Arangkada of Leo Lastimosa for July 9, 2009

              SUMBAG SA BUWAN

 

       Unsay mahimo sa katawhan kon ang kagamhanan maoy babag sa kausaban nga maoy makahaw-as nila gikan sa lang-og nga gahong sa katimawa ug inhustisya?  Mahimo silang mag-rebolusyon—moalsa og armas paghingilin sa mga nagtungkawo sa gahom.  Apan ang malampusong mga rebolusyon sa kasaysayan naghulad og di maayong hulagway:  Ang mga rebolusyonaryo wa lang mosunod kon dili nipalabaw pa sa kamapahimuslanon sa ilang mga gipulihan.

       Apan di ni igong sukaranan sa pagpangiyugpos ug pagpakahilom ug pagdawat na lang sa mga pangabuso sa mga namunoan.  Di mahimong hangtod sa hangtod na lang nga moduko ug magpaawot ang kinabag-an.  Kay makadasig lang ni sa mga gamhanan pagsaamot pagduot nila.

-o0o-

       Ang mga rebolusyonaryo mopasalig nga ang tinuorayng kausaban sa katilingban makab-ot lang pinaagi sa pag-ula og dugo.  Nga pinaagi lang sa pagbuno sa mga haligi sa nagharing hut-ong nga makahulip ang tinuorayng mga representante sa batakan nga hut-ong sa katawhan.

       Alang nila taphaw ang malinawon nga mga rebolusyon niadtong 1986 ug 2001.  Maong ang pangawat sa diktadurang Marcos gipalabwan pa sa PCGG ug ubang mga buhatan nga gitukod ni Cory Aquino.  Maong ang kakawatan ni Erap nahawongan sa makadaghang higayon sa pamunoan nga nagpaka aron ingnon nga maoy moalim sa tanan niyang imoralidad, paghubug-hubog ug pagpabadlong.

       Di ko andam nga makiglalis sa mga rebolusyonaryo.

-o0o-

       Alang nako, ang gikinahanglan sa nasud karon mao ang kausaban nga mapatuman sa labing malinawon ug makiangayon nga paagi—nga gawas nga way dugo, way bisan gamay nga papel ang kagamhanan.  Kanang kausaban nga di mopukan sa kagamhanan apan mohukas sa dunot nga institusyon nga wa kinahanglana ug di makababag sa pagsakmit sa katawhan sa ilang makiangayong luna ilawom sa adlaw.

       Apan unsaon nimo pagsukol ang institusyon nga labing gamhanan ug nga maoy nag-umol ug nagpatuman sa tanang mga lagda?  Unsaon nimo paglaktaw ang kagamhanan nga inay manalipod sa labing huyang mao na hinuoy nakigkonsabo sa mga mapahimuslanon?

-o0o-

       Pasaligan tika nga samtang nangandoy ko sa mga bituon nagtugkad ang akong tiil sa yuta.  Nahibawo ko nga morang sumbag sa buwan ang akong gihandom nga matinud-anon nga kausaban nga di kababagan ni bisan kinsa kay naggikan sa kinauyokan nga bahin sa matag kasingkasing sa kinabag-an sa katawhan.

       Di na mahitabo ugma.  O sunod buwan.  Mahimo ganing di ni nato masaksihan hangtod sa kataposan natong ginhawa.  Apan sama katino sa pagsilang sa adlaw sa sidlakan ug pagsawop ini sa kasadpan, moabot ang malipayong adlaw nga ang labing hawod nga mga hari ug labing kusganong kagamhanan motahan sa tanan nilang pamintaha, mokalawat nga di ang ilang hakog nga mga interes maoy mopatigbabaw, magbayad sa tanang pagpangyatak sa labing gagmay nga mga sakop sa katilingban, ug sa kataposan moluhod sa katawhan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for July 8, 2009

              MITHI PAGSUKOL

 

       Ang kawani sa LBC sa Mandaue City buhi pa unta ron kon wa pa magdumili paghatag sa P2,000 ngadto sa mga tulisan niadtong Lunes sa buntag.  Si Padre Jovencio Rabusa buhi pa unta ron kon nihatag pa dayon sa iyang cellphone ngadto sa mga tulisan sa Cansojong, Talisay City niadtong Lunes sa gabii.

       Ang mga paniid sa ibabaw maoy nakahimong kasarangan na lang sa mga tambag gikan sa kapolisan ug mga opisyal sa kagamhanan nga kon simbako ikaw ang sunod nga mabiktima sa tulis ihatag na lang imong kuwarta o cellphone; kay ang mga butang nga mawa makit-an pa pagbalik, ang kinabuhi di na.

-o0o-

       Pasayloang mosukwahi ko.  Mas sayon unta ang pag-uyon, labi na atubangan sa nisulbong nga kriminalidad nga ang mga responsable nagkabangis batok sa mga biktima.  Apan alang nako nangalisbo ang bisan unsang sugyot nga sayop ang pagbarug, pagsukol ug pagpanalipod sa atong mga katungod.

       Makita natong mas makiangayong hulagway kon mosibog tag gamay.  Usa sa katuyoan pagtukod sa kagamhanan ug sa pag-umol og mga balaod mao ang pagpanalipod sa katawhan ug sa ilang kabtangan gikan sa mga mahilabtanon.  Di unta magkumpayot ang kinabuhi sa biktima sa tumoy sa armas sa tulisan kon natuman pa sa kagamhanan ang labing batakan niyang tahas pagpatuman sa labing batakan nga mga balaod.

-o0o-

       Ang tambag sa pagtahan dugay nang gipamugos sa mga haligi sa kagamhanan ngadto sa mga magbubuhis, di pinaagi sa sulti kon dili pinaagi sa pagpakita nga ang mga gagmay wa gyoy mahimo kon mangahas pagsukol nilang mga dagko.

       Unsa man tuod ang gidangatan sa mga nagpakatakos pagsupak sa di makiangayon nga mga pamunoan?  Nangahanaw sila ug wa na igkita sa ngitngit nga katuigan sa diktadurang Marcos.  Sa nisunod nga mga pamunoan, gipahilom sila—ang mga wa mahudlat sa kiha ug ang mga wa mabalhog sa bilanggoan way kukaluoy nga gipunggit sa nagtakoban nga mga vigilantes.

-o0o-

       Apan di mahimong motalaw ta.  Uwahi na nga karon pa ta magpalupig sa kurog sa atong kahadlok.  Ang paglawog sa atong kaugalingon ngadto sa mga mapahimuslanon—ma-tulisan man sa LBC, o ma-hawod man sa Malakanyang—maoy pagbudhi sa mga mithi nga gipakamatyan sa atong mga bayani.

       Ang pagtahan sa atong cellphone ngadto sa mga bugoy sa Cansojong sama rang atong gisalikway nga inamaw ang pagbutyag ug pagsukol ni Dr. Jose Rizal sa pagpanlupig, atubangan sa dakong tentasyon pagtila lang sa lapalapa, sa mga pari ug mga opisyal sa kagamhanan.  Ang pagpakahilom ug pagpangiyugpos lang atubangan sa pamakak, panikas ug pagpangawat sa mga nagtungkawo karon sa gahom sama rang atong gibasura nga pagpakabuang ang pag-alsa og armas ni Andres Bonifacio pagbatok ug paglugtab sa pagpangulipon sa mga langyaw.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for July 7, 2009

              ILAD SA LOAD

 

       Ang paglugway sa National Telecommunications Commission (NTC) sa lahutay sa phone cards—ang balor og kapin sa P300 magamit na sud sa lima ka buwan, inay sa usa ka buwan lang nga gitugot karon sa mga kompaniya sa telepono—angayng hangpon sa mga konsumidor.

       Apan kuwang pa.  Sa ubang kanasuran, unom ka buwan ang lugway sa ilang phone cards.  Bisan unsay kantidad.  Ang bag-ong lagda sa NTC nidason, inay mopatin-aw, sa kalibog sa subscribers pinaagi sa pagtakda og managlahi—ug busa lisod kaayong timan-an—nga mga lugway sa managlahi nga presyo sa nagkalainlaing phone cards sa nagkaribal nga mga kompaniya.

