Arangkada for September 15, 2007

          SUNOD NI ERAP

 

          Uban ang deputation gikan ni Ombudsman Merceditas Gutierrez, ang mga magpapatigayon sa Mactan human nagsugod na pagtambong sa mga subasta sa dagkong proyekto sa kagamhanan mosaksi na sab sa mga sesyon sa lokal nga mga bay balaoranan.   Matod ni Efrain Pelaez, founding president sa Mactan Island Chamber of Commerce and Industry, nauyonan nila nga mas maayong bantayan nang daan giunsa paghukngay sa lokal nga mga opisyal ang mga proyekto nga ilang gahinan og kuwarta.

          Nga gidasonan ni Darryl Estrada sa Dilaab Movement human nakatambong sa subasta sa kontrobersiyal nga flyover project sa Banilad.  Naglibog siya nganong dako kaayong tidlom sa nidaog nga kontraktor kon itandi sa presyong gitakda sa DPWH.   Matod ni Estrada mas maayo kon paapilon nang daan ang NGOs sa pre-procurement stage aron makasubay sa tibuok transaksiyon.

-o0o-

          Silang Pelaez, Estrada ug ubang mga dinapit sa Kapamilya Media Forum nagkauyon nga duna pay dagkong isda nga makonbikto sunod ni kanhi presidente Joseph Estrada.   Matod ni Atty. Briccio Boholst, presidente sa IBP Cebu City Chapter, mas madasig nang mga kampanya batok sa pangurakot karong napamatud-an nang takos diay ang atong sistema sa hustisya pagbilanggo ug pagkonbikto sa usa ka kanhi presidente.

          Sa iyang bahin, si Crisologo Saavedra, ang nagbisto sa dagkong anomaliya sa mga proyekto sa niaging Asean Summit, nitataw nga makumbinser lang ang katawhan sa kamakiangayon sa mga hukmanan kon may makonbikto sang mga alyado ni Pres. Arroyo.  Si Edward Ligas, kanhi komisyonado sa PCUP sa pamunoang Erap, nisugyot nga tinud-on na pagsusi ang mga pasangil sa pagpangawkaw batok nilang Joc-Joc Bolante (fertilizer scam), Mike Arroyo (smuggling), Mikey Arroyo (jueteng), Benjamin Abalos (ZTE) ug lokal nga mga opisyal sama nilang Gobernador Gwen Garcia (CICC) ug kanhi mayor Teddy Ouano ug Mayor Boy Radaza (deco lamps).

-o0o-

          Si Pelaez nipasangil nga nanghasi na si Radaza batok niya ug kaubanan.  Apan di ni makapabugnaw sa ilang pagsusi sa mga transaksiyon ni Radaza ug ubang opisyal.   Masaligon siyang tungod sa ilang panaghugpong di nang kasayun-sayon si Radaza pag-apiki nila.

          Si Saavedra niangkon nga ang lapad nga suporta sa mga Sugbuanon maoy nakapadasig niya pagbisto sa kahiwian sa higante niyang mga kaatbang.  Samtang si Boholst, nga mao say Mandaue City administrator, nipasalig nga ipatigbabaw nilang kaligdong sa mga transaksiyon bahala nag mosangpot sa kapildehan sa piniliay sa 2010.

-o0o-

          Si Estrada nipasabot nga ang nahitabo ni Erap mao say nahitabo sa katawhan.  Kinsa iyang gihulagway nga nakonbikto sab sa tumang kakabos tungod sa ilang pagpasagad pagpili ug pagpabaya sa kahiwian sa ilang mga lider.

          Samtang si Ligas niingon nga lisod kumbinsihon ang masa sa kaligdong sa sistema kay nagpabilin silang kabos bisan kinsay nagtungkawo sa gahom.  Labi nang pipila sa nangampanya batok sa pangurakot nakapanuburno sab sa nangagi nilang mga transaksiyon.   [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for September 14, 2007

       BAHA UG LAMOK

Ang duha ka sunudsunod nga basa nga mga adlaw sa Sugbo nagpahinumdom nato nga ang pag-awas sa mga sapa  matag higayon nga mobunok ang uwan nagpabiling dakong hulga sa mga Sugbuanon.  Ang kainutil sa lokal ug nasudnong mga opisyal pagsulbad sa suliran gitabonan sa ilang lusot nga tagsa ra tang mahiagom og mga uwan nga talagsaon ang gikusgon.  Bahala na kon matag tuig na tang makasugat og uwan nga talagsaon ang gikusgon ug nga matag higayon may mabanlas nga kabalayan, may mangaguba nga kabtangan ug may makalas nga mga kinabuhi.

Lain nilang lusot mao ang pagpasangil sa mga molupyo nga mao ra say hinungdan sa baha tungod sa pataka lang nga paglabay sa ilang basura.  Bahala na kon ang kagamhanan maoy napakyas sa pagbadlong sa pipila nga hugawan aron pagpanalipod sa kinabag-an nga nagbinuotan.

-o0o-

        Matag banlas sa makalilisang nga baha, ang kinaham nga pagarpar sa mga politiko mao dayon ang pagsaad nga hawanan nang mga sapa gikan sa mga molupyo.  Aron nga di maalihan ang tubig ug, labaw sa tanan, di mameligro ang mga hingtungdan.  Apan pila na lang ka katuigan ang nangligid, ang pasalig nagpabiling wa matuman:

·         Ang lokal nga mga opisyal, sa mga dakbayan, kalungsoran ug kabaranggayan, pulos way kaisog sa pagpugos sa pagpabakwet sa mga molupyo nga gitan-aw isip mga botante inay mga pamilya nga luwasunon gikan sa katalagman; ug

·         Bisan pa og kunsaran sila og political will, hunahuna lang gihapoy magdako kay hangtod karon wa pa man silang kakita og tarung nga relocation site alang sa kaliboan ka mga pamilya nga maapektahan.

-o0o-

        Bisan sa sublisubli nga pasidaan sa DOH nga mograbe pang dengue kay tinguwan pang umaabot nga mga buwan, ang atong lokal nga mga opisyal padayong natarantar sa kalit nga paglayat sa gidaghanon sa ilang mga molupyo nga na-ospital ug nangamatay sa sakit.  Sama sa naandan, naghuwat silang kilatan una nanguros.  Maong ang ilang tubag sa katalagman, sama sa naandan, wa sab magkadimao.

        Ang kinaham dayon nilang tubag sa dengue mao ang fogging operations.  Bisan gitambagan na nga di ni epektibo kay ang mga lamok nga may dengue igo lang mamalhin sa kasilinganang mga dapit aron paglikay sa aso.  May sukaranan ang pagduda nga dagkong komisyon maoy nakaaghat sa lokal nga mga opisyal pagpamugos ning binuang nga kalihokan.

-o0o-

        Si Barangay Kapitan Dodong Cabangca sa Bulacao, Cebu City, nga usa sa giilang dengue hotspots, nagpakitambag sa City Health unsay iyang buhaton.  Matod ni Cabangca gipapalit siya og kemikal nga i-spray batok sa mga lamok nga manglupad.

