Arangkada of Leo Lastimosa for December 20, 2009

        Tabang way sukod

    Talagsaong pasundayag sa paghinatagay ang among nasaksihan sa Maranatha Word Outreach Christian Center sa Barangay San Roque, Dakbayan sa Sugbo.  Naglumbay ang kaliboan ka katawhan, mga bata ug mga ginikanan, sa kadalanan palibot sa sentro nga nahimutang sa likoanan sa mga dan Burgos ug V. Gullas.
    Matag tuig ning gihimo sa mga boluntaryo sa Marantha sa niaging 11 na ka tuig.  Karong tuiga ang kinadak-an.  Alas-siyete pa lang sa gabii sa Biyernes nagsugod na og linya ang mga tawo.  Nagsugod pagpanghatag og mga hinabang sa alas-4:30 sa kadlawon sa Sabado.  Ang among naabtan sa buhi nga pagsibya sa "Halad sa Kapamilya" sa ABS-CBN Cebu mao na lang ang ikog sa 8,500 ka putos sa bugas, sardinas ug noodles.
        -o0o-
    Ang lagda sa pagpanghatag yano ra.  Si bisan kinsa makapahimus sa hinabang.  Bisan asa sila gikan.  Bisan unsay ilang kahugpongan.  Di sila iphon isip usa ka pamilya.  Matag usa nila, apil nang mga masuso pa, iphon isip usa ug pulos makadawat og samang putos.  Hangtod nga mahurot nang giandam nga mga hinabang.
    Bugtong gidili mao ang pagbalikbalik.  Aron pagpatuman ini, ituslob og tinta ang mga tudlo sa mga nakadawat na og hinabang.  Di na pasudlon sa sentro ang mga nagkatinta na ang kuko, bisan kon makasal-ot pa sila pagbalik sa linya.  Organisado ang kalihokan nga di mameligro bisan ang gagmayng mga bata nga way kuyog nga dagko sa paglumbay sa daplin sa kadalanan.
        -o0o-
    Nagsugod ni tungod sa lapad nga kadaot sa Sugbo human sa pagkusukuso sa bagyong Ruping niadtong 1990.  Matod ni Brother Jesse Saberon, pastor sa Simbahang Pambata sa Maranatha, naluoy pag-ayo ang ilang mga sakop sa mga biktima ni Ruping sa Pier 4 sa Dakbayan sa Sugbo.  Matag tuig silang mobalik didto paghatod og mga hinabang sa kabos nga mga molupyo.
    Kay nagkadaghan man ang ilang natigom nga hinabang, nakahukom sila pagbalhin ug pagpalapad pa sa pag-apud-apod sa ila nang sentro niadtong 1998.  Matag ikatulong Sabado sa Disyembre ang ilang pagpanghatag.  Nanghinaot sila nga mas daghan pang mga hinabang ang ilang madawat alang sa sunod tuig.
        -o0o-
    Ang tagduma sa sentro sa Maranatha, si Ruby Salutan, niingon nga gawas sa tinuig nga kalihokan may mas bug-at silang tulomanon matag Sabado---ang paghakot sa tanang kabataan nga kadalanan, pagligo ug pagpakaon nila.  Sa sinugdanan, mga bata ra.  Dayon nikuyog nang ilang mga inahan.  Karon niapil na sa sinemanang kalihokan ang mga amahan.
    Matod ni Ruby di kalikayan nga pipila sa ilang mga gitabangan nagpahimus.  Daghan nang mga butang sa sentro kay gihapit pagkawat sa mga nakapahimus sa ilang tabang.  Apan wa ni makapatagam nila.  Bahala na kon hapit matag semana, segun ni Ruby, mamalit silag bag-ong mga kandado.  Hinaot manakod ang ilang kamanggihatagon ug kamatinabangon.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for December 19, 2009

                        Tago sa ngitngit

 

            Unsa na man intawoy nahitabo ni Visayas Ombudsman Pelagio Apostol?  Inay mohangop sa kahigayonan pagpahibawo sa mga magbubuhis unsay gihimo sa ilang buhatan sa mga kaso nga gipasaka batok sa mga opisyal sa kagamhanan nga gipasanginlan og kahiwian, nga nitak-om na man hinuon?  Maayo unta kon siya ra.  Gimandoan pa gyod ang ubang mga kawani sa iyang buhatan pagsunod sa iyang sayop nga pananglitan.

            Nakamatngon ba si Apostol nga ang pagtak-op sa iyang buhatan gikan sa mga sakop sa media maoy labing dakong pagbudhi sa ilang tahas nga gisangon sa batakang balaod?  Kay gitukod ang Ombudsman aron kasumbongan sa mga magbubuhis sa kahiwian sa kagamhanan.

                        -o0o-

            Unsaon man pagpaningil sa katawhan sa mga opisyal sa kagamhanan nga nagpaburot ug nagpahimus sa katungdanan?  Makapasaka tuod sila og kaso apan, salamat sa pagtak-om ni Apostol ug sa pagpatak-om sa iyang ginsakopan, di na sila makasusi unsa nay nahitabo sa mga kaso nga ilang gipasaka.

            Di sila mahimong matag adlaw nga mobalik ug magsusi sa Ombudsman.  Duna silay mas mahinungdanon ug mas dinaliang mga gimbuhaton pagpanginabuhi.  Maghuot sang Ombudsman kon mag-atang silang tanan sa buhatan.  Ang mga sakop sa media maoy labing sayon nilang kadangpan.  Maong sama rang gibukubuko ni Apostol ang mga magbubuhis, nga kon nakalimot siya maoy nagsuweldo niya, sa iyang paggapos sa media gikan sa pagtuman sa ilang gimbuhaton.

                        -o0o-

            Labing dakong dag-anan sa mga magbubuhis batok sa lapad nga pangurakot sa nagkalainlaing mga buhatan sa kagamhanan mao ang pagpasihag sa mga transaksiyon sa ilang gisudlan.  Nga maoy tumong sa mga balaod nga gipanday sa Kongreso paghatag og katungod sa katawhan pagpakisayod giunsa paggasto ang ilang buhis.

            Mao nga labing kahibulongan nga ang Ombudsman, nga maoy labing gisaligan pagpatigbabaw sa transparency, mao na man hinuoy mag-una pagsurambaw sa makiangayon nga pagpakigsayod sa media?  Di ba diay kaharung si Apostol sa kahayag nga ganahan man siya nga magtago sa kangitngit?

                        -o0o-

            Di ba hilasan si Apostol nga may kampanya ang ilang buhatan sa pagdasig sa nagkalainlaing hut-ong sa katilingban, apil na sa media, pagtabang sa kampanya batok sa pangurakot?  Ug karon nga ang mga magbubuhis ug mga sakop sa media nadasig na pagsunod sa ilang awhag, di na gani niya atubangon ni pasudlon sa iyang buhatan?