-o0o-

       Sa di pa ta manayaw sa kadalanan pagdaog sa kadaogan sa mga konsumidor batok sa higanteng mga kompaniya sa telepono, atong klaruhon nga ang gidalidali pag-umol nga mga lagda sa NTC maoy sayop nga tubag sa di mao nga suliran.  Maong kadudahan kon ang tuyo mao ba ang pagtabang ug dili ang paglibog sa mga konsumidor.

       Kay natay-og ang mga kompaniya sa telepono, apil nang NTC, sa pagsusi sa mga senador sa sibaw nga reklamo sa publiko sa loads sa ilang cellphones nga kalit lang nga nangawagtang.  Nga nisamot lang pag-ulbo dihang nikumpisal ang NTC nga inutil sila ug busa way nahimo pagbadlong ug pagsilot sa makauuwaw nga pangabuso ug pagpangyatak sa katungod sa kabos nga mga konsumidor.

-o0o-

       Ang mas taas nga lugway sa phone cards di makasulbad sa nangawagtang nga loads.  Mag-unsa man ang lima ka buwan nga lugway kon mawagtang nang load sa usa lang ka pamilok human mapuno sa subscriber?

       Nganong inay pangitaan ang mga kompaniya sa telepono sa nasurikbot nga kuwarta sa mga konsumidor, giulug-ulogan ra man hinuon ta nila og mas taas nga lahutay sa phone cards?  Tabla ra nga may nasakpan nga nangawat sa hinagoan, siningtan ug hiniposan sa kinabag-an sa katawhan.  Aron di maglangas ang mga biktima, gisaboran og dali-dali og bahaw ug baratuhon nga pan.

-o0o-

       Klaro na hain kapusta ang NTC.  Klaro na asa sila dapig kon magkasungi ang mga interes sa mga konsumidor ug sa mga kompaniya sa telepono.  Maong bisan kining bag-ong lagda wa pay klaro matuman ba.  Kon modangop na sang telcos sa mga hukmanan, mahimong moungot na sab ug hingpit nang makalimtan.

       Ang mga politiko nga nikalit lang og kalami sa pagpamanghag sa telcos utrong di kasaligan.  Mahimong nanghudlat lang aron pagpahibawo nga may dako silang panudlanan sa kampanya nga kinahanglang pun-on alang sa piniliay sunod tuig.  Kon maghinan-aw ug magpaabot lang sa hagbay rang nahalin nga salida, kuyaw nga kitang dinaugdaog nga mga konsumidor mao lang gihapoy mahibilin, sama sa naandan, nga magkupot sa basiyo nga buyot.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for July 6, 2009

                        TRABAHO SA GUAM

 

            Kon nangita kag trabaho, makasabot ko kon maglaway ka samtang magbasa ini.  Dunay 20,000 ka bakanteng kahigayonan sa trabaho nga nagtangag og P100,000 nga binuwan nga suholan sa teritoryo sa Estados Unidos nga tulo ka oras ra gikan sa Pilipinas.  Ang dakong piyesta sa trabaho mahitabo sa Guam sunod tuig inig balhin sa baseng militar sa Estados Unidos gikan sa Okinawa, Japan.

            Apan ang di maayong balita:  Tungod sa krisis nga nihakop karon sa Amerikanhong ekonomiya, ang mga Amerikanhong way trabaho sa mainland maoy labing dakong karibal sa mga Pilipinhon pagtrabaho sa Guam.  Nitataw nang Estados Unidos nga di sila manawat og mga aplikante gikan sa China tungod sa kabalaka sa seguridad.

-o0o-

            Laing bantayanan:  Kon may nang-recruit na nimo alang sa $12 bilyones nga proyekto sa Guam, panawag dayon sa polis kay mangingilad nang niduol nimo.  Wa pay job order alang sa Guam nga giaprobahan ang Philippine Overseas Employment Administration (POEA).  Ang mga panginahanglan sa trabaho sa Guam mag-agad sa kagamhanan ug mga kontraktor sa Japan (nga maoy moabaga sa P8 bilyones nga gasto sa pagbalhin sa mga base) ug sa Estados Unidos (nga maoy mogasto sa balanseng P4 bilyones).  Matod sa Sugbuanong pangu sa POEA, Jennifer Jardin Manalili (taga Liloan) magsugod lang ang recruitment kon magsugod nang trabaho sunod tuig.

            Nauyonan na hinuon nga ang suholan mao ang minimum sa Guam nga P500 matag takna (o P100,000 matag buwan) ug nga way placement fee nga pangayuon gikan sa mga aplikante.

-o0o-

            Ang kinatibuk-ang gidaghanon sa construction workers nga gikinahanglan matino inig daog sa subasta pagtukod sa US Marines ug Air Force Headquarters sa Marso sunod tuig.  Ang aktuwal nga trabaho magsugod sa Hulyo sunod tuig.  Ang proyekto molungtad sa 2012.  Tanang Amerikanhong mga sundawo gikan sa Okinawa makabalhin na sa 2014.

            Kanus-a mosulbong ang panginahanglan sa health care personnel gikan sa Pilipinas:  Medical technicians sa radiology, cardio laboratories ug CT scan; occupational ug physical therapists, medical transcriptionists ug medical administrative personnel.  Ang pinalapdan nga US Naval Hospital magtanyag og family practice, OB-GYN, pediatrics, general surgery, internal medicine, occupational health ug preventive medicine, physical therapy, health promotions, ug social work services.

-o0o-

            Karon pa lang, gitambagan nang mga aplikanteng doktor ug nurses pag-andam sa ilang mga dokumento, apil nang pagkuha sa mga pasulit sa Estados Unidos sama sa NCLEX, CGFNS, IELTS, ug US Board certifications.

            Ang pasalig sa Amerikanhong kagamhanan nga way placement fee nga ipahamtang sa mga aplikante di hinuon angayng kumpiyansahan.  Sa ilang pagpangaplay sa bakanteng mga trabaho sa Canada nga way placement fee, ang mga aplikante dinhi sa Sugbo nabuktot lang gihapon sa dagkong bayranan.  Hinaot nga mas aktibo ang POEA pagbaraw sa kahangol sa placement agencies.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for July 5, 2009

        ILAD SA KAGAW

    

    May pasidaan ang mga eksperto World Health Organization (WHO) sa mga politiko sa Pilipinas:  Kon palabihon nila ang pamolitika sa mga paningkamot pagbadlong sa pagkatap sa Influenza A (H1N1) virus, mameligro ang Pilipinas nga mamahimong laing Argentina.  Diin nisulbong pag-ayo ang mga kaso sa A (H1N1) tungod sa pagdumili sa kagamhanan pagpatuman sa labing epektibong mga panagang nga ilang gituohan nga di magustohan sa mga botante.

    Gidayeg sa mga eksperto sa WHO ang kusganong mga lakang sa Mexico, nga maoy gisugdan sa bag-ong kagaw sa hilanat.  Gitak-opan sa Mexico ang mga tugpahanan, mga bay patigayon ug mga simbahan.  Nga mao karoy gipasidunggan nga nakahatag og lugway sa ubang kanasuran pagpangandam sa A (H1N1).

        -o0o-

    Sa pikas bahin, gibasol sa industriya sa turismo ang "pamolitika" sa Department of Health (DOH) nga maoy nakapaislag sa mga turista gikan sa Pilipinas.  Sa way paghingan ni Health Secretary Francisco Duque III, gibasol nilang mga opisyal nga managan sa piniliay nga nagsigeg pahibawo sa inadlawng pagtubo sa mga kaso sa A (H1N1).

    Uyon kong namolitika si Duque.  Apan supak kong ang inadlawng pahibawo sa pagdaghan sa mga pasyente sa A (H1N1) maoy nakapaislag sa mga turista.  Gawas kon taga langob ang gusto nilang danihon, ang tanang turista nahibawo sa paspas nga pagkatap sa kagaw sa tibuok kalibotan, di lang sa Pilipinas, ug makiangayon lang nga mokanselar sa ilang paglulinghayaw sa kanasuran nga natakdan, apil nang Pilipinas.