        Ang kemikal, matod ni Cabangca, di luwas alang sa tawo busa di magamit sud sa bay.  Angayng pahinumdoman si Cabangca ug ubang opisyal sa barangay nga wa pay na-imbentong kemikal nga makaapas sa mga lamok nga manglupad.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for September 13, 2007

          SILOT NI ERAP

 

          Sa di pa modugo ang imong kasingkasing alang sa 70 anyos ug gihulagway nga nagbinuotan nang kanhi presidente Joseph Estrada nga mabilanggo sa tibuok kinabuhi (30-40 ka tuig, bahala na kon iapil pag-ihap sa unom ka tuig nga pagkatanggong ang morang bakasyon nga pagpuyo sa iyang rest house sa Tanay, Rizal), suhira ang mga pasangil batok niya:   Nakakawat siyag kapin sa P4 bilyones sa tulo ka tuig nga pagtungkawo sa Malakanyang.

          Ang labing lig-ong panagang sa iyang mga abogado wa hingpit mohimakak sa krimen:   Ang gihilabtan ni Erap kuwarta sa jueteng di sa gobyerno; si Chavit Singson di si Erap ang nidawat sa jueteng money; ug si Jaime Dichavez di si Erap ang nidawat sa komisyon sa halin sa shares sa Belle Corp.

-o0o-

          Angay ba kang moingon nga mirisi ni Erap?   Naa ra nimo.  Imo bang batasan ang pagtunglo sa makasasala?  O tahud ka ba sa pagtulon-an sa simbahan nga tungluhon ang sala apan higugmaon ang makasasala?

          Nagbayad na si Erap sa tanan niyang binuhatan----gikan sa pagpakauwaw sa iyang mga ginikanan ug tulonghaan ngadto sa pagpatuyang sa way kinutoban niyang mga bisyo sa pagpangabit, pagsugal ug paghuboghubog.   Apan di mapapas sa iyang mga atraso ang way kinutoban nga kalingawan ug kadasig nga nahatag sa labing maayo niyang mga pelikula ug ang di malalis niyang paghikap sa kinabuhi sa labing kabos nga maoy kinabag-an sa katawhan.

          Apan nganong wa may nagpiyesta sa pagka-konbikto ni Erap?   Nganong mora mang nadat-ogan sa ilang tanlag bisan ang mga bangis nga nanggukod niya?

-o0o-

          Kay si Erap wa mag-inusara sa pagpahimus sa katungdanan.   Siya pa lang tingali labing dako nga nasakpan.  O siya lay nagpakauwaw bisan daghang nagtan-aw.  Busa ang tibuok nasud ug tanang mabuot nga katawhan angayng magbangotan alang sa mas dakong katigayonan nga gikawat samtang way nagtan-aw ug alang sa mas dagkong kawatan nga nagpabiling gawasnon kay ang mga makabadlong ug makasilot unta nila nilingiw, nitalaw ug nagpabaya.

          Nahusay nang pasangil nga kapin sa P4 bilyones ang gikawat ni Jose Velarde.   Kanus-a pa man tinud-on pagsusi ang mas dakong kawat nga gipasangil batok nilang Jose Pidal, Ma'am ni Garci, Nani Perez, Joc-Joc Bolante, Benjamin Abalos ug daghan pang uban?

-o0o-

          Ang gipaabot nga tulo ngadto sa upat ka takna nga pagbasa sa gatosan ka pahina nga hukom sa Sandiganbayan nalaktod.   Tungod sa pag-apura sa mga abogado ni Erap, wa kaabot og lima ka gutlo ang pagbasa sa hukom ug wa kaabot og tunga sa takna ang kinatibuk-ang kalihokan.

          Lalisunon pa kon na-influencia ba sa Malakanyang ang Sandiganbayan.   Apan may timaan di lunlon balaod ang ilang gitan-aw:  Human sila hagita ni Erap pagbalhog niya sa Munti sama sa ubang konbiktado, nimando ang mga maghuhukom nga ibalik siya sa hayahay nga Tanay.   [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

I have a new Yahoo! Mail address

	I have a brand-spanking-new Yahoo! Mail address.  Hello, I have switched my e-mail address from leolastimosa@gmail.com to le0lastim0sa@yahoo.com. Please be sure to update your address book and send messages to my new Yahoo! Mail address from now on. Thank You! le0lastim0sa@yahoo.com Interested too? Go check out Yahoo! Mail

Please do not reply to this message. To learn more about Yahoo!'s use of personal information, including the use of web beacons in HTML-based email, please read our Privacy Policy. Yahoo! Mail is located at 701 First Avenue, Sunnyvale, CA 94089.

Arangkada for September 12, 2007

          KADAOGAN SA KATAWHAN

 

          Salamat sa pagpatigbabaw sa Korte Suprema sa katungod sa publiko pagpakisayod, ang katawhan makasaksi ug makabati sa hukom sa Sandiganbayan sad-an ba o dili si kanhi presidente Joseph Estrada.   Bisan kon ang kawani ra sa Sandigan nga magbasa sa hukom ang ipakita sa usa lang ka kamera sa labawng hukmanan, nga sa ato pa di mahimong kuhaan og hulagway silang Estrada ug ubang mga sinumbong, ang mga mga abogado sa depensa ug prosekusyon, ug mga maghuhukom, hatagan og higayon ang tanang sibyaanan sa radyo ug telebisyon pagkuha sa audio ug video feed.

          Ang pagbaraw sa Korte Suprema sa kadudahang tinguha sa Sandiganbayan ug Malakanyang pagpig-ot sa mga sakop sa media kadaogan di lang sa KBP nga maoy nipasaka sa petisyon kon dili, ug labi na gyod, sa kagawasan sa media pagsibya ug pagsangyaw sa mahinungdanong mga panghitabo nga may labot ang lungsod.

                   -o0o-

          Kon napatigbabaw pang pagdili sa Sandiganbayan sa live coverage, mosamot unta ang tensiyon nga maoy gitinguha nilang pugngan, ug mahimong moulbo pa gani hinuon ang kaguliyang nga gusto nilang likayan, kay mohabol man sa tibuok nasud ug katawhan ang labihang kalibog:

·        Ang mga loyalista ni Erap ug ang mga turutot sa palasyo makapatuyang sa paglawog sa nagduhiraw nga katawhan sa mga kasayuran nga gitumong pagpalambo sa nagkasungi nilang mga kawsa;

·        Inay makakita ug makabati sa kinatibuk-ang asoy sa mga ebidensiya ug mga testimoniya batok ug pabor ni Erap ug mga sukaranan sa mga maghuhukom, ang katawhan nga nabuak-buak nang daan mahimong moulbo gyod hinuon kon igo na lang makabati sa hukom nga guilty o not guilty; ug

·        Samtang ang pagpakita ug pagpabati sa kamatuoran mahimong makapaukyab, ang ngitngit nga katuigan sa balaod militar ni Marcos nagtudlo nato nga ang pagsalimbong sa kamatuoran tino nga makapabaga ug makapaulbo sa kasuko sa gihikawan nga katawhan.

                  -o0o-

         Hukman si Estrada sa mga kasong plunder, perjury ug ilegal nga paggamit og alyas.   Ang P4 bilyones nga plunder naglakip sa: 

·        Pagdawat og P545 milyones gikan sa jueteng;

·        Pagkawkaw sa P130 milyones nga buhis sa tabako;

·        Pagbolsa sa P190 milyones nga komisyon sa pagbaligya sa shares sa Belle Corp.; ug

·        Pagtigom og P3.2 bilyones sa Jose Velarde account.

