Arangkada of Leo Lastimosa for January 16, 2010

                        Sulog o sungog?

 

            Sinug.  Di Sinulog.  Mao ni ang tawag sa katiguwangan sa Sugbo sa sayaw alang ni Sr. Sto. Niño.  Gitawag nila og "Sinug" ang sayaw niadtong ang katuyoan lunlon pa nga pagbalaan sa milagrusong bata.  Matod nila nitumaw na lang ang ngan nga "Sinulog" dihang gisayaw na sa gawas sa Basilica del Sto. Niño alang sa kulturanhon ug ubang katuyoan.

            Si Dr. Jose "Sir Dodong" Gullas nipahinumdom sab nga "Sinug" ang tinuod nga ngan sa sayaw.  Apil mi sa iyang gipahinumdoman atol sa mga tigom nga iyang giduma paghingpit sa pagpangandam sa "Halad 2010," nga nilab-as sa mga awit ug kinaiyang Sugbuanon ug nipasidungog sa bantogang mga kompositor ug mag-awit, nga gihugopan sa mga Sugbuanon niadtong Miyerkules.

                        -o0o-

            Si Sir Dodong gidasonan sa mga katiguwangan sa Mabolo.  Nga maoy gipasidunggan nga nakasunod ug nakakat-on sa orihinal nga sayaw gikan sa ilang mga ginikanan ug nitudlo sa mga lakang ngadto sa sunod nga kaliwatan.  Si Estelita "Inday Titang" Diola, 80, tulo ka tuig pa lang dihang nisugod pagkuyog sa pundok sa iyang amahan nga si Buenaventura pagpangaliya ni Sr. Sto. Nino pinaagi sa sayaw.  Siyay giila nga labing suhito ug labing maayong magtutudlo sa tinuod nga "Sinug."

            Si Inday Titang nipuli pagpangu sa mga mananayaw dihang namatay ang iyang amahan.  Nahibung na lang si Inday Titang nganong nausab nang ngan sa sayaw.  Wa na siyang kamatikod kanus-a gisugdan paggamit ang "Sinulog."

                        -o0o-

            Ang mga tigpasiugda sa pagpalapad sa Sinulog 30 ka tuig nang nilabay nitudlo nato nga ang Sinulog gikan sa pung nga "sulog."  Ilang gihulagway ang sayaw nga susama sa sug o tapya sa tubig sa tampi sa sapa sa karaang Pahina.

            Apan si Inday Titang way nahinumdoman nga kalambigitan sa iyang gihigugma nga sayaw ngadto sa sug ni sa sapa.  Matod niya ang "Sinug" maoy sayaw nga pagsungog o paghagwa.  Nga gituohan sa iyang katiguwangan nga mao ang labing makadapit sa pagtagad ug masabtan sa milagrusong bata.

                        -o0o-

            Mahimong ang "Sinug" minubo lang sa "Sinulog."  Sama sa "dan" sa "dalan," "kayo" sa "kalayo" ug "bay" sa "balay."  Nga segun sa nangangkon nga mga eksperto sa atong dila maoy bunga sa tinapolan nga paglitok sa mga Sugbuanon.  Apan may lain pang mga pagtuo:  Nga ang "Sinulog" gikan sa pung nga "saulog;" o gikan sa dakong sunog sa Sugbo sa panahon ni Hari Tupas nga napakyas pag-ugdaw sa imahen ni Sr. Sto. Niño.

            Mahimo sab nga ang "Sinulog" maoy mas dali nga ibaligya ngadto sa higanteng mga kompaniya.  O mas haom nga isiyagit alang sa kiat-kiat ug patigayon sa ngan sa balaang bata.  Apan sakto silang Sir Dodong ug Inday Titang.  Di angayng usbon ang kasaysayan.  Kay pagbudhi na sa atong kagahapon.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for January 14, 2010

                        Raket sa LTO

 

            Daghang salamat sa Korte Suprema.  Bisan 14 sa 15 nila ka mga sakop tinudlo ni Pres. Arroyo, gipamatud-an sa labawng hukmanan nga mahimo nilang ipatigbabaw ang balaod bisan batok sa mga interes sa pamunoan:

·        Gipugngan nilang pagpatuman sa RFID (radio frequency identification device) bisan nag-aliwaros nang mga itoy ni Arroyo pagdalidali pagpatuman sa P2.5 bilyones nga programa upat ka buwan sa di pang piniliay sa Mayo;

·        Gitugotan nilang makaapil sa piniliay ang Ladlad human gitunglo sa Comelec nga imoral ang katuyoan sa kahugpongan; ug

·        Gipatigbabaw nilang kadaogan ni Tining Martinez pagka kongresista sa ikaupat nga distrito sa Sugbo bisan mas sikit sa Malakanyang si Benhur Salimbangon.

                        -o0o-

            Mahimong di pa diay matapos ang kalibotan kon mopahuway na si Chief Justice Reynato Puno, ang bugtong nahibilin nga di pa tinudlo ni Arroyo (tinudlo siyang kanhi presidente Fidel Ramos), karong Mayo ug kon, suma sa gikahadlokan sa nagpakabana nga mga hut-ong sa katilingban, magpaugat si Pres. Arroyo pagtudlo og puli niya bisan ginapos pa sa pagdili sa pagtudlo og mga opisyal atol sa election period.

