Arangkada for September 22, 2007

          NAGHINAN-AW LANG

 

          Samtang nagkainit ang panag-unay sa mga haligi sa administrasyon----ang mga alyado ni Pres. Arroyo nanganti na pagpalagpot ni House Speaker Jose de Venecia sunod semana, samtang ang mga alyado ni de Venecia nipasidaan nga may igo silang gidaghanon pag-impeach ni Arroyo----angayng pahinumdoman ang katawhan nga ning pag-ulbo sa eskandalo sa pagkalambigit nilang First Gentleman Mike Arroyo ug Comelec Chairman Benjamin Abalos sa NBN contract, sama sa nangaging mga kontrobersiya ning nagkabulingit nga pamunoan, nagpabilin sila sa daplin.  Ug nagtan-aw lang.

          Ang labing dako nilang tampo----sama sa Hello Garci, Jose Pidal, CPR, EO464, Fertilizer scam, summary executions ug ubang pakauwaw----mao rang pag-abiba alang sa mga namasangil o sa mga gipasanginlan.  Maong bisan kinsay modaog o mapilde, magpabilin silang naa lang sa daplin.  Nagtan-aw.

-o0o-

          Mao ni labing dakong kawad-on sa atong panahon.  Ang labing dagkong mga panghitabo sa nasud nahimo nga way tampo gikan sa katawhan.  Nagpulipuli na lang pagtungkawo sa gahom ang nagkasungi nga mga politiko ug ang gamhanang mga interes nga ilang girepresentahan sa way paghunahuna bisan sa daklit lang makaayo o makadaot ba sa kinabag-an ang way kukaikog nga pagtagbaw sa way kinutoban nilang kahangol.

          Maong nagpulipuli sila og pabusdik apan ang mga kabos nga maoy kinabag-an nagpabiling gutom.  Nagbalhin-balhin sila og partido, nagtinampokay sa bukubuko, nagpatas-anay sa ihi, nag-indigay og paburot sa katigayonan, naglumba kinsay labing dakog makawat sa labing mubo nga panahon, ug nag-iyahay paggamit sa mga institusyon pagpahaom sa ilang personal nga kabulahanan.

          Ang katawhan padayong nawani.  Napagaw og abiba apan way tingog.  Gipamaolan og warawara alang sa mga nisaad og kausaban ug kalamaboan.  Apan way labot.

-o0o-

          Ang katawhan mahimong napaso na.  Hagbay rang nitagam.  Maong wa nay magpainit ni magpauwan pagprotesta sa kadalanan.  Gawas lang kon bayran.  Kutob na lang sa bagulbol.  Kay nahibawo nang bisan ang pagsiyagit di makapahaw-as gikan sa nahimutangan nga gahong sa kaalaotan.

          O wa na lang gyoy mga pangu sa katuohan.  Mahimong wa nay kapilian sa tanang nagpabantang.  Ang pipila nga may igo untang kaligdong, kaalam ug katakos wa say kaikog pagbarug batok sa nangalisbo nang naandan.

-o0o-

          35 ka tuig human napakanaog ang martial law, dagko ug daghan nang kausaban nga nahitabo sa nasud.  Apan kon palawoman pagsuhid ang mga panghitabo, ang katawhan pabiling napaod.  Nalansang.

          Gawasnon na tuod ang media apan gipaminaw bang tingog sa kinabag-an?  Nilambo nang ekonomiya apan nganong di man gihapon matagbaw ang batakan nilang mga panginahanglan?  Nagkagamay nang kalibotan apan nganong nagkalayo man hinuon sa damgo paglingkawas gikan sa ilang kakabos ug kaburong?

          Kanus-a makaplagi sa katawhan ang ilang tingog?   Kanus-a magkaila ug magkahiusa?  Kanus-a gamiton ang di mapiog nilang gahom pagpanimon sa ilang kaugmaon ug pagmugna sa kasaysayan?  [30]   leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for September 21, 2007

          SAKIT NI JUAN

 

          Si Juan ganahang magbisikleta.  Ibog kaayo sa iyang kumpare nga hiyak nag tiyan ug luto nag panit tungod sa pamisikleta.  Namalit siya sa tanang gikinahanglan:  Helmet, sapatos, goggles, cycling tights, sudlanan sa tubig, bawonanan sa pagkaon ug laing kaliboan ug usa ka mga butang.  Nananghid nag usa ka semana nga bakasyon sa trabaho.  Nanamilit nang daan sa iyang asawa ug mga anak.   Hingpit nang pangandam sa pamisikleta libot sa tibuok lalawigan sa Sugbo.

          Sa adlaw sa iyang paggikan, si Juan sayo nga nimata.  Kabiba ang tanang panginahanglan, dasig nga nigawas sa ilang bay.   Diha pa kabantay sa gamayng kakulian:  Wa diay siyang kapalit og bisikleta.

                   -o0o-

          Nangawot sa ulo si Juan.  Nakapanlingo sa iyang kayam-angan.  Di ni maoy una niyang bulilyaso.  Nabawo sang bakasyon sa ilang pamilya sa niaging tuig kay gawas nga nakalimot pagpananghid sa kompaniya may klase pa diayng mga bata.   Sa niaging buwan, nanghagad sa tibuok niyang barkada ngadto sa ilang kinaham nga kan-anan---nga dugay na diayng nasera.  

          Sagdi na lang si Juan.   Kay iya ra mang kuwarta ug panahon ang nausik.  Iyang pamilya ray nahasol.  Apan ang iyang kayam-angan maoy sakit sa mga buhatan sa kagamhanan.  Ang ilang giusikan di lang ang kuwarta ni Juan.  Kon dili ang buhis natong tanan.

                   -o0o-

          Usa sa naliwat ni Juan mao ang DPWH.   Giaprobahan ang plano pagpalapad sa usa ka bahin sa dan Escario.  Gipamalit ang pribadong mga luna sa daplin aron mahimo nang upat ka lanes ang dan.   Giguba ang pulido pa unta kaayong aspalto.  Apan wa diay igo pundo pagpalapad sa dan.  Maong giusab na lang ang ngan sa proyekto---gikan sa road widening, kalit lang nahimong road concreting.

          Di nang kapasabot ang DPWH nganong gisugdan ang proyekto nga wa man diay igong pundo.   Wa na sang katubag nganong ang pribadong mga luna, bisan nabayran na sa tag-P15 mil matag metro cuadrado, padayon pang gigamit sa mga tag-iya.   Wa gani kahunahuna pagpangayog pasaylo sa mga motorista nga nabara ug naglibutlibot tungod sa rerouting nga wa diay kapuslanan.  Liwat gyong Juan.

                   -o0o-

          Apan ang DPWH wa mag-inusara.

          Ang BFAD nagsaulog kay nagahinan na gyod og kuwarta ang pagtukod sa ilang laboratoryo sa Sugbo.  Aron nga ang laboratory examinations sa rehiyon di na kinahanglang iapil sa taas nga pila sa laboratoryo sa Manila.