        -o0o-

    Kon ang industriya sa turismo maoy tumanan, di na lang ta maghisgot nga nagkadaghan ang atong mga pasyente sa A (H1N1).  Alang nila nganong iphon pa man nato pilay natakdan nga huyang man kaayong kagaw?  Gusto nilang patuohon ang mga turista nga luwas sila gikan sa kagaw kon manganhi sa atong kabaybayonan.

    Nakalimot ba sila unsay nahitabo sa kanasuran nga nidangop sa pamakak pagdani sa mga turista?  Ang pagtago sa sakit maoy ampay sa pagkatap sa kagaw.  Ug kay di man kublan ang mga turista ug mga tagduma sa turismo, maigo lang gihapon sila, sa gusto nilag sa dili.

        -o0o-

    Inay motago sa kangitngit, mas maayong atubangon natong kahayag.  Labihang daghana nang bakak ining nasura nga di makaayo sa tanang hingtungdan kon ilaron pa natong katawhan, apil nang atong mga dumuduong, sa mga hulga sa ilang kahimsog.

    Kon ang mga tagduma sa atong nasud di na katug-an sa kamatuoran giunsa pagkuha ang iyang mandato, kon hasta ang kakulian sa ilang panglawas gipasalipdan na sa pangilad nga nag-self quarantine sa panaganang natakdan sa A (H1N1), angayng makigbisog nang katawhan sa ilang batakang katungod pagpakisayod unsa kaluwas ang ilang mga kinabuhi.  Managan man o dili ang taga DOH; matinuod man o dili ang dughan sa taga Malakanyang.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for July 4, 2009

                        POLITIKA SA HILANAT

 

            Sakto ang DOH.  Angay untang gipahibawo dayon sa usa ka pribadong tulonghaan nga duna silay mga tinun-an nga gipanghilantan.  O, kon wa silay nakitang sukaranan sa pagpahibawo, gipasud lang unta ang mga kawani sa DOH nga niabot sa ilang tulonghaan.

            Kay samtang makiangayon ang pagdangop sa tulonghaan og pribadong tambalanan pagsusi sa kahimtang sa panglawas sa ilang mga tinun-an, ang DOH lang gihapon maoy labing takos nga moduma sa kaso.  Gani, tungod sa paspas nga pagkatap sa kagaw sa hilanat, bisan kon ang kagamhanan di ganahang moangkon sa nagkadako nga katalagman, ang DOH maoy angayng agdon sa ubang buhatan sa kagamhanan, apil na sa pribadong mga tulonghaan ug mga tambalanan.

-o0o-

            Apan di sab mabasol ang tulonghaan, ug bisan ang pribadong tambalanan nga ilang gidangpan, nga wa na maghasol sa DOH.  Kay sama sa ubang hut-ong sa katilingban gibombardiyohan sila sa pasalig nilang Health Secretary Francisco Duque III ug Education Secretary Jesli Lapus nga ang A(H1N1) kasarangan rang hilanat nga matambalan lag kasarangang paracetamol.  Si Lapus nitandi gani ini sa peskat.

            Si Duque nitambag sa mga may A(H1N1) pagpuyo sa bay aron di mapuno ang mga tambalanan ug makaatiman pa sa mas seryusong mga masakiton.  Si Lapus nimando nga di suspensuhon ang mga klase bisan may mga tinun-ang may A(H1N1).  Ang mga lagda nga nalapas sa tulonghaan ug tambalanan nalubong sa kuoton kaayong website sa DOH ug di gyod gani igkita sa website sa DepEd.

-o0o-

            Salamat na lang nga ang lokal nga kadagkoan sa DOH padayon nga matinud-anon nga nagtuman sa ilang mga gimbuhaton.  Bisan sa paglikoy ni Duque.  Salamat nga wa sila matakdi sa mas makalilisang nga kagaw sa politika nga niulipon na nilang Duque ug Lapus.

            Maikog silang bukas nga mosukwahi sa ilang labaw, apan ang kadagkoan sa DOH nisukwahi sa kamandoan ni Duque nga di na himuon ang contact tracing, o pag-ila sa mga silingan, higala o kapamilya sa mga nataptan sa kagaw sa hilanat.  Nagpabilin silang mga mananambal.  Di sama ni Duque nga niusab sa dagway ug slogan sa DOH alang sa iyang pamolitika.

-o0o-

            Tungod sa hukom ni Duque nga kausa na lang sa usa ka semana mopahibawo sa bag-ong mga kaso sa A(H1N1), ang kasaligang tinubdan sa kasayuran sa kalibotang pagkatap sa kagaw sa hilanat mao ang World Health Organization (WHO).  Nga lahi ni Duque nipahibawo sa nagkadaghang mga nangasakit ug nangamatay nga way sagol nga propaganda.

            Ang dakong haw-ang nga namugna sa pagpabaya ni Duque gipulihan ni kanhi senador Ernesto Herrera, kansang inadlaw nga press release gipasikad sa labing uwahing listahan sa WHO.  Si Herrera, sama nilang Duque ug Lapus, nagtinguha sang makalingkod sa Senado.  Tan-awon natog kinsay mas saligan sa mga botante—ang mga tigtabon o ang tigpahibawo sa pagkatap sa A(H1N1)?  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for July 3, 2009

              HANDUMANAN SA DAGAN

 

       Dihang nakabuylo nang pangandam sa Comelec alang sa automation sa piniliay sa sunod tuig, nagkalainlaing mga sektor sa katilingban nipasidaan sa kahigayonan sa computerized nga pagpanikas sa mga boto sa katawhan.

       Karong nidako ang kahigayonan nga mano-mano na sab ang piniliay sa 2010, ang nagpakabana nga mga sektor nakalimot nga labihan nilang panghimaraot sa automation ug nitiyabaw na sab sa kalangay ug kahasol ug kabusluton ug kaampay sa mga tikasan sa karaang paagi sa iskutenyo nga molungtad og tagpila ka adlaw ug bahaan og dugo ug kaguliyang.

-o0o-

       Apan salamat sa kapakyas sa Comelec pagtino sa katakos ug kaligdong sa ilang gideklarar nga mananaog sa subasta sa P11.3 biilyones nga proyekto, makaingon ta nga wa diay pangutana nga tulipsay ni pagduda nga wa kinahanglana.

       Di hinuon silang kalikay sa labing idlot nga mga tulisok.  Kay human nila pasaligi ang katawhan nga mahibaw-an nang sangpotanan sa piniliay sa usa lang ka pamilok human sa pagtak-op sa mga presinto sila ra say nihunlak sa nitugbaw na pag-ayo nga pangandoy nga maibanan kon di man hingpit nang mapapas ang lang-og nga pagpanikas.  Lisod tinuod sabton nganong sa kamahinungdanon sa transaksiyon nga ilang giduma, mora silang mga mayang bungol nga nagpakabuta pagsugot nga matingob ang tanan nilang itlog sa usa lang ka pugaran.

-o0o-

       Ang labing dagkong mga opisyal sa Department of Labor and Employment (Dole) ug kaubang mga buhatan nagtapok sa Bohol aron pagsubli sa ilang mga nahimo atubangan sa kalibotanong krisis sa patigayon ug panrabaho sa unang unom ka buwan ning tuiga.  Mao na ni ikaupat nga nasudnong tigom nila dinhi sa rehiyon sa niaging duha ug tunga ka tuig.

       Di tsamba nga ang tungatungang Kabisay-an maoy gipili ni Labor Secretary Marianito Roque nga sumbanan sa nasudnon nilang mga programa.  Ang Dole 7, ubos sa liderato ni Regional Director Elias Cayanong, maoy labing maayo og labok sa pagtabang sa mga anak sa singot ug ubang kabos nga mga sektor nga maoy nasugamak pag-ayo sa krisis.

