Arangkada of Leo Lastimosa for January 27, 2009

              KARAKARA SA KRISIS

 

            Human sa pagpaka aron ingnon nga silay labing andam pakigharung sa kalibotanong krisis sa ekonomiya, gawas nga ang Pilipinas maoy labing gamay og kadaot nga mahiagoman, salamat sa lapad natong kasinatian sa krisis sa panalapi sa 1997, nabantang sa tibuok kalibotan nga pagarpar ray nag-ayo ug wa gyod diayng kapangandam ang pamunoan ni Pres. Arroyo.  Niang duha ka labing bag-ong mga timailhan:

·        Ang Department of Labor and Employment (Dole) mohatag sa hinabang alang sa nataktak nga mga mamumuo pinaagi sa mga unyon nga makasumiter og mga proyekto ug mga programa; ug

·        Si Arroyo nimando sa gabinete pagtuon sa mga programa nga makasawo sa mga mawagtangan og panginabuhi tungod sa krisis.

-o0o-

            Kon tinuod nga kaniadto rang andam pagtabang sa mga anak sa singot nga mataktak sa trabaho dinhi sa Pilipinas ug sa ubang kanasuran sa kalibotan, nganong gipasa man sa Dole ang responsibilidad pag-umol og mga programa ngadto sa mga unyon?  Ug nganong karon pa man momando si Arroyo ang mga sakop sa iyang gabinete pagtuon sa mga programa nga makatabang sa maigo nga OFWs ug ubang mga mamumuo?

            Klarong nagkarakara nang kagamhanan.  Karong naklaro na nga pabuhi ra diay sa dugo ang ilang pasalig nga ang Pilipinas maoy labing gamay og kadaot sa krisis, karon pa sila magsugod og pangandam.  Apan sama sa naandan uwahi nang tanan.

-o0o-

            Ambot tungod ba lang sa pagkatarantar, o wa na gyod sa ilang tarung panimuot, nganong ang kadagkoan sa Dole motugyan man sa hinabang alang sa naapiki nga mga mamumuo ngadto sa mga unyon?  Wa ba diay nakahunghong nila nga 10% ra sa mga mamumuo sa Pilipinas ang sakop sa unyon?

            Mao bay ipasabot sa Dole nga ang kinabag-an sa mga mamumuo (90%), nga way unyon ug busa way kaalyado nga makapanagang kon makahukom nang mga kompaniya sa pagpanira, maglaway lang nga magtan-aw sa hinabang?  Kay klaro man nga seguruon lang sa unyon pag-atiman ang ilang kaugalingong mga sakop?

-o0o-

            Sa way pagpaabot sa mga sugyot sa mga sakop sa gabinete, si Arroyo nimando na sa paglusad sa backyard food production sa dagkong mga dakbayan sa nasud.  Klarong way nakasulti sa presidente nga way backyard ang kasagaran sa mga molupyo, nga kasagaran nag-abang lang intawon sa ilang mga pinuy-anan, kana kon duna man silay kapuy-an.

            Unsa man tinuoy atong mapaabot gikan sa pamunoan nga mopalabi sa pagpabilin sa gahom kay sa pagpanalipod sa katawhan?  Human nisugyot nga magmugna og bag-ong mga kahigayonan sa trabaho pinaagi sa pagkuha og 500,000 ka tigsilhig sa kadalanan ug pagsawo sa matangtang nga OFWs pinaagi sa pagtudlo nila unsaon paghimog peanut butter, makalaom pa ba ta nga milagrohan lang silag kalit ug makaumol nag mas mapuslanong mga programa?  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for January 26, 2009

                        SULBAD SA HABALHABAL

 

            Nagsugod ang habalhabal isip "Skylab" o "Sputnik" sa pipila ka bahin sa Mindanao ug Kabisay-an.  Ang tabla nga ibutang sa luyo sa motorsiklo kasakyan og hangtod 12 ka pasahero, tag-unom sa pikas ug pikas.  Nilahutay ni sud na sa daghang katuigan ug mas nidaghan pa gani karong bag-o tungod sa:

·        Tinuorayng panginahanglan sa mga molupyo sa sudlunon nga mga bahin og sakyanan nga makada nila ngadto sa highways ug sa mas dagkong mga sakyanan; ug

·        Dakong panginahanglan sa panginabuhi sa nag-usbaw nga gidaghanon sa kalalakin-an nga way laing kahinguhaan ug di sang kasugod og patigayon nga nagkinahanglan og mas dakong puhonan.

-o0o-

            Apan nakalapas sa balaod ang mga habalhabal.  Wa silay prangkisa, uban ganing drayber way lisensiya, ug busa way insurance nga makatabang sa mga pasahero kon simbako madisgrasya.  Inay barawon, gipaundayonan sa lokal nga mga opisyal ang mga habal-habal apan nakakita sab sa panginahanglan pag-regulate nila.