          Tuod man, paspas nga natukod ang building atbang sa ABS-CBN sa Jagobiao, Mandaue City.  Gidungan sab pagbansay ang mga kawani.  Pagkahuman sa building ug sa training, may nitumaw nga gamayng kuwang:   Nakalimtan pagpalit ang kahimanan sa laboratoryo.  Maong hangtod karon siyam-siyaman lang gihapon og paabot ang mga Sugbuanon kanus-a mahuman ang pakisusi sa BFAD unsa kalimpiyo sa ilang pagkaon ug kaluwas sa ilang tambal.  Haskang Juana gyod!  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for September 20, 2007

          TALAW ANG OMBUDSMAN

 

          Sukwahi sa gipahibawo sa mga imbestigador sa Visayas Ombudsman nga nakabuylo nang ilang pakisusi sa mga pasangil sa kahiwian sa pagtukod sa CICC, si Visayas Ombudsman Pelagio Apostol niangkon nga magpaabot una sila sa special audit sa COA.   Makapasamot ni sa pagduda nga nibahag nang ikog sa Ombudsman sa pagpadayong pag-imbestigar sa CICC ug ubang mga proyekto sa niaging 12^th Asean Summit tungod sa kadagko ug sa kagamhanan ug sa kamaginukdanon sa mga nahilambigit ang ilang pagtahan sa kaso nga unang gisang-at ngadto nila pila na ka buwan ang nilabay ngadto sa ahensiya nga mao pay pagsugod pagpangimbestigar.

          Lisod sabton sa Sugbuanong mga magbubuhis nganong samtang morang kilat ang kapaspas sa Ombudsman pagsusi sa nahaunang mga expose ni Crisologo Saavedra sa surveillance cameras ug decorative lampposts, mora nang linakwan sa umang ang gikusgon sa ilang imbestigasyon karon sa CICC.

-o0o-

          Nabisto ang makalilisang nga overprice sa deco lamps dihang gigamit sa Ombudsman ang iyang gahom pagsupina sa tanang mga dokumento sa transaksiyon gikan sa DPWH ug sa Bureau of Customs.   Makalibog nganong hangtod karon, unom ka buwan na human nagsugod sa ilang pakisusi, atubangan sa sibaw nga awhag sa matinud-anong kuwentada ug sa hugtanong pagdumili ni Gobernador Gwen Garcia pagpakita sa mga dokumento sa CICC ngadto sa mga magbubuhis, nga nagduda sa nag-usab-usab nga mga numero nga iyang giluwatan sa kinatibuk-ang gasto sa proyekto, wa pa gihapon silang kapangayo (kon di man gyod silang kapangahas pagsupina) sa bidding documents ug ubang papeles gikan sa Kapitolyo.

          Nahudlat ba gyod sila sa mga kaso nga gipasaka ni Garcia?   O tinuod nga napawong nang kadasig human napakyas si Ombudsman Director Virginia Palanca-Santiago pagkuha sa iyang gitinguha nga promosyon?

-o0o-

          Ug unsa man kakasaligan sa COA?   Human ikiha dinhi sa Sugbo ang ilang kaubanan sa Manila nga nangisog pagbaraw sa mga transaksiyon ni GSIS Pres. Winston Garcia, mangahas pa kaha pagsungasong sa maguwang nga wa igdungog nga managana paghasol sa iyang mga abogado?

          Tungod sa nitumaw nga kamapanagan-on sa Ombudsman ug COA, mahisama na ba lang ang CICC sa nangaging mga pasangil sa kahiwian----lawalawaan sa suok hangtod nga hingpit na lang makalimtan?

-o0o-

          Angayng manginlabot nang katawhan.   Inay motak-om ug moitsa sa puti nga toalya.  Ang ilang pagtingog dakog matampo aron di matabla ning kasoha.

            Ang way kutat nilang pagpakabana makapaisog sa mga imbestigador sa Ombudsman ug COA pagtuman sa ilang trabaho.  Busa makasungasong na sa panghasi sa naigo sa imbestigasyon nga dagkong mga opisyal sa kagamhanan.   Nga hinaot pa untang abton nag kahadlok, kay di na man gyod kaha madutlan sa kauwaw, sa padayong paggamit sa ilang gahom ug influencia pagsabotahe sa bisan unsang pakisusi sa mga transaksiyon nga gidudahang nakapaburot sa ilang pribadong mga pitaka.   [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for September 19, 2007

        HAGWA SA GAHOM 

 

          Tungod sa makapakugang nga paglambigit ni Jose de Venecia III, anak ni House Speaker Jose de Venecia, sa bana ni Pres. Arroyo nga si First Gentleman Mike Arroyo sa kontrobersiyal nga transaksiyon sa $329 milyones nga kontrata sa National Broadband Network (NBN) tali sa Malakanyang ug sa ZTE Corp. sa China, di mabasol ang mga kaatbang ni Pres. Arroyo, human napakyas sa makadaghang higayon ang tanang nangaging mga pagsuway pagpalagpot niya sa gahom, nga magdamgo na sab sa mosunod:

·         Nga ang Malakanyang mosumbalik pinaagi sa pagpalagpot ni de Venecia ug mopahimutang sa iyang higpit nga karibal nga si Kongresista Pablo Garcia isip bag-ong speaker sa House;

·         Nga si de Venecia di sab mangiyugpos lang ug sayon kaayong motigom sa gidaghanon sa mga kongresista nga gikinahanglan pag-impeach ni Pres. Arroyo; ug, mao ni labing tam-is nga bahin sa ilang damgo

·         Nga kilawon si Arroyo sa mayoriya sa Senado nga dugay nang naglungutlungot pagkunis-kunis niya sukad pa sa pag-ulbo sa Hello Garci scandal duha na ka tuig ang nilabay.

-o0o-

          Apan si Pres. Arroyo, kansang lapad nga kinaadman sa kasaysayan sa politikanhong mga maniobra, apil nang malampusong mga paagi sa pagbuakbuak sa nagkalainlaing hut-ong sa katilingban ug pagpilde sa bisan unsang mga paningkamot paghiusa nila, may nahibilin pang mga alas:

·         Sayon rang dauton ang kaligdong ni de Venecia III pinaagi sa pagpaburot sa anggulo nga gigamit ang ngan sa iyang amahan aron pagpalusot sa iyang transaksiyon batok sa ZTE ug sa nangagi pa niyang mga kontrata;

·         Dali rang pahilumon si de Venecia pinaagi sa paghatag sa iyang anak og laing duwaan aron nga di na lang manghilabot sa last "hurrah" ni Comelec Chairman Benjamin Abalos;

·         Si de Venecia seguristang dako busa sigehan lang og pahinumdom nga imposibleng dawaton siya sa mga lider sa oposisyon aron makumbinser nga politikanhong paghikog ang iyang pagbiya sa administrasyon kay inay mahimong primero ministro ang labing taas nga makab-ot mao lang ang pagka ordinaryong senador; ug

·         Sa di pa ma-impeach si Arroyo, magkabulingit una si de Venecia sa gipasangil ni Garcia nga mga raket niya sa House ug sa giingong behest loans niya atol sa diktadurang Marcos.

-o0o-

        Ug busa, sa makausa pa, ang katawhan makasaksi na sab sa hagwaay sa mga nagtungkawo sa gahom.  Kansang paggawong sa kagamhanan matay-og lang matag karon ug unya kon di matarung pagkabahin ang atong nasudnong katigayonan.