            Nagsugod ning paglikoy ni Apostol dihang gibisto sa iyang kaugalingong mga sakop ang iyang pagpugong sa pagpagawas na unta nila sa sangpotanan sa ilang pakisusi sa pagtukod sa Cebu International Convention Center.  Ambot unsay gikahadlokan ni Apostol kang Garcia.  Hinaot nga way labot ini ang bag-o ug luho niyang sakyanan.  Kon kamao pa si Apostol nga mosukna sa iyang tanlag, hinaot nga kapahinumdoman siya nga kon magpadayon sa iyang pagtago wa siyay kalainan sa badlungong mga opisyal nga iyang gipatuong gibatokan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for December 18, 2009

                        Tipiganan sa Sugbo

 

            Matuman na gyong damgo pagtukod sa tipiganan sa mga awit ug kinaiyang Sugbuanon.  Namunga na ang mga paningkamot pagdasig sa paghinumdom, paghigugma, pagtipig ug pagpalambo sa mga awit ug kinaiya sa Sugbo sa kagahapon.  Karon di na gyod hingpit nga makalimtan, ni mataligam-an, ang atong gigikanan; hinaot nga di na ta masaag sa atong padulngan.

            Daghang salamat sa damgo ni Dr. Jose "Sir Dodong" Gullas:  Ang pagsangyaw sa tibuok kalibotan sa kamabulukon sa atong kasaysayan, sa kabantogan sa atong katiguwangan ug sa kalapad, kaundanon ug kamakiangayon sa ilang mga pagtuo, panglantaw ug panlihuklihok.  Daghang salamat sa iyang katakos ug kakugi pagtinuod sa damgo nga gisaw-an sa ubang mabuot nga mga Sugbuanon.

                        -o0o-

            Pormal nang buksan alang sa publiko ang Tipiganan sa mga Kanta ug Kinaiyang Sugbuanon karong Enero 12, 2010.  Matod ni Sir Dodong ang tipiganan maoy mamahimong pinuy-anan sa way kamatayon nga Sugbuanong mga awit, mga himan sa pagtagik sa maong mga awit ug ang hapit nga makalimti nga mga kinaiyang Sugbuanon.

            Nahimutang sa karaang buhatan sa The Freeman sa likoanan sa mga dan V. Gullas ug D. Jakosalem, ang tipiganan gipahinungod ni Sir Dodong ngadto sa iyang mga ginikanan, silang Don Vicente Gullas ug Inday Pining Rivera Gullas, nga maoy nagtisok sa binhi sa gugma sa Sugbuanong mga awit nga mapahimuslan na sa umaabot nga kaliwatan.

                        -o0o-

            Ang pagbukas sa tipiganan maoy labing haom nga pasiuna sa pagpahigayon sa ikatulong tuig sa Halad ni Sir Dodong.  Ang Halad 2010 nga ipahigayon sa Enero 13 sa Waterfront Cebu City Hotel maglakip sa Sugbuanong mga awit ug pagpasidungog nilang Pilita Corrales, Dulce Amor ug Raki Vega.  Abagan sila sa mga sakop sa nabantog sa tibuok kalibotan nga University of the Visayas Chorale.

            Ang Halad 2010 mopasidungog sab sa bantogang mga kompositor nga Sugbuanon ug mopasundayag sa labing halandumon nga mga kinaiyang Sugbuanon sama sa pagpanga'.  Sumpay ni sa niaging duha na ka Halad niadtong 2007 sa Casino Espanol de Cebu ug 2008 sa Cebu International Convention Center.

                        -o0o-

            Ang tipiganan nga tawgon og Don Vicente ug Inday Pining Gullas Museum maglakip sa piano nga gigamit ni Ben "Yo Karpo" Zubiri paghimo sa iyang bantogang awit, Matod Nila, sa sista nga gigamit ni Minggoy Lopez pagtagik sa "Kamingaw sa Payag" ug sa ubang bantogan niyang mga awit, score sheets ug ubang himan sa musika.

            Ipasundayag sab ang higanteng mural sa labing makasaysayanon nga mga bantayog, mga talan-awon ug mga produkto sa Sugbo.  Duna say listening stations nga mogamit sa bag-ong mga teknolohiya aron mapaminaw sa tumang katin-aw ang karaan nga Sugbuanon nga mga awit.  Hinaot nga ang gisugdan ni Gullas mahimong pabilo sa kasibot sa ubang Sugbuanong nagpakabana sa mas adunahang ugma sa Sugbo.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for December 17, 2009

                        Bida ang Comelec

 

            Bisan supak sa buot, mapugos ang Comelec paglugway sa rehistrasyon sa mga botante alang sa piniliay sunod tuig.  Apan tungod sa kakuwang og kadasig, mahimong sabotaheon na sab sa Comelec ang nag-alintabo nga determinasyon sa katawhan pagpalista aron makaapil sa makasaysayanon nga pagpili og bag-ong pangu sa nasud unya sa Mayo 10, 2010.

            Inay moduko sa kabubut-on sa labawng hukmanan ug magsugod dayon pagtul-id sa ilang kasaypanan, ang Comelec nipahibawo nga mopasaka sila og motion for reconsideration.  Nipasalig man tuod nga mangayo og katin-awan gikan sa Korte Suprema unsaon pagpahigayon ang linugwayang rehistrasyon, nipasidaan nang daan maapiki ang ilang pangandam sa labing unang automated nga piniliay sa kasaysayan sa Pilipinas.

                        -o0o-

            Segun sa kalendaryo sa Korte Suprema, duna pay 24 ka adlaw nga lugway pagpahigayon sa linugwayan nga rehistrasyon sa mga botante nga di makiangayon nga gibalibaran sa Comelec.  Bisan sakit, kalimtan na lang nato sa buot ang usa ug tunga ka buwan nga nausik human nagbuutbuot ang Comelec pagputol sa rehistrasyon niadtong Oktubre.

            Apan segun sa kalendaryo sa Comelec, lima ka adlaw na lang ang nahibilin nga panahon sa paglista sa bag-ong mga botante:  Disyembre 21, 22, 23, 28 ug 29.  Matod sa Comelec di na sila manglista sa nahibiling mga adlaw hangtod sa Enero 9.  Kay itingob nang ilang panahon sa paghingpit pag-andam sa inusab nga listahan sa mga botante.

                        -o0o-

            Tan-awa ra gud ning Comelec.  Inay mangayo og pasaylo sa makauuwaw nilang pagyatak sa Voters Registration Act of 1996, nga nagmando nga ipahigayon ang rehistrasyon matag adlaw hangtod sa 120 ka adlaw sa di pang piniliay, nagpadayon pa hinuon pagpalabi sa ilang kasayon kay sa pagpatigbabaw sa kabalaanon sa katungod pagpili.

            Matod ni Comelec Chairman Jose Melo way kapuslanan nga mangrehistro sila atol sa holidays sa Pasko ug bag-ong tuig kay di mahitabong mobiya ang mga botante sa kasaulogan aron lang magpalista.  Ang wa niya isulti mao nga di sila gustong maibanan ang bakasyon sa kadagkoan sa Comelec.

                        -o0o-

            Sa kalit lang, nakakita ang Comelec og lusot sa tanang pandol sa ilang pangandam sa piniliay:  Ang paglugway sa rehistrasyon.  Apan nalangay nang daan og usa ka buwan ang ilang pangandam sa wa pang hukom sa Korte Suprema.  Malangayng pagbansay-bansay sa mga magtutudlo sa automation tungod sa kalangay sa pag-abot sa voting machines.  Malangay sang pag-edukar sa mga botante sa automation kay way kuwartang gigahin ang Kongreso.