            Mahimo diay nga, samang Puno, nahuptan na pagbalik sa mga maghuhukom ang ilang kabuot ug kaligdong human sila natudlo ni Arroyo sa Korte Suprema.  Mahimo diay nga, samang Puno, makaangkon sila og kaisog pagbatok sa pinatuyangan nga pagpangyatak nilang Arroyo ug sa iyang mga alyado sa katungod sa katawhan.

                        -o0o-

            Ang RFID di mapatuman pinaagi lang sa stickers.  Nagkinahanglan ni og higanteng infrastractura.  Nga hangtod karon, bisan nagsugod nang Land Transportation Office (LTO) pagpangolekta og P350 sa matag nagparehistro nga sakyanan, wa pa matukod.  Wa pa gani hisguti.  Labaw nang wa ipasabot sa mga magbubuhis.

            Labaw nang way klaro kanus-a iuli ang nakolektang bayranan sa kadagkoan sa LTO.  Kinsa nagpapating sa awhag nga ibalik sa labing daling panahon ang bayad sa nabiktimang mga motorista.  Kon iiban sa umaabot nga mga bayranan sa mga tag-iya og sakyanan, mahimong abtan pa og tulo ka tuig.  Kon di maapsan sa kalimot.

                        -o0o-

            Kadudahan nang daan ang katakos ug kaandam sa LTO pagpatuman sa RFID, mas hanap pa gyod ang ugma ning labing bag-ong proyekto kon pasikaran ang gidangatan sa nag-una nilang mga pagsaway pagtarung sa industriya sa transportasyon:

·        Ang MVIS (motor vehicle inspection section), nga gitahasan pagsusi sa roadworthiness sa magpa-rehistrong mga sakyanan, napakyas pagbadlong sa kagang-kagang ug nagkawilkawil nang mga sakyanan nga padayong nagbahas-bahas sa kadalanan ug nakapa-peligro sa kinabuhi sa mga motorista ug mga pasahero;

·        Ang smoke emission testing centers napakyas pagpahunong sa mga sakyanan nga padayong nagbugwak og usa ka toneladang itom nga abo nga nakahilo sa tanang nagginhawa; ug

Ang drug testing centers nisugot lang nga hatagan og tubig nga de kolor sa mat-an nga mga drayber nga nagpa-renew sa ilang lisensiya.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for January 13, 2010

                 Noynoy v. Villar

 

          Si Senador Manny Villar di mangayo og pasaylo nga bilyonaryo siya.  Ug nga dako na siyag gasto sa iyang advertisements sa radyo ug telebisyon.  Nisaad si Villar nga di gamiton ang Malakanyang pagbawi sa iyang gasto.  Gani, ang iyang gasto maoy gihimong panagang sa pasangil nga itoy siya ni Pres. Arroyo.

          Matod ni Villar di siya magawongan ni Arroyo.  O ni bisan kinsa.  Kay way nautangan sa gasto sa dugay rang nakabuylo niyang kampanya.  Matod ni Villar gikan sa iyang bolsa ang matag peso sa iyang dakong gasto.  Kadaghan gyod diay niyag kuwarta.  Apan nganong ang ikog sa iyang ads nagkanayon man, "This ad is paid for by friends of Manny Villar"?

                   -o0o-

          Gitataw ni Villar nga, lahi ni Senador Noynoy Aquino nga wa pay ikapakita sa iyang gipasalig nga dakong kausaban sa nasud ug sa kagamhanan, kadaghan na niya napamatud-an nga di siya managana ni motalaw pagbarug batok sa iyang gituohan nga makadaot sa nasud ug sa katawhan:

·      Isip house speaker, iyang gi-impeach si kanhi presidente Joseph Estrada nga labihan pa ka-popular ug ka-gamhanan niadtong 2000;

·      Sakop sa iyang gibanhaw nga Nacionalista Party, si Kongresista Gilbert Remulla, maoy nangu sa imbestigasyon sa House sa Hello Garci scandal nilang Pres. Arroyo ug kanhi Comelec commissioner Virgilio Garcillano; ug

·      Laing haligi sa Nacionalista Party, si Senador Alan Peter Cayetano ang nangu sa imbestigasyon sa Senado sa NBN-ZTE scandal sa wa pa kudetaha ang iyang liderato sa Senado.

                   -o0o-

         Pipila sa mga bagahe nga sagubangon ni Aquino sa iyang pagkuwestiyon sa kaligdong sa iyang mga kaatbang mao ang ka-wa niyay ikapakita gawas sa pagpangangkon nga wa siya mangawat.  Nga morang sablig sa lab-as nga tubag atubangan sa nangalisbo nga mga transaksiyon nga gisudlan sa mga nagtungkawo sa gahom.  Apan sa pagdis-og sa kampanya inanay nga nilampos ang iyang mga kaatbang pagpugas og pagduda nga di paigo ang wa niya pagpangawat kon wa say ikapakita unsay iyang nabuhat.