            Nga maoy tuyo sa mga balaodnon nga nag-ung-ong sa Kongreso ug lokal nga mga bay balaoranan.  Kahatagan lang hinuon og prangkisa ug insurance ang pamasahero sa mga motorsiklo kon usa ray pasahero, kay mao ray madaog sa desinyo sa sakyanan.  Nga makapaalkanse sa kasagaran sa mga habalhabal drivers, labi na sa mga dapit nga layo sa highways.

-o0o-

            Katabangan og dako ang atong mga opisyal sa pangita og sulbad sa habalhabal kon maghago sila sa pagsusi sa mas lawom nga sinugdanan sa mga suliran:  Ang kapakyas sa kagamhanan paghimo og mas dagkong agianan ug mas luwas nga mga sakyanan alang sa mga molupyo sa sudlunon nga mga dapit.

            Sayon rang sulbaron ang kakuwang sa mas dagkong sakyanan.  Kay naghuot na man sa highways ang mga sakyanan nga kinahanglan nang magbinangilay ug magpaugatay aron lang makakuha og mga pasahero.  Mas lisod ang paghimog kadalanan nga kaagian sa mga sakyanan nga mas dagko kay sa habalhabal.

-o0o-

            Nga mao ang mas batakang panginahanglan.  Kay sa regulasyon sa habalhabal.  Sama kamahinungdanon sa farm to market roads nga padayong gihikaw gikan sa mga mag-uuma ug sa ilang mga abot.  Sama kamahinungdanon sa mga kanal sa nalupa nga mga dapit nga padayong gitungina gikan sa mga molupyo nga kanunay lang gibahaan.

            Di kakuwang sa kuwarta maoy hinungdan.  Kay mas dako ang gasto sa way pus nga mga skywalk ug sports complex ug mga flyover.  Kon dili ang bisyo sa kagamhanan pagpasiugda og mga proyekto nga makapaburot sa ilang bolsa, bahala nag di makatabang sa katawhan.  Ug ang laing bisyo sa mga politiko:  Ang pagpahamtang og taphaw nga sulbad sa mga suliran nga, human sa dugayng pagpakabuta-bungol, nakatay-og na gyod nila; bahala na kon ang ilang nakit-an mao rang mga sanga, kay wa silay panahon ni kasibot pagsusi sa gamot nga mga hinungdan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for January 25, 2009

                        GILAWOG SA PAGEANT

 

            Ang kontrobersiya sa Miss Cebu 2009 nakabanhaw sa akong kalibog nganong way nakada og buot sa kasagaran sa beauty pageants.  Gidapit ko isip kabahin sa mga maghuhukom sa pipila ka beauty pageants sa Sugbo ug kasilinganang lalawigan.  Gipangilogan ko sa akong nasaksihan.

            Batan-ong kababayen-an nga giguroy sa ilang mga ginikanan, kasagaran mga inahan.  Gipahimuslan sa mga tigpasiugda pagpalambo sa mga patigayon sa ilang sponsors ug advertisers.  Gipasayaw, gipakanta, gipaatubang sa way kinutoban nga kidlap sa mga kamera.  Tibuok adlaw, makaadlawonan pa gani, ang gipahamtang nga mga gimbuhaton.  Gititi ang ilang kabatan-on ug kaanyag di lang aron mabawi ang tanang gasto kon dili ug labawng mahinungdanon aron mokita ang kalihokan.

-o0o-

            Pipila sa karaang kahiwian sa kasagaran sa beauty pageants (gawas lang sa mga tarung nga maihap lang sa mga tudlo) nga hangtod karon wa pa gyod mabadlong:

·        Ang contestants dinasig sa ilang mga ginikanan o mga tigbansay-bansay pugson pag-apil sa tanang indigay pinaagi sa pagtabuk-tabok sa bisan asang barangay, o lungsod, o dakbayan, o lalawigan (kay ang mga tigpasiugda mahadlok nga magnihit ang mga kandidata kon ipahamtang ang residency requirement); ug

·        Ang contestants hatagang daan sa mga pangutana nga basahon sa board of judges ug kasagaran sa mga kandidata pa-memoryahon sa di ilang sinuwat nga mga tubag nga nagpadayag sa di ilang panghunahuna (mao nga di gyod mosipyat nga inig abot sa question and answer portion, masaag nang contestants kon mapandol lang og usa ka pulong).

-o0o-

            Kasagaran sa gidapit nga mga maghuhukom, sama nako, di kamao sa ilang gimbuhaton.  Gipalingkod lang kay inilang politiko, dakong negosyante, dakog amot sa kalihokan o, sama sa nahitabo nako, kay wa nay laing napilian.

            Mao nga ang mga maghuhukom mosugot na lang sab nga pabasahon sa mga pangutana nga gawas nga di ila wa pa gyod magkadimao.  May mga maghuhukom sab nga kumbinsido nga sila untay sentro sa pagtagad ug di ang contestants molisud-lisod nilag taphaw nga mga pangutana sama sa, "What is femininity?"