            Ang labing dakong hulga sa kaligdong sa piniliay sunod tuig di ang mga nagtungkawo sa gahom kay di tugotan sa katawhan ang pagkanselar sa piniliay.  Di gani ang wa pa masuwaying automation kay andam ang katawhan nga manalipod sa ilang mga boto.  Kon dili ang kadagkoan sa Comelec nga nagtuong silay tinuod nga bida sa piniliay.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for December 16, 2009

                        Pikat sa Comelec

 

            Ug napatigbabaw gyod ang balaanong katungod sa pagpili.  Batok sa kasayon ug kapritso sa Comelec.  Gimandoan sa Korte Suprema ang Comelec sa pagpadayon pagrehistro sa ilang gibalibaran nga minilyon ka mga botante nga gustong mosalmot sa piniliay sa sunod tuig hangtod unya sa Enero 9.

            Gisayun-sayon lang sa Comelec pagyatak ang balaanong katungod sa katawhan.  Aron lang nga di sila maapiki sa pagpangandam alang sa piniliay sa Mayo 10, 2010.  Bisan kon ang kapakyas sa mga botante pagparehistro wa manukad sa ilang pagpabaya.  Kon dili tungod sa kapakyas ug kainutil sa Comelec pagpangandam sa dakong lawod sa mga botante nga nakakita og lab-as nga paglaom sa kausaban.

                        -o0o-

            Igo lang gipatigbabaw sa labawng hukmanan ang gimbut-an sa Voter Registration Act of 1996.  Kansang Section 8 nimando nga ang rehistrasyon kinahanglan nga himuon matag adlaw hangtod 120 ka adlaw sa di pa ang piniliay, o Enero 9 sunod tuig.

            Gibasura ang Comelec Resolution 8585 nga nitapos sa rehistrasyon sa mga botante niadtong Oktubre 31, o 70 ka adlaw sa di pa ang piniliay.  Mas sayo og kapin sa duha ka buwan kay sa lugway nga gitakda sa balaod.  Nauwawan ang Comelec sa ilang pagbuutbuot paghimo og kalendaryo nga nisalindot lang sa daplin, inay motahud ug mopatigbabaw, sa nag-alintabo nga determinasyon sa mga botante, nga kasagaran mamotar sa labing unang higayon, sa pagpili sa sunod nga pangu sa nasud.

                        -o0o-

            Daotan ning balita alang sa Comelec nga nahasol nang daan sa kalangay sa pag-abot sa automated voting machines nga nakapuswag sab sa pagbansay-bansay sa mga magtutudlo pagduma sa labing unang nasudnong automated nga piniliay sa kasaysayan sa nasud.  Apan di ni igong sukaranan nga palawayon lang ang bag-ong mga botante sa ilang katungod sa pagpili.

            Ang labing dakong hagit alang sa Comelec mao ang pagbuntog ning wa paabuta nga kakulian sa pagpangandam alang sa piniliay sunod tuig.  Sa mga paagi nga subay sa mga balaod.  Nga gitumong pagpanalipod sa kaligdong sa piniliay.

                        -o0o-

            Hinaot nga ang makauuwaw nga kasaypanan sa Comelec nga nakapayagaw ug nakapalangay sa rehistrasyon sa mga botante nakahatag na og leksiyon ug malikayan na nila ning bag-ong hugna sa pagpanlista.  Panangalitan, hinaot nga madugangan nang data capturing machines labi na sa dagkong mga dakbayan nga nagpunsisok ang mga botante.

            Hinaot nga karon pa lang lugwayan nang mga takna sa rehistrasyon.  Inay nga magpaabot na sab nga mauwahi nang tanan.  Bahala na kon mapurnada ang bakasyon sa Pasko sa taga Comelec.  Sayop ang pagtuo sa kadagkoan sa Comelec nga silay bida ug busa silay magbuot.  Di ni mahitungod nila.  Mahitungod ni sa pagpatigbabaw sa tingog sa kinabag-an sa katawhan.  Ug sa labing uwahi nilang pagsuway pagtimbakuwas gikan sa ilang pagkapukan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for December 15, 2009

                        Rama ni Alvin

 

            Angayng hangpon sa Sugbuanong mga botante ang kandidatura ni kanhi mayor Alvin Garcia pagka mayor sa Dakbayan sa Sugbo sa umaabot nga piniliay sa Mayo 10, 2010.  Way makalalis nga siya ang labing lig-on nga ikatugpo sa partidong Kusug batok ni Bise Mayor Michael Rama nga maoy kandidato sa BO-PK.

            Wa say makalalis nga gikinahanglan ang lig-on nga oposisyon aron pagtino nga ang mga nangatungdanan maningkamot ug magmatngon sa pagtuman sa ilang mga gimbuhaton pag-alagad sa katawhan.  Kon napakyas pa ang Kusug pagpadagan og kandidato sa labing taas nga katungdanan sa dakbayan, mas modako ang tentasyon sa BO-PK pagpatuyang sa ilang gibati.

                        -o0o-

            Apan unsa may ikatanyag ni Garcia ning iyang laing pagsuway pagbalik sa City Hall?  Ang labing mahinumdoman sa mga Sugbuanon sa iyang pamunoan mao ang gihulagway nga diriyot nga pagkahalin sa kaugmaon sa mga molupyo sa dakbayan kon nakalusot pa ang transaksiyon nga gipasiugdahan sa usa ka magpapatigayon nga gihulagway nga mangingilad.

            Mohamok sa kandidatura ni Garcia ang iyang transaksiyon uban ni Shirley Oberreiter, nga nag-atubang og kasong estafa, nga iyang gisaligan isip broker tali sa City hall ug sa duha ka langyaw nga mga kompaniya sa kadudahang investment scheme.  Nga naglambigit og $500 milyones nga gisaad nga gamiton pagpatuman sa circumferential road project sa dakbayan.

                        -o0o-

            Di sab makatabang sa kawsa ni Garcia ang kalangay sa Kusug pagpili niya isip standard bearer.  Kon tinuod pa ang pangangkon ni Garcia nga siya ang orihinal nga kandidato sa Kusug, nganong karon pa man siya nganli?  Sa kataposan gyong adlaw sa pag-ilis sa mga piliunon ug human una padagana si Antolino Bontilao.

            Ang pagpadagan sa Kusug ni Bontilao, kon di angkunon ni Garcia nga timaan sa ilang pagkarakara, klarong insulto ngadto sa Sugbuanong mga botante.  Duwa ba lang diay alang sa Kusug ang umaabot nga piniliay nga sayon man kaayo sila nga nagtugpu-tugpo og mga pahoy?

                        -o0o-

            Nahimong mas kuwestiyonable ang salida ni Garcia tungod sa iyang pag-nominate og kandidato sa samang katungdanan nga iyang gidaganan.  Isip tsirman sa LDP, siyay nipirma sa nominasyon ni Ricci Malou Ranili.  Nitataw hinuon si Garcia nga di siya kapasanginlan og malisya kay gibakwi nang Ranili ang iyang kandidatura pagka mayor.