        Kay sa kinatibuk-an niyang paglingkod sa Kongreso, ambot tungod ba kaha sa kakuwang niya og politikanhong ambisyon, o di lang gyod ganahan nga mosalida, o di lang sab gyod ingon ana kakugihan ug ka-determinado pagduso sa iyang mga kawsa, wa gyoy nakadungog niya.

                    -o0o-

        Apan labihan na gyod tingaling purdoya sa moralidad sa atong politika nga dihang nipahibawo si Noynoy sa iyang kandidatura, giisip sa kinabag-an sa katawhan nga igo na nga wa siya magpakauwaw sa iyang pangatungdanan ug sa talagsaong kabilin sa pangalagad sa iyang mga ginikanan.  Tungod sa kahugaw sa uban nga mga nagpapili, igo na nga wa magpalamoy si Noynoy sa lang-og, bahala na kon wa say ikapanghambog nga mga nahimo.

        Mas dako ang bagahe ni Villar.  Ang wa pag-atubang sa mga pasangil sa kahiwian sa "C-5 at tiyaga" makapaturok sa kahadlok nga wa siyay kalainan.  Sa gikasaligan nga mantaga nga buot niyang pulihan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for January 12, 2010

                        Hudlat sa pakisayod

 

            Di mabasol ang mga sakop sa media nga naghinam-hinam nga mapasar sa duha ka bay balaoranan ang balaodnon nga mopatigbabaw na gyod sa katungod sa katawhan pagpakisayod sa mga transaksiyon sa kagamhanan.  Kay bisan sa kadaghan na sa mga balaod nga nanalipod sa katungod sa pagpakisayod, nilampos ang nagkalainlaing mga buhatan sa kagamhanan pagtago sa ilang gigastohan sa buhis sa katawhan.

            Ug ang mga sakop sa media nga nangahas pagpaningil sa obligasyon sa kadagkoan sa kagamhanan maoy labing nasugamak.  Gilipat-lipat sila, gituyuk-tuyokan, giulug-ulogan ug gisaad-saaran.  Sa wa pa hingpit nga gibalibaran bisan sa labing yano nga mga dokumento nga ilang gipangayo.

                        -o0o-

            Unang nakapasar sa ilang bersiyon sa Freedom of Information bill ang House of Representatives niadtong Mayo 12, 2008.  Ang bersiyon sa Senado sa samang balaodnon napasar niadto lang Disyembre 14, 2009.  Apan gawas nga mas maayo ang mga probisyon sa bersiyon sa Senado, ang liderato sa House wa na mopakita og interes pagtiwas pagpasar sa balaodnon sa nahibiling mga adlaw sa ilang sesyon.

            Nahingpit nang delegasyon sa Senado alang sa bicameral conference committee nga maoy mohukngay sa nagkasungi nga mga probisyon sa duha ka bersiyon.  Nagpakabana nga mga sakop sa media nitataw nga duhay kapilian ni Speaker Prospero Nograles:  Pagdason sa rekomendasyon sa pipila ka kongresista nga sagupon na lang ang bersiyon sa Senado; o pagtukod sa House delegation aron makasugod nang trabaho sa bicameral conference committee.

                        -o0o-

            Niang labing maayong mga probisyon sa balaodnon sa Senado:

·        Tino nga lagda pag-atiman sa gipangayong kasayuran sud sa pito ka adlaw;

·        Pagtakda nga katagoan lang ang mga dokumento tungod sa nasudnong seguridad, relasyon sa ubang kanasuran, pagpatuman sa balaod, personal privacy, tinagoan sa negosyo ug executive sessions sa Kongreso;

·        Tukmang mga kaso batok sa mga mobalibad;

·        Pagbutyag sa mga transaksiyon sa infrastractura ug kauyonan nga di kinahanglang awhagon;

·        Pagmando sa mga buhatan sa kagamhanan paggiya sa publiko sa ilang katungod pagpakisayod.

                        -o0o-

            Pagkakaron, sayon alang sa Kapitolyo sa Sugbo ang paghikaw gikan sa mga magbubuhis sa mga dokumento mahitungod sa CICC ug pagpalit sa katunggan sa mga Balili.  Kay kon modangop ang mga magbubuhis sa Visayas Ombudsman, seguro man sila nga siyam-siyaman.

            Ang bugtong nilang kadangpan mao ang mga sakop sa media.  Kansang bugtong hinagiban mao ang ilang mga tulomanon sa radyo ug telebisyon ug mga luna sa pamantalaan.  Bugtong nilang dag-anan mao ang kadaghan sa mga magbubuhis nga makabati ug makakita sa ilang mga sibya ug makabasa sa ilang mga sinuwat.  Apan mapilde ang tanan kon, tungod sa kakuwang sa klarong lagda, makapatuyang ang mga opisyal sa kagamhanan sa pagpanghudlat; ug kon, tungod sa kakutas sa pagpakisayod, ang media magpahudlat na lang sab.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for January 11, 2010

                        Pinalutaw ni Greg

 

            Di angayng mahibung si Bise Gobernador Greg Sanchez.  Kon, inay tiningob nga paghigop og hangin sa kahinam panghuy-ab ang tubag sa mga Sugbuanon sa iyang pahibawo nga mohimo og privilege speech atubangan sa mga sakop sa Provincial Board (PB) mahitungod sa pagkahari-harion sa pamunoan ni Gobernador Gwen Garcia.

