alang sa ilang mga pension ug ubang mga benepisyo nga nalangay o nawagtang gyod nga way klarong katin-awan, ang mga sakop sa SSS gipasalamatan ug gipasidunggan tungod sa dako nilang tampo pagpalambo sa pundo atol sa ika-50 nga sumad sa pagkatukod sa ahensiya.   Samtang di sab hingpit nga natagbaw ang mga sakop sa SSS, ang ilang gidak-on ug gidaghanon sa ilang mga reklamo wa ra sa kumingking sa yangungo sa mga sakop sa GSIS.

                   -o0o-

          Di kapugong ang mga sakop sa duha ka ahensiya pagtandi sa ilang mga tagduma:   Si Winston Garcia, presidente ug general manager sa GSIS, nga nangangkong maoy nanimon sa ahensiya sa hingpit nga kalamboan; ug si Corazon dela Paz, chief executive officer sa SSS, nga nangayo sa pagsabot sa mga sakop sa pagkaapiki sa ahensiya tungod sa kasaypanan sa nangaging mga tagduma.

          Si Garcia human nangangkon nga adunahan na kasyo ang GSIS nakahatag lang og 3% nga usbaw sa pension sa mga sakop.  Samtang si dela Paz nga hilom nga naningkamot paglugway sa lahutay sa pundo sa SSS nakahatag og 10% nga usbaw sa pension sud na karon sa duha ka sunud-sunod nga tuig.

                   -o0o-

          Laing kalainan sa duha ka ahensiya:  Samtang bukas ang SSS nga nitubag sa tanang pangutana sa iyang mga sakop, ang GSIS modayon og pasangil nga gisabotahe sa mga kawani ang way kahumanan nilang computerization.

          Samtang si dela Paz nidasig sa iyang mga sakop pagsugyot og mga paagi pagpalambo sa ilang serbisyo, si Garcia nikiha sa COA auditors nga nangahas pagbaraw sa pipila niya ka transaksiyon.   [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for September 5, 2007

          SADISTA ANG GSIS?

 

          Kon nituo ka sa pasalig sa GSIS nga nilambo nang ilang pangalagad tungod sa ilang computerization ug modernisasyon, basaha ni ug hilak:   Si Lilia Teves, nga nireklamo sa nalangay niyang pension, gitawgan sa GSIS sa telepono ug gipaadto sa ilang buhatan.   Nagdali-dali intawon si Teves sa pagtuo nga makobra nang iyang pension.  Apan pag-abot niya sa Leon Kilat, igo lang giingnan nga ang ulohang buhatan ray makalibkas sa pagkasuspenso sa iyang pension ug nga absent ang kawani nga makatabang niya pagkontak sa Manila.

          Nganong gihasol pa man si Teves pagpa-adto sa ilang buhatan nga inutil man diay sila pagsulbad sa iyang suliran?   Nganong wa na man lang sultihi sa telepono nga absent ang kawani nga makatabang unta niya?  Lain ning tilimad-on sa kaubos sa pagtan-aw sa GSIS sa ilang mga sakop.

                   -o0o-

          Ang pagtingog ni Teves sa Arangkada sa DYAB Abante Bisaya nakapabaha sa mga reklamo sa mga sakop sa GSIS.   Labihang daghana gyod diay nga wa matagbaw sa pangalagad sa ahensiya apan niluom lang.  Hilom nga naglaom nga ang pagpakabana sa pipila, sama ni Teves, mapapugwat nilang Winston Garcia ug ubang kadagkoan sa GSIS nga gikinahanglan ang dinaliang kausaban sa sistema aron matuman ang labing batakan nilang katungdanan pagtagbaw sa mga panginahanglan sa ilang mga sakop.

          Nahadlok hinuon kong sadista ang kadagkoan sa GSIS.  Nganong nakaako man paglisud-lisod sa ilang mga sakop, labi na sa mga retirado nga lugos na intawong makalakang?  Di sab kapugngan ang pipila nga nagduda nga tinuyo ang kalangay.   Kay matentalon kaayo ang saad sa dakong tubo sa money market sa pipila ka buwan nga kalangay sa minilyon ka pesos nga mga benepisyo.

                   -o0o-

          Mapaubsanon kong mohagit nilang Garcia ug kaubanan sa pagmatuod nga takos silang modawat sa makalilisang nilang mga suholan ug mga pribilehiyo pinaagi sa pagpangita og mga paagi pagbadlong sa palusot sa pipila ka badlungong mga sakop sa way pag-angin ug pagsilot sa kinabag-an nga nagbinuotan.

          Ang ilang pagpugos sa tanang retirado, apil nang mga masakiton nga maglisod na pagbiyahe, pag-update sa ilang records matag tuig aron nga di putlon ang ilang pension tungod lang sa minaldito sa pipila way kalainan sa inamaw nga pagsunog sa tanang kabalayan aron pagsilot sa pipila ka badlungong mga ilaga.

                   -o0o-

          Si Cordova Mayor Adelino Sitoy, nga natandog nga naminaw ni Teves sa radyo, nitambag sa mga sakop nga naproblema sa GSIS sa pagdangop sa Visayas Ombudsman.   Naglaom si Teves nga atimanon siya nilang Ombudsman Director Virginia Palanca-Santiago ug kaubanan.

          Nitataw si Teves nga ang Labawng Makagagahom nakakita sa inhustisya nga ilang nahiagoman.   Gihangad na lang niya sa langit ang pait nga bawos sa nasudnong kagamhanan sa iyang 33 ka tuig nga pag-serbisyo isip magtutudlo.  [30]   leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for September 4, 2007

          SILOT SA GSIS

 

          Si Lilia Teves, nga niretiro na pila ka tuig ang nilabay human sa 33 ka tuig nga pagtudlo sa nagkalainlaing eskuylahang publiko dinhi sa Dakbayan sa Sugbo, maoy usa sa labing suhito sa mga lagda sa GSIS.   Tungod sa iyang kakugihan ug kamaayong manulti, siyay gipalihug sa iyang kaubanan pagsusi sa ilang pension ug ubang mga benepisyo.  Kasagaran sa mga namalihug niya masakiton na, ang uban gani naglubog na lang sa banig.  Salamat sa iyang kanunayng pagyampungad sa GSIS, naatiman ni Teves ang tanan nilang hangyo.