-o0o-

       Alang sa mga nisalmot sa DYAB Kapamilya Run (Year 9) niadtong Dominggo, mahimo na ninyong ma-download ang mga hulagway sa inyong pagdagan nga nakuha sa mga sakop sa Shutter 8 Camera Club.  325 ka mga hulagway ang gi-upload sa Shutter 8 sa Picasaweb ug makita ninyo silang tanan sa: http://tinyurl.com/dyabdagan.

       Mahibaw-an na sab ang oras sa inyong pagdagan sa hingpit nga listahan sa 1,230 ka rehistradong runners sa 10K, 5K ug 3K categories.  Ang lista nga gipada ni Joel Baring sa Sports and Fitness Enthusiast (SAFE) among gi-upload sa http://tinyurl.com/dyablakaw. Daghang salamat sa inyong pagsalmot ug hinaot nga malingaw mo sa matahom nga mga handumanan sa inyong pagdagan.  [30] leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for July 2, 2009

                   DAMGONG TRABAHO

 

          Tubigon, Bohol—Inihap na lang ang mga adlaw sa pagsakay-sakay sa mga kompaniya sa mga job fair nga gipasiugdahan sa kagamhanan ug pribadong mga kahugpongan.  Kinahanglang manawat gyod og mga aplikante ug mohatag gyod og trabaho sa mga aplikante nga ilang gidawat.  Kay kon dili, i-blacklist na sila sa mosunod nga mga job fair.

          Mao ni pasidaan ni Dole (Dept. of Labor and Employment) 7 Regional Director Elias Cayanong sa iyang pagtambong sa labing unang local ug overseas job fair dinhi.  Matod ni Cayanong kabahin ni sa ilang paningkamot pagpalambo sa kalidad sa mga job fair aron mas makatabang pa sa mga way trabaho ug sa mga kompaniyang nagkinahanglan og takos nga mga kawani.

-o0o-

          May sukaranan ang pasidaan ni Cayanong.  Nahimo na sa mga tigpasiugda sa job fair ang gikinahanglang kausaban aron pagpalambo sa kahaom sa mga aplikante sa bakanteng mga posisyon sa mga kompaniya—sama sa paglistang daan sa mga katakos sa mga aplikante ug pagtudlo nila unsay mga dokumento nga andamon ug unsaon pagtubag ang mga pangutana sa employers aron nga mabantang gyod ang tinuoray nilang katakos.

          Maong turno na sab sa mga kompaniya ang pagmatuod nga matinud-anon sila sa pagtabang sa mga aplikante nga may igong katakos pagtampo sa ilang mga patigayon ug pag-iban sa nagburot nga gidaghanon sa mga way trabaho sa nasud.

-o0o-

          Bisan sa kusog nga bunok sa uwan, nagbaha gihapon ang mga aplikante gikan sa Tubigon ug kasilinganang kalungsoran sa Tubigon Cultural and Sports Complex.  Kapin sa 20 ka local employers sa Sugbo ug Tagbilaran ug overseas placement agencies ang nitanyag og dul-an sa 5,000 ka kahigayonan sa trabaho.

          Sa akong pagsuwat ini, 721 na ang rehistradong mga aplikante, upat na ang hired on the spot (HOTS) sa overseas ug pito nay HOTS sa local.  Ang Cebu Mitsumi Inc., Bohol Quality ug ubang employers nagpahigayon pa og mga pasulit ug madugangan pa gyod ang makatrabaho.

-o0o-

          Ang gipangandoy nakong job fair mao nga matag adlaw ang matag aplikante makakaplag sa labing haom nga trabaho ug ang matag kompaniya makakita sa labing takos nga aplikante alang sa matag bakante nilang posisyon.  Di ni mahimo sa naandang job fair apan di pa sab mahimo online tungod sa kanihit pa sa internet access dinhi sa ato ug ang mga nitanyag sa bag-ong teknolohiya nagpaginansiya pa gyod pinaagi sa pagpabayad sa employers ug mga aplikante.

          Nisuway ang pipila ka buhatan sa kagamhanan pagtanyag og texting apan ang proseso labihan kakomplikado ug ang mga trabaho labihan kalimitado nga siyam-siyaman ang aplikante una makatrabaho.  Hinaot nga di mohunong ang tanang hingtungdan pagpangita sa mas maayong paagi pagtino nga makatrabaho ang tanang nagtinguha nga makatrabaho.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for July 1, 2009

              ATONG BAYANI

 

            Una kong nawad-an og cellphone sa taxi.  Ikaduha kong nawad-an og cellphone, may gintang lang nga usa ka semana, sa taxi lang gihapon.  Ikatulo ug ikaupat kong nakabilin og cellphone sa taxi na sab.  Ang unang duha ka cellphone pulos baratuhon maong dali ra kong nitahan sa pagpangita.  Ang ikatulo ug ikaupat mao rang teleponoha, labihang mahala maong wa nako lung-i pagsubay hangtod nga nakuha pagbalik.

            Sa unang pagkahibilin sa akong cellphone, nitubag ang drayber ug iya kong gitultolan sa ilang bay sa Kalunasan.  Sa ikaduhang pagkahibilin, wa nay nitubag sa akong mga tawag.  Maong labihan nakong hadloka.  Daan nang cellphone apan mas mahinungdanon ang gitangag nga gatosan ka mga ngan ug mga numero.

-o0o-

            Ang cellphone napunita diay sa pasahero nga nakabanos dayon nako pagsakay sa taxi.  Ambot nganong wa siya motubag—nalinga ba kaha sa iyang trabaho (nurse siya), o nakahunahuna na og daotan.  Maayo na lang kay gibombardiyohan og text sa among mga tigpaminaw (kay nidangop man ko sa DYAB pagpahibawo sa taxi driver o ni bisan kinsang nakapunit sa akong telepono.

            Kadlawon nang nakuha ang akong telepono.  Si Kapitan Dave Tumulak nay nakigsabot sa nakapunit ug nag-abot sila sa Fuente Rotunda.  Wa magpaila ang nakapunit kay naglisod tingali og pasabot nganong nagpakahilom siya sud sa pila ka takna.  Nagduda kong nakahukom na lang pag-uli pagkakita nga kabungkagon nang akong cellphone.

-o0o-

            Ingon ini kahasol kon makabilin kag butang sa sakyanang pamasahero.  Ambot nganong bisan kapila na ta pahinumdomi nga mas maayong isuwat ang numero sa taxi, hasolan man ta kaayo.  Bisan karong gimandoan nang taxi drivers paghatag og resibo, kasagaran nato mobalibad kay kanunayng magdali sa pagkanaog.

            Mas hasol pa gyod kon way kalibotan ang drayber sa imong kalimtanon.  Kon laing pasahero ang makasunod sa imong butang.  Maong mahinungdanon nga mas magmabinantayon na ta.  Ug mas maayo gyod unta kon ang kitang tanan, ma-drayber man o ma-pasahero, magpakabana na pag-uli sa mga butang nga atong mapunitan sa sud o sa gawas sa mga sakyanan.

-o0o-

            Mao nay tumong sa paglusad sa "Atong Bayani" sa kataposang adlaw Purting Anibersaryoha sa DYAB Abante Bisaya.  Bisan di takos, nangahas mi pagpasidungog sa mga drayber nga niuli sa mga butang nga nakalimtan sa mga pasahero sa ilang sakyanan.  Pipila nila nakasunod og mga pungpong sa yawe, IDs ug mga dokumento.  Mas daghan ang niuli sa mas mahalong kabtangan, sama sa laptops, cameras ug dagkong kantidad sa kuwarta.