            Hagbay rang nahibawo ang mga Sugbuanon sa kalidad sa liderato sa Kapitolyo.  Hagbay ra silang nagpaabot og dugang kasayuran mahitungod sa gidudahan nga mga transaksiyon.  Dihang nibuwag si Sanchez gikan ni Garcia, gipakaingon sa mga magbubuhis nga matinuod nang ilang pangandoy.  Apan ang ilang nadawat ni Sanchez mao ra gyod ang mga pamahayag nga pinalutaw—ang-ang puto, ang-ang bingka ug ang-ang sapal.

-o0o-

            Gihimong sukaranan ni Sanchez sa iyang pagbiya sa pamunoang Garcia mao ang nagkasungi nilang baruganan mahitungod sa transaksiyon uban sa mga Balili sa Tinaan, Naga:  Human nabutyag nga natabonan sa dagat ug katunggan ang dakong bahin sa luna nga gibayran ni Garcia og dul-an sa P100 milyones, nangugat si Garcia nga palambuon ang luna apan niawhag si Sanchez nga ibasura ang tibuok transaksiyon.

            Apan nabawo ang mga Sugbuanon sa baruganan ni Sanchez.  Kay di man mahitabong dasonan siya sa mga sakop sa PB, nga kasagaran di kabiya kay pulos utangan og kabubut-on ni Garcia, nagpaabot untang mga magbubuhis og dugang asoy giunsa pagpalusot ang transaksiyon.  Nga mas katuohan kay sa linya sa Kapitolyo nga nasud silang tanan sa bolsa ni PB Member Juan Bolo.

-o0o-

            Mas tabian na si Sanchez dihang gilangay ni Garcia paglab-as ang mga kontrata sa iyang consultants ug mga kawani.  Human niinsistir nga katungod ni Garcia ang pagtaktak sa mga kawani, nilubay karong bag-o ang Kapitolyo.  Nakalili na tingali ang ilang mga abogado sa Local Government Code nga nihatag sa gahom pagpanudlo sa mga kawani sa PB ngadto sa bise gobernador.

            Bisan ang paghilak sa mga kawani ni Sanchez wa makatandog sa publiko.  Mas nakugang sila nga dul-an sa gatos ang consultants ug mga kawani ni Sanchez.  Kay wa man mapiang ang Kapitolyo pagkapupos sa ilang kontrata, mas nakumbinser ang mga magbubuhis unsa ray ilang kapuslanan.

-o0o-

            May mahimo hinuon si Sanchez aron paglikay nga manghagok ang mga Sugbuanon atol sa iyang pakigpung:  Kana kon may nakahunghong na niya nga ang sapal ray biya sa pinalutaw, nga mas halinon kay mas makabusog gyod ang bingka ug puto.

            Hinaot mohunong na pagluwat og mga pamahayag nga taphaw.  Ug mosugod pagpatugkad sa yuta sa mga pasangil sa pagharihari sa mga Garcia.  Makasugod siya pinaagi sa pagpasabot nganong nilingiw sa gikuwestiyon nga mga transaksiyon sa pagtukod sa CICC.  Nganong nisugot man si Sanchez ug ang PB nga ang substructure ray gisubasta?  Ug gibuakbuak ang mga kontrata sa superstructure?  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for January 10, 2010

                        Minimum nga amot

 

            Deboto ni Sr. Sto. Niño nakugang pagkahibawo nga di na maapil ang iyang ngan sa electronic billboard sa Pilgrim Center sa Basilica del Sto. Niño.  Sa nangaging mga Piyesta Senyor, ang iyang amot nga P500 makapahimutang na sa iyang ngan sa listahan sa mga nitampo.

Apan sa niaging semana, giingnan siya sa kadagkoan sa Basilica nga P1,000 na ang minimum nga amotan.  Aron makita ang iyang ngan sa tanang manimbahay.  Kon di kaabot og P1,000 ang iyang amot, igo na lang siyang pasalamatan.  Apan di na maapil sa electronic billboard ang iyang ngan.

-o0o-

            P1,000 unta ang iyang giandam karong tuiga.  Mas dako kay sa naandan niyang P500 nga amot sa nagaging Piyesta Senyor.  Apan ang P1,000 alang unta nilang duha sa iyang anak.  Nga may gipangayo sab ni Sr. Sto. Niño.

            Nalain man siya sa pagdoble sa minimum nga amot, wa na lang gyod hinuon siya moamot.  Nireklamo sa iyang kahigalaan nga nasobrahan nang panguwarta sa Basilica.  Ang iyang kahigalaan nisumbong sab sa Arangkada sa DYAB Abante Bisaya.  Nangutana sila makiangayon ba ang bag-ong lagda.