         Gawas ni Estrada, hukman sab silang Senador Jinggoy Estrada, Atong Ang, Edward Serapio, Yolanda Ricaforte, Alma Alfaro, Eleuterio Tan Uy, Delia Rajas ug Jaime Dichaves.

                  -o0o-

         Karon pa lang, may mga lusot nang gihanig ang Malakanyang kon makonbikto si Estrada:   Hatagan siyag pardon; o konbiktuhon sa mas gamayng kaso tukma sa unom ka tuig na niyang pagkabilanggo.

         Apan ang kahadlok ni Pres. Arroyo sa pag-alsa sa masa gitugbangan sa kabalaka nga ang gawasnong Estrada padayong makatay-og sa iyang pamunoan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for September 11, 2007

                   HULGA SA KAGUTOM

 

          Ang labing higpit nga kaaway ni Pres. Arroyo di si kanhi presidente Joseph Estrada.  Kon dili ang nagkalawom nga kagutom.  Ug nagkalapad nga katimawa.   Sa kinabag-an sa katawhan nga wa pang katilaw, ug naglaway lang, sa ekonomikanhong kalamboan nga iyang gipagawal.

          Si Filomeno Lim, presidente sa Filipino-Chines Chamber of Commerce and Industry, nangagpas nga mahimong mas sayon ang kahimtang sa katawhan ubos sa pamunoan ni Estrada.   Mahimo sang nabatyagan nila nga mas matinud-anon si Estrada kay ni Arroyo sa pagtubag ug pagtagbaw sa labing batakan nilang panginahanglan.  Sa iyang pagtambong sa Kulokabildo.Com sa DYAB Abante Bisaya nga gipahigayon sa Ayala Entertainment Center, si Lim nipasabot nga mas mahinungdanon alang sa katawhan ang tinuoray nilang kahimtang kay sa mga pasangil sa pangurakot batok ni Estrada.

-o0o-

          Ang baruganan ni Lim gidasonan ni Ekonomista Alejandro Lichauco.   Kinsa nitug-an sa Agence France Presse nga ang posibleng pagka-konbikto ni Estrada mahimong bulkan nga molamoy sa pamunoang Arroyo.  Matod ni Lichauco tungod sa kapakyas ni Arroyo paghaw-as nila sa kalisod nakumbinsir ang kinabag-an nga si Estrada lang maoy ilang paglaom sa paglambo.

          Silang Lim ug ubang dinapit sa Kulokabildo---silang PCCI Gov. Robert Go, kanhi IBP Cebu City Pres. Democrito Barcenas, Lapulapu City Police Director Louie Oppus, Bayan Muna Coordinator Armand Perez ug kanhi PCUP Commissioner Edward Ligas---nagkauyon hinuon nga way mga tilimad-on nga may igo pang gidaghanon ni kasuko ang mga dumadapig ni Estrada nga moalsa kon makonbikto siya.   Nitataw pa gani si Lim nga mas maalarma ang mga turista ug mga magpapatigayon sa pagpakatap og 6,000 ka mga polis ug mga sundawo sa palibot sa Sandiganbayan kay sa nag-ung-ong nga mga protesta.

          Apan si Lichauco nipasidaan nga ang kagutom nakatino sa rebelyon sa mga kabos.   Ug ang pagka-konbikto ni Estrada mahimong makapatulin ini.

-o0o-

          Si Barcenas nabalaka nga ang bisan unsang hukom sa kaso ni Estrada mamantsahan sa pagkahigot sa Sandiganbayan sa pagpatigbabaw sa Korte Suprema sa legalidad sa pagpuli ni Arroyo sa Malakanyang.   Nitataw si Barcenas nga gawas sa nagtungkawo nga higanteng influencia ni Arroyo, ang mga maghuhukom nag-atubang sa hudlat nga kon absuweltuhon si Estrada makuwestiyon nang pagtangtang niya sa gahom.

          Si Perez nipasabot nga bisan usa sila sa nikihag plunder ni Estrada nabalaka ang Bayan Muna nga di makiangayon ang husay sa iyang kaso.   Si Ligas nangagpas nga makonbikto si Estrada sa perjury apan maabsuweldo sa plunder.  Si Go sa iyang bahin masaligon nga mapamatud-an ra sa katawhan nga tinuoray ang paglambo sa ekonomiya apan wa lang dayon mabatyagi sa kinabag-an.   Si Oppus nihimakak nga overacting rang pangandam sa militar ug kapolisan kay di lang sila gusto nga maapsan sa mga panghitabo inigpakanaog na sa hukom sa Sandiganbayan.   [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for September 10, 2007

       PAGSULBONG SA FRATS  

 

       Nisulbong pag-ayo ang duguong mga insidente sa fraternities sa Sugbo ug ubang bahin sa nasud dihang gihimong optional sa scouting sa elementarya ug military training sa high school ug kolehiyo.  Mao ni ang paniid ni Lapulapu City Police Director Louie Oppus atol sa iyang pagtambong sa Kapamilya Media Forum sa DYAB Abante Bisaya ug Sky Cable nga gipahigayon sa SM City Entertainment Plaza.  Gidasonan siya ni Dr. Josefino Ronquillo sa CHED 7.

        Matod nilang Oppus ug Ronquillo lahi nang lihok sa mga tinun-an sukad nga di na compulsory ang scouting, CMT ug ROTC nga pulos nagpahimug-at sa disiplina.  Nahadlok sila nga ang dakong haw-ang nga namugna maoy gitapakan sa iresponsableng fraternities kansang katuyoan mao ang panglawgaw di ang pagtampo sa paglambo sa personalidad sa ilang mga sakop.

-o0o-

        Ang Dakbayan sa Mandaue maoy labing daghan og kaguliyang nga naglambigit sa fraternities sukad sa Enero ning tuiga.  Duna silay 20 kon itandi sa 18 sa Dakbayan sa Sugbo.  Ang Opon duna lay usa.  Ang kapolisan sa Sugbo ug Mandaue niangkon nga lisod sulbaron ang mga kaso sa frats tungod sa pagtak-om sa ilang mga sakop, maong nidangop sila sa ubang mga saksi ug mga sirkumstansiya.

        Si Cebu City Police Director Patrocinio Comendador nitataw nga di makaayo ang pag-ban sa tanang frats.  Gawas nga imposibleng mapatuman ang ban, nakakita siya sa kamahinungdanon sa paglambigit sa mga tinun-an sa mapuslanong mga kalihokan aron nga makalingkawas sila gikan sa galgal sa pipila ka fratmen nga utok-pulbora.  Silang Oppus ug Mandaue City Police Deputy Director Emmanuel Ughoc nipasabot sa kamahinungdanon sa tulo ka P's (proactive, preventive ug preemptive) pagbadlong sa hazing ug ubang kalapasan sa frats.

        Laing mga dinapit sa media forum, silang Tisa Barangay Capt. Eduardo Cabulao sa PTCA ug Dr. Marcial Degamo sa DepEd, nitambag sa mga ginikanan pakigtambayayong sa mga eskuylahan pagsubay sa kalihokan sa ilang mga anak.

