Arangkada of Leo Lastimosa for November 19, 2009

                        Biktima sa Ombudsman

 

            Unsa man ang himuon sa usa ka nagpakabana nga magbubuhis kon ang buhatan nga gitukod ug gitahasan sa balaod paghimo nga mas sayon sa paggukod sa mga opisyal ug mga kawani sa kagamhanan nga gipasanginlan nga nangurakot sa katigayonan ug nagbudhi sa interes sa kinabag-an sa katawhan mao na hinuon ang mamahimong babag sa iyang pagpangayo og kaangayan?

            Ang magbubuhis mahimo nga mabugnaw sa iyang pagpakabana.  Mahimo nga mawad-an siya og pagsalig sa buhatan nga inay motabang niya mora na man hinuon og didto nipusta sa iyang gireklamohan.  Apan wa siyay mahimo.  Di siyang kadangop sa mga hukmanan.  Kay kinahanglan nga moagi gyod siya sa buhatan sa Ombudsman.

                        -o0o-

            Kuwestiyonable nang daan nga ang imbestigasyon sa Visayas Ombudsman sa kontrobersiyal nga pagtukod sa Cebu International Convention Center (CICC) naabtan na og dul-an sa tulo ka tuig.  Mas nangalisbo pa gyod nga karong nakakita na ang mga imbestigador og mga sukaranan sa pasangil nga may mga lagda nga nalapas sa dul-an sa P1 bilyon nga transaksiyon ang pangu pa gyod sa buhatan maoy gipasanginlan nga nagda og lawgaw.

            Sa ato pa, mosamot pa gyod ang kalangay sa resolusyon sa kaso.  Niulbo ang kontrobersiya sa wa pa ang piniliayng lokal niadtong 2007.  Karong gipasa sa Visayas Ombudsman ngadto sa ilang ulohang buhatan ang kaso, mahimo nga hangtod nga mahuman na lang ang lokal ug nasudnong piniliay sa 2010 padayon pa ning matanggong.

                        -o0o-

            Di hinuon kahibudngan ang salida ni Visayas Ombudsman Pelagio Apostol mahitungod sa pakisusi sa CICC.  Dihang una nako siyang gipangutana mahitungod ini, duha ka tuig nang nilabay, niangkon siya nga wa maapil ang CICC sa mga kaso nga giuna nila pag-imbestigar kay:

·        Komplikado kaayo ang transaksiyon nga gipasanginlan nga gilaktod (wa isubasta), gibuakbuak (gibahin-bahin ngadto sa daghang kontraktor paglikay sa subasta) ug gipaburot ang presyo; ug

·        Way katakos ang iyang mga imbestigador sa pagsusi sa kinatibuk-an nga transaksiyon.

                        -o0o-

            Karon nga tua na ang kaso sa CICC sa buhatan ni Ombudsman Merceditas Gutierrez manguros na lang tang daan.  Kon kadudahan ang katakos ni Apostol pagtuman sa iyang katungdanan, mas dakong porke si Gutierrez.  Kon gidudahan si Apostol nga nikurog ni Gobernador Gwen Garcia, mas daghan ug mas dagko ang gikatahong gikurogan ni Gutierrez sa kaulohan.

            Si Gutierrez ang gitulisok sa pagkatanggong sa mga kaso sa Ombudsman.  Kay human gi-decentralize ni kanhi Ombudsman Simeon Marcelo ngadto sa iyang mga sakop ang pagresolber sa pipila ka mga kaso, karon sublion nang Gutierrez bisan ang labing gagmay nga panagsungi.  Maong dihang among gipangutana ang usa sa mga nangamahan sa probisyon sa batakang balaod nga nagtukod sa Ombudsman kon unsay buhaton sa mga wa nay salig sa institusyon nitambag siya:  "Dangop na lang mo sa media."  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for November 18, 2009

                        Lingla sa lana

 

            Karon nabisto na gyod.  Kon unsay tinuod nga gipasabot ni Energy Secretary Angelo Reyes sa iyang pasalig nga na-audit na ang mga libro sa higanteng mga kompaniya sa lana.  Di gyod diay siya maoy nangunay sa pagsusi sa books of accounts sa Petron, Shell ug Chevron (kanhi Caltex), sukwahi sa iyang nahaunang pangangkon.

            Ang naghimo sa audit mao ang SyCip Gorres Velayo & Co. (SGV & Co.), ang labing dakong kompaniya nga nangalagad sa nagkalainlaing propesyon sa nasud karon.  Matod ni Reyes siyay niawhag sa SGV kay silay labing takos nga mosubli sa mga libro sa mga kompaniya sa lana.  Mapagarbuhon pang nitataw nga wa siya pabayra sa ilang serbisyo.

                        -o0o-

            Duna lay gamayng problema.  Ang SGV mao ang sinuholan nga auditors sa kasagaran sa mga kompaniya sa lana.  Unsaon man nato pagsalig sa kaligdong sa audit sa SGV nga naa man sila sa payroll sa higanteng mga kompaniya nga gidudahang nagpaburot sa ilang ginansiya?

            May sukaranan ang pasangil ni Senate President Juan Ponce Enrile nga ang pagduol ni Reyes sa SGV dakong binuang.  Kay way kalainan sa pag-awhag sa usa ka abogado sa pag-unay sa iyang kaugalingong mga kliyente.  Kalain gyod diay ning pamunoang Arroyo.  Gawas diay nga wa magtagad pagtuman sa ilang gimbuhaton, nitugyan pa sa mga kompaniya sa lana pagsusi sa ilang kaugalingong patigayon.

                        -o0o-

            Matod ni Reyes nibalibad nang Commission on Audit (COA) nga ang ilang hurisdiksiyon kutob ra sa mga buhatan sa kagamhanan, way labot ang pribadong mga korporasyon.  Apan niangkon siya sa samang higayon nga may gahom si Presidente Arroyo sa pagsusi may sukaranan bang sibaw nga mga pagduda nga gipaburot pag-ayong presyo sa lana.

            Nga maoy lisod ipatin-aw sa Malakanyang.  Nganong wa man maggunok si Arroyo sud sa daghan na uyamot nga katuigan batok sa mga kompaniya sa lana?  Bisan kon ang iyang kaugalingong sakop sa gabinete, si kanhi Neda secretary general Ralph Recto, nipagawas na sa ilang kuwentada nga overpriced baleg P8 matag litro ang mga produkto sa lana.  Ug bisan kon gimandoan na siya sa hukmanan pag-audit sa Petron, Shell ug Chevron.