          Wa magdahom si Teves nga siya na sab diay ang sunod nga mabiktima sa lisod sabton nga sistema ug burukrasya sa GSIS.  Wa magpaabot nga iyang pension maoy sunod masangit ug nga siya na say magkara-kara pagpangita og kadangpan nga makatabang niya.

                   -o0o-

          Nahibawo si Teves sa lagda sa GSIS nga kinahanglang i-update nilang mga retirado ang ilang rekord matag tuig aron nga di maputol ang pagdawat sa ilang pension.  Panginahanglan ni nga giisip sa kadagkoan sa GSIS nga mahinungdanon pagtino nga buhi pa ang pensioners ug nga di ang maru nilang kaparyentihan mao nay nagpahimus sa ilang mga benepisyo.   Apan alang sa luyahon ug masakiton nang mga retirado, dako ning insulto ug di makiangayong silot.   Tungod sa kapakyas sa GSIS pagbadlong sa palusot sa pipila, ang kinabag-an nga nagbinuotan maoy gipahimungtan.

          Nahibawo sab si Teves sa laing lagda nga kinahanglang i-update ang iyang rekord duha ka buwan sa di pang iyang birthday niadtong Hulyo.  Maong sa matag Lunes sa Mayo ug Hunyo, nagsige na siyag apura sa lokal nga buhatan sa GSIS pag-update sa iyang rekord.  Apan sa matag higayon giingnan siya nga pabalikon lang sa iyang birthday.

                   -o0o-

          Sa niaging semana, nabawo si Teves sa iyang e-Card Plus.   Tulo ka adlaw nang nagbalikbalik sa nagkalainlaing ATM machines, wa igkitang iyang pension sa Septiyembre.  Napudpod ang iyang tudlo og tinawag sa mga telepono sa GSIS apan way nadawat nga katin-awan.   Natino ni namo kay nagsige lang tuod og bagting, way nitubag.

          Maayo na lang nakalusot mi sa linya ni GSIS PIO Mitos Galicinao.  Nagduda nga naputol ang pension ni Teves kay wa ma-update ang iyang rekord sa gitakdang panahon, nisaad si Galicinao nga magsusi sa ilang ulohang buhatan.

                   -o0o-

          Ang nahitabo ni Teves kumingking ra sa pag-antos sa ubang mga sakop sa GSIS.   Nga igo lang giulog-ulogan niadto nga kabahin ni sa computerization ug modernisasyon sa ahensiya.  Apan kay nagpadayon pa mang mga bulilyaso hangtod karon, namasangil na sang kadagkoan nga gisabotahe sila sa mga kawani nga di kadawat sa gipasiugdahan kausaban.

          Apan ang rekord sa GSIS nagpakita nga mas daghang mga transaksiyon ang naatiman niadto nga manumano pang sistema.   Panahon na tingaling prangkahan sa kadagkoan sa GSIS ang ilang mga sakop kon hain sila kapusta.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for September 3, 2007

KABILIN NI INDAY NITA

 

Queen City Memorial Gardens --- Samtang nagsuwat ko ini, ubos madag-umon ug kahilakon nga kalangitan, ilang gitunod ang patayng lawas ni Inday Nita Cortes-Daluz sa iyang kataposang pahuwayanan.  Giipon sa mga lubong sa iyang bana, Jose Jr., iyang anak, Jonathan, ug mga ginikanan, Jose ug Rosa.  Pila lang ka lakang gikan sa lubnganan ni Raul Pintoy, ang batang bayani sa duguong pagsung sa Kapitolyo sa Sugbo nga giisip sa mga nanambong sa protesta nga gitambongan ni Inday Nita nga bantayog sa bangis nga diktadura.

Sa mosunod nga mga adlaw, ang lubnganan ni Inday Nita tultulon sa bagang duot sa katawhan kansang mga kinabuhi iyang nahikap ug kansang mga kasingkasing ug panghunahuna iyang nausab.  Ang kabos niyang lubnganan magsilbing bantayog sa higante niyang kabilin sa kalingawan, pag-alagad ug pakigbisog.

-o0o-

Ang dakong haw-ang sa kahidlaw nga namugna sa iyang pagtaliwan natapakan og diyutay sa giingon ni Juliet Banzon, sa iyang panamilit sa haya niadtong Biyernes sa gabii, nga hingpit nang nahanaw ang kasakit ug kabalaka ni Inday Nita, nahibilin mao na lang ang lunlon nga kalipay sa pakighimamat sa Magbubuhat ug sa iyang mga minahal nga nag-una niya.

Apan wa gihapon kapugngi ang hilom nga danguyngoy ug paglugmaw sa mga luha timaan sa way kinutoban nga pagbangotan sa kaparyentihan ug kahigalaan nga nihatod sa iyang patayng lawas dinhi.  Gibahaan ang iyang lungon sa puti nga mga buwak ug yellow ribbons nga nagtimaan sa dakong tampo ni Inday Nita sa makasaysayanong pakigbisog pagbungkag sa diktadura ugpagbanhaw sa kaugalingnan ug demokrasya.

-o0o-

Isip kanhi assemblywoman, si Inday Nita mahimo untang pasidunggan sa hawanan sa Kongreso.  Apan silang Cebu City Councilor Jose Daluz III ug uban niyang mga anak wa na maghasol sa paghangyo.  Nga, atubangan sa mga eskandalo sa House of Reprsentatives karon, di sab angayng ikahangol.

Si Kongresista Raul del Mar nisaad hinuon pag-awhag ni Kongresista Antonio Cuenco nga mopasar sila og resolusyon sa House pagpasidungog sa maayong mga buhat ni Inday Nita ug pagpahasubo sa iyang pamilya.

-o0o-

Ang labing tam-is nga pasidungog alang ni Inday Nita, labaw sa dan dinhi sa dakbayan nga gisaad ni Mayor Tomas Osmena nga nganlan alang niya, mao ang pag-ila sa munisipyo sa Compostela.