            Apan nahibaw-an sa ABS-CBN News gikan ni Comelec Cebu City North Election Officer Marchel Sarno nga si Ranili gipulihan ra sab dayon ni Garcia sa laing kandidato pagka mayor sa LDP, si Dorotheo Rama.  Di kapasanginlan si Garcia nga nipadagan ni Rama aron paghulga sa iyang kaugalingon nga kandidatura.  Apan kadudahan siya nga niggamit ni Dorotheo Rama aron paglawgaw sa kandidatura sa lain niyang kaatbang pagka mayor.  Kay di na maihap ang mga botong "Rama" alang ni Bise Mayor Rama.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for December 14, 2009

                   Napugos pagduko

 

          Tungod sa kapakyas pagkumbinser sa katawhan sa kakinahanglanon sa pagpahamtang sa martial law sa Maguindanao, ug tungod sa sibaw nga protesta gikan sa nagkalainlaing hut-ong sa katilingban apil nang pipila sa mga alyado ni Pres. Arroyo, napugos ang Malakanyang paglibkas sa balaod militar takdo nga walo ka adlaw human kini ipahamtang.

          Way laing kapilian si Arroyo.  Nagkadugay ang martial law, nagkalawom ang gahong sa kalisod tuohan sa ilang mga sukaranan, nagkadaghan ang mga ebidensiya nga mahusay rang Maguindanao bisan way balaod militar ug nagkalapad ang mga pagduda nga ang paugat nga pagpakanaog sa martial law maoy pagsukod lang gyod kon mahimo na ba sang gapuson ang katawhan, 37 ka tuig human sa balaod militar ni diktador Ferdinand Marcos.

-o0o-

          Usa ka adlaw human sa paglibkas, nilusot ang Malakanyang nga ang martial law nga gipahamtang niadtong Disyembre 4 duna lay usa ka semana nga lugway.  Kon mao, nganong naabtan man og walo ka adlaw.  Naglisod ba sila pagpangita og maayong kalamboan sa Maguindanao nga makasalbar sa ilang mga dagway?

          Gawas pa, klarong namakak ang palasyo.  Hangtod sa ikawalong adlaw sa martial law, pila ka takna sa wa pa libkasa, padayon nga nangugat si Press Secretary Cerge Remonde nga way klarong lugway ang balaod militar ug nga libkason lang kon matuman ang unom ka mga kundisyon (nga maoy gituki ning akong lindog gahapon).

-o0o-

          Napuhalan sa Malakanyang ang Kongreso.  Tulo ka adlaw sa wa pa ang gitakda nga botasyon sa hinugpong nga sesyon sa mga senador ug mga kongresista sa mosyon pagbasura sa martial law.  Sayo nga mamakasyon sa Pasko ang mga magbabalaod.  Di na sila kinahanglang motunga sa kataposang semana sa sesyon aron pagpaka aron ingnon nga mas mahinungdanon ang nasudnong interes kay sa pamolitika sa ilang mga distrito.

          Kon gituman pa lang unta dayon sa Kongreso ang gimbut-an sa konstitusyon sa 1987 nga magtigom dayon sila sud sa 24 oras human sa pagpahamtang sa balaod militar, nahingpit unta ang makasaysayanong pagsubli sa Proklamasyon 1959.

-o0o-

          Bisan sa paglibkas sa martial law, di gihapon makatug nga maghayang ang mga kaatbang ni Pres. Arroyo.  Ang pagkapaso sa martial law sa Maguindanao, kon pasikaran ang nangagi niyang mga pangugat, di makapatagam ni Arroyo.  Ni makapabugnaw pagpangita og maniobra pagpabilin sa gahom.  O paghimong mas mahigalaon ni bisan kinsang mosunod pagtungkawo sa Malakanyang sa 2010.

          Bisan sa mga paningkamot sa oposisyon pagbatok sa iyang kandidatura, apil nang pagtangtang sa iyang ngan gikan sa listahan sa mga botante sa ikaduhang distrito sa Pampanga, gipaneguro nang modaog si Arroyo og lingkoranan sa House.  Maong mas makatingob sa nahibilin niyang mga adlaw sa palasyo pagsuway paglunggob og mas dakong gahom ug mas luwas nga politikanhong kaugmaon.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for December 13, 2009

                   Lusot nabuwasot

 

          Atubangan sa sibaw nga pagsupak sa nagpakabana nga mga hut-ong sa katilingban, nga naglakip bisan sa pipila ka mga alyado ni Pres. Arroyo, nitakda ang Malakanyang og unom ka kundisyon una malibkas ang martial law sa Maguindanao.  Sama sa gitumbok nga mga sukaranan sa pagpahamtang sa balaod militar, hanap pa sa karaang maong ang gitumbok nga mosunod nga mga kundisyon:

·        Ang "rebelyon" sa Maguindanao mahunong na;

·        Ang mga suspitsado sa masaker niadtong Nobyembre 23 madakpan na;

·        Napasakaan na og mga kaso ang mga suspitsado sa masaker;

·        Ang mga saksi sa masaker maluwas na;

·        Ang Maguindanao parsiyal o hingpit nga mahibalik sa sibilyan nga kagamhanan; ug

·        Ang ilegal nga armadong mga pundok mabungkag na.

-o0o-

          Lalisunon pa kon may rebelyon ba gyod sa Maguindanao.  Labaw pang lalisunon kanus-a mahunong ang kahimtang nga gihubad sa Malakanyang nga rebelyon.  Way armadong pag-alsa nga nahitabo.  Gawas sa usa ka giingong engkuwentro ug usa ka giingong pagbanhig nga way bisan usang nasamdan ni namatay.

          Kon ang gidaghanon sa mga armas ug armadong mga tawo ug katigayonan sa mga Ampatuan ang giisip nga rebelyon, angayng apilon pagposas si Arroyo ug ang ubang mga padrino sa mga Ampatuan nga nitugot pagtumpi sa ilegal nga mga armas ug katigayonan ug paggamit sa buhis sa katawhan pagsuweldo sa ilang private army.

-o0o-

          Ang kalangay pagdakop sa mga suspitsado sa masaker di tungod sa wa dayon pagpahamtang sa Malakanyang sa martial law.  Sud sa upat ka adlaw human sa bangis nga pagluba sa mga sibilyan, nga naglakip sa kababayen-an ug mga sakop sa media, nangiyugpos lang si Arroyo.

          Nikihol lang dihang nitiyabaw nang ubang kanasuran, apil nang UN, pag-awhag og hustisya alang sa mga biktima.  Gipasurender ug nakiha na silang Mayor Andal Ampatuan Jr. ug ang gatosan ka armadong civilian volunteers ug nasakmit ang pasiunang mga armas, nga way bisan gamay nga pagsukol, sa wa pa ipakanaog ang martial law.

-o0o-

          Ang pagpasaka sa mga kaso batok sa mga suspitsado ug ang pagluwas sa mga saksi sa masaker nakabuylo bisan sa wa pa ipahamtang ang balaod militar.  Ang kundisyon pagpahibalik sa sibilyan nga kagamhanan sa Maguindanao nagmatuod unsa ka-ignorante ang Malakanyang sa mga lagda sa martial law nga ilang gipahamtang.  Ubos sa batakang balaod sa 1987, bisan sa martial law magpabiling maglihok ang sibilyan nga kagamhanan.