                        -o0o-

            Nisugyot si Enrile nga ang Bureau of Internal Revenue (BIR), Department of Energy (DOE) ug Department of Justice (DOJ) ang angayng pagsusi kon pila gyod ang kita sa mga kompaniya sa lana ug kon unsa kamakiangayon sa ilang pagtakda sa presyo sa ilang mga produkto.

            Ang oil deregulation law nitahas sa DOE ug DOJ sa pagsusi sa mga libro sa mga kompaniya sa lana matag karon ug unya.  Apan, nakatag-an ka, wa ni ipatuman sa kagamhanan.  Ang matinud-anong gipatuman ni Arroyo mao rang mga probisyon nga naghatag og katungod sa Petron, Shell ug Chevron pagpasaka sa ilang presyo sa way pagpananghid sa kagamhanan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for November 17, 2009

                        Kan-anan ni Z

 

            ZC Gorres ang tinuod niyang ngan.  Maoy nahimutang sa pasaporte sa iyang pagbiya sa Sugbo alang sa Las Vegas sa niaging buwan aron pagtiwas pagbansay-bansay alang sa iyang sangka.  Nga gikahadlokang mao nay kataposan sa mabulukon niyang karera.

            Ang ZC naggikan sa mga ngan sa iyang mga ginikanan, Zeta ug Celestino.  Sa 18 niya ka tuig sa ALA Boxing Stable, nga nimatuto niya aron mamahimong kalibotanon nga kampeyon sukad sa siyam ka tuig pa lang, katulo na siya mag-ilis og ngan.  Gitawag siya niadto og ZCY.  Dayon ZY.  Hangtod nga nahukman ni Antonio L. Aldeguer, iyang manager, nga Z na lay iyang dad-on.

                        -o0o-

            Sa ALA Boxing Gym nagkita silang Z ug Datchess.  Nga usa sab ka atleta sa track and field.  17 si Z ug 16 si Datchess dihang nagkasabot ang pitik sa ilang mga kasingkasing.  Tulo nay ilang anak dihang nagminyo sa niaging tuig.  Gitiwas una ang pagtukod sa ilang bay ug gamayng kan-anan sa Canduman, Mandaue aron pagtino nga makabarug na sa ilang kaugalingong mga tiil.

            Pito ka tuig na ang ilang kamaguwangan.  Lima ka buwan pa lang ang kamanghoran.  Matod ni Datchess nagkinahanglan pa gyod sila ni Z.  Wa ililong ni Datchess gikan sa mga anak ang nahitabo sa ilang amahan.  Ang ikaduha, nga maoy bugtong babaye, nakatuaw, "nganong wa man siya ni-wave?"

                        -o0o-

            Nahibung si Datchess nganong wa motawag si Z niya niadtong Sabado.  Nga mao untay naandang himuon sa iyang bana matag human sa sangka.  Hangtod nga nakadawat siya og text message nga "Congratulations, Choy!"  Nga maoy angga ni Z.  Nahibilin ang cellphone ni Z, gibaylo sa kang Datchess nga mas maayo og roaming.

            Sa internet na nahibaw-i ni Datchess ang pagkahagsa ni Z human nidaog sa iyang sangka sa Las Vegas.  Maayo na lang kay gisigehan siyag pahibawo ni Aldeguer sa labing uwahing kasayuran sa kahimtang sa panglawas ni Z.  Kahilakon si Datchess apan nahibawo nga kinahanglang magpabiling lig-on.

                        -o0o-

            Matod ni Aldeguer magpabilin si Z sa tambalanan sa mosunod nga pila ka buwan.  Ang gibanabanang $300,000 nga gasto abagahon sa iyang promoters.  Di sab gutman ang iyang pamilya samtang nagpahuway si Z.  $13,500 ang iyang daog sa pagpukan sa Columbian niyang kaatbang.

            Hangyuon si Datchess si Z nga mohunong nag pamoksing.  Masaligon siyang may lain silang kahinguhaan nga di sama kapeligro sa boksing.  Si Aldeguer nitataw sab nga di siya mosugot nga mag-boksidor pa si Z.  Kay wa nay pus kay di na man makaaway sa Las vegas, diin ipahigayon ang labing dagkong mga sangka.  Matod ni Aldeguer tabangan niya pagpalambo ang gamayng kan-anan nilang Z.  Palabihon niyang mag-trainer si Z sa batan-ong mga boksidor ginamit ang dakong katigayonan sa iyang kasinatian ug nakamaohan sa boksing.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for November 16, 2009

                        Kulatang way sama

 

            Si bisan kinsang nagduda sa katakos ug kakusgan ni Miguel Angel Cotto, nga nakahimo niyang labing gikahadlokan nga welterweight sa atong panahon, nakugang sa ilang nasaksihan sa unang hugna sa ilang sangka ni Manny Pacquiao.  Gipasundayag dayong Cotto ang witik sa iyang jabs ug gipakaging dayon si Pacquiao sa iyang left hook.

            Bisan ang labing lunod patay nga mga dumadapig ni Pacquiao nabalaka.  Ang gisaad ni Freddie Roach nga kulatahon dayon nila si Cotto sa unang hugna, aron makalimot sa bisan unsang daotang gilaraw batok ni Pacquiao, wa mahitabo.  Ug natay-og si Pacquiao sa pasiunang kulata gikan sa mas dako ug mas gamhanang kampeyon.

-o0o-

            Gi-detalye sa Los Angeles Times unsay nahitabo sa unang hugna:  Si Cotto nakapatugpa dayon og jab.  Ang wala ni Cotto nakaigo sa nawong ni Pacquiao.  Bisan sa pagsalipod ni Cotto sa iyang ulo, nakapasud og wala si Pacquiao.  Apan nakabawos si Cotto og kumbinasyon sa lawas ni Pacquiao.  Nasalta ang ulo ni Pacquiao sa duha ka jabs ni Cotto.  Ang sagunson nga bawos ni Pacquiao nasagang ni Cotto.  Ang tulo ka maghuhukom managsamag score, 10-9, alang ni Cotto.