            Matag usa nila hatagan og certifico nga gipatikan sa ilang ngan ibabaw sa mas dakong "Atong Bayani" nga mahimong ibitay sa rear-view mirror.  Hinaot nga ang mga pasahero nga makakita sa mga certifico motabang pagpahalipay sa mga drayber ug ang mga drayber mopalambo pa sa ilang kamatinabangon, kamatinud-an ug pagka sulundong Kapamilya.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for June 30, 2009

                   BAHAG ANG ISOG

 

          Nakakita na gyod og sulbad ang pamunoang Arroyo sa nag-usbaw nga mga kaso sa Influenza A (H1N1):

·        Mohunong na sila sa inadlaw nga pag-ihap sa mga nataptan sa kagaw sa hilanat;

·        Mohunong na sila pagtambal sa mga nataptan sa kagaw sa hilanat;

·        Mohunong na ang mga tambalanan pagdawat sa mga nataptan sa kagaw sa hilanat; ug

·        Mohunong na sila pagtanggong sa mga tambalanan sa mga pasahero gikan sa ubang kanasuran nga nataptan sa kagaw sa hilanat.

 

Ang ila na lang atimanon mao ang mga pasyente nga may sakit sa kasingkasing ug baga ug naapil sa pundok nga giisip nga dako ang kahigayonan nga mamatay kon matakdan sa kagaw sa hilanat.

 

-o0o-

 

          Masabot kaayo nganong gihimo ni sa kagamhanan.  Gibanabana sa DOH nga moabot og 25% sa nasudnong populasyon ang mataptan sa kagaw sa hilanat.  Sa ato pa, 22.5 milyones ka pasyente ang kinahanglang atimanon sa mosunod nga mga adlaw.

         

          Ang suliran mao nga way igong mga tambalanan ang kagamhanan ug pribadong sektor nga makaatiman sa maong gidaghanon.  Di makagahin ang kagamhanan og P90 bilyones alang sa respiratory swab sa tanang magdudang nataptan sa kagaw.  Kay kon himuon ni sa kagamhanan kuyaw nga maibanan ang gahin alang sa mas mahinungdanon nilang katuyoan—ang paglaag-laag sa ubang kanasuran.

 

          Apan igo na ba ning sukaranan nga hukasan na lang ang katawhan sa A(H1N1)?

 

-o0o-

 

          Way katakos ang kagamhanan pagtino nga ang mga pasyente sa A(H1N1) magpabilin sa ilang pinuy-anan.  Busa way makapugong nila paglaag ug pagpanakod sa ilang kahigalaan ug kasilinganan.  Tungod sa pasalig sa Department of Health (DOH) nga ang A(H1N1) kasarangan rang hilanat, wa nay magtagad pagsusi unsang kagawa ang nakatakod ug kon mananakod na ba sila.

         

          Way angayng kabalak-an kay di man makamatay ang kagaw nga niabot dinhi sa ato.  Gawas lang kon masakiton nang daan ug huyang ang panglawas sa mga biktima.  Nga maoy morag gilawog sa tirong ning pag-isa sa kagamhanan sa puti nga toalya.

 

-o0o-

 

          Apan sama sa naandan way klarong direksiyon sa pamunoan.  Samtang nawad-an nag paglaom si Health Secretary Francisco Duque III nga makontrolar pang pagkatap sa kagaw, si Pres. Arroyo nimando nga sundon sa Pilipinas ang kinatas-ang alerto (Level 6) nga gideklarar sa World Health Organization (WHO) ug padad-an og quick reaction teams nga may bawon nga mobile testing kits ang mga dapit nga naigo sa kagaw.

 

          Nisaad sab si Arroyo nga mag-self quarantine bisan sa sipsip ni Duque nga luwas siya sa kagaw bisan pulos natakdan sa kagaw ang upat ka nasud nga iyang giduaw—Japan, Colombia, Brazil ug Hong Kong.  Unsa may himuong Arroyo karong gisalikway ni Duque ang iyang sugo sa mas agresibong pakiggubat sa A(H1N1)?  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for June 29, 2009

                        PAGBUNTOG SA KAHADLOK

 

            Sumilon Road, Cebu Business Park—Bisan sa kalibotanong krisis sa ekonomiya, ug bisan sa kaapiki sa among pagpangandam, nagbaha ang mga nisalmot sa DYAB Kapamilya Run Year 9 nga gipahigayon dinhi.  Ang opisyal nga narehistro nilang Joel Baring sa Sports and Fitness Enthusiast (SAFE), nga maoy nagduma sa tinuig nga lumba sa dagan, niabot og 1,230.  Wa maapil sa ihap ang gatosan nga niapil sa pagdagan nga wa malista ni mahatagi og mga numero.

            Ang labing dakong pundok nga nisalmot mao ang PNP Regional Training School nga may 250 ka runners.  Ang ikaduhang labing dakong pundok mao ang runners sa Taiyo Yuden sa Mactan Export Zone.  Ang labing dakong pamilya nga nidagan mao ang banayng Potot sa Lapulapu City nga may 30 ka mga sakop.

-o0o-

            Bisan sa kainit sa adlaw, nakalahutay ang kinabag-an sa mga nanagan paglatas sa napu ka kilometro nga ruta nga nida nila sa mga dan nga Salinas, Escario, Osmena (hangtod sa Kampo Sergio Osmena Sr.), Maxilom ug Gorordo.  Usa ray nakuyapan nga takos kaayong naatiman sa Basak Pardo Emergency Response Team nga gipangulohan ni Kapitan Dave Tumulak.  Nanguyog sa runners ang mga ambulansiya sa Emergency Rescue Unit Foundation (ERUF) ug Philippine National Red Cross (PNRC).

            Mangayo hinuon mig pasaylo sa kakulian sa water stations nga gipahimutang sa mahinungdanong mga bahin sa ruta.  Matod ni Jun Canton sa PAL ug sa Kabangis Runners Club may igong suplay sa tubig apan nahutdan og mga basong plastik ang hapit tanang water stations.  Mopasalig ming di na ni masubli.

-o0o-

            Usa sa bag-ong napuno sa Kapamilya Run karong tuiga mao ang pagsalmot sa Shutter 8 Camera Club sa paghulagway sa lumba sa dagan.  Ang 30 ka banggiitang mga maniniyot kugihan nga nangletrato sa mga nangapil ug nanan-aw sa lumba.  Ang ilang mga hulagway ilang i-upload sa Picasa Web (nga may katakos sa pagpabilin sa orihinal nga gidak-on sa hulagway) aron nga sayon rang ma-download sa mga naletratohan.

            Hinaot nga mas sayon na lang alang sa mga nangapil ang paghipos sa mga handumanan sa ilang pagdagan karong tuiga.  Salamat nilang Jojo Calinawan, Ricky Monterona ug kaubanan, among ipahibawo sa DYAB Abante Bisaya ang URL sa nahimutangan sa mga hulagway.

-o0o-

            Palambuon pa gyod ang Kapamilya Run sa mosunod nga katuigan.  Naglaraw mi nga duha na ka lumba ang mapahigayon sa sunod tuig.  Gitun-an na sang kahigayonan nga mapatas-an pang lumba ngadto sa 15 ka kilometro (kay ika-15 man namong sumad sa 2010) o 21 ka kilometro (half marathon) gyod.

            Daghang salamat sa tanang nakatabang pagpahigayon sa lumba.  Ang mahinungdanon di mao ang kapaspas sa imong dagan kon itandi sa imong mga higala o mga kaatbang.  Kon dili ang imong katakos sa pagbuntog sa imong kaugalingong kahadlok ug limitasyon.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for June 28, 2009

                        GINANSIYA SA BALAOD

 

            Salamat sa pangugat si Cebu City Mayor Tomas Osmena pagpanalipod sa pagkontrata sa pribadong mga kompaniya pagbira ug paghipos sa mga sakyanan ug pagbunal og makalilisang nga bayranan sa mga tag-iya, naumol ang talagsaon ug way alkanseng patigayon—ang pagnegosyo sa pagpatuman sa mga lagda sa trapiko makadugang sa kahigayonan nga madakpan ang mga nakalapas.

            Kon di pa tungod sa 85% nga makuha sa pribadong towing companies gikan sa dagkong multa sa matag sakyanan, ug kon di pa tungod sa komisyon nga giingong nadawat sa traffic enforcers gikan sa towing companies, ingon ini kaha kahigpit ang pagpatuman sa lagda batok sa mga sakyanang giparada sa di tukmang mga dapit?