Si kanhi-mayor Gilbert Wagas, nga usa sa labing suod ni Inday Nita, niingon nga kaniadto pa untang gipasidunggan ang labing inilang anak sa ilang lungsod.  Sa wa mosidlak ang iyang bituon sa entablado ug radyo, ang batang Nita kinahanglan pang mokatkat sa lubi una makakaon.  Ang iyang paghimuntog sa labing taas nga ang-ang sa media ug kagamhanan maoy kadaogan sa kinabag-an nga wa pa modaog sa mas kutas nga pakigbisog paghaw-as sa ilang kaugalingon gikan sa katimawa.  [30]   leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for September 2, 2007

        Wanted Taxi Driver

 

        Sa tungatunga sa walo ka tuig nga pamunoan ni kanhi US Pres. Bill Clinton, kanus-a baskog pa kaayo ang Amerikanhong ekonomiya, sagad nga makit-an sa mga tindahan ang mga pahibawo nga gawas nga nagkinahanglan silag mga kawani motanyag pa gyod og libreng pinuy-anan ug sakyanan ug ubang mga benepisyo alang sa mga aplikante.   Mao tong higayona nga gihulagway sa mga ekonomista nga makatrabaho si bisan kinsang Amerikanhon nga gustong motrabaho.

        Mao ni nahitabo karon dinhi sa Sugbo.   Apan alang lang sa taxi drivers.  Si bisan kinsang gustong kamaong moda og taxi makatrabaho.  Mas daghan ang taxi units kay sa drivers.   Apan, lahi sa kahimtang sa US niadtong dekada 80, di ni tungod sa gipatuong paglambo sa atong ekonomiya.

-o0o-

        Ang labing dagkong taxi operators sa Sugbo niangkon atol sa Kapamilya Media Forum sa DYAB Abante Bisaya ug Sky Cable, nga gipahigayon matag Biyernes sa buntag sa SM City Entertainment Plaza, niangkon nga gatosan sa ilang units ang nagpahuway sa ilang mga garahe tungod sa kakuwang sa mga drayber.   Wa magnihit ang drivers sa Sugbo.  Apan daghan nila nangita og laing kapanginabuhian tungod sa kagamay ra sa kita sa taxi.

        Kasagaran sa taxi drivers karon sa Sugbo mobiya sa mga adlaw nga gitawag nila og "tingbitay."   Mao ni ang mga adlaw dayong panuweldo sa petsa 15 ug 30.  Pipila nila kasamtangan nga manguma, mamaligya, o mangarga aron may ikapakaon sa pamilya.   Mobalik sila kon tingsuweldo na, kanus-a makaabot na sang mga pasahero sa plitehan sa taxi nga mas taas kay sa P6 nga minimum sa PUJs.

-o0o-

        Usa sa gibasol sa operators sa pait nilang patigayon mao ang naghinobrang gidaghanon sa taxis sa Sugbo karon.  Nga moabot nag 6,000 sa kataposang ihap sa LTFRB.  Apan ang drivers ug operators nagduda nga kapin sa 8,000 ka taxis ang nag-ilog karon sa nihit nga mga pasahero.

        Si LTFRB 7 OIC Rey Elnar nipahibawo nga ila nang gihunong ang gipasiugdahan ni LTFRB 7 Director Jingjing Osmena nga paglegalisar sa kolorum nga taxis aron nga di  na mosamot pagtidlom ang kita sa lehitimong drivers ug operators.

-o0o-

        Ang bugtong konsuylo mao ang LPG.   Matod ni Chiquito Obeso sa Spider Taxi kon wa pang LPG hagbay ra silang nagprotesta pagpasaka sa ilang flag down rate gikan sa P30 ngadto sa P45.

        Apan bisan ang LPG wa makapalingawas sa operators gikan sa mahal nga spare parts, abusadong drivers ug mas taas nga buhis.   Ang drivers wa sang kaipsot sa gipatas-ang abangan sa taxi, mapahimuslanong operators ug kurakot nga kapolisan.

        Ug sama sa naandan naa sa tumoy sa pila nga wa nay kapasahan ang makaluluoyng mga pasahero nga nag-antos sa kagangkagang nga taxi, mapahimuslanong drivers, gubaong kadalanan ug nabara nga trapiko.   [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for September 1, 2007

       HULGA SA TAXI

 

       Ang taxi operators sa Sugbo nipasidaan nga manghunong sila pagpadagan sa ilang mga sakyanan kon pugson sila sa BIR pagbayad sa paghatag og resibo sa ilang mga pasahero nga maoy basehan sa buhis nga ipahamtang batok nila.  Ang gasto pagtaod sa bag-ong mga metro nga makapatik og resibo di maoy labing dakong hinungdan sa ilang pagsupak.  Bisan tuod kon mobalor og P40,000 ang matag usa tungod sa ipasukip nga kahimanan nga mopahibawo sa BIR pilay kita sa taxi.

        Ang labing gikahadlokan sa mga sakop sa Metro Cebu Taxi Operators Association (MCTOA) mao ang mas dakong buhis nga ipahamtang sa BIR pinasikad sa kita sa ilang taxi units.  Matod ni Chiquito Obeso sa Spider Taxi morang sentensiya sa kamatayon ang nag-ung-ong batok sa ilang mga patigayon.

-o0o-

        Suma sa kuwentada sa MCTOA, ang usa ka taxi driver mokita og P2,700 sa tibuok adlaw nga pamasahero.  Sa maong kantidad, P1,400 ang magasto alang sa LPG, P800 alang sa abangan sa sakyanan ug P500 ang mahibilin nga mada alang sa iyang pamilya.

        Si Obeso nipasabot nga di makiangayon nga ang tibuok P2,700 maoy buhisan kay P800 ra may ilang nadawat.  Matod ni Atty. Kenneth Ong sa BIR 3% nga common carriers tax ray ipahamtang.  Ug ang konsumo sa LPG ug ubang panginahanglan sa operasyon sa taxi mahimong ideklarar sa operators nga gasto aron maibanan ang ilang kita nga maoy pahamtangan sa 35% nga income tax.