            Sa ikaduhang hugna, si Cotto padayong nikulata sa lawas ni Pacquiao.  Naigo sa iyang wala ang ulo ni Pacquiao ug nakapasud og laing duha sa lawas sa pa mobawos og kumbinasyon si Pacquiao.  Nihasmag si Pacquiao ug nakaigo.  Apan nakabawos og kumbinasyon si Cotto.  Ang nag-uwang mga kumo ni Pacquiao ang nitapos sa hugna.  10-9 nang score pulos alang ni Pacquiao.

-o0o-

            Sa ikatulong hugna, gipatumba ni Pacquiao si Cotto.  Dihang nakabarug, gigisian sa tuong mata.  Sa ikatulong hugna, kusog kaayong kumo ni Cotto nisabak sa kutukuto ni Pacquiao.  Apan wa makit-i ni Cotto diin gikan ang duha ka kusog kaayong wala nga uppercut ni Pacquiao nga nakapatumba niya sa ikaduhang higayon, 20 segundos ang nahibilin.  Gitiwasan unta siyang Pacquiao apan naluwas si Cotto sa bagting.

            Sa ikalimang hugna, namahuway sila.  Nakapasud si Cotto og kusog nga uppercut.  Apan nadaog ni Pacquiao ang hugna pinaagi sa kumbinasyon sa tiyan ug suwang ni Cotto.

-o0o-

            Sa ikaunom nga hugna, wa nang kasagang si Cotto sa bombardiyo ni Pacquiao.  Gihayhay siya sa pisi, gigisian sa wang mata ug gipabarag na sab.  Sa ikapito, padayon ang paglamba ni Pacquiao kang Cotto sa pisi.  Nakabawos pa si Cotto apan di na gyong kapiog.

            Sa ikawalo, nidagan na si Cotto.  Naggusbat diayng iyang abaga.  Wa na ganing katultol sa iyang lingkoranan.  Sa ikasiyam, padayong bangis nga kulata, niluwa nag dugo si Cotto.  Sa ikanapu, nibiya ang asawa ug mga anak ni Cotto ug nanghilak nang iyang corner.  Sa ika-11, padayong pagdagan ni Cotto apan nakulatahan gihapon.  Niluwag dugang dugo.  Sa ika-12, human sa 55 segundos, gihunong sa referee ang masaker.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for November 15, 2009

              Boksing sa Twitter

 

       Suwayan nakog cover ang sangka nilang Manny Pacquiao ug Miguel Cotto pinaagi sa Twitter ug Facebook.  Kon nadestino pa ko sa studio ug maoy mag-atubang sa mikropono sa DYAB Abante Bisaya, kay wa man mi pagtugot paghimo og buhi nga paghulagway sa sinumbagay, ablihan lang nakong twitter.com ug sundon ang tanang tweets nga dunay "Pacquiao" o "Cotto."

       Apan kay magtan-aw man ko sa live TV coverage sa sangka pinaagi sa SkyCable sa pinuy-anan sa suod nakong higala (nga taguon lang nato sa ngan nga Manny Limtong) sa Mabolo, akoy mangahas paghulagway sa sangka di pinaagi sa mikropono, nga maoy akong naandan, kon dili pinaagi sa akong twitter ug FB updates.

-o0o-

       Ang akong labing dakong suliran mao nga mas paspas kong mosulti kay sa mosuwat.  Para pasar rang akong grado sa typing sa kolehiyo ug wa molambo ang akong katakos karong wa nay makinilya.  Pun-an pa sa kagamay sa keyboards sa akong telepono ug laptop nga maoy akong gamiton.

       Salamat na lang nga, lahi sa radyo, di ko maproblema sa dead air.  Apan kinahanglan gihapon nakong apason ang tanang mahinungdanong mga panghitabo—unsang kumoa ang gibuhian nilang Pacquiao ug Cotto, diin naigo, unsay dagway nila dihang nanukmag o naigo, unsang orasa nahuman ang sangka ug pilay score sa matag maghuhukom kon way knockout.

-o0o-

       Gisuwayan na ni nako sa away nilang Manny Pacquiao ug Ricky Hatton.  Apan labihang paspasa nga natumba ni Hatton nga naglumpayat ug nagsaulog na ang tibuok Pamilyang Limtong wa pa gani kong kahuman og hulagway unsay nahitabo sa unang hugna.

       Hinaot nga mas paspas na kong maka-post sa akong updates karon.  Di man hinuon ni lumba kay wa may korona ang unang makapahibawo sa pagdaog (o pagkapilde, simbako!) ni Pacquiao.  Apan gusto lang kong motampo sa minilyon ka tweets nga mahilakip sa tinuoray gyong kalibotanon nga paghulagway sa gikahinaman nga sangka.

-o0o-

       Daghan ang makakuha sa akong FB updates kay niabot na man ko sa limitasyon nga lima ka libo ka "friends."  Apan mas daghan pa gyod ang makasunod sa akong tweets.  Kay makabasa man ang minilyon nga naggamit sa Twitter sa nagkalainlaing kanasuran sa kalibotan, bisan ang mga wa mag-"follow" nako, pinaagi sa ilang pag-search sa duha sa labing init nga mga pung sa internet karon, ang "Pacquiao" ug "Cotto."

       Mao ni labing dakong bentaha sa Twitter batok sa Facebook.  Sa FB, ikaw ra ug imong "friends" ang magsayranay.  Sa Twitter, mabasahan sa tibuok kalibotan ang kasayuran nga imong gipakisaw-an.  Wa nay network, ni pamantalaan, nga magbuot unsay imong mabasahan.  Kon gusto kang mosusi di ba ko magpakauwaw sa akong patugatuga nga tweets mahitungod nilang Pacquiao ug Cotto, mahimo ninyong i-follow ang http://twitter.com/dyabsports.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for November 14, 2009

                        Pagduwa sa presyo

 

            Manguros na lang tang daan.  Kay sama nga ang makalilisang nga kilat mosunod gyod sa makapakugang nga dugdog, mosaka gyod ang presyo sa mga produkto sa lana karong gilibkas nang Pres. Arroyo ang price control sa lana sa Metro Manila ug sa Luzon.  Sama nga ang baha mosunod gyod sa pagbunok sa uwan ug pagpasagad sa kinaiyahan, bawion gyod sa higanteng mga kompaniya sa lana ang bisan unsang alkanse sa ginansiya nga ilang nahiagoman atol sa dul-an sa buwan nga pagpahamtang sa price control.

