Arangkada for November 5, 2007

       NAG-UNG-ONG GUBAT

 

       Silang Pres. Arroyo, Speaker Jose de Venecia Jr. ug ilang mga alyado pulos nipasalig nga way kausaban sa liderato sa House of Representatives pagbalik sa sesyon human sa tulo ka semana nga bakasyon sa kalag-kalag.  Lisod ning tuohan.  Kay samtang ang panaghiusa nilang Arroyo ug de Venecia makapatigbabaw sa ilang politikanhong mga interes, makahimo sab ning kataw-anan sa ilang paglingiw ug pagsuway pagtabon sa higanteng kang-a sa ilang relasyon:

·         Mosugot ba lang diay si Pres. Arroyo nga magpabiling ikaupat nga labing taas nga opisyal sa nasud si de Venecia nga nibarug alang sa iyang anak, JDV III, nga nilambigit niya ug sa iyang bana sa NBN-ZTE scandal?; ug

·         Paluyohan ba lang diay gihapon ni de Venecia si Arroyo nga gawas nga gipasanginlan ni JDV III nga kawatan gitumbok pa gyong nikasaba niya, JDV Jr., tungod sa pagdumili pagbadlong sa expose?

-o0o-

        Ang pagpabilin ni de Venecia isip House speaker naa ra sa mga kamot ni Pres. Arroyo.  Kansang hingpit nga pagkontrolar sa kinabag-an sa mga kongresista napasundayag sa tibuok nasud ug sa tanang katawhan niadtong adlaw sa giingong pagpabaha og kuwarta sa hawanan sa Malakanyang.  Iyang senyas ray gikinahanglan sa mga kongresista pagpalagpot ni de Venecia ug pagpili sa bag-o nilang pangu.

        Apan may alas si de Venecia.  Nga maoy nakapapugong ni Arroyo paglunggo sa iyang liog.  Samtang sayon rang palagputon si de Venecia pagka speaker, gikuyawan ang palasyo nga ang mga kongresista nga lunod-patay ni de Venecia, pun-an sa taga oposisyon nga nagpanilap sa daplin nga nagpaabot sa hingpit nilang panagbuwag, igo pa nga maka-impeach ni Arroyo sa House ug makapada sa Articles of Impeachment ngadto sa Senado. 

Kansang mayoriya utro sang naglaway sa kahigayonan pagkunis-kunis sa presidente sa usa ka impeachment trial.

-o0o-

        Kon tinuod mang magpabilin si de Venecia sa katungdanan karong semanaha, nagpasabot ning nalangay lang ang gubat nga gideklarar nang Arroyo batok niya.  Mahimong nagkinahanglan ang Malakanyang og dugang panahon pagtino nga di nang kakuha og 1/3 sa House ang nag-ung-ong nga alyansa tali ni de Venecia ug sa oposisyon.

        O mahimo sab nga, sama sa Hello Garci ug ubang nangaging mga eskandalo, pasagdan lang ang mga pangutanang wa matubag bugti sa pagpabilin ni Arroyo sa gahom.

-o0o-

        Apan may alas sab ang oposisyon.  Ang mas lig-ong impeachment complaint di mahimong isnabon ni de Venecia.  Kay ang labing dakong sukaranan sa kaso mao ang expose ni JDV III.  Nga inay badlungon maisugon niyang gibarugan.  Ug maoy hinungdan sa pagdumot ni Arroyo niya.

        Sa gusto ug sa dili sa mga hingtungdan, magkabangga gyod sila.  Gawas lang kon, sa makausa pa, kapamatud-an na sang Arroyo nga mas mat-an pa siya kay sa pinya sa Ormoc ug mas daghan pag kinabuhi kay sa iring sa Pasil.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for November 4, 2007

       HAPDOS UG KUTOY

 

       Nganong wa may namakpak sa panghambog nilang Pres. Arroyo ug ubang kadagkoan sa kagamhanan nga ang kalig-on sa peso batok sa Amerikanhong dolyar maoy di malalis nga timailhan nga nilambo nang nasudnong ekonomiya?  Nganong wa may nagsayaw-sayaw sa kadalanan sa pasalig sa mga ekonomista nga inanay nang nakabangon ang ekonomiya sa Pilipinas human sa pagpahamtang sa EVAT ug ubang bag-ong buhis niadtong 2005?

        Kini tungod kay gawas sa way kinutobang pagarpar ug ulug-ulog sa Malakanyang, way laing kaayuhan nga naangkon ang kinabag-an.  Ang DOLE mismo niangkon nga nadoble ang gidaghanon sa mga way trabaho sa dagkong mga dakbayan sa nasud tungod sa kaapiki sa patigayon.  Mas sakit paminawon ang pangandak sa kalamboan kon ang kahimtang sa katawhan nisamot hinuon kahagip-ot.

-o0o-

        Magpabiling taphaw ug mangalisbong pangilad ang mga pangangkon sa paglig-on sa peso ug paglambo sa ekonomiya kon di matilawan sa kinabag-an, nga maoy labing kabos, ang gisaad nga mas haruhay nga kahimtang, kon di man hingpit nga pagkahaw-as gikan sa katimawa:

·         Inay mobarato ang presyo sa inadlawng palaliton, ang wa malansang nisaka pa gani hinuon;

·         Inay mo-us-os ang plitehan, gipasakaan pa ug ang transport groups nanghulga pa gani nga molusad og nasudnong welga kay wa matagbaw sa uminto;

·         Inay pausbawan ang suholan, di pa igo nga gipiskan lang sama sa naandan og mumho ang mga mamumuo, gisabotahe pa gyod ang pagpatuman sa gamay kaayong usbaw sa suholan dinhi sa Sugbo ug Central Visayas; ug pagdugang sa insulto

·         Ang OFWs, bisan padayong giulug-ulogan nga bag-ong mga bayani, maoy nagsangkiig sa mas gamayng baylo sa dolyar nga ilang gipada dinhi.

-o0o-

        Ang pait nga kamatuoran:  Mas nihuyang ang dolyar kay sa nilig-on ang peso.  Napiskan lang ang Pilipinas sa puhonan nga nikagiw gikan sa nitibugsok nga Amerikanhong merkado ug nibalhin sa mas madasigong mga merkado sa Asya ug Uropa.

        Mas pait nga kamatuoran:  Ang mas lig-ong peso nagkahulogan unta nga mohiyos nang atong langyawng utang ug busa mas dako nang ikagahin sa mga proyekto pagpalambo sa nasud; apan ang mga alyado mismo ni Arroyo sa Kongreso nagbagulbol nga nisamot kagamay ang bahin sa 2008 budget ang gawasnon kay way hunong si Arroyo pagkontrata og bag-ong mga utang.