        Apan si Paul Corominas sa CTC Taxi niingon nga bisan kapila na subli-sublia og subay sa ilang accountants ang formula sa BIR mosangpot gyod sa dako nilang alkanse.

-o0o-

        Sa pikas nga bahin, ang mga pasahero nga nangapil sa inadlawng survey sa DYAB Abante Bisaya nihangop sa pagluwat na sa mga taxi og resibo:

·         Dali rang mailhan ug masilotan ang taxi drivers nga nanglubag ug nagbinuang nila;

·         Sayon rang pagsubay kon mahibilin sa taxi ang ilang mga butang;

·         Mas sayon nang pagpa-reimburse sa ilang plitehan sa ilang mga buhatan; ug

·         Mas kasaligan nang sukaranan sa pagkuwenta sa buhis nga kolektahon sa kagamhanan.

-o0o-

        Natuki ang kontrobersiya atol sa Kapamilya Media Forum sa DYAB ug SkyCable nga gipahigayon sa SM City Entertainment Plaza.  Si Ong nitambag nilang Obeso ug kaubanan sa pagpatin-aw sa kalisod sa ilang patigayon ngadto sa ulohang buhatan sa BIR.

        May sukaranan nga maaslom ang dagway sa mga opisyal sa MCTOA.  Isip pilot area sa pagpausbaw sa common carriers tax sugod niadtong 2004, mas dako ang buhis nga ilang gibayran kay sa taxi operators sa Manila ug ubang bahin sa nasud nga padayong nagpahimus sa karaang ubos kaayong buhis.  Apan madakdakan lang diay gihapon sila sa desperadong paningkamot sa kagamhanan pagtapak sa dakong alkanse sa ilang koleksiyon.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for August 31, 2007

          GUBAT SA EMAIL

 

          Usa sa nahimong sentro sa nisamot kahigpit nga kumpetisyon sa higanteng mga kompaniya sa Internet mao ang gitanyag nilang libre nga email accounts.  Ang GMail sa Google nga maoy labing dako og storage niadto ( 2.9 gigabytes) naapsan na sa duha niya ka labing higpit nga mga karibal:  Ang Hotmail sa Microsoft nipaburot sa ilang libreng storage ngadto sa 5 gigabytes; samtang ang Yahoo Mail nipakugang sa tanan pinaagi sa pagtanyag og unlimited nga storage.

          Ang Hotmail maoy una nakong email account.   Sama sa kasagarang nabag-ohan sa email, naghimo sab ko og buwag nga account sa Yahoo.  Wa na kong kasabot dihang giawhag sa akong paboritong kolumnista sa Business World nga si Thads Bentulan nga suwayan sang GMail.   Apan kinahanglang maghuwat kog imbitasyon.  Dihang sa kataposan gidapit kong Bino Guerrero, wa na ko molingi sa Hotmail ug Yahoo.

-o0o-

          Samtang ang email, uban sa text messaging, maoy gibasol sa inanayng pagkamatay sa gitawag na karon nga "snail mail" sa koreyo, nameligro sab nga maapsan sa mas paspas nga komunikasyon:   Instant messaging (IM).  Nga maoy usa sa nakapapilit nako sa GMail.  Kay makahimo ka pag-chat sud sa GMail sa way pag-download ug pag-install sa Google Talk ug sa mas bug-at nga Yahoo Messenger ug MSN Messenger.

          Apan ang Yahoo ug MSN wa mangiyugpos.   Gihiusa ang ilang duha ka IM.  Ang Yahoo nitanyag sab og web-based nga bersiyon sa YM.  Susama sa web-based sab nga GTalk sa Google.   Samtang nangiwit nang MSN ug naapsan nang GMail, ang Yahoo padayong nipalambo sa ilang labaw sa teknolohiya sa IM pinaagi sa pagtanyag nag chat sa YM ug MSN sud sa Yahoo Mail.

          Ug ang Yahoo way plano sa paghunong pagpahimus sa ilang bentaha.

-o0o-

          Ang bag-ong Yahoo Mail motanyag sa mosunod nga mga adlaw sa Pilipinas ug ubang piniling mga nasud og libreng text messaging.   Ang bugtong gikinahanglan mao ang pagbutang sa cell phone number sa imong contacts aron nga ilang ngan na lay i-click pagpada og text.

          Wa pa hinuon kong kahibawo unlimited ba ang libreng text messaging.   O sama ra sa Yahoo Messenger karon nga makapada lag duha ka text messages ug kinahanglan nang tubagon (may bayad nang P2.50 matag mensahe) sa gipadad-ang cell phone.

-o0o-

          Bisan sa tanang maayong kausaban sa Yahoo Mail, padayon kong mopilit sa GMail:

·         Lahi sa Hotmail ug Yahoo, makuha nakong emails sa GMail sa uban nakong accounts;

·         Maka-email ko sa GMail nga magda sa akong company address nga leo_lastimosa@abs-cbn.com;

·         Maka-email ko ngadto sa 500 ka contacts sa usa lang ka click, lahi sa Yahoo nga hangtod 50 ray mapadad-an; ug

·         Ang PC sa akong buhatan (Windows 98) di kapalihok sa bag-ong Yahoo Mail (nga nagkinahanglag XP).  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for August 29, 2007

          SAMOT KAPATING      

 

          Kon naglaom kang madutlan nang mga opisyal sa kagamhanan sa kauwaw, o bisan gamayng kaikog na lang, tungod sa pagpakabana sa mga magbubuhis pagbantay giunsa paggasto ang ilang kuwarta, basaha ni og hilak:

·         Ang surveillance cameras sa 12^th Asean Summit (1) bisan sa pasidaan sa kahiwian gipahatagan sa korte og pasiunang bayad, (2) bisan sa nisunod nga kauyonan tali sa Visayas Ombudsman ug DPWH nakakuha sa ikaduhang hugna sa bayad, ug (3) bisan wa dawata sa lokal nga kapolisan mahimong maimpasan gyod sa kinatibuk-ang makalilisang nga P83 milyones;

·         Ang decorative lampposts sa samang summit human nabisto nga gipaburot pag-ayong presyo wa na bayri ang kuryente ug gipasagdan na lang sa DPWH ug mga kontraktor nga na-ponder, naguba ug gihimulbolan sa mas gagmayng mga kawatan;