            Kitang mga konsumidor, sama sa naandan, maoy mag-antos sa pamostura ni Arroyo.  Ang price control nga napakyas pagpabarato sa inadlawng palaliton mosangpot lang sa mas kalit nga paglumpayat sa presyo.

                        -o0o-

            Ang price control gipahamtang unta ni Arroyo pagtabang sa mga biktima sa katalagman.  Apan naapil ang mga dapit sa Luzon nga wa maigo sa katalagman.  Sama nga wa maapil ang mga dapit sa Kabisay-an ug Mindanao nga nahiagom sab sa ubang mas grabe pa nga katalagman.

            Ang price control nisangpot na hinuon sa artipisyal nga kanihit sa lana sa Metro Manila, Lucena, Batangas ug ubang lalawigan sa Luzon.  Tungod sa bantang nga maniobra sa mga kompaniya sa lana nga wa gyod mabaraw sa Malakanyang, bisan pa sa ilang naandan nga ulug-ulog nga mga panghudlat.  Karong wa nay price control, kitay maligsan sa maghuramentado nga mga baka nga gibuhian sa toril.

                        -o0o-

            Sa wa pa molupad alang sa APEC Summit sa Singapore, nagbilin si Arroyo og taphaw nga mga hanig pagtabon sa hugaw nga iyang gibilin:

·        Gihangyo ang mga kompaniya sa lana nga hatagan og diskuwento ang transport groups aron way usbaw sa plitehan; ug

·        Gihangyo sang mga kompaniya sa lana nga anam-anamon pagpatuman ang natanggong nga usbaw sa presyo sa lana.

            Klarong nakalimot si Arroyo nga higpit siyang nakig-away sa mga kompaniya sa lana.  Klaro gyong salida ra.  Kay karon siya na may nanghangyo nga mas taas nga presyo sa lana na lay ihatag nilang pinaskohan.

                        -o0o-

            Unsa man intawoy atong atraso?  Nganong ang kadagkoan sa kagamhanan nga mao untay gitahasan pagpanalipod sa katungod sa mga konsumidor mao na man hinuoy nangunay pagduwaduwa sa presyo aron lang pagtapak sa ilang kapakyas pagpugong sa lapad nga katalagman sa Luzon ug sa pagtabang dayon sa makaluluoy nga mga biktima?

            Magpaabot pa ba ta hangtod sa Mayo sa sunod tuig sa pagbaraw sa ilang mga binuang?  Nga nagkadugay nagkatataw man nga way katagbawan ang ilang kakawatan ug kamapahimuslanon?  Mahimo ba lang diay nga langay-langayon lang una ang pagbarug alang sa kaligdong?  Unsa man ang atong dag-anan kon ang mga kanahan, nga mas mogara pa tungod sa atong pangiyugpos, magpaugat na sab paglapas sa kinutoban sa ilang gahom?  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for November 13, 2009

                        Salida ni Glo

 

            Dinhi lang sa Pilipinas mahitabo ang mosunod:  Una, ang pagpamomba sa mga bay patigayon sa Metro Manila sa kadlawong dako aron nga way bisan usa nga maangol; ikaduha, ang pagtingob sa pagtagad sa kagamhanan sa pagkadagit sa usa ka langyawng pari hangtod nga ang prinsipal sa tulonghaan nga mas unang gidagit gipunggotan sa ulo; ug ikatulo, ang pagpa-impeach ni Pres. Arroyo sa way pagtino unsay kalapasan nga iyang nahimo.

            Ang duha ka pagpamomba gibasol sa kapolisan ngadto sa fraternities.  Ang pagpunggot sa ulo sa prinsipal sa Sulu gibasol sa DILG ngadto sa mga ungo sa drugas.  Ug ang labing gihan-okan sa multi-milyones dolyares nga NBN-ZTE scandal mao ang mga nagbisto sa kahiwian nga silang Jun Lozada ug Joey de Venecia III.

                        -o0o-

            Sa Pilipinas lang sab mahitabo nga ang sunudsunod nga pagpamomba mokalit lang og hunong, bisan wa pay klarong kasulbaran.  Ug ang langyawng pari nga gidagit kalit nga gibuhian, bisan wa pa mailhi kinsa ang nagpasiugda sa pagpanagit.  Atol gyod sa pagduaw sa usa sa labing taas nga opisyal sa kagamhanan sa Estados Unidos.

            Kinsa may ilang pabilibon?  Wa ba diay silang kaila unsa kamat-an si US Secretary of State Hillary Clinton?  Nga kon wa pa ang mas mat-an nga si Barack Obama makahimo untag kasaysayan ug mamahimong labing unang babayeng presidente sa US?  Wa hinuoy dag-anan bisan lumpungon pa silang Clinton ug Obama—kon itandi sa kamaru ni Arroyo nga nakalingkawas sa tanang pagsuway sa iyang mga kaatbang pagpalagpot niya sa Malakanyang.

                        -o0o-

            Di hinuon makapangangkon ang Pilipinas og monopoliya sa mga politiko nga sama ni Senador Richard Gordon.  Nga mangisog lang kon dunay pangayuon.  Labi na kon dugay nga ihatag.  Gipakiha niya si First Gentleman Mike Arroyo tungod lang pagduwa og golf sa ZTE headquarters sa Shenzen, China ug si Pres. Arroyo tungod sa pagkahilom lang sa anomaliya.

            Ang bisan unsang pagduda sa tinuod nga tuyo ni Gordon napapas dihang naglumba pagpirma sa iyang rekomendasyon ang mga senador nga alyado sa Malakanyang.  Sagdi na lang kon nag-una pagpirma si Senador Joker Arroyo, nga hagbay rang nisalikway sa iyang gigikanan—ug sa iyang anino.

                        -o0o-

            Ang tuyo sa labing bag-ong awhag pag-impeach ni Arroyo di ang pagpalagpot niya sa katungdanan.  Ni sa pagpatubag niya sa nangalisbo nga mga transaksiyon sa iyang pamunoan.  Mahimong sama sa naandan gitumong na sab sa paglibog sa katawhan.