-o0o-

        Ang kasaysayan nagtudlo nato nga bisan unsa katikasan ug kakawatan sa usa ka lider magpabilin siya sa gahom hangtod nga may sud pang tiyan sa iyang gidaugdaog nga katawhan.  Pananglitan, ang malambuong ekonomiya sa Estados Unidos sa dekada 90 maoy nakapalingkawas ni Bill Clinton gikan sa pagkalagpot tungod sa iyang Oval Sex scandal.

        Asa puniton si Pres. Arroyo kon sa kataposan makaamgo nang kinabag-an sa katawhan nga bisan sa tanan niyang pangangkon sa kalamboan padayong naghapdos ang nagkutoy nilang tiyan?  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for November 3, 2007

       KONTRA KOPRAS

 

       Banggiitang politiko sa Sugbo labihang lingawa sa pagbasol sa kapolisan sa pagpanlabay og granada sa barangay hall sa Inayagan sa Dakbayan sa Naga sa habagatang Sugbo ngadto sa pilderong kandidato nga giingong nakunsimisyon nga gikopras sa mga botante ang dakong kuwarta nga iyang gipabaha sa nagkalainlaing mga sitio.

        Matod sa politiko, ang nalingaw nga tang-an di ang linghod nga pildero, katuohan ang pasiunang kasayuran nga nahipos sa kapolisan.  Nakasugat na siya og managsamang mga kaso sa kadaghan na sa mga piniliay nga iyang naapilan, kasagaran nila iyang nadaog.  Matod niya kasagarang nabiktima sa kopras, nga iyang gitumbok nga dugay nang nagsugod sa wa pa moawhag si Serging Osmena sa iyang mga dumadapig nga "kan-a ang paon, iluwa ang taga," mao ang bag-o ug kuwartahang mga politiko nga nagpataka lang og pamayad.

-o0o-

        Ug nisunod ang taas niyang litaniya (hinaot nga di makabasa ini ang tarung ug ligdong ug batan-ong mga politiko; apan kon masaag man ang mga wa pa kawad-i sa paglaom nga mausab pang nangalisbong sistema sa politika sa nasud, hinaot nga ilang kakuhaan og mga leksiyon unsaon pagbadlong ang umaabot pang mga kahiwian sa piniliay) sa mga lagda sa pagpamalit og boto:

·         Ang pagpanghatag og kuwarta sa mga botante kinahanglang hanigan og lapad nga pagtuon (nga i-detalye karong taudtaod sa ubos);

·         Ang pagpanghatag og kuwarta sa mga botante kinahanglang dasonan og tukmang sistema sa pagpangolekta (nga i-detalye sab sa ubos); ug

·         Ang pagpanghatag og kuwarta himuon sa labing mahigalaon ug pinahimutang nga paagi nga ang makadawat nga botante di mainsulto, di makabatyag nga gipalit na siya ug, labaw sa tanan, di makalimot nga utangan na siyag kabubut-on nimo.

-o0o-

        Mga hanig sa di pang pinalitay:

·         Ilhang tanang botante (nagkinahanglan ka sa labing bag-ong listahan sa mga botante ug mapa sa ilang pinuy-anan);

·         Ilista kinsay imo ug kinsay tua sa pikas;

·         Ilhang imong mga tawo nga makapabalitok sa mga tua sa pikas; ug

·         Ipagawas ang kuwarta pagdasig sa mga dumadapig sa pagbotar ug pagpugong sa mga lunod-patay sa kaatbang sa pagduol sa mga presinto.

-o0o-

        Unsaon pagbaraw sa kopras:

·         Ipakatap ang mga lider ug mga sakyanan paghakot sa mga nabayran ngadto sa mga presinto;

·         Paubani og mga dagko og braso nga mopahinumdom sa mga gilaay pagbotar nga di makaayo kon ang nadawat mabayad sa tambalanan tungod sa ilang mga bun-og o limos sa ilang haya; ug

·         Dugangi dayong bayad kon palabwan sa kontra.

-o0o-

        Apan ang labing mahinungdanon niyang lagda:

        Isipa ang pagpamalit sa mga botante nga usa ka sugal.  Kon makadaog, pasalamat sa imong suwerte.  Kon mapilde, ayaw paghubug-hubog kay mahimong makunsimisyon ug peligrong makahunahuna pagpalit og granada.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for November 2, 2007

       BUGKOS SA LUBONG

 

       Pagkamatay sa akong amahan pila na ka tuig ang nilabay, akoy gitahasan sa akong mga igsuon, nga kasagaran tua na manimuyo gawas sa Sugbo, pagpahimutang sa iyang patayng lawas.  Dihang nangabot na sila dinhi, ug dihang nakaduaw nang uban namong kaparyentihan, klarong wa sila ganahi sa punerarya sa Opon nga akong gipili kay mao ray naabot sa gamay nakong suholan.  Gani, gibalhin gyod ang haya sa Tabunok, Talisay aron nga mas maduol sa iyang dapit nga natawhan.

        Kay wa pa man gyod kong kasabot sa kamatuoran nga di na kong kabuutbuot unsaon paghipos ang iyang patayng lawas, nangahas pa gyod ko pagsugyot nga ilubong namo siya og kadlawon aron di ming kahasol sa trapiko.  Gisigaan lang ko nila sa mata nga nagtangag og pasidaan nga duha ming ilubong kon lisudlisuron ang among kaparyentihan paghatod sa among amahan sa iyang lubnganan.

Tungod sa kadaghan sa mga kinabuhi nga nahikap sa among amahan, labihang taasa sa bara sa trapiko sa dan gikan sa Tabunok paingon sa Poblacion, Talisay nga nakaseguro kong ang kadagko ra sa lawas sa among ig-agawng mga polis maoy nakapugong sa mga motorista pagbalikas sa among paghasol ug paglangay nila.

-o0o-

        Wa matuman ang tuyo sa among kaparyentihan nga itapad ang lawas sa akong amahan sa lubong sa iyang mga igsuon tungod sa kaapiki sa luna.  Napugos mi pag-abang og gamayng nitso nga gipanag-iya sa Simbahang Katoliko nga kinahanglang lab-ason matag lima ka tuig.

        Apan ang labing dakong kahasol mao nga ang akong inahan ug manghod, nga mao ray kanunayng makaduaw sa lubong sa akong amahan, naa magpuyo sa Opon.  Laayo kaayo gikan sa Talisay, sa way paghisgut sa kalisod nang sagubangon sa trapiko.  Mao ni hinungdan nga kaming managsuon, sa way pagkonsulta ni pagpananghid sa among kaparyentihan sa Talisay, nihukom pagpalit og luna sa usa sa bag-ong memorial parks sa Opon ug gibalhin ang patayng lawas sa among amahan didto.