        Mailisan lang ang mga tagduma kon dako na gyod kaayo ang haw-an ug lisod nang hiluton ang panagsungi.  Apan, sama sa naandan, ang mga dagway ra gihapoy mausab.  Ug magpadayon lang gihapon ang way kinutoban nga pagpaburot sa gahom ug pagpahimus sa wa pa gyod magkahiusa nga kinabag-an sa katawhan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com  

Arangkada for September 18, 2007

          HADLOK SA KAHAYAG

 

          Ang padayong pagdupa ni Pres. Arroyo sa mga sakop sa iyang gabinete ug sa ubang suod niyang mga opisyal nga gipatawag sa Kongreso aron makahatag og katin-awan sa gikuwestiyon nga mga transaksiyon nga iyang gisudlan di lang makapasamot sa pagduda nga duna siyay gitagoan kon dili momatuod pa gyod, sa makausa pa, nga wa siyay pagtahud sa demokratikanhong mga institusyon sa nasud.  Gibasura na sa Korte Suprema ang kamandoan ni Arroyo pagpatak-om sa iyang mga opisyal.  Apan wa ning kapugong sa iyang paugat pagtago sa mga detalye sa mga transaksiyon nga gikahadlokang nahisama sa nangaging mga kahiwian nga hangtod karon wa gihapon matarung pagpatin-aw sa iyang pamunoan.

          Kon mao, motahan na ba lang tang tanan?   Nga magpabiling misteryo hangtod sa hangtod ang fertilizer ug ZTE scandals, sama sa gituohang lapad nga tikas sa 2004 elections nga gi-detalye sa Hello Garci tapes?

-o0o-

          Apan ning higayona may lain tang paninglan.  Kon mosugot lang gihapon ang House ug ang Senado nga isnabon sa Malakanyang ang ilang mga supina, magduda na ta asa ang tinuod nga pusta nilang Senate Pres. Manuel Villar ug House Speaker Jose de Venecia.   Kon mapakyas lang gihapon pagpatigbabaw sa gahom sa Kongreso sa matinud-anong pagsubli sa mga transaksiyon ni Arroyo, silang Villar ug de Venecia mapamatud-an nang kakonsabo sa lapad nga maniobra pagpabilin nga paglubong sa nasud ug sa katawhan sa ataon nga kangitngit.

          Nihulga na silang Villar ug de Venecia pagpabilanggo sa mga sakop sa gabinete ug ubang mga opisyal sa administrasyon nga di motubag sa ilang mga pangutana.  Samang hulga ilang giluwatan sa niaging 13th Congress apan wa mapatuman.  Hinaot nga mas isog na sila ning higayona.  Bisan tungod na lang sa ambisyon ni Villar nga mag-presidente sa 2010 ug sa pagtiyabaw sa anak ni de Venecia nga usa siya sa naligsan giingong pagpalusot ni Comelec Chairman Benjamin Abalos ug sa Malakanyang sa ZTE deal.

-o0o-

          Ang laing katalagman mao nga nanakod nang paugat ni Arroyo sa iyang mga alyado sa politika.   Sama sa ilang amo, ang lokal nga mga opisyal gawas nga nagpakabuta-bungol na lang sab sa lehitimong mga awhag sa mga magbubuhis sa matinud-anong kuwentada sa ilang mga proyekto nanggukod pa gyod sa mga nangahas pagpahinumdom sa ilang gimbuhaton.

          Magpabilin ba lang ang katawhan nga mangiyugpos ug magtan-aw sa pagyatak sa mga namunoan sa ilang obligasyon pagpahibawo sa katawhan giunsa paggasto ang ilang buhis ug sa katungod sa mga magbubuhis sa pagpakisayod?   O sa makausa pa, atubangan sa nitumaw nga kainutil sa hingtungdang mga institusyon pagtuman sa ilang tahas pagpapanalipod ug pagpatigbabaw sa interes sa kinabag-an, sa hiniusang pagtingog ug paglihok, mogamit sa di mapiog nilang gahom pagpabarug sa ilang katungod ug kaligdong.   [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for September 17, 2007

        KALUOY NI LIU

 

         Kaluoy ni Bernard Liu.  Tungod sa iyang pagbarug batok sa iyang kanhi mga amo, nga dugay nang gipasanginlan nga drug lords sa Sugbo, nagusbat ang iyang kinabuhi.  Gipasakaan siya og kaso tungod sa iyang giangkon nga kalambigitan sa giingong pagpayuhot og shabu sa managsuong Peter ug Wellington Lim gikan sa Hong Kong paingon sa Sugbo.  Tungod sa kaso, nabilanggo siya ug nawad-an og panginabuhi.

        Bisan karon nga gibasura na sa hukmanan ang kaso batok niya, si Liu nagpabilin nga nameligro.  Nakakita ang kapolisan og sukaranan sa kahadlok nga patyon sab sama sa iyang kauban nga si Ananias Dy, kanhi bodyguard sa mga Lim nga samang Liu nipasangil sab nilang drug lords, nga gihatagan dayon siya og police escorts samtang gipatago una sa PDEA.

        Kaluoy ni Liu.  Ang damgo pag-angkon og mas maayong kinabuhi human nilingkawas sa mga kuko sa mga Lim mahimong hingpit na gyong mapusgay.

-o0o-

        Makaluluoy sang kampanya batok sa mga sindikato sa ilegal nga drugas ug sa mas lapad nga kampanya batok sa kahiwian sa sud ug sa gawas sa kagamhanan.  Kinsa pa man karoy mangahas pagbarug ug pagbutyag sa mga krimen nga ilang nasaksihan o naapilan human ning pait nga gidangatan ni Liu?  Kon bisan ang parliamentary immunity sa mga saksi sa Kongreso wa kasagang sa pagpanghasi nga nahiagoman ni Liu, kinsa pa may mangisog pagsunod sa iyang tunob?

        Si Crisologo Saavedra na lang tingali.  Apan tan-awa unsa say iyang gidangatan.  Gisunggal ni Gobernador Gwen Garcia ang iyang pribadong patigayon pinaagi sa pagpasangil niya nga nakalapas sa balaod sa pamuo human niya ibisto ang giingong overpricing ug ubang mga anomaliya sa pagtukod sa CICC.  Sa kadagko sa gahom, katigayonan ug influencia nga gihuptan sa ilang mga kaatbang, way masina sa nahimutangan karon nilang Liu ug Saavedra.

        Nakapait kay ang sistema sa hustisya ning nasura napamatud-an nga inutil sa pagpanalipod nila

-o0o-

        Si Kongresista Antonio Cuenco ug ang ubang mga sakop sa House Committee on Dangerous Drugs nga nipuga pag-ayo sa mga testimoniya nilang Liu ug Dy batok sa mga Lim wa kasagang sa mga bala nga nitapos sa kinabuhi ni Dy ni sa mga kaso nga nibalhog ni Liu sa bilanggoan.  Nagpabaya ba lang ang mga politiko?  O wa gyoy mahimo ang mga institusyon pagpanalipod sa mga tawo sama nilang Dy ug Liu?

        Si Saavedra, lahi nilang Dy ug Liu, may katakos pagpanalipod sa iyang kaugalingon.  Apan hangtod kanus-a siyang makalahutay?  Ang Visayas Ombudsman, human nakapahimus sa daghang headlines sa mga exposes ni Saavedra, karon mora nang gisilian matag higayon nga pangumustahon sa mga sakop sa media sa mga eskandalo sa niaging Asean Summit nga ilang giimbestigar.