            Nga sama sa di makiangayon nga pagpahamtang og price control sa lana sa Luzon, sama sa pagpanlawgaw sa iyang sinaligan nga si Heneral Hermogenes Ebdane bisan gibendisyonan na ni Arroyo si Defense Secretary Gilbert Teodoro, pulos gitumong pagmugna og dugang kahigayonan nga kapanalipdan gikan sa pagpanggukod kon di man gyod makapabilin sa gahom lapas sa 2010.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for November 12, 2009

                        Talisay ug Liloan

 

            Kaliboan ka kahigayonan sa trabaho ang maaplayan sa atong mga kapamilya sa habagatan ug amihanang Sugbo atol sa duha ka sunudsunod nga local ug overseas job fair karong semanaha:  Ang unang job fair ipahigayon sa Talisay City Hall karong Biyernes, Nobyembre 13; samtang ang ikaduhang job fair ipahigayon sa Liloan KAI Complex karong Sabado, Nobyembre 14.

            Dul-an sa gatos ka local employers ug overseas placement agencies ang mosalmot.  Angayan lang nga pasidunggan ang lokal nga mga opisyal sa Talisay ug Liloan nga nagpasiugda sa mapuslanong kalihokan.  Mao na ni ang ikaduhang job fair sa Talisay ug ikapitong job fair sa Liloan karong tuiga.

                        -o0o-

            Ang job fair haom kaayo pagtabang sa atong mga kapamilya atubangan sa nagpadayon nga kamangtas sa kalibotanon nga krisis sa panalapi.  Pinaagi ini, mag-abot sa usa lang ka dapit ug sa usa lang ka higayon ang kaliboan ka mga aplikante ug ang mga tagduma sa mga kompaniya ug mga ahensiya nga nagkinahanglan og mga kawani.

            Tungod sa job fair, makalingkawas ang mga aplikante gikan sa pagka pudpod sa ilang sapatos ug pagkabuslot sa ilang bolsa sa pagtultol sa nagkalainlaing mga buhatan, nga ang uban layo kaayong nahimutangan, pinaagi sa pagbaktas o mga sakyanang pamasahero.  Ang employers kapasaligan sab nga makakuha sa labing takos nga mga aplikante sa bakante nilang mga trabaho.

                        -o0o-

            Apil sa kahigayonan sa trabaho sa job fair sa Talisay ug Liloan mahimong maaplayan sa mga gradwado sa high school ug sa mga wa pang kahuman sa kolehiyo.  Gikinahanglan lang ang ilang report cards o transcript of records ug ubang batakang mga dokumento sa panarbaho.

            Mas kuti ang mga panginahanglan alang sa mga trabaho sa gawas sa nasud.  Apil sa gikinahanglan mao ang duha ngadto sa lima ka tuig nga kasinatian.  Maong mapuslanon nga andamon nang daan sa mga aplikante ang ilang certificate of employment o training certificates aron pagmatuod sa ilang track record.

                        -o0o-

            Mahinungdanon ang paghingpit sa registration forms kay mamahimo silang kabahin sa databe sa Department of Labor and Employment (Dole) aron makaangkon og mas tin-aw nga hulagway sa katakos ug kasinatian sa mga mamumuo sa Sugbo ug sa rehiyon.  Angayng tipigan ang ihatag nga registration slip kay kon simbako di madawat sa job fair mahimo pang gamiton sa mosunod pang mga job fair sa bisan asang bahin sa Sugbo ug Pilipinas sa mosunod nga tulo ka buwan.

            Sunod nga suwatan mao ang shopping list, nga mahimong butangan sa tanang bakanteng mga trabaho sa shopping area nga mohaom sa edukasyon ug kasinatian sa mga aplikante.  Ang screening committee maoy mohukngay sa pangangkon sa mga aplikante ug sa panginahanglan sa employers.  Ang kataposang dokumento nga angayng kuhaon sa mga aplikante mao ang employer's action slip, nga maoy motino nadawat ba siya o kinahanglan pa bang pakuhaon og pasulit o pagbansay-bansay.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for November 11, 2009

                        Lansis ni Reyes

 

            Lain gyod og sabaw si Energy Secretary Angelo Reyes.  Siya ang nangunay pagpasidaan sa katawhan sa nag-ung-ong nga kanihit sa suplay sa lana sa nasud.  Matod niya ang imbentaryo karon sa mga kompaniya sa lana molungtad na lang og gikan sa usa ngadto sa duha ka semana.

            Si Reyes ra sab ang niawhag sa katawhan nga magpabilin nga kalma bisan sa makapakugang nga kasayuran nga iyang gibutyag.  Mora siyang palahubog nga way tarung kabuot nga nigamit og posporo pagduslit sa atop sa payag nga hinimo sa gaay nga kugon.  Dihang naglumpayat na sa kakuyaw ang tagbalay, siya ra sab ang nipasalig nga magkawos og tubig.

                        -o0o-

            Diin man kuhaa ni Reyes ang iyang numero?  Nga di abtan og pasko ang pundong lana sa nasud karon?  Ang mga kompaniya, bisan sa ilang kampanya sa pagpanghudlat human ipahamtang ang price control sa Metro Manila ug Luzon, wa kahunahuna paghadlok sa katawhan nga hapit na mahurot ang ilang mga produkto.

            Si Justice Secretary Agnes Devanadera maoy nipasumbingay nga kinuha rang Reyes ang iyang kasayuran gikan sa tumoy sa iyang hinapay.  Matod ni Devanadera sa ilang tigom uban sa mga representante sa mga kompaniya sa lana, way naghisgot og kanihit sa suplay.  Gani nipasalig pa ang mga magpapatigayon nga duna pa silay igong suplay sa lana.

                        -o0o-

            Si Reyes sab ang maisugon nga nakiglalis ni kanhi Neda secretary general Ralph Recto.  Nga maoy nibisto pila na ka buwan ang nilabay nga gipaburot pag-ayo ang presyo sa lana dinhi sa Pilipinas kon itandi sa presyo sa merkado sa kalibotan.

            Inay susihon ang kuwentada ni Recto, aron maggamit pagtuman sa tahas sa iyang buhatan pagsubli sa kamakiangayon sa sunudsunod nga usbaw ug nihit kaayong us-os sa presyo sa lana, gipasanginlan na hinuon ni Reyes si Recto nga namolitika.  Nibiya si Recto sa gabinete nga wa mahusay ang kontrobersiya.  Klarong diin kapusta ang Malakanyang sa away nilang duha.