            Alang nako, katungod sa Basilica ang pagtakda og lagda unsa nga mga ngan ang maapil sa ilang electronic billboard.  Lisod tingaling ilista ang tanan.  Apan di ko andam nga modupa sa iyang pagpasaka sa minimum nga amotan.

-o0o-

            Kadudahan sab ang tuyo sa deboto.  Unsa man diay tuyo sa iyang nangaging mga pag-amot?  Aron makatabang sa Piyesta Senyor?  O aron magbansiwag ang iyang ngan?  O nagtuo siya nga mas dako ang kahigayonan nga mahatag ni Sr. Sto. Niño ang iyang gipangayo kon makarga ang iyang ngan sa electronic billboard sa Pilgrim Center?

            Ang mga manimbahay sa Pilgrim Center nga mohatag sa ilang amot atol sa mga santos nga misa di mahitabong maapil sa electronic billboard.  Kay, bisan pa tingali kon mas dako pa sa P1,000 ang ilang amot, wa may kahigayonan nga malista ang ilang ngan.  Kang kinsa mang amot ang mas makahuloganon?  Kang kinsa mang pangilaba ang mas dunggon?

-o0o-

            Ingon ini kalisod tugkaron ug ipasabot sa mga ritwal sa simbahan.  Apil na sa Piyesta Senyor.  Ang mga pangu sa ubang mga relihiyon, nga mahimong nasina sa minilyon ka mga deboto ni Sr. Sto. Niño, nitataw nga di kinahanglan nga maghuot ang katawhan sa Basilica kay mahimo man silang mangaliya sa ubang mga simbahan.  O bisan sa ilang kaugalingong pinuy-anan.

          Unsaon man nimo pagpasabot ang deboto nga kumbinsido nga mahimong mas makahuloganon ang iyang amot kon makit-an sa tibuok Pilgrim Center ang iyang ngan?  Mas lisod alang sa kaparian sa Basilica del Sto. Niño ang pagpatin-aw nganong ang mga makaamot lang og P1,000 ang maapil sa listahan nga makita sa kadaghanan?  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for January 8, 2010

                        Tinagoan nga imahen

 

            Basilica del Sto. Niño—Labing unang higayon nga nakasud ko sa library dinhi.  Nahimutang sa ikaduhang andana, ang library dunay walo ka libo ka mga libro.  Nga maoy labing tukma ug adunahang tinubdan sa kasaysayan sa Sugbo ug sa inadlaw-adlaw nga pagpakabuhi sa atong katiguwangang mga Sugbuanon.

            Ang karaang libro nga nahimutang sa duha ka andana nga library namantala niadto pang 1698, o 312 na ka tuig ang nilabay.  Kasagaran sa mga libro naglista sa mga hilisgutanan sa mga tigom sa kaparian sa Basilica.  Sa ato pa, ang mga libro makatug-an nato unsay kahimtang ug panginabuhi sa atong katiguwangan, unsay mga balatian ug katalagman nga nihasol nila ug giunsa nila pagbuntog ang mga pagsuway.

                        -o0o-

            Si Fr. Tito Soquinio, tigpamaba sa Basilica, nitudlo namo sa gamayng ganghaan sa bungbong sa library, nga nahimutang sa luyo sa main altar.  Kon ablihan ang ganghaan, mabantang ang imahen ni Sr. Sto Niño ug ang mga manimbahay nga mag-atubang sa altar.

            Si Fr. Tito nitug-an namo og tinagoan:  Di tinuod ang mga huhungihong nga ilang gitagoan ang orihinal nga imahen ni Sr. Sto. Niño.  Matod niya sa di pa ang Piyesta Senyor, sa adlaw ug takna nga di nila ipahibawo sa taga gawas sa Basilica, ilang sul-oban og bag-ong sinina ang orihinal nga imahen, nga may gitas-on nga pito ka pulgada.

                        -o0o-

            Sa iyang paglibot namo sa ubang bahin sa ikaduhang andana sa Basilica, gida mi ni Fr. Tito sa karaan nga choir loft.  Nga wa na gamita human gibalhin ang pagsaulog sa mga santos nga misa sa mas dako nga Pilgrim Center sa gawas.  Apan matod niya mahibalik na dinhi sa di madugay ang usa na ka gatos ka tuig nga organ nga gipaayo pa ngadto sa kaulohan.

            Sa ibabaw sa bungbong sa Basilica, may gikulit nga mga desinyo sa mais.  Nipasabot si Fr. Tito nga tungod ni kay ang mga paring Augustinians ang nagda sa labing unang binhi sa mais nga gikan sa Mexico ug gisabwag ngadto sa mga mag-uuma sa Sugbo.

                        -o0o-

            Sa among pagkanaog sa Pilgrim Center, naglisod na mig uliot sa bagang duot sa katawhan nga nitambong sa ikapitong misa sa unang adlaw sa nobenaryo sa Piyesta Senyor.  Unsa na kaha kabaga ang mga deboto kon magkaduol na gyod ang kahulogan?