          Ang kundisyon pagbungkag sa ilegal nga armadong mga pundok mosumbalik sab sa palasyo.  Tanang natukod nga private army sa mga politiko pulos alyado sa Malakanyang.  Segun ni Defense Secretary Norberto Gonzales 10,000 ang mga sakop sa private armies sa tibuok nasud.  Unsa may gihuwat nilang Arroyo ug Gonzales pagdis-armar nila?  Laing bangis nga masaker?  Laing lisod nang tagoan nga kahawod sama sa mga Ampatuan?  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for December 12, 2009

                        Nabawo na sab

 

            Hagbay rang nimando ang National Telecommunications Commission (NTC) pag-usab sa sistema pagtakda sa bayranan sa voice calls sa cellular phones.  Gihatagan ang higanteng mga kompaniya sa telepono sa tanang lugway pag-usab sa ilang kahimanan aron mapatuman ang bag-ong sistema.

            Nisupak unta ang mga kompaniya sa telepono sa kamandoan sa NTC nga sugdan ang bag-ong sistema karong buwana.  Kay matod nila daghan kaayong voice calls sa pasko ug bag-ong tuig busa mahimo ba nga sa Enero na lang.  Apan gibarugan sa NTC ang iyang kamandoan.  Mao nga niadtong Disyembre 6 gitakda ang pagpatuman sa bag-ong sistema nga gilaoman nga makapaubos sa bayranan sa mga konsumidor.

-o0o-

            Ang kamandoan sa NTC morang sablig sa lab-as nga hangin nga nakapahupay sa kaalimuot nga nihabol sa nasud ug sa katawhan tungod sa sunudsunod nga mga katalagman—gikan sa baha ni Ondoy sa Luzon ngadto sa masaker ug martial law sa Maguindanao.  Apan, sama sa naandan, nabawo ang mga konsumidor.

            Wa mausab ang sistema sa pagkuwenta ug mao lang gihapon ang ilang bayranan sa voice calls.  P7.50 ngadto sa P8 lang gihapon.  Matag gutlo gihapon ang gipasikaran, inay ang gimando nga bag-ong sistema nga matag "pulso" nga unom ka segundos.  Dihang nitiyabaw ang mga konsumidor, ang NTC, inay mainsulto nga gipakauwawan ug gibugalbugalan lang, kutob lang gihapon sa pagpasidaan sa mga kompaniya sa telepono.

-o0o-

            Ang lusot sa mga kompaniya sa telepono mao ang paghasol sa mga konsumidor.  Ang voice calls sa Globe kinahanglan nga pasiunhan og "232" ug ang mga tawag sa Smart kinahanglan nga pasiunhan og "899" aron di na makuwenta matag gutlo kon dili matag unom ka segundos na.  Sukwahi ni sa ilang pasalig sa public hearings sa Kongreso nga andam na silang mopatuman sa bag-ong sistema.

            Ingon ini kabinuang ang kahimtang:  Ang gihimo sa NTC sama sa pagmando nga laslasan ang presyo sa mga produkto sa lana; nituman man tuod ang Globe ug ang Smart apan kinahanglan una nga magbutang og bag-ong tangke sa krudo o gasolina ang mga sakyanan.

-o0o-

            Ang kamandoan sa NTC pag-usab sa sistema pagkuwenta sa bayranan sa voice calls sa mobile phones di promo ni gimik sa Pasko ug bag-ong tuig nga mahimo lang iagi og lipat-lipat sa mga kompaniya sa telepono.  Nga kinahanglang usbon una sa mga konsumidor ang ilang phone books o magtusluk-tuslok una og mas daghang numero aron makapahimus sa mas baratong bayranan.

            Mas makaluluoy ang kinabag-an sa mga konsumidor nga wa kabasa sa ilang paid advertisements sa panginahaglan paggamit sa "232" sa Globe ug "899" sa Smart.  Padayon silang mabuktot sa naandan nga mas dagkong bayranan.  Ug maglaway lang sa paggawal sa kagamhanan nga nagdugo ang ilang kasingkasing alang sa mga kabos.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for December 11, 2009

                        Panghuy-ab sa Kongreso

 

            Nagkabungabunga silang Justice Secretary Agnes Devanadera ug PNP Chief Jesus Versoza pagpanubag sa mga pangutana ni Senador Kiko Pangilinan mahitungod sa kahanap sa sukaranan sa pagpahamtang sa martial law sa Maguindanao.  Napugos sila pag-angkon nga sa bugtong engkuwentro tali sa kapolisan ug sa gidudahang armadong mga sakop sa mga Ampatuan way nasamdan ug way armas nga nasakmit.

            Giangkon sab ni Verzosa nga malinawon ang ilang pagrelibo sa mga polis ug mga sundawo nga escorts sa mga Ampatuan.  Way bisan usa nga nisukol sa gatosan ka civilian volunteers nga ilang gidis-armahan.  Wa say bisan usa nga nibabag sa ilang pagsakmit sa gatosan ka high-powered nga mga armas gikan sa sud ug sa tugkaran sa kabalayan sa mga Ampatuan.

                        -o0o-

            Nilampos si Pangilinan pagtandi sa makapakugang nga pagpakanaog sa balaod militar sa Maguindanao ngadto sa kataphaw sa mga lakang nga gihuptan sa Malakanyang sa mas lapad nga kagubot ug terorismo sa ubang bahin sa Mindanao sa nangaging katuigan.  Matod ni Pangilinan way martial law nga napakanaog bisan gatosan ka kinabuhi ang nakalas, gatosan ka kabalayan ang naugdaw ug kaliboan ka mga molupyo ang namakwet tungod sa mosunod nga duguong mga panghitabo:

·        Pag-atake sa armadong mga tawo sa Kauswagan, Lanao del Norte niadtong 2000;

·        Armadong pag-alsa ni Nur Misuari ug sa iyang mga dumadapig niadtong 2001; ug

·        Lapad nga pagpanghasi sa pundok ni Kumander Bravo sa silangan ug amihanang Mindanao niadtong 2008.

                        -o0o-

            Samtang napuno sa kusganon nga mga pakigpung ug panaglalis ang unang adlaw sa hinugpong nga sesyon sa Senado ug sa House of Representatives pagtuki sa martial law sa Maguindanao, ang ikaduhang adlaw gitiman-an sa kamingaw sa kinabag-an sa mga lingkoranan sa Batasang Pambansa.  Ang sesyon nga nalangay og dul-an sa usa ka takna gitambongan sa pila lang ka senador ug mga kongresista.

            Kasagaran sa mga kongresista gikataho nga namauli na sa ilang tagsatagsa ka mga lalawigan.  Apan tungod sa pagpatigbabaw sa tradisyon sa ikogay sa kongreso, inay sa kaligdong sa makasaysayanon nilang kalihokan, way bisan usa sa mga magbabalaod ang nikuwestiyon sa quorum.

                        -o0o-

            Pila ka takna sa wa pa magsugod ang ikaduhang adlaw sa joint session sa Kongreso, 100 ka mga tinun-an ug mga magtutudlo ang gidagit sa Ondo Flores Group, nga gihulagway nga gisakpan sa mga Cafgu, sa Prosperidad, Agusan del Sur.  Dungan sa unang adlaw sa sesyon, gipunggotan sa liog ang Pinoy nga bihag sa Abu Sayyaf.