-o0o-

            Suko ang kadagkoan sa kagamhanan sa kahilas sa mga bikini open.  Apan mahimo ang mas nihit nga tabon sa lawas basta nganlan lang og swimsuit competition.  Gitunglo ang pinalitay sa boto (kutob ra hinuon sa sulti kay nagpadayon mang hugaw ang mga piniliay) apan pakpakan ang makadaog sa padaghanay og kuwarta.

            Mga ginikanan niangkon nga gagmay pa lang gibansay nang ilang mga anak nga mag-beauty queen.  Pipila nila nipasabot nga ang korona makatabang sa ilang anak pagkaplag og adunahang pamanhunon.  Pantalya lang ang pagtawag nilag ambassadress of goodwill.  Pipila sa mga kandidata gipasundayag aron pagtagbaw sa nag-abot nga kakabos sa ilang pamilya ug kahakog sa mga tigpasiugda.  O aron makatubos sa wa matumang pangandoy sa kabantog sa ilang mga ginikanan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for January 24, 2009

              LINGLA SA LANA

 

            Utangan pang mga kompaniya sa lana sa mga konsumidor.  Nagdumili sila pagpatuman sa maas dakong us-os sa presyo sa lana nga tukma sa pagtidlom sa presyo sa merkado sa kalibotan.  Kay nanaganang mobalik pagsaka ang presyo.  Busa gibangilang daan aron di dako ang bawiunon ug di sila mapul-an og pasabot sa masuk-anong mga konsumidor.

            Apan tungod lang sa paghana pagsaka sa presyo sa lana tungod sa gubat sa Gaza Strip, pagputol sa Rusya sa suplay sa lana alang sa Uropa ug dakong laslas sa produksiyon sa Saudi Arabia ug ubang sakop sa OPEC, nagkara-kara dayon pagbalik sa naandang bisyo:  Ang pagpasaka sa presyo sa gasolina.

-o0o-

            Sa ikaduhang sunudsunod nga semana, nagkauyon ang labing dagkong mga kompaniya sa lana sa paglipat-lipat sa mga konsumidor.  Sa usa ka bahin, giulug-ulogan sila og mumho nga us-os sa presyo sa krudo, apan sa pikas nga bahin gibunalan og mas dakong usbaw sa presyo sa gasolina.

            Kini bisan bag-o ug gamitoy ra kaayo ang pagkatkat sa presyo sa lana sa merkado sa kalibotan.  Nga di pa unta nila mabatyagan karon.  Kon tinuod ang ilang nahaunang lusot ug pangangkon nga di dayon sila makapaus-os sa presyo kay molungtad og tulo ka buwan ang ilang imbentaryo, unya pa unta sa Marso karong tuiga sila maigo ug magsugod pagpasaka sa presyo.

-o0o-

            Gawas pa, nahunong nang gubat sa Gaza Strip, salamat sa kasamtangan nga ceasefire tali sa Israel ug Hamas; nitubod nag balik ang suplay sa lana ngadto sa Uropa, salamat sa pagkahusay sa panagsungi sa Rusya ug Ukraine; ug ang gidak-on sa laslas sa produksiyon sa mga sakop sa OPEC nalabwan sa higanteng pagtidlom sa konsumo sa Estados Unidos ug ubang kanasuran.

            Maong di kahibudngan nga samtang nagsuwat ko ini nibalik na sab pagtidlom ang presyo sa lana.  Gikan sa $44 matag baril sa niaging adlaw, $41 matag baril na lang karon.  Nagtuo tingaling mga kompaniya sa lana nga mabutaan lang gihapon ang mga konsumidor tinuorayng kahimtang sa kalibotanong merkado.

-o0o-

            Nganong sama sa naandan nangiyugpos man lang gihapon ang kagamhanan atubangan ning nangalisbo nga maniobra sa patigayon sa lana?  Nganong morag kalit man lang nakalimtan sa Malakanyang ang ilang mga pagarpar pila ka adlaw ang nilabay nga gukdon nila ang higanteng mga kompaniya sa lana kon magpaugat lang gihapon pagbalibad pagpatuman sa mas dakong us-os sa presyo sa ilang mga produkto?

            Kon tinuod ang pangangkon ni Presidente Arroyo nga nagdugo ang iyang kasingkasing alang sa mga kabos, nganong gipasagdan man niyang hikawan sila sa makiangayon nilang bahin sa baratong lana?  Tungod ba kay wa silay makuha sa mga konsumidor?  Samtang mas matentalon ang mas dakong buhis nga makolekta gikan sa mas mahal nga lana?  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for January 23, 2009

              TAMBAG NI BARACK

 

            Unsay ikatambag ni Presidente Arroyo, nga walo na ka tuig nga nagtungkawo sa Malakanyang, ngadto ni US President Barack Obama nga duha pa ka adlaw pa lang nga nagtikaw-tikaw sa White House?