            Dayong human sa ikawalong misa ug hangtod nga nagsugod nang ikasiyam nga misa, bunok sa uwan maoy nibugto sa kaigang sa tibuok adlaw  sa Pilgrim Center.  Nisamot pagkusog ang uwan sa tungatunga sa misa.  Apan wa matarug ang mga deboto.  Bisan ang mga deboto nga wa kada og payong ug ubang pandong, maisugon nga nagpabiling nagbarug pagtiwas sa misa, pagpasalamat, pagpangilaba ug pagbalaan sa milagruso nga bata.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for January 7, 2010

                        Buslot sa Sinulog

 

            Way makalalis sa kalamposan ni Cebu City Vice Mayor Michael Rama pagpalambo sa tinuig nga Sinulog Grand Parade.  Kini bisan daghan ang nagduda sa iyang kahinog pagbanos pagduma sa higanteng responsibilidad gikan sa orihinal ug mas beterano nga mga tigpasiugda sa Sinulog.

            Apan ang paglampos ni Rama paghimong mas sadya ug mas mabulukon sa Sinulog bisan sa kalibotanong krisis ug ubang mas dagko nga mga pagsuway di igong sukaranan nga magpaugat siya pagpabilin isip tsirman sa Sinulog Foundation Inc. (SFI)  Bisan kon mao ni ang makahulga sa kasaulogan nga iyang gipaningkamot sa pagpadako.  Maayo siya apan, sama sa naamgohan sa iyang mga gipulihan, way nag-monopoliya sa katakos pagpanimon sa Sinulog.

                        -o0o-

            Way makalalis sa kamakiangayon sa lagda sa Commission on Audit (COA).  Nga nagdili sa pribadong mga kahugpongan, sama sa SFI, pagdawat og hinabang nga kuwarta gikan sa mga buhatan sa kagamhanan.  Kansang mga opisyal paryente ra sab sa mga tagduma sa gitabangan nga kahugpongan.

            Duhay igo sa SFI.  Gawas nga ang iyang tsirman, si Rama, mao ra say presiding officer sa Cebu City Council nga maoy niggahin sa P12.5 milyones nga hinabang, laing sakop sa SFI, si kanhi Cebu City vice mayor Renato Osmena, mao say amahan sa sakop sa samang Cebu City Council, si Konsehal Richie Osmena.  Papating na man tingali kon mamugos si Rama nga di ipahamtang ang lagda sa COA batok nila.

                        -o0o-

            Wa say makalalis sa kabukas sa mga transaksiyon sa SFI.  Way makatulisok nga gibolsa nilang Rama, Osmena ug ubang mga sakop sa SFI ang tinuig nga hinabang nga ilang nadawat gikan sa City Hall.  Apan hilas ra man sab tingali kon mangugat nga, labaw sa ubang mga buhatan sa kagamhanan ug pribadong mga kahugpongan, di sila angayng apikihon sa COA.

            Nakadawat og exemption ang dakbayan ug SFI gikan sa COA sa niaging tuig.  Duna silay usa ka tuig pagtul-id sa gitumbok nilang kalapasan sa mga lagda sa COA.  Apan wa silay gihimo.  Gawas sa pagpaabot nga ang COA maoy moluhod nila.

                        -o0o-

            Wa say makalalis sa kamahinungdanon sa hinabang sa dakbayan alang sa SFI.  Kon di mahatag ang P12.5 milyones, ambot asa mokuha ang SFI og kuwarta nga ipremyo sa mga mananaog sa parada.

            Nga tingali maoy labing dakong buslot sa Sinulog.  Bisan pa sa katloan na ka katuigan sa di hitupngan nga kalamposan.  Napakyas ang SFI pagluwas sa ilang kaugalingon gikan sa pagpakilimos sa dakbayan.  O sa pagawong sa mga politiko.  Ang labing maayong sukod sa katakos sa usa ka pangu mao ang unsay mahitabo kon wa na siya.  Di angayng mawili si Rama sa SFI.  Kon wa maghinakog pagtudlo sa iyang kasinatian sa mga nagsunod niya.  Bahala nag napakyas pagbarug sa iyang kaugalingong mga tiil.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for January 6, 2010

                        Tubag sa hudlat

 

            Salamat sa pasidaan sa Kapitolyo nga ikiha ang mga sakop sa media nga maghisgot sa kontrobersiya sa Cebu International Convention Center (CICC), ang tanang komentarista motuki sa kontrobersiya.  Bisan ang mga wa na magtagad sa isyu, mapugos sa pagtuki ini pagbalik.  Bisan ang mga wa moapil pagtuki sa CICC, mapugos sa pag-apil.

            Kay kon di sila magtingog, atubangan sa hudlat sa tigpamaba ni Gobernador Gwen Garcia nga pasakaan sila og kaso atubangan sa Kapisanan ng mga Brodkaster ng Pilipinas (KBP) ug libelo atubangan sa hukmanan, dudahan sila nga mga talawan.  Ug alang sa mga komentarista, nga matag adlaw nga nikumbinser sa ilang mga tigpaminaw nga wa silay gikahadlokan, mao nay sentensiya sa kamatayon.