-o0o-

        Ang labing lig-ong argumento batok sa balaodnon ni Senador Miriam Defensor Santiago pagpapas sa tanang frats ug sororities mao ang di malalis nga kamatuoran nga maihap lang sa tudlo ang nagpabadlong sa gatosan ka kahugpongan sa Sugbo ug tibuok nasud.  Samang argumento di hinuon mahimong gamiton ni Santiago pagpanalipod sa duha ka bay balaoranan sa Kongreso tungod sa way kinutoban nilang mga eskandalo.

        Usa sa sulundong frats mao ang Lex Cervus sa USJR College of Law.  Ilang presidente nga si Franklin Dungog nipahibawo nga ang ilang initiation wa maglakip sa hazing kon dili lunlon lang pagsuway unsay nakat-onan sa ilang mga sakop labot sa mga balaod sa nasud.  Ang ilang kalihokan wa maglakip sa pakig-engkuwentro sa ilang karibal nga frats kon dili naglambigit hinuon sa paglusad ug free legal services alang sa kabos nga mga molupyo sa hilit nga kalungsoran sa Sugbo.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for September 9, 2007

          SUKOL NI GWEN

 

          Kon nagtuo si Gobernador Gwen Garcia nga nagkurog nang mga magsisibya sa Sugbo tungod sa iyang pagkiha sa pipila nila, nasayop siya.  Nakaseguro kon may nakasulti na niya sa mga pasundayag sa nagkalainlaing news organizations atol sa News and Public Affairs Night niadtong Biyernes sa gabii sa Baseline Restaurant sa nagpadayong kasaulogan sa KBP Cebu Broadcasters Month sa tanang lokal nga  TV ug radio stations nga sakop sa KBP.

          Si Garcia ang sentro sa kasagaran sa mga pasundayag.    Gipasundayag nila ang iyang kamaginukdanon sa mga nanaway sa iyang mga transaksiyon ug ang kamahiligon niyang mosalida atubangan sa mga kamera.  Ang mga pasundayag maoy pahinumdom ni Garcia nga ang pagduko sa kadagkoan sa KBP nga iyang gisabonan og kasaba sud sa iyang buhatan, pila na ka buwan ang nilabay, di timaan sa pagtalaw kon dili sugo lang sa maayong pamatasan.

-o0o-

          Matag higayon nga dunay dagkong kalihokan sa CICC, bahaan ko sa mga tawag ug text messages sa Sugbuanong mga magbubuhis nga nangreklamo sa nangliki nang mga bungbong ug kisame ug nangaguba nang gripo ug pultahan sa mga pansayan.  Pulos sila naglisod pagtuo sa kagusbat na sa walo pa lang ka buwan nga building.  Mas sibaw ang ilang kahibung giunsa pag-abot og P1 bilyon ang gasto pagtukod sa CICC.

          Ambot tungod ba sa mga kasong gipasaka ni Garcia batok nako, o wa lang silay kaing kapahungawan, ako maoy nahimong imbudo sa tanang mga pagsaway sa paboritong proyekto sa gobernadora.  Bisan ang mga suod ni Garcia nihunghong nga bisan unsaon og tuali di gyod world class ang building ug mora nang 10 anyos ang gidak-on ug gidaghanon sa mga liki ug mga guba.

          Masulub-on kong mopahibawo ninyo nga di gihapon ko gawasnon nga makasud sa CICC.  Sa bugtong higayon nga nakasud ko niadtong Mayo, gigiyahan mi sa pipila lang ka kuwarto ug di gawasnong makalibot sa giingong mas gubaon nga mga bahin.

-o0o-

          Pila na ba gyod ang kinatibuk-ang gasto sa CICC?  Kanus-a man dutlan sa kaikog si Garcia sa dugay na kaayong pangilaba sa tinuod nga mga tag-iya sa kuwarta nga way pupanagana niyang gigasto sa kontrobersiyal nga proyekto?

          Nahadlok ko nga kon padayong magpaabot, mas una pang maputi ang uwak.  Kay ang mga ahensiya nga atong gisaligan nga mosusi sa transaksiyon wa maggunok:  Ang Cebu Provincial Board labaw pang rubber stamp kay sa Cebu City Council; ang COA nagpangikog kay tingalig gukdon sab sama sa auditors sa GSIS; ug ang Visayas Ombudsman wa pa huwasi sa kahadlok human banghagi ni Garcia ug gipasanginlan nga nagpagamit sa iyang mga kaatbang sa politika.

          Busa kitang mga magbubuhis mao nay angayan nga molihok,  maghiusa sa pagbarug ug pagpanalipod sa atong katungod sa pagpakisayod.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for September 8, 2007

P1B nang CICC?

Uban sa dugang P100 milyones nga gahin sa Cebu Provincial Board, ang kinatibuk-ang gasto sa pagtukod sa CICC mahimong mokapin na sa P1 bilyon. Wa hinuoy apelyido ang bag-ong kuwarta nga, bisan sa sibaw nga mga pasangil sa overpricing ug ubang anomaliya, gipasar sa board members sa usa lang ka pamilok. Way katin-awan nga nadawat ang Sugbuanong mga magbubuhis, ang tinuod nga mga tag-iya sa kuwarta, asa gamiton ang pundo:

• Pagpatuman ba sa dugay nang giwarawara nga reconfiguration sa CICC aron maggamit sa mas dagkong trade exhibits; o

• Pagbayad ba sa nangaging mga gasto sa CICC nga hangtod karon, ambot unsay hinungdan, wa pa gyod hingpit nga angkona sa kadagkoan sa Kapitolyo.

-o0o-

Samtang di nang kapangangkon nga ang CICC maoy labing barato nga world class nga convention center, gani maglisod na man pagbakwi sa panganti nga di niya tugotan nga moabot ang gasto og P800 milyones, nga iyang gihulagway nga makahahadlok o makalilisang, si Gobernador Gwen Garcia dunay mas dakong gimbuhaton: Ang pagpakita ngadto sa mga Sugbuanon, nga maoy tinuorayng mga hawod sa Sugbo, sa dugay na nilang gipangita nga mga dokumento sa pagtukod sa CICC.

Human sa iyang pangangkon nga kapin ra sa P500 milyones ang gasto sa CICC, nga giangkon na karon sa ubang mga tagduma sa lalawigan nga di maoy kinatibuk-ang gasto, si Garcia wa magtagad pagpasabot sa mga Sugbuanon nganong sayop ang iyang gihatag nga kasayuran. Labaw nang wa maggunok pagpakita sa mga dokumento sa pagsubasta sa nagkalainlaing mga transaksiyon sa CICC.

-o0o-

Karon ang ika-218 ka adlaw sa kapakyas ni Garcia pagpakita sa mga dokumento sa CICC. Lisod sabton nganong naabtan siya ning gidugayona sa pagtahud sa batakang katungod sa katawhan pagpakisayod sa mga transaksiyon nga iyang gisudlan---nga gipatigbabaw ug gipanalipdan sa 1987 Constitution ug sa Code of Conduct and Ethical Standards of Public Officials and Employees.

Kon wa siyay gitagoan, unsa may iyang gilangayan? Kon wa siya magtago sa kangitngit, nganong mahadlok man siya sa kahayag? Kon wa siyay nalapas nga mga lagda, nganong gipaantos man niyang mga magbubuhis nga siyam-siyaman og pinaabot?

-o0o-

Ang cluster head sa COA 7, Delfin Aguilar, gikutlo ni Crisologo Saavedra nga nagkanayon nga wa pa ihatag ni Garcia nila ang tanang mga dokumento sa CICC. Mao ni hinungdan nga ang nasuhid sa ilang auditors mao ra ang P7.9 milyones nga gasto, nga 15% ra sa kinatibuk-ang proyekto.