        Sa ikaduhang sunudsunod nga kalag-kalag karong tuiga, wa ko mangahas pagpakita sa Talisay tungod sa labihang kahadlok nga sudyaan sa among paglapas sa labing mahinungdanong lagda sa di pagpalayo sa among amahan gikan sa iyang mga kaliwat.  Mao nga kon nakabasa sila ini, sa ngan sa akong inahan ug mga igsuon, kinasingkasing ming mangayo og pasaylo.

-o0o-

        Ang bag-ong luna sa among amahan mingaw pa.  Pipila pa lang ang katapad nga mga lubong.  Dako sab kaayo ang hawan sa memorial park nga nahimo nang duwaanan sa iyang mga apo.

Matag higayon nga magkaabot mi sa sam-ang, mabatyagan namo ang kadako sa kahaw-ang nga namugna sa pagtaliwan sa among amahan.  Ug ang mas dakong haw-ang kay, sa gusto namo ug sa among mga paryente o dili, giuwang nag lapad nga kalaworan ang among mga pinuy-anan tungod sa managlahi namong mga kinabuhi.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for November 1, 2007

          BABAYE SA CANSOJONG

 

          Si Eladio Geoca nakadlawonan nga nagmaneho sa iyang taxi.  Gipara siya og babaye sa Cansojong, Talisay.  Nagpahatod ang babaye sa Bulacao, Talisay.  Nakalingkod nang pasahero dihang nakabantay si Eladio nga labihang basaa sa babaye.  Nagkuray sa katugnaw.  Pagkataudtaod, nihangyo ang babaye nga manghuwam sa iyang jacket.  Iya ning gikupo, naibanan ang iyang kurog, hangtod nga niabot sa ilang destinasyon.

          Nikanaog ang babaye.   Nisaad nga mobalik siya uban nang plite.  Dugay nga nagpaabot si Eladio.  Nahibung nga wa pa mobalik ang babaye.   Nagpaabot pa siya og dugang.  Apan wa na gyoy babaye nga nagpakita.

Kay hapit na mang alas-5 sa buntag, nga maoy takda sa iyang paglimpiyo ug pag-grahe sa taxi, nibiya na lang siya sa bay.

-o0o-

          Human nahatag ang iyang kita ug ang taxi sa tag-iya, nibalik si Eladio sa bay sa Bulacao.   Tiguwang babaye ang iyang naabtan.  Gisuginlan niya mahitungod sa babayeng pasahero nga nagpahatod didto.  Matod sa tiguwang siya na lang usa ang nagpuyo sa bay.  Iyang anak nga babaye nanarbaho na sa laing dapit ug ang lain, nga usa ka magtutudlo, patay na.

          Nakugang si Eladio pagkakita sa hulagway sa anak nga namatay:   Siya ang babaye nga nisakay sa taxi.  Iyang giingnan ang inahan nga iyang anak dakong buhi ug gani maoy iyang pasahero pila pa lang ka oras ang nilabay.  Subli siyang giingnan sa tiguwang nga patay nang iyang anak.  Ug di mahitabong makapara ni makasakay pa sa iyang taxi.

-o0o-

          Nitanyag ang inahan pagbayad sa plite ug gidapit siya nga mangadto sila sa lubnganan sa iyang anak nga babaye.   Nanganaog sila sa tungod sa minteryo sa Cansojong, sa luna nga gibarugan sa babaye nga nipara sa iyang taxi.

          Gitultolan siya sa inahan sa nitso nga dunay samang hulagway nga iyang nakita sud sa bay sa Bulacao.  Nalansang si Eladio sa iyang nahimutangan.  Wa na siya magduda nga patay na ang babaye nga nipara ug nisakay sa iyang taxi.   Apan ang nakapasiga sa iyang mga mata mao ang iyang jacket nga gisab-ong sa nitso.

-o0o-

          Nahitabo ni niadto pang 1964.   Apan hangtod karon, bisan 43 ka tuig nang nilabay, maglisod pa gihapon si Eladio paghikalimot sa talagsaon niyang kasinatian.  15 sentabos pa ang flagdown rate sa taxi niadtong higayona.   45 sentabos ra ang plitehan sa metro sa pagkanaog sa babaye sa Bulacao.

          Nangagpas ang inahan nga ang pagpakita sa iyang anak nga labihang basaa ngadto ni Eladio nagpasabot nga magpabalhin siya og lubnganan kay ang ilang luna sa minteryo kanunay lang mabahaan.   Apan ang pagpakita sa babaye may laing kahulogan alang ni Eladio:  Kon isul-ob niyang jacket labihang daghana niyang pasahero; kon makalimtan niyang jacket sa bay, labihang mingawa sa iyang pamasada sa taxi.   [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for October 31, 2007

          TULO KA RAMA

 

          Pipila ka adlaw sa wa pang piniliay sa barangay, pipila sa mga barangay kapitan sa Dakbayan sa Sugbo nitataw nang daan nga di na nila paluyohan si ABC Cebu City Federation President Jingjing Faelnar.  Human naproklamar si Faelnar alang sa lab-as nga termino human sa binuntagay nga iskutenyo sa Guadalupe, samang mga kapitan nisubli sa ilang pangandoy sa kausaban sa liderato sa ABC.

          Ang ilang mga reklamo batok ni Faelnar nasentro sa giingon nilang kakuwang niyag katakos.  Matod nila kon di pa tungod ni Cebu City Mayor Tomas Osmeña, si Barangay Kapitan Jose Navarro sa Punta Princesa gyod unta ang labing takos nga mangu sa ABC.  Iniglingkod sa mga mananaog sa piniliay karong Disyembre 1, andam ang mga kapitan nga mobarug pagpasabot ni Mayor Osmeña nganong di na nila madawat si Faelnar.

                   -o0o-

          Si Faelnar, sa iyang bahin, nipasabot sa DYAB Abante Bisaya nga ganahan pa siyang magpasubli isip pangu sa ABC.   Apan kon di na siya paluyohan sa iyang kaubanang mga kapitan hangpon sab niyang kahigayonan pagtingob sa iyang panahon pag-atiman sa way kinutobang mga panginahanglan sa mga molupyo sa Guadalupe, ang labing dakong barangay sa dakbayan.

          Subling nanalipod si Faelnar sa mga pasangil nga di siya maoy direktang nagduma sa ABC kay gitugyan ngadto sa di pinili nga kawani ang pagpanimon sa kahugpongan.   Ang maong kawani gipasanginlan nga mas hawod pa siyang Faelnar kay nanginsulto sa mga kapitan nga nangahas pagkuwestiyon sa iyang mga sugo.

          Wa paminawa ni Faelnar ang ilang mga protesta niadto.   Karon sa lab-as nilang termino nanganti ang hingtungdang mga kapitan sa pagpaila ni Faelnar nga di mahimong bugalbugalan lang ang ABC.

                   -o0o-

          Usa sa gihugon-hugon nga mohagit sa liderato ni Faelnar mao si kanhi Cebu City councilor George Rama, nga bag-o lang napili pagka barangay kapitan sa Basak San Nicolas.   Si Rama, bisan sa wa mohukom pagdagan alang sa iyang kanhi katungdanan, nikuwestiyon nang daan kon makadagan pa ba si Faelnar sa laing termino.