        Makabasol ka ba sa masa nga dugay rang nakumbinser nga natsambahan lang si Erap?  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for September 16, 2007

       KATUNGOD PAGPAKISAYOD

 

       Ang katungod sa katawhan pagpakisayod gipatigbabaw sa Korte Suprema sa pagtugot sa KBP paghimo og live coverage sa pagpakanaog sa Sandiganbayan sa hukom sa mga kaso ni kanhi presidente Joseph Estrada.  Ang pagsukwahi sa labawng hukmanan sa managsamang baruganan sa Sandigan ug Malakanyang, nga pulos nahadlok nga ang live coverage makapainit sa mga dumadapig ni Estrada ug makasugnib sa kaguliyang, gihangop sa kinabag-an nga nakumbinser sa mas lig-ong argumento nga mapatigbabaw ang mas dakong kaayuhan alang sa mas daghan kon isibya nga buhi ang makasaysayanong kalihokan.

        Ang kaandam sa katawhan pagpaminaw sa tulo ngadto sa upat ka takna nga pagbasa sa gatosan ka pahina nga hukom sa mga kasong plunder ug perjury nabawo dihang ang mga abogado ni Erap, sukwahi sa pangandoy sa sinumbong pila ka adlaw sa wa pang husay, niawhag sa Sandigan nga ang "dispositive portion" ray basahon.  Maong nabasa ang mga hukom sud lang sa lima ka gutlo.  Naluwas ang kinabag-an sa gikahadlokang tunga sa adlaw nga kapuol, kalaay ug panghuy-ab.  Apan nahikawan sab sa talagsaong kahigayonan nga direktang makasaksi giunsa paghusay ang mga pasangil batok ni Estrada ug unsay mga sukaranan sa pag-absuwelto ug pagkonbikto niya.

-o0o-

        Ning pagsugod sa Press Freedom Week, ug aron pagpahinumdom sa mga tagduma sa kagamhanan nga ang katungod pagpakisayod kinahanglang tahuron sa tanang higayon, ug di lang sa mga adlaw nga ganahan silang magpa-guwapo ug magpa-guwapa sa media, mangahas ko pagkutlo sa mga balaod nga nanalipod sa maong katungod:

·         Una, ang Section 7 sa Bill of Rights sa 1987 Constitution:  The right of the people to information on matters of public concern shall be recognized. Access to official records, and to documents and papers pertaining to official acts, transactions, or decisions, as well as to government research data used as basis for policy development, shall be afforded the citizen, subject to such limitations as may be provided by law; ug

·         Ikaduha, ang Rule 4 sa Code of Conduct and Ethical Standards (RA 6713):  It is the responsibility of heads of departments, offices and agencies to establish measures and standards that will ensure transparency of and openness in public transactions in their respective offices, such as biddings, purchases, other internal transactions, including contracts, status of projects, and all other matters involving public interest.  They shall establish information systems that will inform the public of the following: (a) policies, rules, and procedures; (b) work programs, projects, and performance targets; (c) performance reports; and (d) all other documents as may hereafter be classified as public information.  Such information shall be utilized solely for the purpose of informing the public of such policies, programs and accomplishment, and not to build the public image of any official or employee or to advance his own personal interest.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for September 15, 2007

          SUNOD NI ERAP

 

          Uban ang deputation gikan ni Ombudsman Merceditas Gutierrez, ang mga magpapatigayon sa Mactan human nagsugod na pagtambong sa mga subasta sa dagkong proyekto sa kagamhanan mosaksi na sab sa mga sesyon sa lokal nga mga bay balaoranan.   Matod ni Efrain Pelaez, founding president sa Mactan Island Chamber of Commerce and Industry, nauyonan nila nga mas maayong bantayan nang daan giunsa paghukngay sa lokal nga mga opisyal ang mga proyekto nga ilang gahinan og kuwarta.

          Nga gidasonan ni Darryl Estrada sa Dilaab Movement human nakatambong sa subasta sa kontrobersiyal nga flyover project sa Banilad.  Naglibog siya nganong dako kaayong tidlom sa nidaog nga kontraktor kon itandi sa presyong gitakda sa DPWH.   Matod ni Estrada mas maayo kon paapilon nang daan ang NGOs sa pre-procurement stage aron makasubay sa tibuok transaksiyon.

-o0o-

          Silang Pelaez, Estrada ug ubang mga dinapit sa Kapamilya Media Forum nagkauyon nga duna pay dagkong isda nga makonbikto sunod ni kanhi presidente Joseph Estrada.   Matod ni Atty. Briccio Boholst, presidente sa IBP Cebu City Chapter, mas madasig nang mga kampanya batok sa pangurakot karong napamatud-an nang takos diay ang atong sistema sa hustisya pagbilanggo ug pagkonbikto sa usa ka kanhi presidente.

          Sa iyang bahin, si Crisologo Saavedra, ang nagbisto sa dagkong anomaliya sa mga proyekto sa niaging Asean Summit, nitataw nga makumbinser lang ang katawhan sa kamakiangayon sa mga hukmanan kon may makonbikto sang mga alyado ni Pres. Arroyo.  Si Edward Ligas, kanhi komisyonado sa PCUP sa pamunoang Erap, nisugyot nga tinud-on na pagsusi ang mga pasangil sa pagpangawkaw batok nilang Joc-Joc Bolante (fertilizer scam), Mike Arroyo (smuggling), Mikey Arroyo (jueteng), Benjamin Abalos (ZTE) ug lokal nga mga opisyal sama nilang Gobernador Gwen Garcia (CICC) ug kanhi mayor Teddy Ouano ug Mayor Boy Radaza (deco lamps).

-o0o-

          Si Pelaez nipasangil nga nanghasi na si Radaza batok niya ug kaubanan.  Apan di ni makapabugnaw sa ilang pagsusi sa mga transaksiyon ni Radaza ug ubang opisyal.   Masaligon siyang tungod sa ilang panaghugpong di nang kasayun-sayon si Radaza pag-apiki nila.

          Si Saavedra niangkon nga ang lapad nga suporta sa mga Sugbuanon maoy nakapadasig niya pagbisto sa kahiwian sa higante niyang mga kaatbang.  Samtang si Boholst, nga mao say Mandaue City administrator, nipasalig nga ipatigbabaw nilang kaligdong sa mga transaksiyon bahala nag mosangpot sa kapildehan sa piniliay sa 2010.

-o0o-

          Si Estrada nipasabot nga ang nahitabo ni Erap mao say nahitabo sa katawhan.  Kinsa iyang gihulagway nga nakonbikto sab sa tumang kakabos tungod sa ilang pagpasagad pagpili ug pagpabaya sa kahiwian sa ilang mga lider.

          Samtang si Ligas niingon nga lisod kumbinsihon ang masa sa kaligdong sa sistema kay nagpabilin silang kabos bisan kinsay nagtungkawo sa gahom.  Labi nang pipila sa nangampanya batok sa pangurakot nakapanuburno sab sa nangagi nilang mga transaksiyon.   [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for September 14, 2007

       BAHA UG LAMOK

Ang duha ka sunudsunod nga basa nga mga adlaw sa Sugbo nagpahinumdom nato nga ang pag-awas sa mga sapa  matag higayon nga mobunok ang uwan nagpabiling dakong hulga sa mga Sugbuanon.  Ang kainutil sa lokal ug nasudnong mga opisyal pagsulbad sa suliran gitabonan sa ilang lusot nga tagsa ra tang mahiagom og mga uwan nga talagsaon ang gikusgon.  Bahala na kon matag tuig na tang makasugat og uwan nga talagsaon ang gikusgon ug nga matag higayon may mabanlas nga kabalayan, may mangaguba nga kabtangan ug may makalas nga mga kinabuhi.