            Sa pikas nga bahin, gibutyag sa NBI nga may laraw sa pagpalingkawas ni Mayor Andal Ampatuan Jr. gikan sa ilang nasudnong buhatan.  Ang kapolisan nagpatabang na sab sa militar sa Metro Manila tungod sa posibleng pagtago didto sa armadong mga sakop sa mga Ampatuan.  Nagsugod na bang paghawan sa agianan sa pagpalapad sa martial law?  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for December 10, 2009

           Tukaw sa pakauwaw

    Nganong inay maghinam-hinam pagsaksi sa makasaysayanon nga hinugpong nga tigom sa mga senador ug mga kongresista pagtuki sa kamakiangayon sa pagpahamtang og martial law sa Maguindanao, mora man kong gipangilogan?  Nga sa makausa pa, inay mahimong tinubdan sa garbo ug kinaadman tungod sa lantip ug undanon nga paghubad sa nahilambigit nga mga balaod, masaksihan na sab ang pagpakauwaw sa mga magbabalaod?

    Matag saksi sa live coverage sa mga sesyon sa Kongreso sa nasudnong telebisyon, di kong kapugong sa pagpangutana nganong sila man ang napili nga mga representante sa ilang mga distrito?  Unsa may atraso sa ilang mga molupyo nga ila mang gipakauwawan sa halangdon untang hawanan sa bay balaoranan?

        -o0o-

    Tuod man, pagsugod pa lang sa hinugpong nga sesyon, nasangit na dayon.  Kay ambot unsay nasud sa bakukang sa Malakanyang wa patungaha ang duha sa labing mahinungdanon nga opisyal nga nagduma sa balaod militar sa Maguindanao---silang Defense Secretary ug National Security Adviser Norberto Gonzales ug AFP Chief of Staff Victor Ibrado.

    Kon tinuod nga tandugon ang kahimtang sa Maguindanao maong gipakanaog ang martial law, nganong wa man magtagad pagpasabot sa mga magbabalaod silang Gonzales ug Ibrado?  Nahadlok bang Malakanyang nga magpataka na sab og sulti si Gonzales ug ila na sang luwason pinaagi sa pagpakaon og saging?  Nabalaka bang Malakanyang nga mosukwahi sa opisyal nilang linya ang lisod gawongan nga si Ibrado?

        -o0o-

    Nakabuylo ang delegasyon sa Malakanyang pagpatin-aw sa mga sukaranan sa martial law sa Maguindanao duha ka takna human sugdi ang sesyon.  Gipakita sa tigpamaba sa kapolisan ang mga magbabalaod sa power point presentation sa mga panghitabo sa Maguindanao dayong kahitabo sa masaker niadtong Nobyembre 23 hangtod sa pagpahamtang sa martial law niadtong Disyembre 4.

    Kon wa kabantay ang mga senador ug mga kongresista, giinsulto sila sa palasyo.  Ang power point presentation bahaw na.  Mas unang nakakita niadto ang mga sakop sa Foreign Correspondents Association of the Philippines (Focap) nga nidapit sa mga sakop sa gabinete niadtong Lunes.  Ang bugtong konsulo sa Kongreso mao nga wa sab mopakita sa Focap silang Gonzales ug Ibrado.

        -o0o-

    Dihang nibarug si Kongresista Didagen Dilangalen, ang bantogang tiglawgaw sa mga niduso sa impeachment batok nilang kanhi presidente Joseph Estrada ug Pres. Arroyo, nisamot ang akong kabalaka.  Nga maugmaan ang way kinutoban nga lalis.  Maayo na lang nga di na sama kataas ang iyang pakigpung.  Ug di na sama kalikoy ang iyang mga argumento.

    Mas tanos ang iningles ni Kongresista Teddy Boy Locsin sa Makati.  Apan napakyas siya pagpahilom ni Dilangalen.  Kansang katungod pagpaningil nga moatubang sa Kongreso si Pres. Arroyo di malalis kay iya mang lalawigan ang gisantako sa martial law.  Dayong human nakog suwat ini, naguba ang sound system sa Batasang Pambansa.  Taas pa ning gabhiona.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for December 9, 2009

                        Kutas nga salida

 

            18 sa 23 ka senador supak sa martial law sa Maguindanao.  Apan sayon rang lamyon ang ilang baruganan.  Masaligon ang Malakanyang nga, bisan pa sa kadaghan na sa ilang mga alyado nga nibalimbing ngadto nilang Senador Noynoy Aquino sa Liberal Party ug Senador Manny Villar sa Nacionalista Party, labing menos 142 ka mga kongresista ang modason.  Ug makab-ot ang gikinahanglan nga 147 ka boto aron mapatigbabaw ang kontrobersiyal nga Proklamasyon 1959 ni Pres. Arroyo.

            Kon magbuwag pa lang unta ang botasyon, kahatagan unta sa iyang makiangayong bili ang sukwahi nga baruganan sa kinabag-an sa mga senador.  Apan kay mag-ipon man, lamyon sila sa ubos apan mas dakong bay balaoranan.

                        -o0o-

            Ang liderato sa Senado klarong nisukwahi sa sentimento sa iyang kaubanan.  Ang pagpangutana ni Senate President Juan Ponce Enrile mahitungod sa martial law sama ra sa pagpangutana sa irong buang mahitungod sa rabies.  Siyay naghatag og bayhon sa usa sa labing nangalisbo nga baligho sa atong panahon—ang pagtugyan sa liderato sa usa ka demokratikanhong institusyon ngadto sa haligi sa bangis nga diktadura.

            Hagbay ra hinuong nahalin ang kalag ni Enrile:  Nagpagamit siyang Marcos, gibudhian niya si Marcos, ni-amen siyang Cory, gibudhian niya si Cory, nitila siyang Erap, giilad niyang mga senador, nitila siyang Gloria ug mahinangpong gigakos pagbalik ang iyang labing giganahang papel—ang pagka berdugo.

                        -o0o-

            Kon dasonan sa mga senador ug mga kongresista ang mga lagda sa hinugpong nilang sesyon, mahimong molungtad og pila ka adlaw ang kalihokan.  Human sa kutas nga lalis sa mga lagda, maminaw ang mga magbabalaod sa litaniya sa mga sakop sa gabinete nga pangulohan ni Executive Secretary Eduardo Ermita.

            Dayon sukitsukiton sila.  Sud sa 20 ka takna, kon mobarug ang tanang gustong mangutana.  Ang mga senador hatagan og napu ka takna, samtang ang mga kongresista hatagan sab og napu ka takna.  Mahimong mao ni labing taas ug laay nga bugalbugal sa demokrasya nga atong masaksihan.

                        -o0o-

            Nisuway untang mga senador pagsugyot nga, puslan mang pilde na silang daan, sila na lay unang pabarugon pagpasabot sa ilang pagsalikway sa martial law.  Apan supak ang mga kongresista nga ikaduha lang ang House sa Senado.  Maong nauyonan nga alphabetical ang pagtawag sa apelyido sa mga magbabalaod—masenador man sila o makongresista.

            Ang tulo ka mag-unang senador—silang Angara, Aquino ug Arroyo—magsunod lang nilang Abante, Abaya ug Abayon.  Mag-una pa gani nila ang bag-ong nakalingkod nga Sugbuanong party list representative sa Anad nga si Pastor Alcover Jr.  Magsunod sab pagdiskurso ang upat ka kongresistang Arroyo—silang Mikey, Dato, Iggy ug Ma. Lourdes.  Ang ikaduhang Sugbuanong kongresista nga makabarug labihang layoa na sa listahan—si Antonio Cuenco sa Dakbayan sa Sugbo, nga mas linga nang naglantaw sa iyang bag-ong pinuy-anan sa Italya.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for December 8, 2009

                        Di alang sa Maguindanao

            Ang martial law sa Maguindanao di alang sa Maguindanao.  Di aron mapanalipdan ang mga molupyo sa Maguindanao gikan sa kabangis sa mga Ampatuan.  Di aron kahatagan og kaangayan ang kamatayon sa mga biktima sa masaker.  Di alang sa kalinaw sa Mindanao.  Labaw nang di aron mapatigbabaw ang balaod batok sa warlords ug ilang private armies.