          Silang Rama ug Faelnar pulos suod ni Mayor Osmeña.  Maong di na magamit ni Faelnar ang iyang kasikit sa luwag pagkuha sa pagpaluyo sa mga kapitan.   Apan makahimo ba si Rama pagsukwahi sa iyang kaugalingong panganti?

                   -o0o-

          Si Rama nibalibad sa tanyag nga padaganon pagka konsehal niadtong Mayo 14.  Kay di siya gusto nga mahimong makamugna og eskandalo sa kahigayonan nga tulo ka Rama ang manlingkod sa Cebu City Council:  Silang Bise Mayor Michael Rama, Konsehal Edu Rama ug siya.

          Kon mapili siyang ABC president, si Rama ang molingkod sa konseho isip representante sa mga kapitan sa dakbayan.   Kamenosan bang eskandalo sa panag-ipon sa tulo ka Rama kay wa siya direktang modagan pagka konsehal?

          Kinsay nag-ingon nga sayon ipunon ang prinsipyo ug politika?  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for October 30, 2007

       HANGAD SA LANGIT

 

       Nagbaha ang mga reklamo nga among nadawat mahitungod sa pinalitay sa boto, hinakotay sa mga botante, panghasi batok sa mga molupyo ug ubang kalapasan sa mga lagda sa piniliay.  Apan dihang among gihagit sa pagkuha og mga hulagway ug pagpakita ug ubang mga dokumento pagmatuod sa ilang mga pasangil, maklaro ang kalit nga pagkahugno sa ilang kadasig ug nipasalipod sa pasangil nga igo lang silang namasin nga ang mga sakop sa media maoy makasakop sa pangabuso sa ilang mga kaatbang.

        Hangtod sa akong pagsuwat ini, way bisan usa nga nakapada og mga ebidensiya sa kalapasan (bisan sa kasayon ra sa paggamit sa ilang cellular phones o digital cameras ug pagpada sa ilang video o mga hulagway sa among gitagana nga email address:  dyab1512@gmail.com).

-o0o-

        Hinaot nga tungod lang ni kay wa gyoy kalapasan nga nahimo ug tinumu-tumo lang ang mga pasangil pamasin nga sakyan dayon sa media ug madaot ang ilang mga gipasanginlan.  Apan kay klaro mang nagbaha ang kalapasan, mas dako ang kahigayonan nga nakalapas ang pikas ug pikas ug busa wa nay mangahas sa pag-dokumento sa kalapasan nga ila sang gihimo.

        Ang labi dako nakong kahadlok mao nga ang pagpakabana sa atong katawhan kutob na lang sa pagyawyaw.  O pagsuwat.  Nga kon palihugon na sila pagmatuod sa ilang mga pasangil, o pagbarug batok sa ilang gipasanginlan, di na dayon sila manginlabot.  Tungod sa kahadlok sa ilang seguridad.  O di gustong mahasol.  O di lang gustong mailhan.   O di lang gustong mag-apil-apil.

-o0o-

        Di hinuon mabasol ang katawhan, labi nang kabatan-onan, nga magtuo nga ang ilang pagpanginlabot pinaagi sa text o email, mas maayo kon di ilhon ang tinuod nilang ngan, igo nang makapakurog sa mga kawatan ug mga mapahimuslanon sa kagamhanan.  May balita ko nila.  Labihan na kabaga ug kapating sa mga namunoan nga di na matandog kon kutob lang sa gahot ang ilang mga biktima.

        Ang atong katiguwangan nga nipalingkawas sa nasud gikan sa mga kuko sa langyaw ug lokal nga mga malupigon wa matagbaw lang sa pagyawyaw.  Nagmartsa sila sa kadalanan pagpakita sa ilang kumo.  Nialsa og mga armas.  Ug nagpakamatay.

-o0o-

        Tungod sa bag-ong mga teknolohiya, wa nay ganahang maghago pagpainit o pagpasinguwan sa kadalanan kay makhasol lang sa trapiko ang pagbarikada, wa nay magtagad paghipos og mga dokumento ni pagpasaka og kaso sa korte kay may mga ahensiyang gitahasan pagbantay sa mga transaksiyon ug wa nay mobarug, magpaila ug magpaihap kay wa madungog ang mga hawod sa ilang kamapasayluon.

        Nahibawo ta sa tanang panghitabo.  Nasuhito ta sa pagpahimus sa mga gamhanan.  Apan wa tay kaisog sa pagbadlong nila.  Igo na lang moitlib sa atong mga ngabil ug mohangad sa langit.  Nakalimot nga kinahanglan una tang molihok una ta Niya tabangan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for October 29, 2007

       ANG BALANGAY

 

       Duna nay balangay ang Sugbo sa wa pa makatultol ang mga Katsila sa atong kabaybayonan.  Ang balangay usa ka sakayan.  Nga maoy gisakyan sa tibuok pamilya pinangulohan sa amahan sa ilang pagpangisda.  Ang balangay mao say sakyan sa pamilya sa pakigbayloay sa ilang mga panginahanglan sa ubang mga dapit, o pagpamalhin og pinuy-anan.  Niadtong higayona, di yuta kon dili dagat ug suba ang sentro sa ilang panginabuhi, patigayon ug pagbiyahe.

        Ang balangay maoy nahimong hulmahan sa pagsugod na sa mga Sugbuanon ug mga molupyo sa kasilinganang mga isla pagtikad sa ilang mga panginabuhi ug pagtukod sa ilang mga pinuy-anan sa yuta.  Sama sa amahan sa balangay, ang nisulbong nga mga katilingban sa yuta duna say tagduma nga giila ug gitahud sa tanan ug maoy mohusay sa panagsungi sa mga sakop.

-o0o-

        Nausab ang dagway sa mga balangay dihang nakadunggo nang mga Katsila ug namugos pagpahamtang sa ilang kaugalingong sistema sa kagamhanan.  Gawas sa pinugsanay nga pagpangolekta sa buhis (tribute), pinugsanay nga pagpatrabaho (polo) ug pinugsanay nga pagtambong sa mga misa ug ubang kalihokan sa simbahan, gidid-an pa gyong mga molupyo sa pagbalhin gikan sa usa ka balangay ngadto sa lain ug gipugos pagpabalhin ang nanobrang mga molupyo sa dagkong mga balangay.

        Segun sa "The Roots of the Filipino Nation" ni O.D. Corpuz, klarong may ila nang sistema sa kagamhanan ang atong katiguwangan sa wa pang mga Katsila.  Nakaplagan nilang Ferdinand Magellan ug kaubanan nga mas organisado ang pamunoan ni Humabon sa Sugbo kay sa Limasawa.  Ug nakaplagan ni Miguel Lopez de Legazpi nga mas lapad ug adunahan ang gingharian ni Sulayman sa Manila kay sa Sugbo ug Limasawa.