Daghan:

·        Mahimo niyang tambagan si Obama nga angayng magsugod na og pangandam sa iyang pagpapili pag-usab sa sunod nga piniliay sa 2012 pinaagi sa pagpanawag sa iyang kinaham nga komisyonado sa Federal Election Commission (FEC);

·        Apan sa di pa magsugod og panawag kinahanglang tinuon niya nga wa i-bug ang kontrobersiyal niyang Blackberry sa FBI, o CIA, o sa dirty tricks department sa Republican Party;

-o0o-

Kon bisan sa tanang pagmatngon malutsan gyod og recording, katudloan si Obama ni Arroyo sa mahinungdanong mga leksiyon nga iyang nakat-onan sa Hello Garci scandal:

·        Di siya angayng mangayo og pasaylo sa nasudnong telebisyon tungod lang sa hulga sa resignasyon sa pipila ka mga sakop sa iyang gabinete;

·        Mas epektibo ang pagpakahilom kay sa pagtubag sa way kinutoban nga mga pangutana—labi na kon way laing ikatubag gawas sa pagpamakak ug pagpresentar og peke nga recordings;

·        Magsugod nang daan og panud og kuwarta sa paper bags alang sa 435 ka mga sakop sa US House of Representatives kon simbako may mangahas pagpasaka og impeachment complaint;

·        Kon simbako makaangkon og pagpaluyo ang iyang impeachment, angayng mopaulbo dayon og laing kontrobersiya, sama pananglit sa paghudlat pagwatas-watas sa batakang balaod, aron malipat ang katawhan;

-o0o-

            Mas abunda ang matudlo ni Arroyo sa mga proyekto nga angayng ipatuman dayong Obama samtang nagpahimus pa sa lapad nga pagpaluyo sa kinabag-an sa katawhan:

·        National Broadband Network (NBN) nga mas maayong ipatuman uban sa mga kontraktor sa Tsina, ug pagtino nga mas dako ang iyang bahin kinahanglang moyuhot sab pagduwa og golf sa Shengzen (ampingan lang hinuon nga way makakuyog nga laos nga politiko nga naghunahuna pagmantala sa ilang hulagway sa iyang libro); ug

·        Fertilizer Fund nga mas makapalig-on sa iyang mayoriya sa Senado.

-o0o-

            Di sab papiri si Arroyo kon stimulus package nay hisgutan pagsakbang sa gikalisangan nga kalibotanong krisis sa ekonomiya:

·        Sayon kaayo ang pagmugna og 500,000 ka bag-ong trabaho sud lang sa unang unom ka buwan karong tuiga pinaagi sa pagsuhol og mga tigsilhig sa kadalanan, bahala na kon maghuot na sila sa kadalanan nga ilang silhigan; ug

* Pagpangandak nga siyay labing andam pagsagubang sa krisis ug kon may mataktak nang mga trabahante tambagan lang sila pagdawat sa bisan unsay ipabawon sa kompaniya, o kon di magkauyon paadtuon lang sila sa NLRC, o kon wa na gyoy kan-on panegosyuhon lang una og peanut butter, pagpahimus sa haw-ang nga namugna sa pag-recall sa brands nga may salmonella.   [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Katharine Hepburn  - "Death will be a great relief. No more interviews."

Arangkada of Leo Lastimosa for January 22, 2009

                        SUNOD NGA BARACK

 

            Ang paglingkod ni Barack Obama isip ika-44 ug labing unang itom nga presidente sa Estados Unidos nakapahugyaw sa tibuok kalibotan kay siya ang nahimo nga labing bag-o nga bayhon sa paglaom ug kausaban.  Karon nga ang tawo kansang bulok sa panit nakahimong ulipon sa iyang katiguwangan kapid-an na ka tuig ang nilabay mao nay labing gamhanan nga opisyal sa tibuok kalibotan, wa diay kausaban, bisan unsa kalisod ug kahabog, nga di makab-ot.

            Higanteng inspirasyon si Obama alang sa katawhan sa nagkalainlaing kanasuran, labi nang labing gagmay ug labing kabos, nga nawad-an na unta og paglaom nga mahaw-as gikan sa katimawa nga ilang nalubngan.  Ang iyang kadaogan makaaghat nila pagsuway ug pakigbisog sa pagbugto sa talikala sa lang-og nilang kabilin.

-o0o-

            Apan si Obama di mao ang manluluwas.  Ang iyang kadaogan di mao ang gisaad nga ikaduhang pagkunsad sa manunubos.  Siya ang labing gamhanan nga pangu sa labing gamhanan ug adunahan nga nasud sa kalibotan.  Apan di siya ang Labawng Makagagahom.  Unsa man tinuod ang mahimo sa usa lang ka tingog batok sa lapad ug nakagamot nang burukrasya.

            Sa mosunod nga mga adlaw, bisan sa di pa hingpit nga mohuwas ang hilanat sa makasaysayanon niyang kadaogan, si Obama masipyat.  Mapandol.  Mahimo ganing masukamod.  Sama katino sa pagsidlaw sa adlaw sa silangan, si Obama makahimo og mga lakang nga hingpit nga mosukwahi sa gipaabot sa katawhan.  Mahimangod ang kinabag-an.  Kay di tanan niyang mga saad ug pasalig ang matuman.