            Ang pagpahamtang sa martial law sa Maguindanao, sama sa ubang kadudahan nga nangagi nga mga maniobra sa Malakanyang, gipakanaog tungod ug alang ni, nakatag-an ka, ni Pres. Arroyo.  Tungod ug alang sa iyang pagpabilin sa gahom.  Hangtod sa pagkapupos, mas maayo kon bisan lapas na, sa ang iyang termino.

                        -o0o-

            Nahitabo ang masaker di lang tungod sa kahawod sa mga Ampatuan>  Nga nagtuong kapasipad-an nila si bisan kinsa, ug nga mayatakan nila ang bisan unsang balaod, nga way bisan gamayng kahadlok nga maggukod ug kasilotan.  Kon dili tungod sab sa kadagkoan sa kagamhanan nga nilingiw sa ilang kalampingasan.  Di tungod kay uhaw sab sila og dugo.  Kon dili tungod kay naggamit nilang mga Ampatuan sa pagtagbaw sa ilang kahakog sa gahom.

            Managsamang nagkadugo ang ilang mga kamot:  Mga Ampatuan ug ilang mga berdugo nga niluba sa mga biktima; ug ilang mga padrinong politiko nga nagtuong ang kinabuhi sa mga sibilyan maoy tukmang bayad sa garantisado nga dakong mayoriya sa piniliay.

                        -o0o-

            Kon alang ni Arroyo maggamit pa niyang mga Ampatuan sa pagpabilin sa gahom o, kon di na gyod makalusot, sa pagpanalipod niya kon wa na sa gahom, sayon rang sabotaheon ang mga kaso nga gipasaka batok nila.  Apan kon alang niya wa nay kapuslanan ang mga Ampatuan, wa silay kukaluoy nga tiwasan ug hulipan sa mga Mangundadatu o sa laing pamilya nga magpagamit niya.

            Nganong gipakanaog pa man ang martial law?  Nga mahipos man unta sa militar ug kapolisan ang mga Ampatuan ginamit ang mas kusganon nilang puwersa batok sa nagkatibuwaag nang civilian volunteers?  Pangagpas ni Ustadz Najib Rasul sa Voice of Islam:  Mahimong aron paghipos sa mga ebidensiya sa gikaintapang piniliay sa 2004 nga gihuptan sa mga Ampatuan batok ni Arroyo.

                        -o0o-

            Way arang ni Arroyo.  Bisan unsa kalang-og sa binuang iyang suwayan.  Basin diay kon makalusot.  Ang pagdagan pagka kongresista sa ikaduhang distrito sa Pampanga usa lang sa iyang kapilian.  Kon wa na gyoy lain.

            Daghan pang mahitabo gikan karon hangtod sa Mayo 10 sa sunod tuig.  Di pang kapangiyugpos ang katawhan ug magpaabot na lang sa pagkapupos sa termino ni Arroyo.  Di silang kasandig sa pasalig nga arang-arang bisan kinsay mopuling Arroyo.  Bisan si Gibo Teodoro pa.  Tungod sa kamat-an ni Arroyo ug tungod sa taas na niyang agi sa palusot, mahimong di moabot ang banagbanag nga hagbay ra natong gilaoman.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for December 7, 2009

            Gilawog ang Maguindanao

 

          Mahibaw-an karong Martes kon pila na lay nahibilin nga mga alyado ni Pres. Arroyo sa Kongreso.  Sa kadaghan na sa mga nibiya sa Lakas-Kampi-CMD aron pagtabok sa ubang partido sa nangaging mga adlaw, atong atangan kon nagpabilin pa ba ang iyang makabungog nga mayoriya sa mga kongresista.

          Ang Malakanyang nakasumiter na sa duha ka bay balaoranan sa pormal nga katin-awan sa pagpakanaog sa balaod military.  Labi na atubangan sa sibaw nga mga pagsaway nga way rebelyon ni invasion sa Maguindanao.  Klaro nang ihawon sa mga senador ang iyang proklamasyon sa martial law.  Apan si House Speaker Prospero Nograles masaligon nga ang kinabag-an sa mga kongresista modason, sama sa naandan, ni Arroyo.

-o0o-

          Sakto si kanhi presidente Fidel Ramos.  Kalahi rang Arroyo ni kanhi presidente Corazon Aquino.  Bisan gitay-og sa mga kudeta nga diriyot makapukan sa Malakanyang, nga ang pipila gidudahang gipaluyohan sa iyang kaugalingong defense secretary, gibanhigan ug nasamdan gyod gani ang iyang anak nga si Noynoy, wa gyod mangahas si Cory pagpahamtang og martial law.

          Gipamatud-an ni Cory nga ang demokratikanhong mga institusyon, nga iyang gibanhaw human napukan ang diktadura ni Ferdinand Marcos, takos nga makapiog sa bisan unsang mga pagsuway paglugpit na sab sa kagawasan sa nasud ug sa katawhan.  Ang martial law ni Arroyo nakabisto lang unsa kaubos ang iyang pagtan-aw sa gahom sa hukmanan ug ubang mga institusyon pagbaraw sa kasalbahis sa mga Ampatuan.

-o0o-

          Kinsa man ang nag-armas sa mga Ampatuan?  Nganong apil sa makalilisang nga mga armas nga nasakmit gikan nila klaro mang gikan sa arsenal sa kagamhanan?  Gikawat ba?  Gipalit?  O gitugyan sa Armadong Kusog ug sa Malakanyang ngadto nila?

          Way motuo nga way kasayuran si Arroyo sa kamahari-harion sa mga Ampatuan sa Maguindanao.  Siyay labing nakapahimus sa ilang kahawod atol sa piniliayng presidensiyal niadtong 2004.  Siyay labing nasuhito unsaon sila pagpiang sa way paggamit sa martial law.  Gawas lang kon, sama sa naandan, may lain siyang katuyoan.

-o0o-

          Sa iyang pagpahamtang sa martial law sa Maguindanao, si Arroyo ang nagpukpok sa iyang kaugalingong ulo.  Kon tinuod man nga may mga dapit na sa Maguindanao nga wa makontrolar sa kagamhanan, siya ray nagtugot nga bugalbugalan lang sa mga Ampatuan ang balaod.

          Kaluoy sa mga molupyo sa Maguindanao.  Nasilotan na silang daan di lang sa paglingiw kon dili sa pagpatuyang gyod ni Arroyo sa kalampingasan sa mga Ampatuan.  Karon ang ila na sang batakan nga mga katungod ang gipig-otan tungod sa labing uwahing pasundayag sa kabangis sa mga Ampatuan, nga nabantang ug nakapakugang sa tibuok kalibotan.  Angay nga ilhon ug ilista ang tanang kadagkoan sa kagamhanan nga nilawog sa Maguindanao ngadto sa mga Ampatuan.  Nahadlok ko nga si Arroyo ang mag-una sa listahan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for December 6, 2009

        Martial law ni Glo

    Sud sa upat ka adlaw human sa masaker sa kapin sa 60 ka sibilyan sa Maguindanao, dihang ang kagamhanan ni Pres. Arroyo nanagana pag-imbestigar sa kalambigitan sa mga Ampatuan sa usa sa labing bangis nga krimen sa atong panahon, gipasanginlan siya nga inutil sa pagpatuman sa balaod batok sa iyang labing suod nga mga alyado sa politika.