-o0o-

        Apan ang labing lig-on mao si Sultan Kudarat sa Mindanao.  Napakyas ang mga Katsila pag-ilog sa mga isla nga iyang giduma.  Lahi nilang Humabon ug Sulayman, si Kudarat giila sa kasilinganang mga gingharian.  Nalupig niyang mga Katsila tungod sa pakighiusa sa iyang kaubananang sultan.  Nakamugna sila og mas gamhanang puwersa kay sa nag-iyahay pagpanalipod sa ilang mga isla.

        Matod ni Corpuz si Sultan Kudarat ang labing unang Pilipino nga nakaamgo nga ang Pilipinas usa ka nasud ug di nagkatag lang nga mga isla.  Mao nga samtang nilampos ang mga Katsila pagsabong sa mga Sugbuanon, Bol-anon ug mga Tagalog, ang mga Muslim ubos ni Kudarat wa gyod nila maulipon.

-o0o-

        Si Lorry dela Serna niingon nga si Reuben Canoy maoy nag-umol sa bag-ong mga barangay dihang mayor pa siya sa Cagayan de Oro City atol sa diktadura ni Marcos.  Gikopya ni Marcos ang ideya, giangkon nga iya ug gipatuman sa tibuok nasud.

        Sa atong pagpili sa mga tagduma sa atong barangay, hinaot nga di nato kalimtan ang kalunsay ug kagamhanan niini sa wa pa lugosa sa mga Katsila ug sa bag-ong mga malupigon.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for October 28, 2007

       HANGPON O DUDAHAN?

 

       Ang mga loyalista ni Pres. Arroyo, salamat sa iyang pagpasaylo ni kanhi presidente Joseph Estrada, nakaamgo na nga ang tanang gihimo ni Arroyo sukad sa iyang paglingkod sa Malakanyang niadtong 2001 gitumong ra gyod diay sa pagpabilin niya sa gahom.  Nga bentaha na lang ug kasagaran tsamba ra diay nga magkatakdo ang nasudnong interes ug ang iyang naghingapin nga kahigwaos sa pagpalambo sa iyang personal nga mga interes.

        Ug di mahubit sa pung ang ilang pagmahay.  Gipakaingon man gud nila nga bisan unsa kalig-on ang mga pasangil sa pagpanikas ug pagpangawat batok ni Arroyo ug sa mga tawo nga naglibot niya, mas takos ug mas kasaligan lang gihapon siyang manimon sa nasud ngadto sa hingpit nga kalamboan kay sa higpit ug namantsahan na sab niyang mga kaatbang.

-o0o-

        Tungod sa ilang kahimangod, gipaabot nga ang mga dumadapig ni Arroyo mobakwi sa ilang pagpaluyo niya.  Nga mahimong maoy gipasikaran ni kanhi presidente Fidel Ramos sa iyang pasidaan nga inihap na lang ang mga adlaw ni Arroyo sa Malakanyang.  Gawas lang kon ang gipasabot ni Ramos mao ra nga di nang kalugwayan ang termino ni Arroyo lapas sa 2010.

        Apan sa mosunod nga mga adlaw, maamgohan nilang Ramos ug sa mga dumadapig ni Arroyo nga di sila maoy magbuot magpabilin o mapalagpot ba si Arroyo sa gahom.  Hagbay rang nasakmit ni Arroyo ang paglaban sa liderato sa militar ug kapolisan gikan ni Ramos.  Ug mas hagbay rang nakamatngon si Arroyo nga wa siya magkinahanglan sa gugma sa kinabag-an sa katawhan aron mapadayon ang wa pa matiwas niyang pagtagbaw sa iyang kahakog sa dugang gahom ug katigayonan.

-o0o-

        Napamatud-an ni Arroyo sa kusganon niyang pagbaraw sa matag suway sa politikanhong oposisyon pagsakmit sa gahom gikan niya nga ang iyang gikinahanglan mao ra nga di magkahiusa ang iyang mga kaatbang ug mga dumadapig batok niya.  Way makalalis sa kamalampuson ni Arroyo pagsabong sa nagkalainlaing mga pundok nga nangahas paghagit niya.

        Duha sa labing sinaligan niyang mga alyado, silang Ramos ug House Speaker Jose de Venecia, dakog natabang pagpalig-on sa iyang pagkontrolar sa nasud.  Apan karong nihupas nang ilang kapuslanan, wa na managana si Arroyo pagsalindot nila.

-o0o-

        Kon mangisog na si de Venecia pag-impeach si Arroyo inigbalik sa sesyon sa House karong Nobyembre 5, kapamatud-an ang iyang kahadlok nga ang mga kongresista nga iyang gibuhong atol sa lima na niya ka termino di managana pagtalikod niya aron pagtila sa tinuorayng tinubdan sa ilang puntil.

        Gawas pa, di monopoliya ni Arroyo ang naghitinghiting nga ambisyon.  Ang kadaghan sa taga oposisyon nga mag-ilog sa lideratong gisaad nga itahan ni Arroyo sa 2010, pun-an sa ilang kalibog hangpon o dudahan bang gawasnon nang si Erap, makapabuylo sa paghanig ni Arroyo nga way motandog niya inigkanaog na sa palasyo.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for October 27, 2007

          WA NAY PRISOHAY

 

          Mahupay og dyutay ang sakit sa dughan nilang Day-as Barangay Captain Mike Ocleasa ug 16 ka mga piliunon sa Sangguniang Kabataan nga nasayop sa ilang certificates of candidacy (CoCs) ining balita gikan sa atong silingang lalawigan sa Negros Occidental:   Si Fe Benitez nipirma og duha ka CoCs pagka barangay konsehal sa duha ka managlahi nga barangay sa lungsod sa Pulupandan ug sa dakbayan sa Bacolod.

Tungod ini, di lang disqualification ang iyang giatubang.  Nanganti pa gyod ang Comelec nga ipapriso siya tungod sa pagbugalbugal sa mga lagda sa piniliay.   Wa hinuoy motulisok ni Benitez kon himuong depensa ang argumento nga nagpabiling gawasnon ang labing dagkong tikasan sa piniliay.

-o0o-

          Di hinuon hingpit nga makalingkawas sa tulisok silang Ocleasa ug kaubanan.  Kini bisan may sukaranan ang mga pagsaway nga mora ra sang mga robot ang taga Comelec nga nagpiyong lang pagdawat sa COCs, way kalainan sa mga nanginabuhi sa Taboan nga nanghapnig og mga putos sa buwad.   Samtang igo nang silot ang pugos nga pagkasimang sa ilang politikanhong mga ambisyon, ang ilang pagpabaya di katabang sa pagpangumbinser sa mga botante sa ilang katakos ug kaligdong.