-o0o-

            Bisan unsaon og tuali, di ni maayong panig-ingnan.  Gipatuman ang mga lagda sa trapiko sa Dakbayan sa Sugbo di aron pagpahapsay sa dagan sa mga sakyanan ug pagpatigbabaw sa kahawan sa kadalanan.  Kon dili aron lang pagpaburot sa panudlanan sa pipila ka pribadong kompaniya nga palarang nakatsamba pagkumbinser sa mayor pagsud sa transaksiyon nga wa gani moagi og subasta.  Unsa may laing katin-awan sa pagbira sa mga sakyanan sa labing awaaw nga mga bahin sa dakbayan sa labing mingaw nga mga takna sa kagabhion?

            Apan di sab malalis nga napatuman na gyong lagda.  Sukwahi sa naandan nga matuman lang kon naay nagbantay.  Nganong di man ni nato himuon sa pagpatuman sa uban pang mga lagda?

-o0o-

            Nganong di man ta magkontrata og pribadong mga kompaniya nga mosikop sa mga magpataka lag labay sa ilang basura?  Kay gamay ra mang multa sa anti-littering ordinance, nganong di man hapakon og makahahadlok nga multa paghipos sa nagpasad nga basura?  Nagduda hinuon ko kon makapangisog bang makontratang mga kompaniya, sama sa kabagis sa towing companies, kay ang kadagkoan man sa dakbayan ang kanunayng madakpan sa matag adlawng pagpasad sa basura sa Inayawan.

            Nganong di man sab ta magkontrata og pribadong mga kompaniya nga mosikop sa mga magtigbakay?  Kuyaw hinuon nga mga alalay sa mayor ang unang maposasan.

-o0o-

            Gawas sa pag-apiki sa kasarangang mga magbubuhis, nganong di man ta magkontrata sa pribadong mga kompaniya pagsikop sa mga kurakot sa kagamhanan?  Aron madasig, nganong di man sila tanyagan og 85% sa kuwarta nga ilang masakmit pagbalik gikan sa mga kawatan?

            Apan kinsa may buang nga opisyal sa kagamhanan nga mounay sa iyang kaugalingon?  O sa iyang mga alalay?  Mas sayon ang pagkilkil sa kabos nga mga motorista.  Kansang inutang nga mga motorsiklo di na intawon malukat kay wa pa matiwas og datadata.  Tungod sa ilang kagamay, di sab silang kasukol og kiha.  Bugtong nilang dag-anan nga dunay mga dagko nga mopunit sa ilang kawsa.  Nga tinuoray gyong manalipod sa ilang mga katungod ug di lang mogamit nila sa pamolitika.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for June 27, 2009

              GAPOS SA PAGPALISTA

 

            Kon botante ka sa Mandaue City, nga wa pa marehistro alang sa piniliay sunod tuig, panguros na lang daan.  Kon way milagro nga mahitabo, unya ka pa sa 2013 makabotar.

            Kon botante ka sa Lapulapu City, nga hangtod karon wa pa marehistro alang sa piniliay sunod tuig, arang-arang ang imong kahimtang.  Kon mosipsip ka sa imong barangay kapitan ug mokuyog sa iyang mga panon nga dad-on sa Comelec, mahimong makabotar ka unya sa Mayo 2010.

            Kon botante ka sa ubang dapit nga susama ang suliran, nahadlok kong wa ka mag-inusara.  Mahimong mas daghan pang susama nimo nga giluok nang daan ang balaanong katungod sa pagpili.

                        -o0o-

            Batan-ong botante sa Mandaue ang nisumbong sa Boto Mo iPatrol Mo (BMPM) sa ABS-CBN nga nagparehistro unta siya niadto pang Abril.  Apan giingnan lang siya nga pabalikon sa Oktubre kay unya pa siya matagad ug malista.  Nganong nahitabo man ni?  Nganong kinahanglan mang maghuwat ang botante og unom ka buwan una marehistro?

            Sa ato pa, ang botante nga karon pa makahigayon pagduaw sa Comelec, unya pa sa Disyembre malista?  Apan kay ang rehistrasyon kutob ra man sa Oktubre, ug unya sa Disyembre mahigot na man ang Comelec sa uban pang mga gimbuhaton alang sa piniliay, automated man o dili, wa na siyay kahigayonan nga makapili nilang Jonas, Nerissa ug uban pang mga modagan pagka mayor sa Mandaue.

                        -o0o-

            Laing batan-ong botante nga nidangop sa BMPM maglisod pagsabot nganong 50 ra ka botante ang marehistro sa Comelec sa Opon sa tibuok buntag.  Mas lisod sabton ang kasayuran nga iyang nahipos nga sa tibuok hapon ang mga botante ra nga gihakot sa mga opisyal sa barangay ang ipanglista sa Comelec.

            Ang kadagkoan sa Comelec sa Lapulapu nibasol sa bag-ong mga botante sa Opon nga di kamaong mosuwat sa kalangay sa ilang pagpanglista.  Matod nila mapul-an pa sila sa pagsubay sa petsa sa pagkatawo sa mga nagparehistro kay kasagaran nila, labi nang mga sakop sa Muslim community, way birth certificates.

                        -o0o-

            May managsama hinuong lusot ang kadagkoan sa Comelec sa Opon ug Mandaue:  Usa ray ilang data capturing machine busa bisan unsaon og paningkamot limitado ra gyod ang gidaghanon sa mga botante nga ilang malista.  Niangkon sila nga ang kahigayonan pagkuha og dugang computers gikan sa ulohang buhatan mas gamay pa sa kahigayonan nga mapadugo ang batong bantilis.

            Di silang karehistro og mas sayo sa alas-8 sa buntag ug lapas sa alas-5 sa hapon kay may lagda ang Comelec nga office hours ra ang rehistrasyon.  Di sab silang karehistro og Dominggo kay ubos sa lagda Lunes hangtod Sabado ra ang pagpanglista.  Ug ang kahigayonan pag-usab sa mga lagda mas gamay pa sa kahigayonan nga mahinayon ang mga konsiyerto ni Michael Jackson.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for June 26, 2009

              KADAOT SA KAGAW

 

            Ang pagsulbong sa Pilipinas isip ika-12 nga labing daghan og kaso sa A(H1N1) sa tibuok kalibotan, inay makapaalarma sa pamunoang Arroyo, gigamit na hinuon ni Health Secretary Francisco Duque III sa pagpanghambog:

·        Nga ang daghang mga kaso sa Pilipinas nagumikan sa aktibo nga pagbantay ug contact tracing sa iyang buhatan (ipasabot ba niya nga nagmika lang ang ubang kanasuran maong di sama kadaghan ang ilang mga kaso sa ato?);

·        Nga ang kapaspas sa pagkatap sa kagaw sa hilanat gitugbangan sa paspas sab nga pagkaayo sa 74% sa mga pasyente; ug

·        Nga di na kitay labing daghan og kaso sa Southeast Asia kay naapsan na ta sa Thailand.

                        -o0o-

            Dasonan nakong paniid sa Trade Union Congress of the Philippines (TUCP) pinaagi ni kanhi senador Ernesto Herrera nga di makiangayon ang pagtandi ni Duque sa A(H1N1) ngadto sa peskat.  Kay tungod sa kahuyang sa kagaw way kahigayonan nga mamatay ug tino gyod nga maluwas ang pasyente.

            Matod ni Herrera nakalimtan ni Duque ang lapad nga kahasol nga namugna sa hilanat ngadto sa mga tinun-an ug ubang mga biktima.  Nipasabot si Herrera nga kon pabrika pa ang Kongreso—nga napugos pagpanak-op tungod sa A(H1N1)—dako na kaayo ang tidlom sa produksiyon.  Maong inay pahiyuson angayng dugangan ni Duque ang paningkamot pagpugong sa pagkatap sa kagaw sa di pa maigo ang mga mamumuo ug molubog ang nasudnong ekonomiya.