-o0o-

·         Ang mga pasangil sa kahiwian sa pagtukod sa CICC padayong giyak-an sa Visayas Ombudsman pipila ka buwan human gipasanginlang namolitika, gikiha ug gipapulihan si acting deputy Ombudsman Virginia Palanca-Santiago;

·         Ang mga kawani sa Kapitolyo nga gipasanginlang nanghatag sa gitipigang mga dokumento sa CICC ngadto sa media ug Ombudsman gipanglabay gawas sa ilang mga buhatan;

·         Ang nagpakabana nga mga magbubuhis nga igo lang nibarug sa ilang katungod nga gipatigbabaw sa batakang balaod pagpakisayod giunsa paggasto ang ilang kuwarta mao hinuoy gipangiha ug gipanggukod; ug

·         Si Gobernador Gwen Garcia nga 207 na ka adlawng nihikaw sa mga dokumento sa CICC, nga ubos sa balaod obligado siyang mopakita sa mga Sugbuanon, padayong nanghambog nga nakatukod sa baratong world class convention center bisan nabistong mas gamay ang iyang gihatag nga mga numero ug nangliki ug naguba nang pipila ka bahin sa walo pa ka buwan nga building.

-o0o-

          Masulub-on kong mopahibawo nimo nga ang gikuwestiyong mga transaksiyon sa Sugbo kumingking ra sa utrong wa matarung pagsusi nga mas dagkong kahiwian sa nasudnong kagamhanan:   (1) $2 milyones nga suburnong gipasangil batok ni kanhi Justice Secretary Nani Perez; (2) P728 milyones nga fertilizer scam ni Joc-Joc Bolante; ug $329 milyones nga broadband agreement uban sa kompaniya sa China.

          Unsa may hinungdan nganong morag kalit lang natugkan og ikog ug sungay ang mga opisyal sa kagamhanan nga nisamot na mang ilang naandang pabaga ug papating?

-o0o-

          Di ta kinahanglang motan-aw og layo.   Ang tubag nagtungkawo sa Malakanyang.

          Hangtod di matarung pagsusi ang pasangil sa pagpanikas ni Pres. Arroyo sa 2004, hangtod di matarung pagtubag ang pasangil nga kinawat ang iyang mandato, hangtod gamiton lang gihapong makinarya sa kagamhanan pagluok sa kamatuoran, ug hangtod hudlaton lang gihapong pakigbisog sa katawhan alang sa kausaban pinaagi sa paghadlok nila sa mas laksot niyang mga kaatbang, ang mga sumusunod sa presidente padayong magtuo nga makapatuyang sa ilang gibati ug, sama sa ilang amo, di sila madutlan sa balaod.   [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for August 28, 2007

          CHIZ v. PING

 

          Ang paglaom nga magkahiusa nang oposisyon tungod sa determinado nilang paningkamot pagbanhaw sa imbestigasyon sa Hello Garci scandal natay-og sa nagkasungi nga pamostura sa pipila sa ilang mga sakop.   Samtang nagkahiusa sila sa pagpaluyo sa awhag ni Senador Panfilo Lacson nga banhawon ang pakisusi sa gikatahong panagsulti nilang Pres. Arroyo ug kanhi Comelec commissioner Virgilio Garcillano, nitumaw nang managlahi nilang mga tumong.

          May mga lider sa oposisyon nga naghisgot na sa kahigayonan pagbanhaw sa impeachment complaint batok ni Arroyo pinasikad sa bag-ong kasayuran nga mahimong makuha gikan ni Vidal Doble ug sa ubang mga saksi nga ipatawag sa mga senador.   Apan silang Lacson ug kaubanan niangkon nga ang labing dinaliang tumong sa bag-ong imbestigasyon di na ang pagpalagpot ni Arroyo kon dili ang pagtino na lang nga di masubli ang pagpanikas sa umaabot nga mga piniliay.

-o0o-

          Si Senador Chiz Escudero, kansang panagsungi uban ni Lacson wa matago tungod sa managlahi nilang boto sa liderato sa Senado, nipahibawo sa DYAB Abante Bisaya nga nag-andam na siya og mga pangutana ngadto ni Doble ug kaubanan nga sukwahi sa direksiyon sa pakisusi ni Lacson.   Samtang interesado si Lacson nga mahibawo nganong naapil si Mike Defensor sa pagpaminaw sa ISAFP sa panagsulti sa telepono sa mga lider sa oposisyon, si Escudero gustong magsusi nganong may mga lider sa oposisyon nga wa maapil.

          Pananglitan, nipasidaan nang daan si Escudero nga iyang pangutan-on si Doble nganong wa nila apila pagpaminaw ang telepono ni Lacson.   O sa laing lider sa oposisyon nga si Senador Jinggoy Estrada.  Wa hinuon niya apila paghisgot nganong way pagsuway pag-tap sa telepono ni kanhi presidente Joseph Estrada nga maoy giilang utok ug labing dakong tigpaluyo sa kandidatura ni anhing Fernando Poe Jr.

-o0o-

          Wa kalawata ni Escudero ang pagtino ni Lacson nga di si Arroyo ang nagpa-wiretap ni Garcillano.   Matod niya di ikasalikway ang kahigayonan nga mahimong nakalimot lang si Arroyo sa maniobrang iyang gipasiugdahan.

          Gikataw-an sab ni Escudero ang pasidaan ni Senador Joker Arroyo, kinsa niduaw sa DYAB sa niaging semana, nga mahimong mabilanggo ang mga senador kay ilegal ang Hello Garci tapes.   Matod ni Escudero gamay rang silot sa Republic Act 4200 gawas nga may immunity ang mga senador sa pagtuman sa ilang gimbuhaton.

-o0o-

          Si Prof. Harry L. Roque Jr., sa iyang bahin, nitataw nga way kalapasan nga mahimo ang mga senador.   Kay cellular phones ang gigamit sa Hello Garci.  Maong wa maapil sa pagdili sa RA 4200 sa pag-record sa mga panagsulti nga maggamit og kable.