          Kon sa CoCs pa lang nangasipyat na sila, unsa may garantiya sa mga magbubuhis nga di sila malipat sa mas mahinungdanong mga transaksiyon nga ilang sudlan kon makalingkod sa ilang gitinguha nga mga katungdanan?  Ug sa mga namunoan na, kapila na man sila nagpataka ug nagpabaya apan wa lang masakpi kay way dokumento nga makamatuod?

-o0o-

          Pormal nang gilusad sa KBP ang gubat batok sa dengue.  Atol sa labing unang hugna sa KBP Cebu Forum nga gipahigayon sa Tara's Cafe, gipabati ang plugs batok dengue nga masibya na sa mosunod nga mga adlaw sa tanang AM ug FM stations sa Sugbo nga sakop sa KBP.

          Gihangop ni Cebu City Vice Mayor Mike Rama ang kampanya sa KBP.   Ang ubang mga dinapit pulos may mga anak nga naigo sa dengue, lakip na silang Supt. Anthony Obenza ug Rowena Amores nga kansang mga anak nag-abot ug nagsunod pagpangamatay sa samang tambalanan.

-o0o-

          Ang paghatag ni Pres. Arroyo og executive clemency ni kanhi presidente Joseph Estrada nakapapas sa bisan unsang pagduda nga may nahibilin pang kaligdong sa atong sistema sa hustisya.   Kon sayon kaayong makagawas sa bilanggoan ang nakonbikto sa pagpangawat og binilyon ka pesos, nganong ato pa mang gukdon ang mga tulisan og linibo o minilyon?

          Sa pikas nga bahin, unsa man sab tinuod ang katungod ni Pres. Arroyo pagpahamtang sa silot nga pagkabilanggo sa tibuok nga kinabuhi batok sa kawatan nga si Estrada?   Nga si Arroyo mismo wa man magtagad pagpanalipod sa iyang kaugalingon gikan sa pasangil sa labing dakong plunder----ang pagkawat sa kabubut-on sa katawhan?   [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for October 26, 2007

          KAHILAS SA PALASYO

 

          Gigilokan lang unta ko pagkahibawo nga magpataliwa ang Malakanyang sa niulbong panagsungi nilang Lapulapu City Mayor Arturo Radaza ug sa mga magpapatigayon nga nipasangil niya og kahiwian.   Apan giluod na ko sa pasalig nga ang lakang sa palasyo gitumong sa pagpanalipod sa interes sa mga Sugbuanon nga mahimong maduhig kon magpadayon ang away.

          Mangahas ko pagpasidaan sa Malakanyang nga mas madaot ang interes sa mga Sugbuanon kon magmalampuson sila paghusay sa away tali nilang Radaza ug Efrain Pelaez Jr. ug kaubanan.   Kay ang pagpataliwa sa palasyo, bisag unsaon pa paghapin og pahumot ug pagarpar, nangalisbo og areglo paglaktod sa proseso pagsusi sa mga pasangil sa kahiwian batok ni Radaza ug sa kalapasan sa mga lagda batok ni Pelaez.

-o0o-

          Unsa may mensahe nga gipadangat sa Malakanyang ngadto sa pundok ni Pelaez ug sa civil society groups nga nangampanya batok sa kahiwian sa Opon?  Gawas sa pag-ulog-ulog sa ilang pagbarug ug pagpakabana?

          Gipatin-aw ba ang posibleng kalambigitan sa giingong gamhanang padrino ni Radaza sa Malakanyang sa pagdumili sa Ombudsman pagsuspenso niya bisan sa kalig-on sa mga ebidensiya nga napresentar sa pundok ni Pelaez?   Gipasabot ba nganong wa gyod mabadlong ang giingong pangabuso ni Radaza sa katungdanan sa nangaging katuigan nga maoy nakaaghat nilang Pelaez ug kaubanan sa pagpangisog ug pagpamahala na lang?

          Nikumpisal bang palasyo nga mahimong ang ilang pagtugot, kon di man ang aktibo nilang proteksiyon, maoy nakapalansang ni Radaza sa gahom ug nakapagara niya pagpadayon pa sa gipasangil nga pagpahimus sa katungdanan?

-o0o-

          Apan ang tinuod nga hinungdan sa akong kagilok, nga hingpit nang gipulihan sa kaluod, mao ang kahilas sa Malakanyang.  Nakapanilhig na ba si Pres. Arroyo sa iyang kaugalingong nataran?

          Kaayuhan ba gyod sa mga Sugbuanon ang gipanalipdan sa buwag nga pagpakigtagbo sa iyang mga representante nilang Pelaez ug Radaza?   O tungod lang kay pulos sila may koneksiyon sa palasyo ug busa madugangan lang ang kalabad sa nagsipok nang ulo sa presidente kon di sila mapahilom?

          O may sukaranan ang pagduda nga hangpon ug pahimuslan sa Malakanyang ang bisan unsang kontrobersiya nga makapalipat sa atensiyon sa katawhan gikan sa NBN?

-o0o-

          Unsa may posibleng mga mensahe nga kaluwatan sa Malakanyang alang ni Radaza?:

·        Nga sundon ang mga maniobra sa palasyo pagpahilom sa mga pasangil sa pagpanikas ug pagpangawat batok sa presidente?;

·        Nga ugkaton sang kagahapon ni Pelaez sama sa posibleng paghithit og marijuana nga ikapares sa nagkanipis niyang buhok?;

·        Nga did-an sang iyang mga sakop pagtubag sa bisan unsang pangutana labot sa gikuwestiyong mga transaksiyon gikan sa mga imbestigador ug mga sakop sa media?; o

·        Pabahaan sab paper bags nga puno sa kuwarta ang mga konsehal ug ubang mga opisyal nga makadupa niya?   [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for October 25, 2007

          LIGA SA PAMAKAK?

 

          Ang pangangkon sa League of Provinces of the Philippines (LPP) nga gikan nila ang kuwartang nadawat sa tulo ka mga gobernador sa hawanan sa Malakanyang duha ka semana nang nilabay, nga klarong gitumong aron pagpahilom sa mga pasangil sa lapad nga panuburno batok ni Pres. Arroyo, makapatumaw og dugang mga pangutana ug makapasamot pagpasilaob sa eskandalo.

          Ang labing lisod nga ipatin-aw sa LPP mao sab ang labing klarong timaan nga pagsuway lang pagtapak sa nagkadakong buslot sa kaligdong sa pamunoan kining labing uwahi nilang pakauwaw:   Nganong pila ka adlaw human nikumpisal si Gobernador Ed Panlilio sa Pampanga nga nakadawat siya og P500,000 human siya nakigtagbo ni Arroyo nipagawas man sila og full page advertisement sa mga pamantalaan nga way kuwartang gipanghatag atol sa ilang pagduaw sa Malakanyang?