-o0o-

            Wa say laing kapilian ang mabuot nga mga komentarista.  Kay ang gihimo sa Kapitolyo mao ang pagsuway pagpig-ot nang daan sa ilang kagawasan.  Kon motahan sila karon, unsa may makapugong ni Garcia pagpahamtang og dugang pa nga mga pagdili sa mga isyu nga ilang matuki?

            Unsa may makapugong ni Garcia paghulga nga iyang ikiha ang mga sakop sa media sa Sugbo nga motuki sa iyang pagpalit og luna sa mga Balili nga naa pa ilawom sa dagat sa Naga?  Unsa may makapugong ni Garcia pagpasidaan nga ipabilanggo niyang tanang komentarista nga motuki sa paghulagway ni Cebu City Mayor Tomas Osmena kang Glenn Soco nga bisyo, di bise, sa gobernadora?

-o0o-

            Unsa may bakukang nga nakasud sa Kapitolyo atol sa pasko?  Nga ang mga sakop sa media na man sab ang ilang girumbo?  Kon nahadlok sila nga dudahan nga mas una nilang gihudlat ang Visayas Ombudsman maong naglangaylangay pagpagawas sa sangpotanan sa pasiuna nilang pakisusi sa CICC, nganong di na man lang sila motarung pagtubag?

            Hinaot nga di ni bangil lang aron nga motalaw nang media pagtuki sa P100 milyones nilang transaksiyon pagpalit sa katunggan sa Tinaan.  Mas dako silag tulobagon sa kalangay sa ilang kaugalingong imbestigasyon nga gitagalan lang ni Garcia og 30 ka adlaw apan nasiyam-siyaman na lang wa pa gyod mahuman.

-o0o-

            Sa wa pa unta mangusmo pagpasidaan sa mga sakop sa media, gisusi una unta sa Kapitolyo ang kasaysayan sa pakigbisog sa media sa Sugbo batok sa pagpanlugpit sa ilang kagawasan.  Dihang gisuwayan sila paghudlat sa bangis nga diktadura sa ngitngit nga katuigan sa martial law, ang mga bantayog sa media sa Sugbo maoy nangu sa nasud pagbarug ug pagsukol.  Ug nidaog.

            Salamat sa maayong panig-ingnan nilang Talyux Bacalso, Inday Nita, Migs Enriquez ug daghan pang uban, ang media sa Sugbo di mapahilom sa Kapitolyo.  O ni bisan kinsa.  Wa na lang unta mangahas si Garcia pagpanghudlat.  Kay gawas nga di modaog, malumbay siya sa nangalisbong listahan sa mga kontrabida sa media.  Samang Marcos.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for January 5, 2010

                        Lupig sa higante

 

            Labing dakong babag sa imbestigasyon sa sunudsunod nga mga aksidente sa kadagatan sa niaging mga adlaw mao ra sab ang mga buhatan nga gitahasan pagtino nga luwas alang sa mga pasahero ug sa kabtangan ang tanang mga barko sa di pa tugotan nga makalawig.

            Ang Maritime Industry Authority (Marina) ug ang Philippine Coastguard (PCG) di mahitabo nga moangkon nga di seaworthy ang mga barko nga nalunod o naaberiya.  Ni nga di takos ang ilang mga tripulante.  Kay nagkahulogan ni nga wa katuman sa ilang trabaho ang duha ka buhatan.  Mao nga kanunay lang matulisokan ang dagkong bawod ug ang kabangis sa kinaiyahan.

                        -o0o-

            Mao tingaling wa gyoy kahumanan ang masulub-ong katalagman sa kadagatan.  Kay ang mga buhatan nga napakyas pagpanalipod sa mga kinabuhi ug kabtangan sa kadagatan mao ra man sab ang nagsusi sa mga trahedya.  Mao tingali nga wa pa gyod mausab ang busluton nga mga lagda.  Kay ang mga buhatan nga gitahasan pagtapak sa mga buslot mao ra man say nag-una-una pagpangita og lusot.

            Mao diay nga padayong nakalas ang mga kinabuhi ug napilde ang mga kabtangan sa kalikayan unta nga mga katalagman sa kadagatan.  Kay ang mga buhatan nga gitahasan unta pagpanalipod nila didto na man hinuon nakapusta sa higanteng mga kompaniya sa barko nga nipalabi sa way panaganang pagpaburot sa ginansiya.

                        -o0o-

            Napugos pag-angkon ang Marina nga ang kasagaran sa mga barko sa nasud karaan na kaayo, di na angay nga tugotan nga makalawig ug angay nga ilisan na og bag-ong mga sakyanan.  Kay kasagaran sa mga barko napalit human naggamit og labing menos napu ka tuig sa Japan.

            Ang lagda sa Marina nagtugot lang sa mga barko nga makalawig hangtod sa 15 ka tuig.  Ang ihap magsugod sa pagpalit di sa paghimo.  Sa ato pa, ang 25 anyos nga barko makalawig pa.  Apan ang kadagkoan sa Marina niangkon nga may naglawig pang mga barko nga 35 anyos na.