Lain nilang lusot mao ang pagpasangil sa mga molupyo nga mao ra say hinungdan sa baha tungod sa pataka lang nga paglabay sa ilang basura.  Bahala na kon ang kagamhanan maoy napakyas sa pagbadlong sa pipila nga hugawan aron pagpanalipod sa kinabag-an nga nagbinuotan.

-o0o-

        Matag banlas sa makalilisang nga baha, ang kinaham nga pagarpar sa mga politiko mao dayon ang pagsaad nga hawanan nang mga sapa gikan sa mga molupyo.  Aron nga di maalihan ang tubig ug, labaw sa tanan, di mameligro ang mga hingtungdan.  Apan pila na lang ka katuigan ang nangligid, ang pasalig nagpabiling wa matuman:

·         Ang lokal nga mga opisyal, sa mga dakbayan, kalungsoran ug kabaranggayan, pulos way kaisog sa pagpugos sa pagpabakwet sa mga molupyo nga gitan-aw isip mga botante inay mga pamilya nga luwasunon gikan sa katalagman; ug

·         Bisan pa og kunsaran sila og political will, hunahuna lang gihapoy magdako kay hangtod karon wa pa man silang kakita og tarung nga relocation site alang sa kaliboan ka mga pamilya nga maapektahan.

-o0o-

        Bisan sa sublisubli nga pasidaan sa DOH nga mograbe pang dengue kay tinguwan pang umaabot nga mga buwan, ang atong lokal nga mga opisyal padayong natarantar sa kalit nga paglayat sa gidaghanon sa ilang mga molupyo nga na-ospital ug nangamatay sa sakit.  Sama sa naandan, naghuwat silang kilatan una nanguros.  Maong ang ilang tubag sa katalagman, sama sa naandan, wa sab magkadimao.

        Ang kinaham dayon nilang tubag sa dengue mao ang fogging operations.  Bisan gitambagan na nga di ni epektibo kay ang mga lamok nga may dengue igo lang mamalhin sa kasilinganang mga dapit aron paglikay sa aso.  May sukaranan ang pagduda nga dagkong komisyon maoy nakaaghat sa lokal nga mga opisyal pagpamugos ning binuang nga kalihokan.

-o0o-

        Si Barangay Kapitan Dodong Cabangca sa Bulacao, Cebu City, nga usa sa giilang dengue hotspots, nagpakitambag sa City Health unsay iyang buhaton.  Matod ni Cabangca gipapalit siya og kemikal nga i-spray batok sa mga lamok nga manglupad.

        Ang kemikal, matod ni Cabangca, di luwas alang sa tawo busa di magamit sud sa bay.  Angayng pahinumdoman si Cabangca ug ubang opisyal sa barangay nga wa pay na-imbentong kemikal nga makaapas sa mga lamok nga manglupad.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for September 13, 2007

          SILOT NI ERAP

 

          Sa di pa modugo ang imong kasingkasing alang sa 70 anyos ug gihulagway nga nagbinuotan nang kanhi presidente Joseph Estrada nga mabilanggo sa tibuok kinabuhi (30-40 ka tuig, bahala na kon iapil pag-ihap sa unom ka tuig nga pagkatanggong ang morang bakasyon nga pagpuyo sa iyang rest house sa Tanay, Rizal), suhira ang mga pasangil batok niya:   Nakakawat siyag kapin sa P4 bilyones sa tulo ka tuig nga pagtungkawo sa Malakanyang.

          Ang labing lig-ong panagang sa iyang mga abogado wa hingpit mohimakak sa krimen:   Ang gihilabtan ni Erap kuwarta sa jueteng di sa gobyerno; si Chavit Singson di si Erap ang nidawat sa jueteng money; ug si Jaime Dichavez di si Erap ang nidawat sa komisyon sa halin sa shares sa Belle Corp.

-o0o-

          Angay ba kang moingon nga mirisi ni Erap?   Naa ra nimo.  Imo bang batasan ang pagtunglo sa makasasala?  O tahud ka ba sa pagtulon-an sa simbahan nga tungluhon ang sala apan higugmaon ang makasasala?

          Nagbayad na si Erap sa tanan niyang binuhatan----gikan sa pagpakauwaw sa iyang mga ginikanan ug tulonghaan ngadto sa pagpatuyang sa way kinutoban niyang mga bisyo sa pagpangabit, pagsugal ug paghuboghubog.   Apan di mapapas sa iyang mga atraso ang way kinutoban nga kalingawan ug kadasig nga nahatag sa labing maayo niyang mga pelikula ug ang di malalis niyang paghikap sa kinabuhi sa labing kabos nga maoy kinabag-an sa katawhan.

          Apan nganong wa may nagpiyesta sa pagka-konbikto ni Erap?   Nganong mora mang nadat-ogan sa ilang tanlag bisan ang mga bangis nga nanggukod niya?

-o0o-

          Kay si Erap wa mag-inusara sa pagpahimus sa katungdanan.   Siya pa lang tingali labing dako nga nasakpan.  O siya lay nagpakauwaw bisan daghang nagtan-aw.  Busa ang tibuok nasud ug tanang mabuot nga katawhan angayng magbangotan alang sa mas dakong katigayonan nga gikawat samtang way nagtan-aw ug alang sa mas dagkong kawatan nga nagpabiling gawasnon kay ang mga makabadlong ug makasilot unta nila nilingiw, nitalaw ug nagpabaya.

          Nahusay nang pasangil nga kapin sa P4 bilyones ang gikawat ni Jose Velarde.   Kanus-a pa man tinud-on pagsusi ang mas dakong kawat nga gipasangil batok nilang Jose Pidal, Ma'am ni Garci, Nani Perez, Joc-Joc Bolante, Benjamin Abalos ug daghan pang uban?

-o0o-

          Ang gipaabot nga tulo ngadto sa upat ka takna nga pagbasa sa gatosan ka pahina nga hukom sa Sandiganbayan nalaktod.   Tungod sa pag-apura sa mga abogado ni Erap, wa kaabot og lima ka gutlo ang pagbasa sa hukom ug wa kaabot og tunga sa takna ang kinatibuk-ang kalihokan.

          Lalisunon pa kon na-influencia ba sa Malakanyang ang Sandiganbayan.   Apan may timaan di lunlon balaod ang ilang gitan-aw:  Human sila hagita ni Erap pagbalhog niya sa Munti sama sa ubang konbiktado, nimando ang mga maghuhukom nga ibalik siya sa hayahay nga Tanay.   [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

I have a new Yahoo! Mail address

	I have a brand-spanking-new Yahoo! Mail address.  Hello, I have switched my e-mail address from leolastimosa@gmail.com to le0lastim0sa@yahoo.com. Please be sure to update your address book and send messages to my new Yahoo! Mail address from now on. Thank You! le0lastim0sa@yahoo.com Interested too? Go check out Yahoo! Mail

Please do not reply to this message. To learn more about Yahoo!'s use of personal information, including the use of web beacons in HTML-based email, please read our Privacy Policy. Yahoo! Mail is located at 701 First Avenue, Sunnyvale, CA 94089.