Ang Visayas Ombudsman nasakpang nagyaka lang sa mga pasangil sa kahiwian sa CICC sud na karon sa pipila ka buwan. Inay gamiton ang ilang gahom pagpugos ni Garcia pagtahan sa mga dokumento, si Ombudsman Director Virginia Palanca-Santiago igo lang nangayo sa kuwangan nga papeles sa COA 7. [30] leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for September 7, 2007

          TINDERA SA BUGAS

 

          Kon ang tindera og bugas magpautang sa iyang baligya ug di siya bayran sa gikasabotan nga panahon, daghan siya og kapilian:   Mahimo niyang tultulon ug paninglan ang nakautang, mahimong hatagan og laing lugway, mahimo niyang yawyawan ug awayon, mahimo niyang ikiha, o mahimo niyang kalimtan na lang.   Ang tindera, bisan sa kaubos sa iyang edukasyon, bisan wa siyang kataak og kolehiyo, nahibawo sa labing dakong risgo sa iyang pagpautang----nga matabla ang iyang puhonan.

          Ang mas dagkong mga magpapatigayon dunay mas dakong kahigayonan sa pagpanalipod sa ilang puhonan.  Mahimo nilang papirmahon og kontrata ang mangutang, o pangayoan og collateral, o i-blacklist aron nga di nang kapangutang sa ilang kaubanang mas dagko pang mga magpapatigayon, o magpalaban sa hingtungdang mga ahensiya sa kagamhanan aron lang mapugos ang may atraso nila sa pagbayad.

                   -o0o-

          Mahimo gani nilang yatakan ang mga balaod.   Ug kon badlungon sa ilang kalapasan, mahimo nilang hudlaton ang kagamhanan ug ang kinabag-an sa katawhan.

          Nga maoy gihimo sa mga tag-iya sa pribadong mga tambalanan.  Sud na karon sa daghang katuigan, gitanggong ang ilang mga pasyente nga way ikabayad.  Naneguro ang mga tambalanan nga mabayran, bahala na kon nisamot kalisod ang kahimtang sa kabos nilang mga pasyente, kay nisamot pagburot ang ilang bayranan ug busa nisamot pagtidlom ang ilang kahigayonan nga makabayad.

          Ug karon nga sa kataposan na-eskandalo na pag-ayo ang pipila ka nagpakabana nga mga opisyal sa kagamhanan, nga igong nakapalihok nila pagbadlong sa nangalisbo nga kahiwian, ang mga tambalanan nanghudlat dayon nga di na manawat og mga pasyente kon di bakwion ang balaod nga nagdili nila pagtanggong sa mga utangan.

                   -o0o-

          Lahi sa tindera og bugas, gusto sa pribadong mga tambalanan nga ang kagamhanan maoy maningil sa mga utangan nila.  Lahi sa tindera nga nidawat sa risgo nga daganan sa mga utangan, ang mga tambalanan nagpatuyang sa nag-aliwaros nilang tinguha nga lunlon ginansiya ray makuha sa ilang patigayon.

          Ug lahi sa tindera nga nagpakahilom pag-ihap sa iyang alkanse, ang mga tambalanan nagpapating pa sa pagpangayo og kuwarta sa kagamhanan nga ma-una-una nila pagkolekta samtang wa pang kabayad ang mga pasyente.

                   -o0o-

          Sakto si Senadora Pia Cayetano.   Di makiangayon nga ihan-ok sa pribadong mga tambalanan ang tanan nilang suliran ngadto lang sa duha ka pahina nga balaod.  Wa niya isulti, apan di sab angayng mangiyugpos ang kagamhanan pag-ulog-ulog sa ilang kaugalingon nga maatiman nang kahimsog sa katawhan karon nga di na katanggong nila ang mga tambalanan.

          Ang pait nga kamatuoran mao nga napakyas ang kagamhanan paghatag sa batakang panginahanglan sa panglawas sa kinabag-an sa iyang katawhan.   Ang pribado nga mga tambalanan mao lay usa sa nahan-okan sa maong pagpabaya.  Nga inay motabang, niapil hinuon pagpahimus sa mga napasagdan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for September 6, 2007

          SSS UG GSIS

 

          Ang kadagkoan sa GSIS isog nga nipasidaan nga ilang gukdon aron masilotan ang mga tawo nga padayong nikobra sa pension sa ilang mga sakop nga dugay nang nangamatay.   Makiangayon lang nga ila ning tinud-on.  Apan ang kalamposan sa pekeng pensioners pag-ilad sa GSIS sud sa daghang katuigan di maayong tilimad-on sa katakos sa ahensiya pagpanalipod sa interes sa iyang mga sakop.

          Sa pikas nga bahin, unsa man ang silot sa kadagkoan sa GSIS nga nagbuut-buot pagdeklarar nga patay na ang ilang pensioners nga dako pang buhi ug sa way daghang pakisusi nikanselar sa ilang pension?   Di kay kana ra.  Dihang gitawag ang ilang atensiyon sa dakong kasaypanan, ang GSIS nagdumili pagpangayo og pasaylo ug nidugang og paantos sa nasad-ang pensioners nga gipapaabot og laing pipila ka buwan una nakadawat pagbalik sa ilang pension.

                   -o0o-

          Ang sibaw nga mga reklamo batok sa GSIS mas lanog nga paminawon atubangan sa makapatagbaw nga pangalagad sa SSS.  May sukaranan ang mga kawani ug mga retirado sa kagamhanan, nga maoy mga sakop sa GSIS, sa ilang katugbang nga mga kawani ug mga retirado sa pribadong mga kompaniya, nga maoy mga sakop sa SSS.

          Kay samtang nangadlawon pagpila ang mga sakop sa GSIS alang sa ilang mga pension ug ubang mga benepisyo nga nalangay o nawagtang gyod nga way klarong katin-awan, ang mga sakop sa SSS gipasalamatan ug gipasidunggan tungod sa dako nilang tampo pagpalambo sa pundo atol sa ika-50 nga sumad sa pagkatukod sa ahensiya.   Samtang di sab hingpit nga natagbaw ang mga sakop sa SSS, ang ilang gidak-on ug gidaghanon sa ilang mga reklamo wa ra sa kumingking sa yangungo sa mga sakop sa GSIS.

                   -o0o-

          Di kapugong ang mga sakop sa duha ka ahensiya pagtandi sa ilang mga tagduma:   Si Winston Garcia, presidente ug general manager sa GSIS, nga nangangkong maoy nanimon sa ahensiya sa hingpit nga kalamboan; ug si Corazon dela Paz, chief executive officer sa SSS, nga nangayo sa pagsabot sa mga sakop sa pagkaapiki sa ahensiya tungod sa kasaypanan sa nangaging mga tagduma.

          Si Garcia human nangangkon nga adunahan na kasyo ang GSIS nakahatag lang og 3% nga usbaw sa pension sa mga sakop.  Samtang si dela Paz nga hilom nga naningkamot paglugway sa lahutay sa pundo sa SSS nakahatag og 10% nga usbaw sa pension sud na karon sa duha ka sunud-sunod nga tuig.