                        -o0o-

            Mas klaro hain kapusta si Reyes.  Inay manalipod sa mga konsumidor sa lana nga maoy kinabag-an, nahimo na hinuon siyang turutot sa mga kompaniya sa lana.  Siyay tigpasabot ug tigpanalipod sa way kinutoban nilang kahakog og dugang ginansiya.

            Dihay higayon nga nipasidaan si Reyes sa mga kompaniya sa lana sa di pagpatuyang sa pagpasaka sa presyo kay nitidlom ang presyo sa merkado sa kalibotan.  Apan way gihimo dihang gisupak ang iyang pasidaan.  Si Reyes sab ang nangangkon nga nakakita sa mga libro sa mga kompaniya ug sa kamakiangayon sa pagtakda sa presyo sa ilang mga produkto.  Apan dihang nimando ang hukmanan sa Manila pag-abli sa ilang mga libro, tungod sa pasangil sa mga konsumidor nga nagkonsabo ang higanteng mga kompaniya sa lana, si Reyes ang unang nibalibad.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for November 10, 2009

                        Salida sa lana

 

            Motuo ka ba nga, human sa daghan uyamot nga katuigan sa panagkonsabo pagpabiling taas sa presyo aron mas dako ang makolekta nga buhis gikan sa matag litro sa mga produkto sa lana, bahala na kon nabuktot nang kinabag-an sa katawhan pagbayad sa mas taas nga plitehan ug mas taas nga presyo sa inadlawng mga palaliton, kalit lang nga nag-away ang Malakanyang ug ang mga kompaniya sa lana?

            Di kong kabasol kon di ka motuo.  Kay wa ka matawo gahapon.  Ug wa ka mag-inusara.  Way bisan usa sa mga biktima sa bangis nilang raket ang mailad sa labing uwahing salida nilang Presidente Arroyo ug sa higanteng mga kompaniya sa lana.

                        -o0o-

            Kon kalimtan nato, bisan makadiyot lang, nga ang oil deregulation law, nga gipanday sa Kongreso aron pagpalambo sa kumpetinsiya tali sa mga kompaniya sa lana, uban ang pangandoy nga magpuhalay sila aron mapahimuslan sa mga konsumidor ang labing ubos ug makiangayon nga presyo, nisangpot hinuon sa way kinutoban nga paglumpayat sa presyo, nga managsama ra ba gyod hangtod sa kataposang usa ka dako sa mga managribal unta sa industriya, makapakpak ka ug makalumpayat sa mosunod:

·        Pagpahamtang ni Arroyo sa price control sa lana sa Luzon;

·        Pagkiha sa Pilipinas Shell sa kagamhanan tungod sa price control;

·        Pagpanira sa Petron gasoline stations sa Lucena; ug

·        Pagbukas sa Petron sa ilang libro pagmatuod nga wa paburotang ilang ginansiya.

                        -o0o-

            Apan pila lang ka buwan ang nilabay, dihang wa pa sila makahunahuna sa pag-arte, nitumawng tinuorayng bulok ug nangalisbong tinuod nga baho sa Malakanyang ug sa mga kompaniya sa lana:

·        Gibungul-bungolan sa Malakanyang ang pagbisto ni kanhi Neda secretary general Ralph Recto sa kuwentada nga gipaburot pag-ayong presyo sa lana sa Pilipinas;

·        Nangangkon si DOE Secretary Angelo Reyes nga iyang nakita sa libro sa mga kompaniya sa lana nga makiangayon ang ilang ginansiya; apan

·        Dihang gimandoan sa Manila RTC ang DOE, DOJ ug SEC pagsusi sa mga libro sa mga kompaniya sa lana, nangugat ang mga abogado sa Malakanyang nga wa silay gahom paghimo ini.

                      -o0o-

          Unsa bay katuyoan ni Arroyo sa iyang pagpaka aron ingnon nga, sa kataposan, nangisog na siya batok sa higanteng mga kompaniya sa lana?  Gusto ba lang mangangkon nga nagdugo ang iyang kasingkasing alang sa mga biktima sa katalagman bisan gipasidan-an sa mga ekonomista nga mas makadaot kay sa makaayo ang price control?

            Nahibawo na tang daan nga ang kaso sa Shell mahimong bakwion bisan unsang higayona; nga ang Petron gasoline stations nangabli na; ug magpabiling buta ang kagamhanan bisan unsa pay nahimutang sa mga libro sa mga kompaniya sa lana.  Kita ra gihapon, sama sa naandan, ang gibuang.  Apan molampos lang sila kon magpabuang lang gihapon ta.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for November 9, 2009

          Mga itoy ni Glo

 

       Nagsugod na ang paglayas sa mga sakop sa partido ni Pres. Arroyo.  Nga makapakugang.  Pila pa lang ka buwan ang nilabay, ang Lakas-Kampi-CMD morang bungtod sa kamay.  Nga giilogan pagtupos sa nag-alirong ug nibaiid nga mga politiko.  Karon mora nang nangalisbo nga pasyente nga may mananakod ug makamatay nga sakit.

       Sa pikas nga bahin, kasarangan kaayo ning atong nasaksihan.  Ang partido nga nagtungkawo sa Malakanyang maoy labing humot ug hawod.  Makuha ang bisan unsang tinguhaon kay mao may naghupot sa labing dakong puntil.  Nga ikasabod ngadto sa tanang nisipsip ug nitila.  Apan ang samang partido mokalit lang og kaaslom kon mabantang nga hapit na mawani sa gahom.

-o0o-

       Ang kalang-og sa partido ni Arroyo giisip na gani nga sentensiya sa kamatayon alang sa ilang kandidato pagka presidente nga si Defense Secretary Gilberto Teodoro.  Nga nipasalig na si Arroyo nga motunol sa liderato sa partido ngadto ni Teodoro.  Nahadlok hinuong kampo ni Teodoro nga uwahi nang tanan.

       Apan pila lang ka semana ang nilabay, giilogan pa nilang Teodoro ug sa iyang mga karibal ang bendisyon sa Lakas-Kampi-CMD.  Nagka-initay gyod gani ang kadagkoan sa partido ug si MMDA Chairman Bayani Fernando.  Karon nga nagkaduol nang piniliay, ang partido ni Arroyo naglisod na pagpugong sa pagtalikod bisan sa labing sinaligan nilang mga haligi, sama pananglit ni DILG Secretary Ronaldo Puno.