-o0o-

            Mas gamhanan hinuon ang iyang mga pung sa pagdasig.  Mas malungtaron ang iyang mensahe sa kausaban.  Mas makahuloganon ang iyang maisugon nga paghagit, pagbuntog ug paglugtab sa unsay naandan.

            Dugang mga Obama ang motumaw sa nagkalainlaing bahin sa kalibotan—gikan sa labing hilit nga mga balangay ngadto sa labing dagkong kanasuran.  Dugang mas dagko nga kausaban ang mapasiugdahan sa mas lapad nga bahin sa kalibotan.  Mas daghang kinabuhi ang mahikap, makalingkawas, mapalambo ug makaangkon og bag-ong kapuslanan.

-o0o-

            Makaangkon ba ang Pilipinas sa iyang kaugalingong Obama?  Kanus-a man?  Kinsa man?  Kon suhiron ang atong palibot, daghan tang makit-an nga sama niya.  Nagsugod si Obama isip aktibista.  Nahimong abogado.  Nahimong magtutudlo sa abogasiya.  Nahimo siyang konsehal.  Dayon napili nga senador.  Apan wa motiwas sa termino ug nangahas pagbugtaw sa labing taas nga buhatan sa nasudnong kagamhanan.

            Di siya inila ni sakop sa dinastiya.  Apan ang katukms sa panahon sa iyang pagbarug batok sa politikanhong panasungi ug way kinutobang pagkabuak-buak ug kalantip sa iyang awhag alang sa pagsinabtanay ug panaghiusa nakadani sa labing inila ug gamhanang mga politiko nga mahimong gipul-an sa eskandalo nga ilang gitabangan pagmugna, o nisakay lang sa higanteng bawod nga iyang namugna, o nakakita gyod sa saad sa iyang kawsa.  [30]  leo_lastimsoa

Arangkada of Leo Lastimosa for January 20, 2009

              BOYKOT SA SINULOG?

 

            Unsay mahitabo kon magkasabot ang mga sakop sa media sa di pag-cover sa Cebu City Sports Center sa Sinulog Grand Parade sa sunod tuig?  Unsay sangpotanan kon magkauyon ang mga sibyaanan sa radyo ug telebisyon nga sa ikatulong Dominggo sa Enero 2010 isibya ang naandan nilang mga tulomanon ug di na maghago paggasto og dakong kuwarta, ni pagpakatap sa tanan nilang kawani ug kahimanan?

            Lisod ning mahitabo apan may mga sukaranan pagboykot sa sentro sa parada:

·        Gipabayad ang mga Sugbuanon sa grandstand bisan ilang buhis ang gigasto sa kalihokan; ug

·        Di angayng mamugos ang media pag-cover sa dapit nga mora silang sanglahon nga gipalayo sa kalihokan.

-o0o-

            Karaan nang reklamo ang pagpalayo sa mga tigpasiugda sa Sinulog sa TV cameras gikan sa grand stage.  Hagbay rang naglisod ang mga sibyaanan sa telebisyon pagpasabot sa ilang viewers nganong morang field demonstration ang ilang coverage.  Apan morang ginudnoran og asin ang nagngutngot nang samad dihang kuwang na lag diyutay nga patungtungon sa mga tigpasiugda sa stage ang Sinulog photographers, nga ang kasagaran way klarong outlets.

            Sa sinugdanan, nagduda kong may mga sakop sa Sinulog Foundation (SFI) nga tua kapusta sa photographers ug nagdumot sa TV stations.  Apan nahadlok kong, sama sa naandan, kuwarta na say hinungdan.  Kay ang matag magpa-rehistro nga maniniyot pabayron og P500.

-o0o-

            Atubangan sa talagsaong kalamposan sa Sinulog 2009, way mangahas pagpamuyboy sa SFI.  Apan sa kinauyokang bahin sa ilang kasingkasing nahibawo sila sa dakong tampo sa media sa kalamposan sa Sinulog.  Gawas kon nituo nga igo nang pila ka libo nga nakabayad ug nakalingkod sa grandstand pagsangyaw sa kanindot sa parada.

            Inay pasalamatan, o bisan ilhon na lang ang ilang tampo, ang mga sakop sa media, gawas nga gibutang sa ngilit, gihigpitan pa gyod sa ilang accreditation.  Mas manggihatagon ug masinabuton ang SFI sa panahon nilang Nato Osmena ug anhing Dodong Aquino.  Nakaparat kay ang gipa-kuwintas sa media IDs mao na hinun ang kolorum nga mga sakop sa media.

-o0o-

            Di mahimong boykotan sa media ang Sinulog.  Tinuoray ning tinubdan sa garbo ug bugkos sa panaghiusa sa mga Sugbuanon pagbalaan sa milagrusong si Sr. Sto. Nino.  Nga molahutay bisan isnabon pa sa media.