Arangkada for September 12, 2007

          KADAOGAN SA KATAWHAN

 

          Salamat sa pagpatigbabaw sa Korte Suprema sa katungod sa publiko pagpakisayod, ang katawhan makasaksi ug makabati sa hukom sa Sandiganbayan sad-an ba o dili si kanhi presidente Joseph Estrada.   Bisan kon ang kawani ra sa Sandigan nga magbasa sa hukom ang ipakita sa usa lang ka kamera sa labawng hukmanan, nga sa ato pa di mahimong kuhaan og hulagway silang Estrada ug ubang mga sinumbong, ang mga mga abogado sa depensa ug prosekusyon, ug mga maghuhukom, hatagan og higayon ang tanang sibyaanan sa radyo ug telebisyon pagkuha sa audio ug video feed.

          Ang pagbaraw sa Korte Suprema sa kadudahang tinguha sa Sandiganbayan ug Malakanyang pagpig-ot sa mga sakop sa media kadaogan di lang sa KBP nga maoy nipasaka sa petisyon kon dili, ug labi na gyod, sa kagawasan sa media pagsibya ug pagsangyaw sa mahinungdanong mga panghitabo nga may labot ang lungsod.

                   -o0o-

          Kon napatigbabaw pang pagdili sa Sandiganbayan sa live coverage, mosamot unta ang tensiyon nga maoy gitinguha nilang pugngan, ug mahimong moulbo pa gani hinuon ang kaguliyang nga gusto nilang likayan, kay mohabol man sa tibuok nasud ug katawhan ang labihang kalibog:

·        Ang mga loyalista ni Erap ug ang mga turutot sa palasyo makapatuyang sa paglawog sa nagduhiraw nga katawhan sa mga kasayuran nga gitumong pagpalambo sa nagkasungi nilang mga kawsa;

·        Inay makakita ug makabati sa kinatibuk-ang asoy sa mga ebidensiya ug mga testimoniya batok ug pabor ni Erap ug mga sukaranan sa mga maghuhukom, ang katawhan nga nabuak-buak nang daan mahimong moulbo gyod hinuon kon igo na lang makabati sa hukom nga guilty o not guilty; ug

·        Samtang ang pagpakita ug pagpabati sa kamatuoran mahimong makapaukyab, ang ngitngit nga katuigan sa balaod militar ni Marcos nagtudlo nato nga ang pagsalimbong sa kamatuoran tino nga makapabaga ug makapaulbo sa kasuko sa gihikawan nga katawhan.

                  -o0o-

         Hukman si Estrada sa mga kasong plunder, perjury ug ilegal nga paggamit og alyas.   Ang P4 bilyones nga plunder naglakip sa: 

·        Pagdawat og P545 milyones gikan sa jueteng;

·        Pagkawkaw sa P130 milyones nga buhis sa tabako;

·        Pagbolsa sa P190 milyones nga komisyon sa pagbaligya sa shares sa Belle Corp.; ug

·        Pagtigom og P3.2 bilyones sa Jose Velarde account.

         Gawas ni Estrada, hukman sab silang Senador Jinggoy Estrada, Atong Ang, Edward Serapio, Yolanda Ricaforte, Alma Alfaro, Eleuterio Tan Uy, Delia Rajas ug Jaime Dichaves.

                  -o0o-

         Karon pa lang, may mga lusot nang gihanig ang Malakanyang kon makonbikto si Estrada:   Hatagan siyag pardon; o konbiktuhon sa mas gamayng kaso tukma sa unom ka tuig na niyang pagkabilanggo.

         Apan ang kahadlok ni Pres. Arroyo sa pag-alsa sa masa gitugbangan sa kabalaka nga ang gawasnong Estrada padayong makatay-og sa iyang pamunoan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for September 11, 2007

                   HULGA SA KAGUTOM

 

          Ang labing higpit nga kaaway ni Pres. Arroyo di si kanhi presidente Joseph Estrada.  Kon dili ang nagkalawom nga kagutom.  Ug nagkalapad nga katimawa.   Sa kinabag-an sa katawhan nga wa pang katilaw, ug naglaway lang, sa ekonomikanhong kalamboan nga iyang gipagawal.

          Si Filomeno Lim, presidente sa Filipino-Chines Chamber of Commerce and Industry, nangagpas nga mahimong mas sayon ang kahimtang sa katawhan ubos sa pamunoan ni Estrada.   Mahimo sang nabatyagan nila nga mas matinud-anon si Estrada kay ni Arroyo sa pagtubag ug pagtagbaw sa labing batakan nilang panginahanglan.  Sa iyang pagtambong sa Kulokabildo.Com sa DYAB Abante Bisaya nga gipahigayon sa Ayala Entertainment Center, si Lim nipasabot nga mas mahinungdanon alang sa katawhan ang tinuoray nilang kahimtang kay sa mga pasangil sa pangurakot batok ni Estrada.

-o0o-

          Ang baruganan ni Lim gidasonan ni Ekonomista Alejandro Lichauco.   Kinsa nitug-an sa Agence France Presse nga ang posibleng pagka-konbikto ni Estrada mahimong bulkan nga molamoy sa pamunoang Arroyo.  Matod ni Lichauco tungod sa kapakyas ni Arroyo paghaw-as nila sa kalisod nakumbinsir ang kinabag-an nga si Estrada lang maoy ilang paglaom sa paglambo.

          Silang Lim ug ubang dinapit sa Kulokabildo---silang PCCI Gov. Robert Go, kanhi IBP Cebu City Pres. Democrito Barcenas, Lapulapu City Police Director Louie Oppus, Bayan Muna Coordinator Armand Perez ug kanhi PCUP Commissioner Edward Ligas---nagkauyon hinuon nga way mga tilimad-on nga may igo pang gidaghanon ni kasuko ang mga dumadapig ni Estrada nga moalsa kon makonbikto siya.   Nitataw pa gani si Lim nga mas maalarma ang mga turista ug mga magpapatigayon sa pagpakatap og 6,000 ka mga polis ug mga sundawo sa palibot sa Sandiganbayan kay sa nag-ung-ong nga mga protesta.

          Apan si Lichauco nipasidaan nga ang kagutom nakatino sa rebelyon sa mga kabos.   Ug ang pagka-konbikto ni Estrada mahimong makapatulin ini.

-o0o-

          Si Barcenas nabalaka nga ang bisan unsang hukom sa kaso ni Estrada mamantsahan sa pagkahigot sa Sandiganbayan sa pagpatigbabaw sa Korte Suprema sa legalidad sa pagpuli ni Arroyo sa Malakanyang.   Nitataw si Barcenas nga gawas sa nagtungkawo nga higanteng influencia ni Arroyo, ang mga maghuhukom nag-atubang sa hudlat nga kon absuweltuhon si Estrada makuwestiyon nang pagtangtang niya sa gahom.