-o0o-

       Sa usa ka bahin, angayng hangpon ang pagbiya sa mga politiko sa partido nga maoy gipasanginlan nga responsable sa pagpalusot sa way pupanagana nga pagpangawat sa nasudnong katigayonan ug pagdupa sa mga nagpabusdik sa katungdanan.

       Apan naibanan, kon wa man hingpit nga nawad-an, og kahulogan ang ilang pagsalikway sa pamunoan, kay ang partido ni Arroyo hapit na malunod.  Kadudahan kon alang ba sa kaayuhan sa nasud ug katawhan ang ilang gihimo.  O aron lang pagpanalipod sa ilang hakog nga personal ug politikanhong mga interes.

-o0o-

       Gawas nga magbantay nga di na malugwayan ang malipayong mga adlaw ni Arroyo ug sa iyang pamilya, angay sang tinuon nga di makapadayon sa ilang kiat ang ilang mga gaway.  Ang mga paningkamot pagpatubag ni Arroyo sa tanan niyang pagpahimus kon wa na sa gahom angay sang ipahamtang batok sa iyang mga itoy.

       Karon pa lang ato nang ilista aron nga di gyod makalimtan ang mga kongresista nga nibasura sa way paglili sa mga ebidensiya sa impeachment complaints batok ni Arroyo ug ang mga mayor ug mga gobernador nga gawas nga nitabon sa kahiwian sa ilang amo wa say kukaikog nga nisunod sa pagsurikbot sa buhis nga gipatud-an og singot ug dugo sa labing kabos nga mga magbubuhis.  Bisan kon mag-yellow, o mag-orange, o mag-berde, o magpuwa na sila, di nato kalimtan ang kaitom sa ilang tanlag ug kasingkasing.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for November 8, 2009

              Bul-og nga gamhanan

 

       Niadto, bisan unsay tinguhaon sa Malakanyang matuman.  Karon, di nang kapugos ang palasyo bisan sa ilang mga itoy sa pagdagan uban sa nangiwit nilang gituboy pagka presidente.  Niadto, nagpatuyang lang silang Pres. Arroyo ug iyang mga alyado sa ilang gibati.  Karon, kinahanglan na nilang ipasabot ang matag usa sa ilang mga lakang ug mga laraw.

       Di nato pasagdan nga mobalik ang ilang naandan nga kamatinumanon pagpalabi sa hakog nilang mga interes, nga puno uyamot sa pagpabaga ug pagpapating.  Di na ta mobalik sa atong naandan nga pagpangiyugpos ug hilom nga pagpakagot sa atong bag-ang matag higayon magpakauwaw ang mga nagtungkawo sa gahom.

-o0o-

       Ang di malalis nga kamatuoran mao nga nagsugod pagkinto ang Malakanyang dihang nisulbong pag-ayo ang pagpakabana sa katawhan.  Ambot unsay nakapukaw sa katawhan human sa katuigan nilang pagtugot nga panamastamasan ang nasudnong kadungganan:

·        Tungod ba sa pagkamatay sa kalibotanon nga simbolo sa malinawong rebolusyon nga nakasakmit pagbalik sa kagawasan ug nakapukan sa kurakot nga diktadura?;

·        Tungod ba sa makahasol nga mga tilimad-on nga way tinuoray nga kausaban nga maggikan sa mga nagduma sa kagamhanan kon samang nangalisbo nga mga dagway ang magpabilin sa gahom?; o

·        Tungod ba kay sa kataposan nakakita na og kahigayonan sa pagpangandoy pag-usab sa labing makiangayon nga mga kausaban alang sa labing daghan?

-o0o-

       Ang katawhan nakakaplag pagbalik sa ilang tingog.  Nagsugod sila sa pagpasidungog sa nitaliwan nga pangu nga nimatuod nga may luna ang kaligdong bisan sa labing taas nga katungdanan sa kagamhanan.  Dayon sa pagpangindahay nga mahibalik ang liderato nga may tinuoray nga pagtugot ug pagsalig gikan sa katawhan.

       Hangtod nga nagsugod na sila pagpaningil sa pamunoan nga napakyas bisan sa labing batakan nga tahas pagpanalipod sa katawhan gikan sa katalagman ug pagtabang dayon sa mga nabiktima ini.  Ang nakaplagan nga katibuok sa ilang tingog ug kakusganon sa ilang pagpakabana di na motugot nila paglugak sa determinasyon pagsakmit pagbalik sa gahom pagtakda sa padulngan sa nasud.

-o0o-

       Di lipak sa udtong tutok ang nahitabo.  Busa way bisan usa nga nakugang.  Di kalit nga baha ni buhawi ang nibuhagay.  Busa way bisan usa nga nakaandam.  Way rebolusyon nga gideklarar.  Busa wa kapamostura ang mga naghupot sa gahom.

       Inanay ang pagbangon sa katawhan.  Anam-anam ang ilang pagtimbakuwas.  Apan malukpanon ang pagpanakod sa diwa sa pagpanginlabot.  Way bisan usa ka luna sa republika nga di mahikap.  Way bisan usa ka gamitoy nga suok, bisan unsa kahilit ug kangitngit, nga di matandangan sa kahayag.  Mahimo nga nasiyam-siyaman.  Apan nia nang bul-og sa kasaysayan.  Ug ang iyang pagkahitabo, nga gipangandoy sukad pa sa atong katiguwangan, di nang kapugngan.  Mao nga ang mga nagpakahawod, bisan pabiling nagpaka-aron-ingnon, hinay-hinay nang niipli aron di maligsan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for November 7, 2009

                        Alas ni Villar

 

            Si Senador Manny Villar kumbinsido nga napakyas ang Oil Deregulation Law sa pagpalambo sa kumpetinsiya tali sa mga kompaniya sa lana.  Apan nitataw nga wa say katakos ang kagamhanan sa paggahin og binilyon ka pesos nga subsidy pagpabiling ubos sa presyo sa lana kon i-regulate pagbalik ang industriya.

            Matod ni Villar inay magpuhalay sa pagpaubos sa ilang presyo klarong nagkonsabo ang mga kompaniya sa lana pagpaburot sa ilang ginansiya.  Maong nisugyot nga angayng usbon ang balaod aron kasilotan ang panagsabutsabot tali sa mga higante sa industriya.  Apan niangkon si Villar nga naglisod sila pag-usab sa oil deregulation law tungod sa pagbabag sa gamhanang mga puwersa.