            Apan katam-is kaha sa pahiyom sa media kon usa ka tuig gikan karon magkarakara si Ricky Ballesteros pagpanawag sa mga sibyaanan aron pahibaw-ong mga Sugbuanon nga hapit na magsugod ang parada ug mahimo bang mangadto na sila sa sports center, way bayad may pakapin pang snacks.  O sa liwas sa Piyesta Senyor manghangyo si Mike Rama nga mahimo bang isaling-it pagsibya ang listahan sa mga mananaog sa parada ug iyang pahibawo nga sa kataposan wa na sila maproblema sa crowd control.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for January 19, 2009

                        KAISOG NI TOMMY

 

            Ang on leave nga si Cebu City Mayor Tomas Osmena way mensahe sa pagbukas sa Sinulog 2009 apan nanubag og mga pangutana atol sa press conference sud sa media center sa Cebu City Sports Complex samtang naniudto ug namahuway ang dancing contingents sa Sinulog Grand Parade.  Si Cebu City Administrator Bimbo Fernandez nipahibawo nako nga dunay video message si Osmena inigtak-op sa parada sa grand stage.

            Sa kaabtik ug kalantip sa iyang tinubagan sa mga pangutana mahitungod sa iyang kanser ug sa nag-ung-ong nga panagsungi tali sa City Hall ug sa Kapitolyo sa Sugbo sa SRP, way sukaranan ang mga kabalaka sa kahimtang sa iyang panglawas ug panghunahuna.

-o0o-

            Si Osmena nipasidungog sa iyang mga mananambal nga nigamit sa labing moderno ug agresibo nga mga teknolohiya sa pagtambal sa iyang kanser sa pantog nga nikatap na sa ubang bahin sa iyang lawas.  Nakadayeg sab siya sa modernong mga teknolohiya sa komunikasyon nga iyang nasaksihan sa Estados Unidos.

            Apan ang mga paagi nga iyang gigamit pakigsulti sa kadagkoan sa City Hall ug sa mga sakop sa media nisukwahi sa iyang gideklarar nga gugma sa bag-ong mga teknolohiya.  Kay gawas sa iyang kamahigugmaon pag-text, kutob ra gihapon siya sa paghimo og voice calls nga, segun sa mga batan-on, "is so last season."

-o0o-

            Hangtod sa iyang press conference gahapon.  Human nabulilyaso ang iyang pakigpung sa niaging tuig atubangan sa mga magtutudlo sa mga tulonghaang publiko sa Dakbayan sa Sugbo nga labihang hinaya, ang pagamit niya og video teleconference gahapon maoy pagtimaan nga hingpit na niyang gigakos ang kabag-ohan.  Ug nga wa siyay gitagoan.

            Wa siya mahadlok pagpakita sa iyang upaw.  Ug sa iyang pagdaot.  Bisan di malalis ang mga ebidensiya sa kabangis sa kanser, gipakita niya sa mga Sugbuanon nga labaw nga di kadudahan ang iyang determinasyon sa pagbuntog sa gikalisangan nga makamatay nga balatian nga iyang nahiagoman.

-o0o-

            Ang kabukas ni Osmena sa iyang sakit—gikan sa pagkakaplag sa mga tilimad-on sa kanser, ngadto sa pagkatino sa pagkatap na ini ug hangtod sa pagpatambal na niya—angayng panig-ingnan sa ubang kadagkoan sa kagamhanan.  Si Osmena mahimo untang motago.  Magpakahilom.  Ug unya na mopakita kon tugkan nag balik sa iyang buhok.  Apan gipili niya ang pagpahibawo sa katawhan di lang sa lisod niyang kahimtang kon dili sa determinado niyang pakigbisog paglingkawas sa hulga sa kamatayon.

            Ang ubang mga opisyal sa kagamhanan di sama kaisog.  Wa pa gani silay sakit sama sa nitakboy ni Osmena.  Gigamit ang tanan nilang gahom ug katakos pagtago sa ilang mga transaksiyon.  Gi-ulug-ulogan lang ang mga magbubuhis nga mas makaayong pugngan ang mga nagsusi giunsa paggasto ang ilang hinagoan.  Ug way kukaluoy nga gukdon kon di mopatuo.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for January 18, 2009

                        HI-TECH SINULOG

 

            Dunay daghang paagi sa pagsubay sa Sinulog.  Bisan kon naa ka sa gawas sa nasud.  O sa gawas sa Sugbo.  O bisan nia sa Sugbo apan may kakulian sa panglawas ug di makagawas sa bay.  O talawan lang mosungasong sa trapiko ug makigsagol sa bagang duot sa katawhan.

            Mahimo kang maminaw sa radyo.  Kasagaran sa AM stations nipadaplin sa ilang naandang mga tulomanon aron paghulagway sa nagkalainlaing kalihokan, labi na sa grand parade, sa Sinulog.  Pipila ka FM stations mosal-ot sab sa Sinulog updates matag karon ug unya.  Ang TV stations, free TV ug cable, nagpalabwanay sab pagdani nimo sa ilang Sinulog specials.