-o0o-

          Mangahas gani ka og pamakak, kinahanglang tapakan nimo ang way kinutobang mga bangag nga mamugna sa imong pagsuway paglubag sa kamatuoran.   Niay pipila sa mga pangutana nga lisod kaayo nilang tubagon:

·        Nganong naabtan man og duha ka semana una nila giangkon ang kuwarta nga gipabaha sa Malakanyang?;

·        Nganong gisuwayan man nila pagtago ang nagbaha nga kuwarta pinaagi sa full page ad pagdupa sa kaligdong ni Pres. Arroyo?;

·        Nagtubod ba diay ang panalapi sa LPP nga nakasayun-sayon ra man paghatag og P1.2 milyones ngadto nilang Panlilio (P500,000), Gobernador Joselito Mendoza sa Bulacan (P500,000) ug Gobernador Emilio Macias II sa Negros Oriental (P200,000)?;

·        Kon ang tulo ka gobernador ray gihatagan, nganong napiskan man silang Kongresista Antonio Cuenco ug ubang kongresista nga didto sab sa palasyo niadtong adlawa?; ug

·        Kon maong kuwarta diay sa gobyerno ang ilang gipanghatag, nganong wa man papirmaha og resibo ang mga nakadawat?

-o0o-

          Ang papating sa LPP maoy labing uwahing tilimad-on unsa na kaubos ang gihagsaan sa kaligdong sa administrasyon.   Gawas nga wa na silay kukaikog nga mangahatag og kuwarta sa mga politiko kansang pagpaluyo ilang gikinahanglan, di pa gyod managana pagpatuyhakaw sa bisan unsang pamakak kon masakpan nang ilang kahiwian.

          Gisukod gyod sa administrasyon kanus-a kutob ang agwanta sa katawhan.  Kanus-a kutob ang ilang paglingiw sa tanang pakauwaw sa mga nagtungkawo sa gahom?  Kanus-a ta kutob nga mangiyugpos ug maghinan-aw lang sa ilang pagtulis sa atong panudlanan?

-o0o-

          Human nakaipsot sa daghang pagsuway sa iyang mga kaatbang pagpalagpot sa gahom, si Pres. Arroyo mahimong nagsugod na pagtuo nga pasagdan lang siya sa kinabag-an sa katawhan bisan unsay iyang buhaton.   Apan nasayop siya.

          Nainsulto ug nahimangod ang mga tagtungod sa mga biktima sa pag-ulbo sa Glorietta 2 dihang gitanyagan niya og kuwarta ug trabaho.   Hinaot nga makamatngon si Arroyo nga mahimong mailad, mahaylo, o mahudlat ang pipila ka mga tawo.  Apan, kay buhi pa man ang katarung ug kaangayan, di ang tanan.   [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for October 24, 2007

          TRAHEDYA NI ZENAIDA

 

          Padayong nagpaabot sa iyang patayng lawas ang mga anak ni Zenaida Montejo, ang Sugbuanon nga domestic helper sa Kuwait nga giingong naaksidente sa sakyanan didto sa Saudi Arabia.  Gisaaran sila nga moabot sa Sugbo ang patayng lawas duha ka semana nang nilabay.   Apan hangtod sa akong pagsuwat ini, pabilin silang nabawo.  Ug naglibog unsa gyoy tinuod nga nahitabo sa ilang inahan.

          Si Debraliz Padayogdog, 20, kamaguwangang anak ni Zenaida, nakadawat og suwat gikan sa ahente, nga nangangkong gisugo sa employer pagpada sa patayng lawas balik sa Pilipinas, nga nagkanayon nga namatay si Zenaida sa aksidente sa trapiko sa Al Rafeae sa Saudi niadtong Agosto 8.   Wa mapatin-aw sa ahente nganong naabtan og duha ka buwan una napahibawo ang mga anak.

-o0o-

          Ang labing mahinungdanong tuyo sa suwat mao ang pagpasidaan sa mga anak nga mosamot kalangay ang pagpada sa patayng lawas kon di nila tuohan ang imbestigasyon sa Saudi police nga namatay si Zenaida ug laing tulo ka kauban sa aksidente sa trapiko.   Giingong namatay uban niya ang duha ka employer nga Kuwaitis ug laing katabang nga Indonesian.

          Matod sa ahente nahingpit nang imbestigasyon sa kamatayon ni Zenaida.   Apan kon moawhag ang mga anak og autopsy, mobalik sa sinugdanan ang kapolisan ug wa nay makatino kanus-a mahibalik ang patayng lawas dinhi.  Nipasidaan ang Department of Foreign Affairs (DFA), nga matabla ang kasong ipasaka sa mga anak kon dunay foul play.  Kon di ma-autopsy sa Saudi ang patayng lawas.

Kay gipapili man tali sa autopsy ug sa kahigayonan nga makita nang patayng lawas sa ilang inahan karong Sabado, napugos ang mga anak pagpirma sa pagtugot nga ibalik dinhi ang patayng lawas sa labing daling panahon.

-o0o-

          Laing anak ni Zenaida nga si Dazzle Grace, 19, may sukaranang magduda sa kamatayon sa iyang inahan.   Segun sa police report nga gipataban sa suwat, naaksidente si Zenaida alas-11 sa buntag ug nga nada siya sa tambalanan.  Apan samang report naghisgot nga namatay siya sa alas-11 sab sa buntag.

          Nakapangutana si Dazzle Grace, ug daghan ang modason sa iyang kahibung, giunsa man pagka-managsama ang oras sa aksidente ug sa kamatayon nga nada pa man kaha sa tambalanan ang ilang inahan?

-o0o-

          Segun sa United Nations, ang Pilipinas maoy nakadawat sa ikaupat nga labing taas nga dollar remittances sa kanasuran kansang mga molupyo nanarbaho sa langyawng kabaybayonan.   Busa may abundang sukaranan ang pag-ila sa OFWs nga bag-ong mga bayani.

          Apan nganong gitugotan man sa kagamhanan ang OFWs sama ni Zenaida nga ilegal nga gipasa-pasa sa lainlaing employers?   Ug ilang mga kapamilya nga magkarakara una sa di pa mahibawo sa trahedya ug labaw nang magkalisud-lisod sa pagpangita og hustisya?  [30]   leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for October 23, 2007

          BAWOS NI RADAZA

 

          Di na mogamit og puwersa si Lapulapu City Mayor Arturo Radaza aron pagtak-op pag-usab sa Marina Mall.  Kini bisan magkapuliki pagsagang sa mga kasong ipasaka ni Efrain Pelaez Jr.  Gitataw sa iyang abogado nga ang Opon may mga polis nga makapatuman sa kamandoan sa mayor.  Apan nipasalig nga di nila tugotang may moulbong duguong kagubot.