                        -o0o-

            Niduaw si Villar sa DYAB Abante Bisaya kagahapon ug nakauban namo siya sa dul-an sa usa ka takna.  Akong napanid-an nga kutob sa mahimo, di siya ganahan nga mobantang pagpanaway ni Pres. Arroyo.  Samtang iyang gikuwestiyon ang price freeze sa Luzon sa way pag-apil sa Kabisay-an ug Mindanao, nagdumili siya pagtulisok ni Arroyo ug nisimang sa pag-ingon nga tun-an pa niyag dugang ang kontrobersiya.

            Nipadayag siya og pagsupak sa awhag sa mga dumadapig ni Arroyo nga padaganon siya pagka bise presidente sa umaabot nga piniliay.  Wa na hinuon siya mopasabot unsay mga balaod nga malapas.  Nipuno dayon siya nga mas katuohan nga modagan si Arroyo pagka kongresista sa Pampanga.

                        -o0o-

            Matod ni Villar sayon ang pagsaad og dagkong kausaban.  Apil nang pagpanumpa og bag-ong pagbag-o ug bag-ong politika.  Mahimo ni bisan sa mga tigsuwat sa pakigpung sa mga kandidato pagka presidente.  Nitataw siya nga ang mahinungdanon mao ang pagpasiugda og kausaban nga mapatuman ug ang katakos sa pagpasiugda ini.

            Alang ni Villar mao ni labing dako niyang bentaha sa iyang mga kaatbang:  Ang iyang kaugalingong kasinatian ug ang iyang pagbuntog sa kakabos pinaagi sa kakugi ug paningkamot, segun ni Villar, maoy nakahimo niyang labing andam ug labing takos pagpalambo sa ekonomiya ug paghaw-as sa kinabag-an sa katawhan gikan sa katimawa.

                        -o0o-

            Gitubag ni Villar ang mga pagsaway nga lisod alang sa usa ka bilyonaryo sama niya ang pagbatyag sa kalisod ug kagutom sa mga kabos ug nga sa tanang managan pagka presidente siya ang labing tradisyonal siya nga politiko.  Matod ni Villar nadato siya tungod sa iyang kakugi ug paningkamot ug nga way bisan usa ka dako sa iyang katigayonan ang naggikan sa kagamhanan.

            Gipasabot sab nga di siya kapasanginlan nga trapo kay sa tanang nanagan siya mao ang labing bag-o og bansagon.  Matod niya ang mga bansagon sa iyang mga kaatbang mao na ang nagdominar sa pamolitika sa Pilipinas sud sa pipila ka dekada.  Nipuno siya nga ang labing mahinungdanon mao nga makabarug siya sa iyang kaugalingong mga tiil nga di magsalig sa iyang mga ginikanan ni mga padrino.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for November 6, 2009

                        Krisis sa dugo

 

            Sa makausa pa, makaangkon na sab ta sa talagsaong kahigayonan pagluwas sa kinabuhi sa atong mga kapamilya nga biktima sa katalagman, o mga aksidente, o grabeng mga balatian.  Tibuok adlaw karong Sabado, Nobyembre 7, ang mga Sugbuanon mohatag na sab sa labing mahinungdanong gasa—ang dugo—ang gasa sa kinabuhi.

            Ang Kapamilya Blood Donation Campaign ipahigayon matag tulo ka buwan.  Kay luwas ta nga makahatag og dugo matag tulo ka buwan.  Matag duha ka buwan man gani sa Estados Unidos ug ubang kanasuran.  Mas konserbatibo lang ang lokal nga blood collection agencies.  Maong way sukaranan ang kahadlok sa kaluwas sa paghatag og dugo kaupat matag tuig.

                        -o0o-

            Alang sa mga suki na ug sa mga mosalmot sa labing unang higayon sa Kapamilya Blood Donation Campaign karong buwana, kapilian ninyo ang labing duol sa mosunod nga upat ka venues:

·        Sa Super Metro sa Dakbayan sa Mandaue, ang Regional Blood Coordinating Council (RBCC) maoy moatiman ninyo;

·        Sa Gaisano Grand Fiesta Mall sa Tabunok, Dakbayan sa Talisay, ang Philippine National Red Cross (PNRC) moduma sa kalihokan;

·        Sa EMall sa Sanciangko, Dakbayan sa Sugbo, ang Cebu City Medical Center (CCMC) ug ang Rotary Club ang magtinabangay pag-atiman ninyo; ug

·        Sa Gaisano Mactan sa Dakbayan sa Lapulapu, ang Regional Blood Center (RBC) sa Department of Health (DOH) ang moduma.

                        -o0o-

            Mahimong mas makahuloganon ang paghatag og dugo kon ang blood donors di magpaabot og bayad, o bisan unsang bugti.  Tinuod nga may mga buhatan pa nga manghatag og blood donation cards.  Nga maggamit sa donors aron malibre ang dugo kon sila na sab o ang mga sakop sa ilang pamilya ang magkinahanglan.  Apan di rang kaabot og 10% sa donors ang magkinahanglan og dugo.

            Ang RBC nihunong na pagpanghatag og blood donation cards.  Tungod sa pipila ka insidente nga gi-negosyo ang cards, di sa donors kon dili sa ubang mga tawo nga maoy nagpahimus sa ilang kamanggihatagon.  Apan ang RBC nirehistro sa tanang donors sa ilang database.

                        -o0o-

            Masulub-on hinuon ko nga motaho ninyo nga hangtod karon ang pribadong mga tambalanan di lang gihapon moggamit sa dugo nga mahipos sa RBC, PNRC ug RBCC.  Alang nila mapanalipdan lang ang kahimsog sa ilang mga pasyente kon mohimo sa ilang kaugalingong screening sa dugo.  Nga nagkahulogan og dugang gasto sa mga pasyente.

            Mag-agad hinuon ning tanan sa RBC ug sa DOH.  Sa ilang katakos pagtuman sa ilang tahas sa pag-screen sa tanang dugo nga mahipos sa PNRC ug RBCC.  Nga igong makatagbaw sa mga panginahanglan sa tanang tambalanan—ma-publiko man o ma-pribado.  Kon di hingpit mapatuman ang lagda—nga gitumong pagpalambo sa suplay ug sa kalidad sa dugo—ang mga pasyente ug ang kinatibuk-ang kahimsog sa katawhan maoy masakripisyo.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com