                        -o0o-

            Makahupay ang taho sa DOH nga sa 727 ka kaso sa A(H1N1) sa Pilipinas, 536 na ka mga pasyente ang naayo.  Ang wa isulti sa DOH mao ang kadako sa kadaot nga nahiagoman sa mga pasyente sukad sila gitakboyan hangtod nga nakalingkawas na sa kagaw.

            Pila ka adlaw nga wa ka-eskuyla ang mga biktima?  Pilay naiban sa kita sa mga wa makatrabaho?  Pila ka milyon ka pesos sa patigayon ug kahigayonan ang napilde sa pagtak-op sa mga tulonghaan?  Pila ka bilyon ka pesos ang nausik sa panudlanan sa kagamhanan tungod sa pagkandado sa Kongreso?

                        -o0o-

            Supak ko sa awhag ni Senador Joker Arroyo nga tagoan na lang sa kagamhanan ang kinatibuk-ang gidaghanon sa mga natakdan sa kagaw sa hilanat.  Nahadlok ko nga mas dako ang kayagaw nga motumaw kon hikawan na ang katawhan sa labing bag-o ug kasaligang mga kasayuran.

            Kon mohunong na si Duque pagpahibawo sa katawhan sa inadlaw nga pagtubo sa mga kaso sa A(H1N1), di mohunong ang katawhan sa pagpakisayod.  Ang haw-ang nga mamugna kon ipatuman ang sugyot ni Arroyo (nga mao say sugyot niadto ni Duque) kuyaw nga kapulihan sa mga huhungihong sa mas daghan pang mga kaso sa mas makamatay pa nga kagaw nga mas paspas pa nga nikatap.  Ngadtong Duque ug Arroyo, di angayng kahadlokan ang kamatuoran.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com 

Arangkada of Leo Lastimosa for June 25, 2009

                   BALITOK SA HILANAT

 

          Nasupalpal na sab si Health Secretary Francisco Duque III.  O gigamit lang sa pagpa-papel sa iyang amo.  Gipahibawo ni Duque nga di na kinahanglan nga mag-self quarantine si Pres. Arroyo inig abot gikan sa iyang biyahe sa Japan, Brazil ug Cambodia.  Labihang taphawa sa iyang panagang—kay nipasalig ang mga pangu sa tulo ka nasud, nga pulos dunay mga kaso sa A(H1N1), nga gipaningkamotan nilang luwas si Arroyo gikan sa kagaw sa hilanat.

          Tungod sa pahibawo ni Duque, nisibaw ang mga pagsaway nganong di motuman si Arroyo sa lagda sa iyang pamunoan nga nagmando og napu ka adlaw nga quarantine alang sa mga opisyal sa kagamhanan nga gikan sa mga nasud nga natakdan na sa kagaw.

-o0o-

          Tungod ba kaha sa mga pagsaway, o aron ingnon nga naminaw sila sa sentimento sa katawhan, gipaod sa Malakanyang si Duque sa tadtaran.  Gipahibawo ni Executive Secretary Eduardo Ermita nga gawas nga mosumiter siya sa thermal scan sa tugpahanan, mopaubos sab og self-quarantine.  Wa hinuon mosulti si Ermita kon pila ka adlaw ang pagtanggong ni Arroyo sa iyang kaugalingon.  Apan ang kalendaryo sa Malakanyang nagpakita nga moduaw dayon si Arroyo sa Sugbo inig abot niya gikan sa Cambodia.

          Napugos ba lang si Arroyo pag-ulug-ulog pagsugot sa quarantine?  O gusto nang ipintal ang iyang kaugalingon nga simbolo sa kamasinugtanon sa balaod?  O giisip niya si Duque nga para gasto na lang?

-o0o-

          Ang pagpa-quarantine ni Arroyo di hinuon makahapsay, hinunoa makapasamot kalubog sa mga lagda sa iyang pamunoan batok sa A(H1N1).  Nganong wa may nakatudlo sa iyang alyadong mga kongresista ug mga sakop sa gabinete pag-self quarantine sa ilang pagbalik gikang nanan-aw sa sangka nilang Manny Pacquiao ug Ricky Hatton sa Las Vegas niadtong mao gyoy pagsulbong sa kagaw sa hilanat?

          Nganong usa ra man ka kongresista ang nag-self quarantine human nabisto nga kawani sa Kongreso ang 49 nga babaye nga maoy labing unang namatay sa A(H1N1) sa Pilipinas ug Asya?  Motuman ba lang diay sa lagda kon daghan nang motiyabaw?

-o0o-

          Kon wa kang kasabot hangtod karon sa lagda sa pamunoang Arroyo mahitugod sa A(H1N1), ayaw basola ang imong kaugalingon.  Kay wa ka mag-inusara.  Kinsa man tuoy di maglibog kon usa ka adlaw moingon si Duque nga di angayng magpa-ospital ang mga pasyente sa A(H1N1) ug sunod adlaw mopasidaan pagsilot sa mga tambalanan nga di modawat sa mga matakdan sa kagaw?

          Kinsa may makasabot kon usa ka adlaw moawhag ang Malakanyang nga magpabiling kalma ang katawhan atubangan sa kalibotanong epidemiya sa A(H1N1) apan pagka sunod adlaw mangandado ang Kongreso, ang ikatulong labing taas nga buhatan sa kagamhanan, tungod sa kahadlok nga matakdan ang mga kongresista ug mga kawani sa hilanat?  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for June 24, 2009

              YAGAW ANG HOUSE

 

            Ang determinadong paningkamot sa kagamhanan pagpahiyos sa hulga sa Influenza A (H1N1) napusgay.  Dihang ang House of Representatives nipapauli sa tanang 3,000 nila ka kawani ug nitak-op sa tanang buhatan human nahibaw-i nga ang 49 anyos nga babaye, nga giilang maoy labing unang namatay sa A(H1N1) sa di lang sa Pilipinas kon dili sa tibuok Asya, ila diayng kawani.

            Tibuok semana nga kandadohan ang House.  Sa ato pa, way matuki nga balaodnon ni masudlan nga transaksiyon ang mga kongresista hangtod nga mahibalik gikan sa pinugos nilang bakasyon sa Lunes sunod semana.  Unsa may himuon sa katawhan kon ang kagamhanan nga mao untay mopakalma nila mora mang manok nga gitil-asan ug nagkapakapa?

                        -o0o-

            Nakatambong sa daghang kalihokan sa Kongreso ang babayeng kawani human natakdan sa kagaw sa hilanat.  Salamat sa tambag ni Health Secretary Francisco Duque nga di angayng kahadlokan ang A(H1N1) kay kasarangan rang kagaw sa hilanat ug ang mga matakdan di angayng magpa-ospital, ang biktima igo rang nitomar og paracetamol.  Nihunong lang pagtrabaho dihang naglisod na pagginhawa.

            Nipasalig si House Speaker Prospero Nograles nga limpiyohan ang House karong semanaha ug luwas na alang sa SONA ni Presidente Arroyo sunod buwan.  Apan si Arroyo di angayng mokumpiyansa.  Kon di gyod magpa-quarantine gikan sa iyang panaw sa Japan ug Brazil, angayng pahibaw-on nga nagsugod og kasakit ang biktima human nakaduaw sa Malakanyang.

                        -o0o-

            Aron pagsukwahi sa pagtuo nga A(H1N1) ang namatyan sa biktima, si Duque nagkapuliki sa pagpangita sa uban pang mga sakit sa pasyente.  Gawas sa sakit sa kasingkasing, gitumbok ni Duque nga ang babaye may sakit sab sa baga ug sa atay.  Nakaseguro ba si Duque nga way hubak ang pasyente aron pagtino nga wa gyoy labot ang A(H1N1) sa iyang kamatayon?

            Ang liderato sa House mao ray labing uwahing nagduda sa pagarpar ni Duque.  Nagkadaghan ang mga tulonghaan nga nipili pagpaneguro sa kahimsog sa ilang mga tinun-an kay sa pagtuo sa iyang pasalig nga huyang rang kagaw.