          Si Perez nipasabot nga bisan usa sila sa nikihag plunder ni Estrada nabalaka ang Bayan Muna nga di makiangayon ang husay sa iyang kaso.   Si Ligas nangagpas nga makonbikto si Estrada sa perjury apan maabsuweldo sa plunder.  Si Go sa iyang bahin masaligon nga mapamatud-an ra sa katawhan nga tinuoray ang paglambo sa ekonomiya apan wa lang dayon mabatyagi sa kinabag-an.   Si Oppus nihimakak nga overacting rang pangandam sa militar ug kapolisan kay di lang sila gusto nga maapsan sa mga panghitabo inigpakanaog na sa hukom sa Sandiganbayan.   [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for September 10, 2007

       PAGSULBONG SA FRATS  

 

       Nisulbong pag-ayo ang duguong mga insidente sa fraternities sa Sugbo ug ubang bahin sa nasud dihang gihimong optional sa scouting sa elementarya ug military training sa high school ug kolehiyo.  Mao ni ang paniid ni Lapulapu City Police Director Louie Oppus atol sa iyang pagtambong sa Kapamilya Media Forum sa DYAB Abante Bisaya ug Sky Cable nga gipahigayon sa SM City Entertainment Plaza.  Gidasonan siya ni Dr. Josefino Ronquillo sa CHED 7.

        Matod nilang Oppus ug Ronquillo lahi nang lihok sa mga tinun-an sukad nga di na compulsory ang scouting, CMT ug ROTC nga pulos nagpahimug-at sa disiplina.  Nahadlok sila nga ang dakong haw-ang nga namugna maoy gitapakan sa iresponsableng fraternities kansang katuyoan mao ang panglawgaw di ang pagtampo sa paglambo sa personalidad sa ilang mga sakop.

-o0o-

        Ang Dakbayan sa Mandaue maoy labing daghan og kaguliyang nga naglambigit sa fraternities sukad sa Enero ning tuiga.  Duna silay 20 kon itandi sa 18 sa Dakbayan sa Sugbo.  Ang Opon duna lay usa.  Ang kapolisan sa Sugbo ug Mandaue niangkon nga lisod sulbaron ang mga kaso sa frats tungod sa pagtak-om sa ilang mga sakop, maong nidangop sila sa ubang mga saksi ug mga sirkumstansiya.

        Si Cebu City Police Director Patrocinio Comendador nitataw nga di makaayo ang pag-ban sa tanang frats.  Gawas nga imposibleng mapatuman ang ban, nakakita siya sa kamahinungdanon sa paglambigit sa mga tinun-an sa mapuslanong mga kalihokan aron nga makalingkawas sila gikan sa galgal sa pipila ka fratmen nga utok-pulbora.  Silang Oppus ug Mandaue City Police Deputy Director Emmanuel Ughoc nipasabot sa kamahinungdanon sa tulo ka P's (proactive, preventive ug preemptive) pagbadlong sa hazing ug ubang kalapasan sa frats.

        Laing mga dinapit sa media forum, silang Tisa Barangay Capt. Eduardo Cabulao sa PTCA ug Dr. Marcial Degamo sa DepEd, nitambag sa mga ginikanan pakigtambayayong sa mga eskuylahan pagsubay sa kalihokan sa ilang mga anak.

-o0o-

        Ang labing lig-ong argumento batok sa balaodnon ni Senador Miriam Defensor Santiago pagpapas sa tanang frats ug sororities mao ang di malalis nga kamatuoran nga maihap lang sa tudlo ang nagpabadlong sa gatosan ka kahugpongan sa Sugbo ug tibuok nasud.  Samang argumento di hinuon mahimong gamiton ni Santiago pagpanalipod sa duha ka bay balaoranan sa Kongreso tungod sa way kinutoban nilang mga eskandalo.

        Usa sa sulundong frats mao ang Lex Cervus sa USJR College of Law.  Ilang presidente nga si Franklin Dungog nipahibawo nga ang ilang initiation wa maglakip sa hazing kon dili lunlon lang pagsuway unsay nakat-onan sa ilang mga sakop labot sa mga balaod sa nasud.  Ang ilang kalihokan wa maglakip sa pakig-engkuwentro sa ilang karibal nga frats kon dili naglambigit hinuon sa paglusad ug free legal services alang sa kabos nga mga molupyo sa hilit nga kalungsoran sa Sugbo.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for September 9, 2007

          SUKOL NI GWEN

 

          Kon nagtuo si Gobernador Gwen Garcia nga nagkurog nang mga magsisibya sa Sugbo tungod sa iyang pagkiha sa pipila nila, nasayop siya.  Nakaseguro kon may nakasulti na niya sa mga pasundayag sa nagkalainlaing news organizations atol sa News and Public Affairs Night niadtong Biyernes sa gabii sa Baseline Restaurant sa nagpadayong kasaulogan sa KBP Cebu Broadcasters Month sa tanang lokal nga  TV ug radio stations nga sakop sa KBP.

          Si Garcia ang sentro sa kasagaran sa mga pasundayag.    Gipasundayag nila ang iyang kamaginukdanon sa mga nanaway sa iyang mga transaksiyon ug ang kamahiligon niyang mosalida atubangan sa mga kamera.  Ang mga pasundayag maoy pahinumdom ni Garcia nga ang pagduko sa kadagkoan sa KBP nga iyang gisabonan og kasaba sud sa iyang buhatan, pila na ka buwan ang nilabay, di timaan sa pagtalaw kon dili sugo lang sa maayong pamatasan.

-o0o-

          Matag higayon nga dunay dagkong kalihokan sa CICC, bahaan ko sa mga tawag ug text messages sa Sugbuanong mga magbubuhis nga nangreklamo sa nangliki nang mga bungbong ug kisame ug nangaguba nang gripo ug pultahan sa mga pansayan.  Pulos sila naglisod pagtuo sa kagusbat na sa walo pa lang ka buwan nga building.  Mas sibaw ang ilang kahibung giunsa pag-abot og P1 bilyon ang gasto pagtukod sa CICC.

          Ambot tungod ba sa mga kasong gipasaka ni Garcia batok nako, o wa lang silay kaing kapahungawan, ako maoy nahimong imbudo sa tanang mga pagsaway sa paboritong proyekto sa gobernadora.  Bisan ang mga suod ni Garcia nihunghong nga bisan unsaon og tuali di gyod world class ang building ug mora nang 10 anyos ang gidak-on ug gidaghanon sa mga liki ug mga guba.

          Masulub-on kong mopahibawo ninyo nga di gihapon ko gawasnon nga makasud sa CICC.  Sa bugtong higayon nga nakasud ko niadtong Mayo, gigiyahan mi sa pipila lang ka kuwarto ug di gawasnong makalibot sa giingong mas gubaon nga mga bahin.

-o0o-

          Pila na ba gyod ang kinatibuk-ang gasto sa CICC?  Kanus-a man dutlan sa kaikog si Garcia sa dugay na kaayong pangilaba sa tinuod nga mga tag-iya sa kuwarta nga way pupanagana niyang gigasto sa kontrobersiyal nga proyekto?

          Nahadlok ko nga kon padayong magpaabot, mas una pang maputi ang uwak.  Kay ang mga ahensiya nga atong gisaligan nga mosusi sa transaksiyon wa maggunok:  Ang Cebu Provincial Board labaw pang rubber stamp kay sa Cebu City Council; ang COA nagpangikog kay tingalig gukdon sab sama sa auditors sa GSIS; ug ang Visayas Ombudsman wa pa huwasi sa kahadlok human banghagi ni Garcia ug gipasanginlan nga nagpagamit sa iyang mga kaatbang sa politika.