                   -o0o-

          Laing kalainan sa duha ka ahensiya:  Samtang bukas ang SSS nga nitubag sa tanang pangutana sa iyang mga sakop, ang GSIS modayon og pasangil nga gisabotahe sa mga kawani ang way kahumanan nilang computerization.

          Samtang si dela Paz nidasig sa iyang mga sakop pagsugyot og mga paagi pagpalambo sa ilang serbisyo, si Garcia nikiha sa COA auditors nga nangahas pagbaraw sa pipila niya ka transaksiyon.   [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for September 5, 2007

          SADISTA ANG GSIS?

 

          Kon nituo ka sa pasalig sa GSIS nga nilambo nang ilang pangalagad tungod sa ilang computerization ug modernisasyon, basaha ni ug hilak:   Si Lilia Teves, nga nireklamo sa nalangay niyang pension, gitawgan sa GSIS sa telepono ug gipaadto sa ilang buhatan.   Nagdali-dali intawon si Teves sa pagtuo nga makobra nang iyang pension.  Apan pag-abot niya sa Leon Kilat, igo lang giingnan nga ang ulohang buhatan ray makalibkas sa pagkasuspenso sa iyang pension ug nga absent ang kawani nga makatabang niya pagkontak sa Manila.

          Nganong gihasol pa man si Teves pagpa-adto sa ilang buhatan nga inutil man diay sila pagsulbad sa iyang suliran?   Nganong wa na man lang sultihi sa telepono nga absent ang kawani nga makatabang unta niya?  Lain ning tilimad-on sa kaubos sa pagtan-aw sa GSIS sa ilang mga sakop.

                   -o0o-

          Ang pagtingog ni Teves sa Arangkada sa DYAB Abante Bisaya nakapabaha sa mga reklamo sa mga sakop sa GSIS.   Labihang daghana gyod diay nga wa matagbaw sa pangalagad sa ahensiya apan niluom lang.  Hilom nga naglaom nga ang pagpakabana sa pipila, sama ni Teves, mapapugwat nilang Winston Garcia ug ubang kadagkoan sa GSIS nga gikinahanglan ang dinaliang kausaban sa sistema aron matuman ang labing batakan nilang katungdanan pagtagbaw sa mga panginahanglan sa ilang mga sakop.

          Nahadlok hinuon kong sadista ang kadagkoan sa GSIS.  Nganong nakaako man paglisud-lisod sa ilang mga sakop, labi na sa mga retirado nga lugos na intawong makalakang?  Di sab kapugngan ang pipila nga nagduda nga tinuyo ang kalangay.   Kay matentalon kaayo ang saad sa dakong tubo sa money market sa pipila ka buwan nga kalangay sa minilyon ka pesos nga mga benepisyo.

                   -o0o-

          Mapaubsanon kong mohagit nilang Garcia ug kaubanan sa pagmatuod nga takos silang modawat sa makalilisang nilang mga suholan ug mga pribilehiyo pinaagi sa pagpangita og mga paagi pagbadlong sa palusot sa pipila ka badlungong mga sakop sa way pag-angin ug pagsilot sa kinabag-an nga nagbinuotan.

          Ang ilang pagpugos sa tanang retirado, apil nang mga masakiton nga maglisod na pagbiyahe, pag-update sa ilang records matag tuig aron nga di putlon ang ilang pension tungod lang sa minaldito sa pipila way kalainan sa inamaw nga pagsunog sa tanang kabalayan aron pagsilot sa pipila ka badlungong mga ilaga.

                   -o0o-

          Si Cordova Mayor Adelino Sitoy, nga natandog nga naminaw ni Teves sa radyo, nitambag sa mga sakop nga naproblema sa GSIS sa pagdangop sa Visayas Ombudsman.   Naglaom si Teves nga atimanon siya nilang Ombudsman Director Virginia Palanca-Santiago ug kaubanan.

          Nitataw si Teves nga ang Labawng Makagagahom nakakita sa inhustisya nga ilang nahiagoman.   Gihangad na lang niya sa langit ang pait nga bawos sa nasudnong kagamhanan sa iyang 33 ka tuig nga pag-serbisyo isip magtutudlo.  [30]   leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for September 4, 2007

          SILOT SA GSIS

 

          Si Lilia Teves, nga niretiro na pila ka tuig ang nilabay human sa 33 ka tuig nga pagtudlo sa nagkalainlaing eskuylahang publiko dinhi sa Dakbayan sa Sugbo, maoy usa sa labing suhito sa mga lagda sa GSIS.   Tungod sa iyang kakugihan ug kamaayong manulti, siyay gipalihug sa iyang kaubanan pagsusi sa ilang pension ug ubang mga benepisyo.  Kasagaran sa mga namalihug niya masakiton na, ang uban gani naglubog na lang sa banig.  Salamat sa iyang kanunayng pagyampungad sa GSIS, naatiman ni Teves ang tanan nilang hangyo.

          Wa magdahom si Teves nga siya na sab diay ang sunod nga mabiktima sa lisod sabton nga sistema ug burukrasya sa GSIS.  Wa magpaabot nga iyang pension maoy sunod masangit ug nga siya na say magkara-kara pagpangita og kadangpan nga makatabang niya.

                   -o0o-

          Nahibawo si Teves sa lagda sa GSIS nga kinahanglang i-update nilang mga retirado ang ilang rekord matag tuig aron nga di maputol ang pagdawat sa ilang pension.  Panginahanglan ni nga giisip sa kadagkoan sa GSIS nga mahinungdanon pagtino nga buhi pa ang pensioners ug nga di ang maru nilang kaparyentihan mao nay nagpahimus sa ilang mga benepisyo.   Apan alang sa luyahon ug masakiton nang mga retirado, dako ning insulto ug di makiangayong silot.   Tungod sa kapakyas sa GSIS pagbadlong sa palusot sa pipila, ang kinabag-an nga nagbinuotan maoy gipahimungtan.

          Nahibawo sab si Teves sa laing lagda nga kinahanglang i-update ang iyang rekord duha ka buwan sa di pang iyang birthday niadtong Hulyo.  Maong sa matag Lunes sa Mayo ug Hunyo, nagsige na siyag apura sa lokal nga buhatan sa GSIS pag-update sa iyang rekord.  Apan sa matag higayon giingnan siya nga pabalikon lang sa iyang birthday.

                   -o0o-

          Sa niaging semana, nabawo si Teves sa iyang e-Card Plus.   Tulo ka adlaw nang nagbalikbalik sa nagkalainlaing ATM machines, wa igkitang iyang pension sa Septiyembre.  Napudpod ang iyang tudlo og tinawag sa mga telepono sa GSIS apan way nadawat nga katin-awan.   Natino ni namo kay nagsige lang tuod og bagting, way nitubag.

          Maayo na lang nakalusot mi sa linya ni GSIS PIO Mitos Galicinao.  Nagduda nga naputol ang pension ni Teves kay wa ma-update ang iyang rekord sa gitakdang panahon, nisaad si Galicinao nga magsusi sa ilang ulohang buhatan.

                   -o0o-

          Ang nahitabo ni Teves kumingking ra sa pag-antos sa ubang mga sakop sa GSIS.   Nga igo lang giulog-ulogan niadto nga kabahin ni sa computerization ug modernisasyon sa ahensiya.  Apan kay nagpadayon pa mang mga bulilyaso hangtod karon, namasangil na sang kadagkoan nga gisabotahe sila sa mga kawani nga di kadawat sa gipasiugdahan kausaban.