                        -o0o-

            Bisan ang DOH wa motuo ni Duque.  Padayon nilang gisusi ang mga pasyente nga gipanghilantan ug gisubay ang mga nakaduol sa mga natino nga natakdan sa kagaw sa hilanat.  Bisan si Duque wa motuo ni Duque.  Kay nakalimot ba kaha sa iyang awhag nga di na magpa-ospital ang mga maigo sa A(H1N1), gipasipad-an niyang mga tambalanan nga silotan sila kon mobalibad pag-atiman sa hilantan nga mga pasyente.

            Kon mokalmag diyutay ang katol sa laag ni Arroyo, mas maayong iyang hukman kon angay pa bang si Duque ang tugyanan pagpangu sa kampanya batok sa A(H1N1).  Nahadlok hinuon kong natakdan na si Duque sa mas makahahadlok nga kagaw sa politika.  Nga maoy nakapalikoy niya.  Kay wa nang kahibawo health secretary pa ba?  O senatoriable na?  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for June 23, 2009

                        SUHITO SA KAGAW

 

            Hinaot nga ang 49 anyos nga babaye, nga gituohang maoy labing unang namatay tungod sa Influenza A (H1N1) sa Pilipinas, wa motuo sa pasalig ni Health Secretary Francisco Duque III nga ang A (H1N1) nga nakasud sa atong nasud kasarangan rang kagaw sa hilanat, nga ang mga matakdan di na kinahanglan nga mosud sa mga tambalanan ug di na kinahanglan nga subayon kinsay nakaduol nila.

            Kay kon simbako, layo ra to, tabukon og pito ka lawod, nakumbinser ni Duque ang pasyente nga kasarangan rang iyang hilanat, kay wa man sang kabiyahe sa mga nasud nga naigo sa A (H1N1), kuyaw nga si Duque usa sa matulisok nga usa sa nakapatay niya.

                        -o0o-

            Inay mangayo og pasaylo nga nalahap rang iyang pagtino nga di makamatay ang kagaw sa Pilipinas, kay bisan ang WHO nga mas suhito sa kalibotanong sakit wa man mangahas paghimo sa samang pasalig, si Duque nipili pagdupa sa iyang binuang pinaagi sa pagpadayag og pagduda nga mahimong di A (H1N1) ang namatyan sa babaye.

            Bahala na kon napamatud-ang may A (H1N1) ang biktima.  Bahala na kon ang WHO niingon nga kasagaran sa nangamatay sa ubang kanasuran may daan nang mga sakit nga mas nigrabe tungod sa A (H1N1).  Bahala na kon sama rang gikuwestiyon ni Duque ang pagdeklarar sa WHO nga A (H1N1) ang namatyan sa 180 ka mga pasyente sa ubang kanasuran.

                        -o0o-

            Maayo na lang nga wa mangahas si Duque pagtulisok sa biktima nga namatay tungod sa iyang self-medication.  Maayo na lang nga wa niya basola ang minatay nga mirisi kay namugos pagtrabaho bisan gihilantan.  Maayo na lang nga wa panamastamasi ni Duque ang babaye nga di nang kapanalipod sa iyang kaugalingon.

            Hinaot nga ang likoy nga panghunahuna ni Duque di makapugong niya paghimo sa tukmang mga lakang pagsusi kinsay nakaduol sa biktima—apil nang iyang mga kauban sa trabaho,  Hinaot nga bisan naneguro gihapon nga huyang ang kagaw di hingpit nga tak-opan ni Duque nga may nasaag nga makamatay nga kagaw dinhi.

                        -o0o-

            Mao nga tungod ug alang sa kaayuhan sa tanang hingtungdan, mangahas ko pagtambag nimo nga ayaw tuohi si Duque.  Kon simbako matsambahan ka sa nagdungan nga sip-on, ubo, hilanat ug karat sa tutonlan, pahiling gyod sa doktor, bahala na kon gipasidan-an kang Duque nga nag-usik-usik lang sa imong panahon ug naghagu-hago lang sa mga tambalanan.

            Mao nga kon mangugat gihapon si Duque nga wa pay namatay sa A (H1N1) sa Pilipinas, pasagdi na lang kay tingalig mas suhito pa siya kay sa kagaw mismo.  Alang ni Duque mas mahinungdanon nga makapasigarbo siya nga ang Thailand (518) nay labing daghan og kaso sa A (H1N1) sa Southeast Asia kay sa pagpasabot nganong niabot nag 445 ang mga kaso sa Pilipinas.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for June 22, 2009

                        HALAD SA PAGLAOM

 

            UP Cebu Grounds—Usa sa labing gidugokan sa Grand Halad sa Kapamilya mao ang mobile passporting sa Department of Foreign Affairs (DFA).  Niabot og 289 ang nanguha og machine readable passports, ang kasagaran nagpailis sa ilang karaan nga pasaporte, ang pipila nangaplay og pasaporte sa labing unang higayon.

            Hinaot nga ang kadaghan sa mga naglaraw nga mopanaw sa ubang kanasuran nagpasabot nga mas daghan na silag pundo nga ikalulinghayaw, o mas daghan nang nakamatngon sa kapuslanan sa pagsinati sa kultura ug kabilin sa ubang mga kalit.  Hinaot nga wa ni magpasabot nga mas daghan nang gustong mobiya sa nasud.  Nga mas daghan nang nangandam nang daan alang sa bisan unsang kahigayonan pagpangita og mas maayong ugma sa langyawng mga baybayon.

-o0o-

            Pipila sa mga aplikante sa pasaporte nga akong gikahinabi nitug-an nga maayong puy-an ang Pilipinas, labi na ang Sugbo, ug nga di ni nila ibaylo sa laing nasud o kaliwat.  Apan nawad-an na silag paglaom nga makahaw-as gikan sa kalisod nga ila karong nahimutangan.  Bisan ang mga dagko og kita nikumpisal nga nabalaka sila sa umaabot sa ilang mga anak.  Pagpanlangyaw na lay nahunahunaan nga paagi paghatag sa ilang mga bata og mas sanag nga ugma.

            Nabatyagan nila nga way mahimo ang katawhan pagbadlong sa nangalisbo nga mga pangurakot sa pamunoan ni Pres. Arroyo.  Wa sab silay salig ni bisan kinsang nangambisyon nga mopuli ni Arroyo.

-o0o-

            Ang tulukibon nga mga implikasyon sa kadaghan sa nanguha og pasaporte wa hinuon makaiban sa kinatibuk-an nga mensahe sa pagtinabangay, pag-inunongay ug paghiusa sa mga nisalmot sa bag-o lang gitak-opan nga Grand Halad sa Kapamilya dinhi.

Ang naglingiting nga kainit nga giputol sa kusog nga bundak sa uwan human sa paniudto sa wa pa pulihi sa lain na sang hugna sa naglingiting nga kainit wa makahudlat sa talagsaong katilingban nga gisakpan sa katawhan nga determinadong nitanyag sa way kinutoban nga pagtabang ug sa katawhan nga mahinangpon ug tiunay nga mapasalamaton sa tanang nadawat nilang gasa—bisan unsa kagamay ug kalumalabay.

-o0o-

            Niang subay sa mga naalagaran:  Optical-217; PAF Dental-286; Cebu City Health Dental Van-144; Perpetual Succor Hospital-180; Chong Hua Hospital-53; Reactive X-ray-53; Paramedical School-43; Pagibig-46; SSS-103; Philhealth-67; LTO-35; NSO-446; Legal-35; ug Cebu City Veterinary Services-455 ka iro ug iring.

            Ang kinabag-an nipahimus sa libreng konsultasyon ug tambal.  Daghang salamat sa boluntaryong mga doktor ug nurses ug sa mga tambal nga hinabang sa Bantay Bata 163 ug ubang manggihatagong mga kapamilya.  Lingaw sang mga nanambong sa pasundayag sa Dancesport Team sa Barangay Apas sa buntag ug sa konsiyerto sa labing inilang mga banda sa Sugbo pagtuang sa uwan sa hapon.  Nga mahimo sang hubaron nga timaan sa paglaom o pag-ikyas sa kalisod.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com