-o0o-

            Kon naa ka sa gawas sa Sugbo, o sa nasud, nga di kakuha sa signal sa lokal nga mga sibyaanan sa radyo ug telebisyon, ang labing maayong kadangpan mao ang Internet.  Mahimo nimong gamiton ang Google Blog Search.  Kay mas paspas ang blogs kay sa naandang websites sa lokal nga mga pamantalaan.  O mahimo kang mogamit sa Twitter.  Kansang search engine mohipos sa tanang "twits" nga naghisgot sa Sinulog.

            Apan kon kuwang rang mga sinuwat nga Sinulog updates, ug wa ka mag-inusara, daghang websites nga nagtanyag og libreng audio ug video streaming nga imong masuwayan.  Usa sa labing sayon mao ang Justin.tv.  Apan ang labing maayo mao ang Stickam.

-o0o-

            Nga maoy nagsibya sa mga tulomanon sa DYAB Abante Bisaya sukad sa Septiyembre sa niaging tuig.  Libre ni apan labaw og daghang katuigan sa kahinog sa ilang teknolohiya sa streaming.  Nga bisan ang higanteng Google nigamit sa ilang teknolohiya alang sa live streaming sa ilang kalihokan.

            Nanghambog na ko dinhi niadto sa kasayon rang himuon ug tan-awon sa among DYAB Cebu Live Webcast (http://tinyurl.com/abcebu).  Apan labihan nakong kuganga gahapon dihang sa labing unang higayon napakita namo sa tibuok kalibotan ang live video feed sa ABS-CBN Cebu Sky Patrol sa mabulukon nga fluvial procession.

-o0o-

            Ang raw footage nga nakuha sa gamhanang camera sa Sky Patrol gisuwayan namo pagpasud sa among webcast.  Ang sangpotanan?  Ang atong mga Kapamilya sa sud ug sa gawas sa Sugbo ug sa nasud nga nagtan-aw sa webcast nakasaksi sa paglawig sa galleon ni Sr. Sto. Nino kuyog sa ubang mga sakyanan nga nagprosesyon sa kadagatan.  Mas una kay sa mga tigtan-aw sa ABS-CBN Channel 3 nga karong buntag pa makakita.

            Unsay implikasyon ini?  Labihang sayona ra diayng ipakita ug ipabati sa tibuok kalibotan ang kamabulukon ug kasikas sa Sinulog.  Ang gikinahanglan mao rang laptop ug webcam ug paspas nga internet connection.  Dinhi hinuon sa Sugbo, labaw lag diyutay sa 10% ang may internet access.  Nga mahimong mokagar bisan unsang orasa.  Apan, sa gusto nato ug sa dili, mao ni ang umaabot.  [30]  leo_lastimosa@abs-cn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for January 17, 2009

                   PANGALIYA WAY SAMA

 

          Wa mausab ang pasidaan sa Pagasa sa kangil-ad sa kahimtang sa panahon sa Sugbo.  Ang labing uwahi nilang gale warning, nga way kalainan sa ilang mga giluwatan sa niaging upat na ka adlaw (duha ang ilang luwatan matag adlaw—ang una alang sa alas-5 sa buntag hangtod sa alas-5 sa hapon, ug ang ikaduha alang sa alas-5 sa hapon hangtod sa alas-5 sa sunod buntag), naglakip ning mosunod:

·        Mapanganuron ang kalangitan uban ang pat-ak pat-ak nga pag-uwan;

·        Ang huros sa hangin may gikusgon nga gikan sa 55 hangtod sa 68 kilometros matag takna (susama og gikusgon sa hinay nga bagyo); ug

·        Ang gitas-on sa bawod gikan sa 3.7 metros ngadto sa 5 metros.

-o0o-

          Ang gale warning sa Pagasa gisugdan dihang nikusog ang hangin ug nidagko ang bawod bisan way bagyo nga nakasud sa Pilipinas.  Ang gale warning, lahi sa public storm warning signal, di magamit sa Philippine Coast Guard pagpugong sa pagbiyahe sa mga barko.  Apan gipanghinaot nga magsilbing pasidaan sa mga molupyo ug lokal nga mga opisyal pagbantay sa kahigayonan sa pagbaha, pagdahili sa yuta ug pagkabanlas sa kabalayan sa kabaybayonan.

          Ang gale warnings sa Pagasa tukma sa kahimtang sa panahon sa nangaging mga adlaw.  Hangtod gahapon.  Kanus-a nipakita na sa iyang kaharianon ang adlaw, nihinay ang huros sa hangin ug, hinaot pa unta kay wa man kong kalili sa kadagatan, nga nigamay nag diyutay ang mga bawod.

-o0o-

          Sa di pa mo mopasangil sa Pagasa nga, sama sa naandan, nagmika lang ug napakyas paglab-as sa ilang gale warning, pasaligan ta mo nga nagsige kog lili sa ilang website ug akong nakita ang inadlawng kausaban—pananglitan, sa unang mga adlaw gilumpong lang ang tibuok Kabisay-an ug Mindanao, karon gibuwag nang Central ug Western Visayas gikan sa Eastern Visayas ug Eastern Mindanao.