          Apan ang rekord sa GSIS nagpakita nga mas daghang mga transaksiyon ang naatiman niadto nga manumano pang sistema.   Panahon na tingaling prangkahan sa kadagkoan sa GSIS ang ilang mga sakop kon hain sila kapusta.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for September 3, 2007

KABILIN NI INDAY NITA

 

Queen City Memorial Gardens --- Samtang nagsuwat ko ini, ubos madag-umon ug kahilakon nga kalangitan, ilang gitunod ang patayng lawas ni Inday Nita Cortes-Daluz sa iyang kataposang pahuwayanan.  Giipon sa mga lubong sa iyang bana, Jose Jr., iyang anak, Jonathan, ug mga ginikanan, Jose ug Rosa.  Pila lang ka lakang gikan sa lubnganan ni Raul Pintoy, ang batang bayani sa duguong pagsung sa Kapitolyo sa Sugbo nga giisip sa mga nanambong sa protesta nga gitambongan ni Inday Nita nga bantayog sa bangis nga diktadura.

Sa mosunod nga mga adlaw, ang lubnganan ni Inday Nita tultulon sa bagang duot sa katawhan kansang mga kinabuhi iyang nahikap ug kansang mga kasingkasing ug panghunahuna iyang nausab.  Ang kabos niyang lubnganan magsilbing bantayog sa higante niyang kabilin sa kalingawan, pag-alagad ug pakigbisog.

-o0o-

Ang dakong haw-ang sa kahidlaw nga namugna sa iyang pagtaliwan natapakan og diyutay sa giingon ni Juliet Banzon, sa iyang panamilit sa haya niadtong Biyernes sa gabii, nga hingpit nang nahanaw ang kasakit ug kabalaka ni Inday Nita, nahibilin mao na lang ang lunlon nga kalipay sa pakighimamat sa Magbubuhat ug sa iyang mga minahal nga nag-una niya.

Apan wa gihapon kapugngi ang hilom nga danguyngoy ug paglugmaw sa mga luha timaan sa way kinutoban nga pagbangotan sa kaparyentihan ug kahigalaan nga nihatod sa iyang patayng lawas dinhi.  Gibahaan ang iyang lungon sa puti nga mga buwak ug yellow ribbons nga nagtimaan sa dakong tampo ni Inday Nita sa makasaysayanong pakigbisog pagbungkag sa diktadura ugpagbanhaw sa kaugalingnan ug demokrasya.

-o0o-

Isip kanhi assemblywoman, si Inday Nita mahimo untang pasidunggan sa hawanan sa Kongreso.  Apan silang Cebu City Councilor Jose Daluz III ug uban niyang mga anak wa na maghasol sa paghangyo.  Nga, atubangan sa mga eskandalo sa House of Reprsentatives karon, di sab angayng ikahangol.

Si Kongresista Raul del Mar nisaad hinuon pag-awhag ni Kongresista Antonio Cuenco nga mopasar sila og resolusyon sa House pagpasidungog sa maayong mga buhat ni Inday Nita ug pagpahasubo sa iyang pamilya.

-o0o-

Ang labing tam-is nga pasidungog alang ni Inday Nita, labaw sa dan dinhi sa dakbayan nga gisaad ni Mayor Tomas Osmena nga nganlan alang niya, mao ang pag-ila sa munisipyo sa Compostela.

Si kanhi-mayor Gilbert Wagas, nga usa sa labing suod ni Inday Nita, niingon nga kaniadto pa untang gipasidunggan ang labing inilang anak sa ilang lungsod.  Sa wa mosidlak ang iyang bituon sa entablado ug radyo, ang batang Nita kinahanglan pang mokatkat sa lubi una makakaon.  Ang iyang paghimuntog sa labing taas nga ang-ang sa media ug kagamhanan maoy kadaogan sa kinabag-an nga wa pa modaog sa mas kutas nga pakigbisog paghaw-as sa ilang kaugalingon gikan sa katimawa.  [30]   leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for September 2, 2007

        Wanted Taxi Driver

 

        Sa tungatunga sa walo ka tuig nga pamunoan ni kanhi US Pres. Bill Clinton, kanus-a baskog pa kaayo ang Amerikanhong ekonomiya, sagad nga makit-an sa mga tindahan ang mga pahibawo nga gawas nga nagkinahanglan silag mga kawani motanyag pa gyod og libreng pinuy-anan ug sakyanan ug ubang mga benepisyo alang sa mga aplikante.   Mao tong higayona nga gihulagway sa mga ekonomista nga makatrabaho si bisan kinsang Amerikanhon nga gustong motrabaho.

        Mao ni nahitabo karon dinhi sa Sugbo.   Apan alang lang sa taxi drivers.  Si bisan kinsang gustong kamaong moda og taxi makatrabaho.  Mas daghan ang taxi units kay sa drivers.   Apan, lahi sa kahimtang sa US niadtong dekada 80, di ni tungod sa gipatuong paglambo sa atong ekonomiya.

-o0o-

        Ang labing dagkong taxi operators sa Sugbo niangkon atol sa Kapamilya Media Forum sa DYAB Abante Bisaya ug Sky Cable, nga gipahigayon matag Biyernes sa buntag sa SM City Entertainment Plaza, niangkon nga gatosan sa ilang units ang nagpahuway sa ilang mga garahe tungod sa kakuwang sa mga drayber.   Wa magnihit ang drivers sa Sugbo.  Apan daghan nila nangita og laing kapanginabuhian tungod sa kagamay ra sa kita sa taxi.

        Kasagaran sa taxi drivers karon sa Sugbo mobiya sa mga adlaw nga gitawag nila og "tingbitay."   Mao ni ang mga adlaw dayong panuweldo sa petsa 15 ug 30.  Pipila nila kasamtangan nga manguma, mamaligya, o mangarga aron may ikapakaon sa pamilya.   Mobalik sila kon tingsuweldo na, kanus-a makaabot na sang mga pasahero sa plitehan sa taxi nga mas taas kay sa P6 nga minimum sa PUJs.

-o0o-

        Usa sa gibasol sa operators sa pait nilang patigayon mao ang naghinobrang gidaghanon sa taxis sa Sugbo karon.  Nga moabot nag 6,000 sa kataposang ihap sa LTFRB.  Apan ang drivers ug operators nagduda nga kapin sa 8,000 ka taxis ang nag-ilog karon sa nihit nga mga pasahero.

        Si LTFRB 7 OIC Rey Elnar nipahibawo nga ila nang gihunong ang gipasiugdahan ni LTFRB 7 Director Jingjing Osmena nga paglegalisar sa kolorum nga taxis aron nga di  na mosamot pagtidlom ang kita sa lehitimong drivers ug operators.

-o0o-

        Ang bugtong konsuylo mao ang LPG.   Matod ni Chiquito Obeso sa Spider Taxi kon wa pang LPG hagbay ra silang nagprotesta pagpasaka sa ilang flag down rate gikan sa P30 ngadto sa P45.

        Apan bisan ang LPG wa makapalingawas sa operators gikan sa mahal nga spare parts, abusadong drivers ug mas taas nga buhis.   Ang drivers wa sang kaipsot sa gipatas-ang abangan sa taxi, mapahimuslanong operators ug kurakot nga kapolisan.