    12 ka adlaw human sa masaker, dihang ang kagamhanang Arroyo hingpit na nga nibanos sa Kapitolyo sa Shariff Aguak ug sa kasilinganan nga mga munisipyo, nikiha ug nidakop na sa mga Ampatuan ug nidis-armar na sa ilang private army, nipahamtang si Pres. Arroyo og martial law sa tibuok Maguindanao.

        -o0o-

    Kon tinuod pa nga gikinahanglan ang martial law, niadto pa unta gipakanaog nga wa pa matandog ang mga Ampatuan, nga sila pay nagtungkawo sa Kapitolyo ug mga munisipyo sa Maguindanao uban sa gatosan nila ka armadong mga dumadapig.

    Lisod sabton nganong karon pa nakahunahuna og martial law ang Malakanyang nga natanggong na ang gipasanginlan nga utok sa masaker ug nadakpan na sab ang kinakusgan nga mga haligi sa mga Ampatuan.  Gawas kon moangkon ang kagamhanan nga salida ra to ang ilang pagsakmit sa daghang mga armas ug mga bala sa niaging mga adlaw ug ang makanunayon nila nga pangangkon nga kontrolado nila ang sitwasyon.

        -o0o-

    Ubos sa batakang balaod, nga dugay rang gidumtan ni Arroyo nga watas-watason, mapahamtang lang ang martial law kon dunay invasion o rebelyon.  Kay di man mailad ni Arroyo ang katawhan nga dunay rebelyon, iya na lang gitumbok sa Proklamasyon 1959 nga dunay mga timailhan sa nag-ung-ong nga rebelyon.

    Salamat sa modernong mga teknolohiya sa komunikasyon, lahi ang hulagway sa Maguindanao nga nasaksihan sa katawhan.  Ang nanghilak nga mga Ampatuan, nga morang mga batang gamay nga giam-aman sa mga sundawo, ug ang malinawon nilang pagkuyog sa mga polis ug mga sundawo nga nidakop nila, di mga timaan sa determinadong hudlat pag-alsa batok sa kagamhanan.

        -o0o-

    Ang pagsupak sa nagpakabana nga mga hut-ong sa katilingban sa pagpakanaog sa martial law sa Maguindanao wa lang manukad sa ka wa nilay pagsalig ni Arroyo.  May sukaranan ang ilang kahadlok nga kon mahimo ning Arroyo sa Maguindanao, way makapugong niya pagmugna og mga abat-abat sa ubang mga dapit aron mapahamtang ang martial law sa tibuok nasud.

    Si Arroyo di makapangangkon nga morang bingka---nga gawas nga gitumbok nga inutil gipasanginlan sab nasobrahan ra paggamit og puwersa.  Mahimong nakaamgo siya nga di paigo ang lingkoranan isip kongresista sa ikaduhang distrito sa Pampanga human sa 2010.  Tungod sa nangaging mga timaan sa iyang kahubog sa gahom, mahimong nakumbinser nga ang bugtong paagi pagsangang sa mga panudya sa iyang mga binuhatan mao ang paghakgom og dugang gahom.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for December 5, 2009

        Pusta ni Ampatuan    

    

    Ang pagkaguba sa mga ebidensiya sa dapit nga nahitaboan sa masaker sa Maguindanao hinaot nga naggumikan lang sa kabanga sa mga imbestigador sa kapolisan.  Ug di tungod kay gisabotahe nila ang imbestigasyon.  Aron makalingkawas ang mga nahilambigit sa usa sa labing bangis nga krimen sa atong panahon.

    Nagpasad nang mga basura sa dapit nga gilubngan sa patayng lawas ug mga sakyanan ug ubang personal nga kabtangan sa mga biktima.  Gikahadlokan nga tungod sa kapakyas sa kapolisan pagpreserbar sa crime scene, nangawa na sab ang labing mahinungdanon nga mga ebidensiya nga makatabang unta pag-ila sa mga responsable ug pagpalig-on sa mga kaso batok nila.

        -o0o-

    Mangahas ko sa pagpangagpas sa hinungdan nganong nabantang sa tibuok kalibotan ang dugay na natong nasinati---kapakyas sa kapolisan pagtuman sa labing batakan nilang gimbuhaton:  Tungod kay sa unang upat ka adlaw human sa masaker, wa sila kahibawo unsay himuon---tinud-on ba paggukod, o tabonan, ang mga kriminal?

    Nanukad ang kalibog sa kapolisan, ug bisan sa militar, sa kataphaw sa postura sa Malakanyang human sa masaker.  Salamat sa kasuod ni Pres. Aroyo sa mga Ampatuan.  Nanagana ang mga polis.  Kay kon ila pa dayong gigukod ang mga gipasanginlan, unya duphan ra diay gihapon ang mga suspitsado sa gamhanan nilang mga padrino sa palasyo, nahibawo tang tanan nga ang kabos nga mga imbestigador maoy mas maapiki.

        -o0o-

    Karon makapangangkon nang Malakanyang nga ila na gyong gitinuod ang mga Ampatuan.  Gipasanginlan na gani nga nasobrahan.  Apan di ni tungod sa ilang kaluoy sa mga Mangudadatu ug ubang mga biktima.  Tungod ni sa sibaw nga mga taho sa lokal ug kalibotanong media sa ka-wa nilay gihimo.  Ug tungod ni sa pagpanginlabot na sa United Nations, European Union ug ubang kalibotanong kahugpongan.

    Maong naka-iskor si Gibo Teodoro.  Siyay labing unang nakapakita sa Malakanyang unsay labing makiangayon nga tubag sa masaker---putlon ang tanang kalambigitan uban sa mga Ampatuan, dis-armahan ang ilang private army ug ipahamtang ang balaod bisan kinsay maig-an.

        -o0o-

    Nanghilak nang mga Ampatuan.  Maglisod na gani paggawas sa harianon nilang mga pinuy-anan.  Apan way niduyog sa ilang pagbangotan.  Kalalim tan-awon nga ang balaod, nga sa dugayng panahon gibugalbugalan, napatuman na gyod sa Maguindanao.

    Apan nahadlok kong uwahi nang tanan.  Lisod nang banhawon ang naggusbat nga mga ebidensiya.  Nga maoy labing mahinungdanon pagpabarug sa mga kaso sa hukmanan.  Bisan pila pa ka pil-pilo sa mga kasong pagpatay ang ipasaka batok nila, mahimong magngisi lang gihapon ang mga Ampatuan sa kauwahian.  Salamat sa pagnukus-nukos sa Malakanyang, maong nagkayamukat ang militar ug kapolisan.  Hinaot nga di ulug-ulog lang sa mga botante ning tanan.  Nga ang bugtong hinungdan nga gilisudlisod ang mga Ampatuan mao nga tino na nga makaipsot sila sa tanang mga kaso sa hukmanan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com