          Busa kitang mga magbubuhis mao nay angayan nga molihok,  maghiusa sa pagbarug ug pagpanalipod sa atong katungod sa pagpakisayod.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for September 8, 2007

P1B nang CICC?

Uban sa dugang P100 milyones nga gahin sa Cebu Provincial Board, ang kinatibuk-ang gasto sa pagtukod sa CICC mahimong mokapin na sa P1 bilyon. Wa hinuoy apelyido ang bag-ong kuwarta nga, bisan sa sibaw nga mga pasangil sa overpricing ug ubang anomaliya, gipasar sa board members sa usa lang ka pamilok. Way katin-awan nga nadawat ang Sugbuanong mga magbubuhis, ang tinuod nga mga tag-iya sa kuwarta, asa gamiton ang pundo:

• Pagpatuman ba sa dugay nang giwarawara nga reconfiguration sa CICC aron maggamit sa mas dagkong trade exhibits; o

• Pagbayad ba sa nangaging mga gasto sa CICC nga hangtod karon, ambot unsay hinungdan, wa pa gyod hingpit nga angkona sa kadagkoan sa Kapitolyo.

-o0o-

Samtang di nang kapangangkon nga ang CICC maoy labing barato nga world class nga convention center, gani maglisod na man pagbakwi sa panganti nga di niya tugotan nga moabot ang gasto og P800 milyones, nga iyang gihulagway nga makahahadlok o makalilisang, si Gobernador Gwen Garcia dunay mas dakong gimbuhaton: Ang pagpakita ngadto sa mga Sugbuanon, nga maoy tinuorayng mga hawod sa Sugbo, sa dugay na nilang gipangita nga mga dokumento sa pagtukod sa CICC.

Human sa iyang pangangkon nga kapin ra sa P500 milyones ang gasto sa CICC, nga giangkon na karon sa ubang mga tagduma sa lalawigan nga di maoy kinatibuk-ang gasto, si Garcia wa magtagad pagpasabot sa mga Sugbuanon nganong sayop ang iyang gihatag nga kasayuran. Labaw nang wa maggunok pagpakita sa mga dokumento sa pagsubasta sa nagkalainlaing mga transaksiyon sa CICC.

-o0o-

Karon ang ika-218 ka adlaw sa kapakyas ni Garcia pagpakita sa mga dokumento sa CICC. Lisod sabton nganong naabtan siya ning gidugayona sa pagtahud sa batakang katungod sa katawhan pagpakisayod sa mga transaksiyon nga iyang gisudlan---nga gipatigbabaw ug gipanalipdan sa 1987 Constitution ug sa Code of Conduct and Ethical Standards of Public Officials and Employees.

Kon wa siyay gitagoan, unsa may iyang gilangayan? Kon wa siya magtago sa kangitngit, nganong mahadlok man siya sa kahayag? Kon wa siyay nalapas nga mga lagda, nganong gipaantos man niyang mga magbubuhis nga siyam-siyaman og pinaabot?

-o0o-

Ang cluster head sa COA 7, Delfin Aguilar, gikutlo ni Crisologo Saavedra nga nagkanayon nga wa pa ihatag ni Garcia nila ang tanang mga dokumento sa CICC. Mao ni hinungdan nga ang nasuhid sa ilang auditors mao ra ang P7.9 milyones nga gasto, nga 15% ra sa kinatibuk-ang proyekto.

Ang Visayas Ombudsman nasakpang nagyaka lang sa mga pasangil sa kahiwian sa CICC sud na karon sa pipila ka buwan. Inay gamiton ang ilang gahom pagpugos ni Garcia pagtahan sa mga dokumento, si Ombudsman Director Virginia Palanca-Santiago igo lang nangayo sa kuwangan nga papeles sa COA 7. [30] leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for September 7, 2007

          TINDERA SA BUGAS

 

          Kon ang tindera og bugas magpautang sa iyang baligya ug di siya bayran sa gikasabotan nga panahon, daghan siya og kapilian:   Mahimo niyang tultulon ug paninglan ang nakautang, mahimong hatagan og laing lugway, mahimo niyang yawyawan ug awayon, mahimo niyang ikiha, o mahimo niyang kalimtan na lang.   Ang tindera, bisan sa kaubos sa iyang edukasyon, bisan wa siyang kataak og kolehiyo, nahibawo sa labing dakong risgo sa iyang pagpautang----nga matabla ang iyang puhonan.

          Ang mas dagkong mga magpapatigayon dunay mas dakong kahigayonan sa pagpanalipod sa ilang puhonan.  Mahimo nilang papirmahon og kontrata ang mangutang, o pangayoan og collateral, o i-blacklist aron nga di nang kapangutang sa ilang kaubanang mas dagko pang mga magpapatigayon, o magpalaban sa hingtungdang mga ahensiya sa kagamhanan aron lang mapugos ang may atraso nila sa pagbayad.

                   -o0o-

          Mahimo gani nilang yatakan ang mga balaod.   Ug kon badlungon sa ilang kalapasan, mahimo nilang hudlaton ang kagamhanan ug ang kinabag-an sa katawhan.

          Nga maoy gihimo sa mga tag-iya sa pribadong mga tambalanan.  Sud na karon sa daghang katuigan, gitanggong ang ilang mga pasyente nga way ikabayad.  Naneguro ang mga tambalanan nga mabayran, bahala na kon nisamot kalisod ang kahimtang sa kabos nilang mga pasyente, kay nisamot pagburot ang ilang bayranan ug busa nisamot pagtidlom ang ilang kahigayonan nga makabayad.

          Ug karon nga sa kataposan na-eskandalo na pag-ayo ang pipila ka nagpakabana nga mga opisyal sa kagamhanan, nga igong nakapalihok nila pagbadlong sa nangalisbo nga kahiwian, ang mga tambalanan nanghudlat dayon nga di na manawat og mga pasyente kon di bakwion ang balaod nga nagdili nila pagtanggong sa mga utangan.

                   -o0o-

          Lahi sa tindera og bugas, gusto sa pribadong mga tambalanan nga ang kagamhanan maoy maningil sa mga utangan nila.  Lahi sa tindera nga nidawat sa risgo nga daganan sa mga utangan, ang mga tambalanan nagpatuyang sa nag-aliwaros nilang tinguha nga lunlon ginansiya ray makuha sa ilang patigayon.

          Ug lahi sa tindera nga nagpakahilom pag-ihap sa iyang alkanse, ang mga tambalanan nagpapating pa sa pagpangayo og kuwarta sa kagamhanan nga ma-una-una nila pagkolekta samtang wa pang kabayad ang mga pasyente.

                   -o0o-

          Sakto si Senadora Pia Cayetano.   Di makiangayon nga ihan-ok sa pribadong mga tambalanan ang tanan nilang suliran ngadto lang sa duha ka pahina nga balaod.  Wa niya isulti, apan di sab angayng mangiyugpos ang kagamhanan pag-ulog-ulog sa ilang kaugalingon nga maatiman nang kahimsog sa katawhan karon nga di na katanggong nila ang mga tambalanan.

          Ang pait nga kamatuoran mao nga napakyas ang kagamhanan paghatag sa batakang panginahanglan sa panglawas sa kinabag-an sa iyang katawhan.   Ang pribado nga mga tambalanan mao lay usa sa nahan-okan sa maong pagpabaya.  Nga inay motabang, niapil hinuon pagpahimus sa mga napasagdan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com