          Gipasabot sang Roque nga ang panagsulti nilang Arroyo ug Garcillano di pribado, nga mao ray gipanalipdan sa RA 4200, kay naglambigit man kini ug busa angayng motahan sa interes sa publiko.   [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for August 27, 2007

       YATAK SA KASAYSAYAN

 

       Atong mga tinun-an maoy labing naglibog sa holiday economics ni Pres. Arroyo.  Human sa pasiuna nilang kahinangop nga madugangan og adlaw ang ilang weekend, nidatom sa linghod nilang pangisip ang mas kalibogan nga kahulogan sa pag-irug-irog sa mga petsa sa nasudnong holidays.

        Pipila nako ka mga tinun-an sa STC nipadayag sa ilang kabalaka nga inanay nang makalimtan ang kahulogan sa holidays, sama sa National Heroes' Day nga maoy hinungdan sa holiday karong adlawa, kon buwagon nang adlaw sa pagtimaan ug ang adlaw nga way trabaho ug way klase.  Unsaon man tuod paghinumdom sa katawhan sa kamahinungdanon sa holidays kon mas gihatagan og importansiya sa kagamhanan ang pagdasig nila sa paglaag ug paggasto sa ilang kuwarta?

-o0o-

        Ang lusot sa Malakanyang nga wa nila bugalbugali ang kasaysayan kay ang pagtimaan sa mahinungdanong mga adlaw sa atong mga bayani nagpabilin sa samang petsa.  Igo lang nilang giirog ang holidays aron nga masumpay sa mga adlawng Sabado ug Dominggo.

        Apan may sukaranan ang kabalaka nga di na hingpit ang kahigayonan sa katawhan pagkat-on og mga leksiyon sa pakigbisog ug pagpakamatay sa atong mga bayani alang sa kausaban ug kaugalingnan kon may trabaho ug may klase ang holidays nga gipahinungod nila.  Ang pagdeklarar nga holiday ang adlaw sa pagpatay nilang Andres Bonifacio, Jose Rizal ug Ninoy Aquino gitumong aron makapamalandong kita sa kamabayanihon sa ilang pagpakamatay alang sa kagawasan sa nasud ug sa katawhan gikan sa pagpanlupig.

-o0o-

        Ang holiday economics giisip ni Arroyo nga mahinungdanong tampo pagpalambo sa atong industriya sa turismo.  Kay kon masumpay kuno ang holidays sa weekend makahigayon ang mga pamilya sa pagsuroy sa maanindot nga mga talan-awon sa nagkalainlaing bahin sa nasud.  Ug ang kuwarta nga ilang gastuhon makatabang pagpalig-on sa atong nasudnong ekonomiya.

        Mahimo bang hunghongan ang presidente nga dunay buslot ang iyang formula?  Pila ra man ka pamilya ang maka-biyahe nga ang kinabag-an nila biktima man sa iyang determinadong paglansang sa minimum nga suholan ngadto sa labing ubos nga ang-ang?  Unsa pa may igasto sa mga anak sa singot nga maglisod na pagtagbaw sa labing batakan nilang panginahanglan?

-o0o-

        Ang mga Katsila nitawag sa atong katiguwangan nga mga tapolan kay ubos ang ilang ani.  Sayon kaayong gikalimtan sa mga Katsila nga ang labing dakong hinungdan nga napasagdan ang mga umahan mao ang ilang paghigot sa mga Pilipinhon sa mga kalihokan sa simbahan ug sa ilang pagdeklarar og 120 ka holidays matag tuig.

        Ang labing dakong tuyo sa pagpugos sa mga Katsila sa atong katiguwangan pagsimba ug paglingaw-lingaw mao ang paglipat nila sa ilang pagka-ulipon ug sa nahiagoman nga panaugdaog.  Hinaot nga di ni maoy tuyo ni Arroyo sa pagpugos nato karon sa paglaag-laag.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for August 26, 2007

       ATAY SA MANOK

 

       Among kamanghoran nga si Bimbot natawo samtang namuyo mi sa Maramag, Bukidnon.  Ang nagkugos niya sa bunyag mao ang magtiayon nga tag-iya sa bay nga among giabangan, silang Noy Goryo ug Nang Sedang, mga Bol-anon nga nanimpad sa amihanang Mindanao.

        Silang Noy Goryo ug Nang Sedang way anak busa malingaw kaayo silang molingiw sa among kiat sa dako nilang sala, sa ikaduhang andana sa ilang bay, ibabaw sa among giabangan.  Kon magsud-an silag manok kinamunggayan, kaming Bimbot ang ilang mga dinapit.  Human sa panihapon, busog kaayo ming mangligdas sa ilang sawog.

        Didto naumol ang among damgo nga, kon makatrabaho na mi, magkumbira mi og pulos atay sa manok.

-o0o-

        Kapin sa katloan ka tuig human sa among sabot, wa na mi magpaninglanay.  Matag pangaon hinuon namo kuyog sa among inahan, di gyod ming kalimot og order og manok.  Apan way atay.

        Ambot nakalimot na ba si Bimbot.  Sa akong bahin, wa lang sa akong hunahuna nga dihang arang-arang nang akong suweldo, adto ko magkan-anan sa nabantog nga Pete's Kitchenette sa Pelaez.  Ang paborito nakong mga putahe mao ang munggos, dugudugo ug, nakatag-an mo, atay sa manok.

        Karon na lang ko nakaamgo nga natuman na nakong among binata nga damgo.  Naputol hinuong inadlaw nakong kumbira dihang naglisod na kog lakaw.  Ug gipasabot ko sa akong umaabot nga asawa nga ang akong paboritong atay sa manok, labi na kay gipun-an pa nako sa munggos ug dugudugo, maoy nakapasakit sa di na batan-on nakong lutahan.

-o0o-

        Dihang nagdamgo mi og kumbira nga lunlon atay sa manok, alang sa linghod namong panghunahuna ang katumanan mao nay kinapungkayan sa among kinabuhi.  Nga kon di na mi mag-ilog sa usa ra ka atay sa manok nga giihaw nilang Noy Goryo ug Nang Sedang, puno na mi sa tanan, wa na mi pangayuon pa.