        Ug sama sa naandan naa sa tumoy sa pila nga wa nay kapasahan ang makaluluoyng mga pasahero nga nag-antos sa kagangkagang nga taxi, mapahimuslanong drivers, gubaong kadalanan ug nabara nga trapiko.   [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for September 1, 2007

       HULGA SA TAXI

 

       Ang taxi operators sa Sugbo nipasidaan nga manghunong sila pagpadagan sa ilang mga sakyanan kon pugson sila sa BIR pagbayad sa paghatag og resibo sa ilang mga pasahero nga maoy basehan sa buhis nga ipahamtang batok nila.  Ang gasto pagtaod sa bag-ong mga metro nga makapatik og resibo di maoy labing dakong hinungdan sa ilang pagsupak.  Bisan tuod kon mobalor og P40,000 ang matag usa tungod sa ipasukip nga kahimanan nga mopahibawo sa BIR pilay kita sa taxi.

        Ang labing gikahadlokan sa mga sakop sa Metro Cebu Taxi Operators Association (MCTOA) mao ang mas dakong buhis nga ipahamtang sa BIR pinasikad sa kita sa ilang taxi units.  Matod ni Chiquito Obeso sa Spider Taxi morang sentensiya sa kamatayon ang nag-ung-ong batok sa ilang mga patigayon.

-o0o-

        Suma sa kuwentada sa MCTOA, ang usa ka taxi driver mokita og P2,700 sa tibuok adlaw nga pamasahero.  Sa maong kantidad, P1,400 ang magasto alang sa LPG, P800 alang sa abangan sa sakyanan ug P500 ang mahibilin nga mada alang sa iyang pamilya.

        Si Obeso nipasabot nga di makiangayon nga ang tibuok P2,700 maoy buhisan kay P800 ra may ilang nadawat.  Matod ni Atty. Kenneth Ong sa BIR 3% nga common carriers tax ray ipahamtang.  Ug ang konsumo sa LPG ug ubang panginahanglan sa operasyon sa taxi mahimong ideklarar sa operators nga gasto aron maibanan ang ilang kita nga maoy pahamtangan sa 35% nga income tax.

        Apan si Paul Corominas sa CTC Taxi niingon nga bisan kapila na subli-sublia og subay sa ilang accountants ang formula sa BIR mosangpot gyod sa dako nilang alkanse.

-o0o-

        Sa pikas nga bahin, ang mga pasahero nga nangapil sa inadlawng survey sa DYAB Abante Bisaya nihangop sa pagluwat na sa mga taxi og resibo:

·         Dali rang mailhan ug masilotan ang taxi drivers nga nanglubag ug nagbinuang nila;

·         Sayon rang pagsubay kon mahibilin sa taxi ang ilang mga butang;

·         Mas sayon nang pagpa-reimburse sa ilang plitehan sa ilang mga buhatan; ug

·         Mas kasaligan nang sukaranan sa pagkuwenta sa buhis nga kolektahon sa kagamhanan.

-o0o-

        Natuki ang kontrobersiya atol sa Kapamilya Media Forum sa DYAB ug SkyCable nga gipahigayon sa SM City Entertainment Plaza.  Si Ong nitambag nilang Obeso ug kaubanan sa pagpatin-aw sa kalisod sa ilang patigayon ngadto sa ulohang buhatan sa BIR.

        May sukaranan nga maaslom ang dagway sa mga opisyal sa MCTOA.  Isip pilot area sa pagpausbaw sa common carriers tax sugod niadtong 2004, mas dako ang buhis nga ilang gibayran kay sa taxi operators sa Manila ug ubang bahin sa nasud nga padayong nagpahimus sa karaang ubos kaayong buhis.  Apan madakdakan lang diay gihapon sila sa desperadong paningkamot sa kagamhanan pagtapak sa dakong alkanse sa ilang koleksiyon.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for August 31, 2007

          GUBAT SA EMAIL

 

          Usa sa nahimong sentro sa nisamot kahigpit nga kumpetisyon sa higanteng mga kompaniya sa Internet mao ang gitanyag nilang libre nga email accounts.  Ang GMail sa Google nga maoy labing dako og storage niadto ( 2.9 gigabytes) naapsan na sa duha niya ka labing higpit nga mga karibal:  Ang Hotmail sa Microsoft nipaburot sa ilang libreng storage ngadto sa 5 gigabytes; samtang ang Yahoo Mail nipakugang sa tanan pinaagi sa pagtanyag og unlimited nga storage.

          Ang Hotmail maoy una nakong email account.   Sama sa kasagarang nabag-ohan sa email, naghimo sab ko og buwag nga account sa Yahoo.  Wa na kong kasabot dihang giawhag sa akong paboritong kolumnista sa Business World nga si Thads Bentulan nga suwayan sang GMail.   Apan kinahanglang maghuwat kog imbitasyon.  Dihang sa kataposan gidapit kong Bino Guerrero, wa na ko molingi sa Hotmail ug Yahoo.

-o0o-

          Samtang ang email, uban sa text messaging, maoy gibasol sa inanayng pagkamatay sa gitawag na karon nga "snail mail" sa koreyo, nameligro sab nga maapsan sa mas paspas nga komunikasyon:   Instant messaging (IM).  Nga maoy usa sa nakapapilit nako sa GMail.  Kay makahimo ka pag-chat sud sa GMail sa way pag-download ug pag-install sa Google Talk ug sa mas bug-at nga Yahoo Messenger ug MSN Messenger.

          Apan ang Yahoo ug MSN wa mangiyugpos.   Gihiusa ang ilang duha ka IM.  Ang Yahoo nitanyag sab og web-based nga bersiyon sa YM.  Susama sa web-based sab nga GTalk sa Google.   Samtang nangiwit nang MSN ug naapsan nang GMail, ang Yahoo padayong nipalambo sa ilang labaw sa teknolohiya sa IM pinaagi sa pagtanyag nag chat sa YM ug MSN sud sa Yahoo Mail.

          Ug ang Yahoo way plano sa paghunong pagpahimus sa ilang bentaha.

-o0o-

          Ang bag-ong Yahoo Mail motanyag sa mosunod nga mga adlaw sa Pilipinas ug ubang piniling mga nasud og libreng text messaging.   Ang bugtong gikinahanglan mao ang pagbutang sa cell phone number sa imong contacts aron nga ilang ngan na lay i-click pagpada og text.

          Wa pa hinuon kong kahibawo unlimited ba ang libreng text messaging.   O sama ra sa Yahoo Messenger karon nga makapada lag duha ka text messages ug kinahanglan nang tubagon (may bayad nang P2.50 matag mensahe) sa gipadad-ang cell phone.

-o0o-

          Bisan sa tanang maayong kausaban sa Yahoo Mail, padayon kong mopilit sa GMail:

·         Lahi sa Hotmail ug Yahoo, makuha nakong emails sa GMail sa uban nakong accounts;

·         Maka-email ko sa GMail nga magda sa akong company address nga leo_lastimosa@abs-cbn.com;

·         Maka-email ko ngadto sa 500 ka contacts sa usa lang ka click, lahi sa Yahoo nga hangtod 50 ray mapadad-an; ug

·         Ang PC sa akong buhatan (Windows 98) di kapalihok sa bag-ong Yahoo Mail (nga nagkinahanglag XP).  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com