          Nganong nikalit man lag kanindot ang panahon?  Nga nagpabilin pa man ang baga nga dag-om sa satellite images sa Pagasa ug sa ubang kanasuran?  Nasipyat?  Nalipat?

-o0o-

          O tungod na ni sa mga itlog nga gihalad sa Carmelite Monastery?  O tungod lang kay hapit nang Fiesta Señor sa Dakbayan sa Sugbo ug, sa makausa pa, gipamatud-an ni Señor Sto. Niño nga di niya pasagdan nga magkuray sa uwan ug katugnaw ni mameligrong lamyon sa mga bawod ang iyang mga deboto?

          Wa pay instant formula pag-ila og milagro.  Bisan ang Simbahang Katoliko abtan unag pila ka tuig sa ilang imbestigasyon.  Apan kinsa may makalalis sa kalunsay ug kakusganon sa mga pangaliya sa mga deboto gikan sa nagkalainlaing suok sa kalibotan nga nagtapok alang ning tuig nga pangolin?  Kon ang mga pangaliya sa mga Israelitas giingong nakaguba sa mga paril sa Jericho, kinsa may makabalibad sa mas yanong pangamuyo sa maayong kahimtang sa panahon?  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for January 16, 2009

              TABANG UG BALITA

 

       Samtang nangandam nang tanan alang sa Fiesta Señor sa Dakbayan sa Sugbo, di nato mahimo nga lingiw-lingiwan lang ang kamakaluluoy sa kahimtang sa nagkadaghan nga mga biktima sa kabangis sa baha, pagdahili sa yuta ug higanteng mga bawod nga nakakalas og mga kinabuhi ug nakagusbat sa kabalayan ug ubang kabtangan sa atong mga kapamilya sa Sugbo ug kasilinganang mga lalawigan sa Kabisay-an ug Mindanao.

            Tungod ini, pormal namong gilusad ang Kapamilya Relief Campaign aron pagtigom ug pag-apud-apod sa labing dinalian nga mga hinabang alang sa mga biktima sa nagpadayon pa nga katalagman.  Sa makausa pa, magpakatakos na sab mi sa pagpanuktok sa manggiluy-on ninyo nga mga kasingkasing.

-o0o-

            Labihang daghana na sa mga sinina nga among natigom.  Ang wa pa namo nga labing kapuslan sa mga biktima nga gipabakwet ngadto sa mas luwas nga mga dapit, o hingpit gyod nga nawad-an sa ilang mga pinuy-anan, mao ang pagkaon (sama sa bugas, sardinas, noodles ug ubang linata), mga tambal (labi na alang sa sip-on ug ubo sa mga bata ug mga hamtong nga maoy labing naigo sa katugnaw) ug mga gamit sa panimay.

            Gamay lang nga pahimatngon:  Wa mi gitugotan nga manguha sa mga hinabang gikan sa inyong mga pinuy-anan o mga buhatan.  Palihug ipada ang inyong mga hinabang sa ABS-CBN Broadcast Complex sa North Road, Jagobiao, sa Dakbayan sa Mandaue.  Daghang salamat daan, Kapamilya.

-o0o-

            Duna mi maayong balita:  Makita na karon ang TV Patrol Central Visayas, ang labing maayo nga TV news program sa Pilipinas segun sa Catholic Mass Media Awards (CMMA), sa bisan asang bahin sa kalibotan.  Puno ni sa podcasts nga uwahi og usa ka adlaw nga ilang makita na karon sa http://www.now.abs-cbn.com/.  Palihug ipanabi ni sa inyong mga kapamilya nga tua na manimuyo o manrabaho sa ubang kanasuran.

            Bugtong nilang gikinahanglan mao ang paspas nga internet connection.  Palihug duawa lang kining mosunod nga URL:  http://tinyurl.com/abcebu .

-o0o-

            Samang URL ang gigamit sa pagsibya sa mga tulomanon sa DYAB Abante Bisaya.  Amo lang isal-ot ang TV Patrol Central Visayas (alas-5:20 hangtod sa alas-5:50 sa hapon, Lunes hangtod Biyernes, oras sa Pilipinas) ug ang TV Patrol World (alas-6:30 hangtod alas-7:45 sa gabii, Lunes hangtod Biyernes, oras sa Pilipinas).

            Ang duha ka tulomanon sa mga balita sa telebisyon gisibya sab sa DYAB Abante Bisaya, nga mabati sa 1512 khz AM band sa inyong mga radyo.  Di na gyod mingawon ang inyong mga Kapamilya sa ubang kanasuran sa mga kasayuran sa ilang yutang natawhan.  Ug, kamong nahibilin dinhi sa Sugbo ug ubang mga lalawigan, wa na gyoy hinungdan nga mangiyugpos, manghinan-aw gikan sa layo, molingiw kon may mga panghitabo sa inyong kaugalingong nataran, di magpakisayod, di manginlabot ug di magpakabana.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com