        Apan karong hamtong nang among pangedaron nakaplagan namong Bimbot nga ang kinabuhi di sama kayano sa pagpabusdik sa libreng panihapon ug pagpangligid sa sawog inigkahuman.  Gipahugas mig plato niadtong gagmay pa.  Karon, pagpanghubag sa tuhod tungod sa "gout" na say problema.

-o0o-

        Gisungog namo si Bimbot niadto nga di dato ang iyang maninoy ug maninay.  Apan silang Noy Goryo ug Nang Sedang, kansang panginabuhi naglakip sa pagpamanit sa dagkong troso aron ibuwad ug ibaligya isip sugnod, kanunayng igkita sa ilang kinugos.  Ang mga nagkugos namo nahibilin sa mga dapit nga gibiyaan sa way kinutoban namong paglalin.

        Ambot unsa say damgo nilang Noy Goryo ug Nang Sedang sa gagmay pa sila sa Bohol.  Apan ang kayano sa ilang pagpuyo, ang ilang kakugi, kaligdong ug kamanggihatagon, nakatudlo namong Bimbot nga diha lang sa makanunayong pagpanilmbasog nga maangkon ang among gidamgo nga mas daghang atay sa manok.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for August 25, 2007

          KINSAY UTOK?

 

          Kinsay nagsugo pagpaminaw sa mga telepono sa dagkong opisyal sa kagamhanan ug mga lider sa oposisyon sugod sa Septiyembre 2003 hangtod sa Abril 2005?  Ang labing taas nga opisyal nga nahibaw-an ni Vidal Doble nga nagsugo nila mao si Admiral Tirso Danga, ang hepe sa ISAFP atol sa eleksiyon sa 2004.   Apan lisod tuohan nga nagbuutbuot si Danga paglusad sa makuting operasyon.  Kinsa may nagsugo niya?

          Ang mga lider sa oposisyon, bisan si Senador Panfilo Lacson nga maoy niawhag sa bag-ong imbestigasyon sa Hello Garci scandal, kumbinsido nga wa maggikan ni Pres. Arroyo ang sugo.   Kay kon siya pay nagsugo pagpaminaw sa telepono ni kanhi Comelec commissioner Virgilio Garcillano, di unta manawag si Arroyo ug di unta masentro sa eskandalo ang iyang tingog nga nangayo og dugang usa ka milyon ka boto batok ni anhing FPJ.

-o0o-

          Dali rang sabton nganong gipaminaw ang telepono ni Garcillano.   Matod ni Lacson bisan nakontrata na si Garcillano sa administrasyon aron pagmaniobra sa iskutenyo, ang iyang kalambigitan ni Senador Aquilino Pimentel Jr. niadto ug sa ubang lider sa oposisyon nakahimo niyang suspitsado sa posibleng pagsabotahe sa kandidatura ni Arroyo.   Ang gihimo sa ISAFP giisip ni Lacson nga "counter-intelligence."

          Sayon sang sabton nganong gipaminaw ang mga telepono nilang FPJ (matod ni Doble wa silang kadungog sa tingog sa anhing aktor bisan kausa kay di diay siya ganahang mogamit og cellular phone), Horacio Morales, Senador Gringo Honasan, Rez Cortez ug mga rebeldeng sundawo nga gipangulohan ni karon Senador Antonio Trillanes IV.   Ang lisod sabton nganong giapil pagpaminaw ang telepono ni kanhi presidential chief of staff Mike Defensor (kinsa nadunggan nilang Doble nga nanginlabot sa kaso sa citizenship ni PBA player Asi Taulava).

Apan ang pagkasukip ni Defensor makatabang sa mga imbestigador pag-ila sa utok sa "Project Lighthouse."

-o0o-

          Ang utok sa ilegal nga kalihokan kinahanglan nga dako og ranggo aron tuohan ni Danga.   Di mahitabong maminaw si Danga og ordinaryong mayor o gobernador.  Ang utok suod ni Arroyo, kay klaro man nga ang iyang kandidatura maoy gipanalipdan sa dul-an sa duha ka tuig nga operasyon.   Mahimong sakop siya sa gabinete.  Nga gikaaway ni Defensor.

          Si Defensor maoy giilang labing suod ni Arroyo sa gabinete niadto.   Gani, ang kasikit sa luwag maoy gibasol sa iyang pagkapilde sa piniliay sa Mayo 14.  Apan di tanang sakop sa gabinete nalingaw niya.   Usa nila mahimong maoy niggamit sa ISAFP.

-o0o-

          Nipasumbingay si Lacson nga usa sa gidudahan mao si Executive Secretary Eduardo Ermita.   Nga maoy defense secretary sa kampanya sa 2004.  Ug nahimutang sa posisyon pagsugo ni Danga.

          Si Ermita karon ang usa sa labing saba nga nibadlong sa gitakdang pagbanhaw sa Senado sa imbestigasyon sa eskandalo.   Duna ba tinuod siyay gitagoan?  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for August 24, 2007

            AMO NI DOBLE

 

            Kon naglaom lang gihapon si Pres. Arroyo nga magpabiling tinagoan hangtod sa hangtod ang tinuod nga mga panghitabo sa iyang pagdaog sa eleksiyong presidensiyal niadtong Mayo 2004, ug nga mosugot na lang ang katawhan nga di matarung pagpatin-aw ang gidudahang panagsulti nilang kanhi Comelec commissioner Virgilio Garcillano samtang nagpadayon pang iskutenyo sa piniliay, nasayop siya.

          Kon wa pa siyang kabantay hangtod karon, sukad pa sa sinugdanan ning maong kontrobersiya naglihok na ang di ikapatin-aw nga mga puwersa aron pagtino nga di hingpit nga malubong sa kangitngit ang gikahadlokan nga lapad nga maniobra paglugpit sa kabubut-on sa kinabag-an sa mga botante.