          Nipasidaan hinuon si Atty. Richard Sison nga mapatuman nilang balaod sa laing paagi.   Kon moinsistir gyod silang Pelaez ug ang Peza nga way hurisdiksyon ang Opon nila, pasagdan ug balibaran ang nagtipun-og nga basura ug tak-opan ang kadalanan palibot sa Marina ug tibuok export zone.

-o0o-

          Gikandadohan ug giguba ni Radaza ang kabtangan ni Pelaez kay kinahanglan siyang mopakita og labok pagmatuod nga siya pay hawod sa Opon.   Nangisog si Pelaez human nisukol ni Radaza ang managsuong Richard ug Rafael King.  Maong nabalaka si Radaza nga kon di patagmon si Pelaez, mas daghan pa unyang mga magpapatigayon nga moalsa.

          Inilang magpapatigayon sa Opon nasubo nga tungod sa pagpanghasi nga nahiagoman ni Pelaez nitalaw nang mga sakop sa Mactan Island Chamber of Commerce and Industry.  Di kasinahan ang nahimutangan ni Pelaez.  Apan kon makalahutay ug magmadaugon siya batok ni Radaza, mobalik siyag kahumot sa namiya niyang kaubanan.

-o0o-

          Ang mga dokumento sa Cebu International Convention Center (CICC) nga nasang-at sa Visayas Ombudsman gikan sa nagpakabana nga mga kawani sa Kapitolyo.   Nga di makatugot nga magpabiling tinagoan ang mga dokumento sa labing kontrobersiyal nga transaksiyon sa pamunoan ni Gobernador Gwen Garcia.

          Inay pasidunggan sa ilang kaisog ug kaligdong, ang tanang gidudahang mga kawani gitawag nga mga kawatan, giinsulto ug gipakauwawan.   Ang pipila nila gipanglabay gawas sa Kapitolyo ug gipangsuspenso ug gikulban sa ilang mga kaldero.

          Apan di pa igo ang ilang sakripisyo.  Gitiwasan pa gyod sila sa Visayas Ombudsman.  Kay gipasagdan lang nga masalindot sa suok ug lawalawaan ang kasayuran nga ilang gihagoan pagbutyag ngadto sa katawhan.

-o0o-

          Bisan unsa pay bag-ong mahunahunaan ni Visayas Ombudsman Pelagio Apostol nga panagang sa iyang pagdumili pagsusi sa labing dakong proyekto sa niaging 12 ^th Asean Summit, ang mosunod nga sipa nga mga mensahe maoy napadangat sa Ombudsman ngadto sa mga magbubuhis:

·        Kon gusto ninyong mobarug alang sa katarung, ayaw na lang mo paghilas-hilas kay dila ra unya ninyo ang way labod inigbawos na sa inyong gipasanginlan;

·        Kon nagtuo mong paluyohan sa katawhan ang inyong pagsulti sa kamatuoran, mas gamhanan gihapon ang inyong gipasanginlan ug sayon ra mong panamastamasan aron kadudahan ang inyong motibo; ug

·        Kon nagtuo mong mokihol ang Ombudsman tungod sa iyang pagdangop sa media, pekat!, kay ang mga politiko nga inyong natumban mas makatabang sa among pagpabilin o pagkatudlo sa mas taas nga katungdanan.   [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for October 22, 2007

       BUDHI NI APOSTOL

 

       May sukaranan na ba tang magduda ni Visayas Ombudsman Pelagio Apostol?  Nag-anam kadaghan ang mga tilimad-on nga himuon niya ang tanan aron lang malangay, kon di man hingpit nga makalimtan, ang imbestigasyon sa mga pasangil sa kahiwian sa pagtukod sa Cebu International Convention Center (CICC).

Andam kong mohatag niya sa tanang kahigayonan pagmatuod sa iyang katakos ug kaligdong kay pipila pa man siya ka semana sa kaungdanan.  Apan nabalaka ko nga mao pa gani paglingkod nabantang dayon sa kadaghanan ang sidsid sa iyang saya:

·         Siyay nagpahibawo nga may special audit nga gihimo ang Commission on Audit (COA) labot sa CICC, busa ila ning huwaton nga mahuman una mohimo sa ilang kaugalingong pakisusi; apan

·         Ang kadagkoan sa COA niingon nga wa silay special audit nga gihimo sa CICC kay way niawhag nila paghimo ini.

-o0o-

        Dihang gipangutana si Apostol kinsay iyang nahibaw-an sa special audit sa CICC, nitubag siya nga may nagsulti lang niya mahitungod ini.  Wa siya magtagad pag-ila sa iyang tinubdan.  Wa sab siya magtagad pagsusi sa COA unsa katinuod ang kasayuran nga iyang nadawat.  Kasaligan bang Ombudsman nga moumol og mahinungdanong hukom sa way pagtino may igo ba siyang sukaranan?

        Ambot tsamba ba lang, o tinuod ang gikahadlokan nga mas sikit pa sila kay sa ampaw sa Carcar, ang kadagkoan sa Kapitolyo nihangop dayon sa special audit nga gipahibawo ni Apostol.  Atubangan sa iyang hugtanong pagdumili pagpakita sa mga dokumento sa CICC, makapahibung ang wa pagkisi-kisi ni Gobernador Gwen Garcia.

        Nahibawo na bang daan ang Kapitolyo nga sayop ang kasayuran nga gilawog ngadto ni Apostol?

-o0o-

        Apan nganong padayon mang nagdumili si Apostol pag-imbestigar sa CICC bisan gipahibawo na sa COA nga way special audit?  Langayon ba gihapon ang imbestigasyon aron paabuton ang sangpotanan sa iyang giwarawarang pakisusi sa COA nga di diay tinuod?

        Kay wa man diay silay special audit, ang COA mahimong makapagawas sa sangpotanan sa ilang pagsubli sa mga transaksiyon sa CICC unya na sa sunod tuig.  Ambot duna pa bay Sugbuanong magbubuhis nga mahinumdom sa kontrobersiya sa CICC nianang higayona.

-o0o-

        Gawas sa pagpagawas sa sayop nga kasayuran, si Apostol nipakita og talagsaong determinasyon pagpugong sa imbestigasyon sa CICC pinaagi sa pagbuong sa kaligdong ug katakos sa iyang mga imbestigador.  Nipasabot siya sa Arangkada sa DYAB Abante Bisaya nga komplikado kaayo ang transaksiyon sa CICC ug di takos ang graft investigators sa Sugbo pagsubli sa proyekto.

        Mao ba ni kundisyon sa iyang pagkatudlo sa katungdanan?  Nga yak-an ang CICC ug ubang gikuwestiyong mga proyekto sa 12^th Asean Summit bahala na kon motumaw siyang bakakon?  Nga kapanalipdan ang gipasanginlang mga opisyal bahala na kon iyang bukubukuhon ang iyang kaugalingong mga kawani?  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com