-o0o-

          Ang linya sa Malakanyang nga napakyas nang duha ka pagsuway pagpalagpot ni Arroyo pinaagi sa impeachment ug busa angayng kalimtan nang eskandalo ug hatagan sa hingpit nga pagpaluyo aron magmalampuson pagpalambo sa nasud ang nahibiling tulo ka tuig sa iyang pamunoan, samtang madanihon ngadto sa mga hut-ong nga di ganahan og kaguliyang ug gipul-an na sa salida kay wa say salig sa mga pangu sa politikanhong oposisyon, di makabarug.

          Labi na atubangan sa mas lig-ong argumento nga ang labing batakang panginahanglan sa pamunoan mao ang mandato gikan sa katawhan.   Ang pagsalikway sa mga botante sa siyam sa iyang 12 ka kandidato pagka senador niadtong Mayo 14 maoy labing uwahing pahinumdom nga gisalikway sa kinabag-an si Arroyo.   Ug nga kon tinuod nga nanikas, wa siyay katungod nga magpabilin sa gahom hangtod sa 2010.

-o0o-

          Laing tunok sa kampanya pagluok sa Hello Garci scandal mao ang recordings mismo.   Bisan pila pa ka eksperto ang mapakita sa Malakanyang nga motunglo sa recordings nga peke, ang mga tingog nilang Arroyo, Garcillano ug ubang protagonista, ang katukma sa mga detalye nga ilang gipanagsultihan, ang gitas-on sa ilang panagsulti, ang nagsapaway nilang tingog sa pipila ka bahin sa panagsulti, ug ang managsamang timpla sa ilang mga tingog nga nga morang lata tungod sa mouthpiece sa telepono nakapakumbinser sa mga tigpaminaw, gawas lang sa pipila nga nagpakabungol sa ilang lunod-patay nga paglaban sa administrasyon, nga nagkasulti gyod silang Arroyo ug Garcillano.

          Nakapasamot pagkakumbinser sa katawhan nga may gitagoan si Arroyo mao ang desperado niyang mga lakang pagluok bisan sa labing makiangayon untang mga pakisusi sa mga pasangil.  

-o0o-

          Ang nitumaw nga posibleng tinubdan sa Hello Garci tapes, si Vidal Doble, tawo diay ni karon Senador Panfilo Lacson sa gikaintapang PAOCTF nga natukod atol sa pamunoan ni kanhi presidente Joseph Estrada.   Bisan sa kaabunda sa ilang kasayuran, ang kadagkoan sa ISAFP nikuha gihapon ni Doble sa usa sa labing tandugon nilang operasyon.

          Ug bisan nibakwi na sa iyang pasangil ug nilambigit na gani ni Laarni Enriquez sa pagpakauwaw ni Arroyo, karon si Vidal nidapig na sab sa una niyang amo nga si Lacson.   [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for August 23, 2007

          HADLOK MOPINDOT?

 

          Way kapuslanan ang alarm system sa mga bay patigayon sa Sugbo.  Kon ang mga magpapatigayon pabiling way bilib sa kapolisan.  Wa ni magpasabot nga nagduda silang kakonsabo ang mga polis sa mga tulisan.   Mahimo ganing salig ang kasagaran nila nga masulbad sa mga polis ang krimen.  Di lang sila ganahang morisgo sa ilang mga kawani ug kabtangan kon mag-abot ang mga tulisan ug kapolisan sa ilang bay patigayon.

          Mao ni nga bisan unsaon silag tudlo ug maymay unsaon paggamit ang alarm system, nga sayon ug luwas kaayong pisliton sa nagkalainlaing tago nga bahin sa ilang bangko o bay patigayon, ang mga kawani di mangahas pag-alerto sa kapolisan.   Igo lang silang nagtuman sa sugo sa mga tag-iya nga unya na manawag sa polis kon makabiya nang mga tulisan.

-o0o-

          Alang sa mga magpapatigayon, kuyaw nang daan nga gitulis sila.   Risgo nang daan sa ilang mga kawani ug mga kustomer nga gitionan silag armas sa mga tulisan.  Apan mosamot kadako ang kahigayonan sa duguong kaguliyang kon maabtan sa mga polis ang mga tulisan.   Kon simbako magkapinusilay, salamat sa ka-way praktis sa mga polis ug mga kriminal, ang mga way labot maoy kasagarang mangapagan.

          Gawas pa, ug mao ni gituohang labing dakong hinungdan nganong mangiyugpos lang ang mga biktima sa tulis, insured ang ilang kuwarta.   Bisan pilay madagit sa mga tulisan, mabakwi ra sa mga magpapatigayon pinaagi sa insurance.  Nga way dugo.  Nga way mangasamad nga gastohan sa ospital.  Ni mangamatay nga limsan sa lubong.

-o0o-

          Gibalibaran sa gagmayng mga kompaniya ang awhag ni Mandaue City Police Chief Alexander Abadinas nga magdugang silag guwardiya ug magbutang og surveillance cameras tungod sa dakong gasto.   Si Zosimo Lim Sr. sa Export and Industry Bank, bise presidente sa Cebu Bankers Club, nipasabot nga di silang kapugos sa ilang kaubanan nga apiki sa panudlanan.

          Apan ang bag-ong teknolohiya makatabang sa mga magpapatigayon.   Matod ni Cebu City Councilor Jack Jakosalem di kaabot og P20,000 ang gasto pagtaod sa 3-camera security system.  Makatabang pag-ila ug pagdakop sa mga tulisan ang images nga ma-record sa hard disk sa ordinaryong personal computers.

-o0o-

          Naalarma nang bankers sa duha ka sunudsunod nga tulis sa unang mga adlaw sa patigayon sa niaging duha ka semana.   Mas makapaalarmang pagduda sa kapolisan nga usa ra ka pundok ang responsable.  Ang mga tulisan nga gituohang nikagiw sa Sugbo human nakasipong og P2.7 milyones sa La Nueva nagtungkawo ra diay aron pagtukob sa PenBank.  Kadudahan nang daan ang kapakyas pagpugong sa ilang pag-ikyas.. Apan mas kalibogan nganong wa matultoli nga nia ra man diay sa atong nataran.

          Ang naandang pasalig sa kapolisan nga kontrolado nilang sitwasyon natabonan sa nagdibal nga mabalak-ong pangutana sa mga magpapatigayon kon kinsay sunod nga biktima.   [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com