                        -o0o-

            Niangkon sab si Marina Administrator Ma. Elena Bautista nga ang RoRo vessels di luwas nga makalawig sa bukas nga kalaworan.  Niangkon hinuon nga di siya makapatuman sa tanang mga lagda tungod sa dakong influencia sa mga kompaniya sa barko ngadto sa iyang mga labaw.

            Kahibawo si Bautista unsay iyang dangatan kon mangisog pagpatuman sa mga lagda bisan kinsay maig-an, bisan kon ang gamhanang mga magpapatigayon pa.  Ang iyang gipulihan nga si Vic Suazo, mas dugay pang naghupot sa katungdanan ug mahimong mas daghan pang nahibaw-an sa industriya kay ni Bautista, nipasangil nga ang tanang mga kawani sa Marina dinhi sa Sugbo ug Central Visayas naa sa payroll sa mga kompaniya sa barko.  Nahibawo na tang tanan unsay nahitabo:  Nawagtang si Suazo ug ang iyang mga gipasanginlan nagpabilin.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for January 4, 2010

                        Itoy sa telcos

 

            Gituki karon sa Kongreso ang balaodnon nga molahugay ug mopalig-on sa National Telecommunications Commission (NTC).  Matod sa mga kongresista gitumong ni aron nga mas takos ang NTC nga moduma sa bag-ong mga teknolohiya sa komunikasyon.  Gitakda sab sa balaodnon nga di mahimong laslasan ang tinuig nga gahin sa NTC.

            Maayo na lang ni kay sa wa.  Apan ingon ini na ba lang gyod kataphaw ang Kongreso?  Hinaot nga may makahunghong sa atong mga magbabalaod nga ang gikinahanglan karon sa NTC di dugang gahom.  Ni dugang gahin.  Kon dili dugang kakugi.  Dugang kaisog.  Ug hingpit nga kagawasan gikan sa pamolitika sa Malakanyang.

-o0o-

            Matag adlaw bahaan ang among sibyaanan sa mga reklamo sa mga konsumidor mahitungod sa nangawagtang nilang loads, labihan-kasamok-bisan-kapila-na-balibari nga ringtones ug ubang promos ug ngil-ad nga pangalagad, labi na sa hanap nga signal.  Matag tawag namo sa NTC, usa ray ilang tubag:  Paadtuon sa ilang buhatan ang mga biktima aron makapasaka og pormal nga reklamo.

            Ang pag-adto sa rehiyonal nga buhatan sa NTC sa Subangdaku, Mandaue City kinahanglang plitehan.  May mga trabaho ug mga panginabuhi nga mabiyaan.  Ang sa pipila nga nagpakabana ug nibarug gyod sa ilang mga reklamo gibukubuko pa gyod gani sa kagamhanan.  Ang kadagkoan sa NTC nikumpisal atubangan sa mga sakop sa Kongreso nga wa silay bisan usa ka reklamo nga naatiman.

-o0o-

            Di na kinahanglan nga lalison ang kakuwang sa kaisog sa NTC.  Ang kapakyas pagpatuman sa labing uwahi nilang kamandoan—pag-usab sa kuwentada sa voice calls gikan sa per minute ngadto sa per pulse (matag unom ka Segundo)—maoy labing uwahing ebidensiya sa ilang katalawan.

            Kinaham nga panagang sa NTC:  Nga kanunayng gisupak sa higanteng mga kompaniya sa telepono ang ilang mga lagda.  Ug wa silay mahimo kay makakuha man dayon ang mga telcos og injunction gikan sa mga hukmanan.  Palusot na lang na.  Way injunction nga giluwatan ang korte batok sa labing uwahi ug sa uban pang kamandoan.  Ang NTC maoy nikakak sa pagpatuman.

-o0o-

            Ang lunsay nga kamatuoran mao nga inutil ang NTC.  Kay ginapos nang daan sa Malakanyang.  Diin nagsugod ang tanang maniobra sa paglansang sa tag-as kaayo natong bayranan sa telepono sud na sa usa ka dekada.  Nagpabilin ang mga bayranan sa telepono nga gitakda sa NTC niadtong 1999.  Bisan kon ang ubang kanasuran hagbay rang nipahamtang og dagkong laslas.  Ug sukwahi sa pangangkon sa telcos nga nitidlom nang bayranan sa telepono.

            Mga itoy sa telcos ang hapit tanang gitudlo sa Malakanyang sa NTC.  Ang pipila nga nangahas pagpatigbabaw sa kaligdong sa buhatan wa magdugay sa katungdanan.  Maong bisan unsay gahom ug pilay gahin sa NTC, kon ang Malakanyang mopili lang gihapon pagbayad sa ilang politikanhong utang, padayon tang tulison sa atubangan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for January 3, 2010

              Halin sa uma

 

          Morang gitilaan sa til-as kapaspas ang pagkahurot sa mga prutas ug utanon nga gida sa mga mag-uuma sa bukirang mga barangay sa Dakbayan sa Sugbo.  Nitambong sila sa Kumbira sa Kapamilya, ang kaduha-matag-tuig nga panagtagbo sa suking mga tigpaminaw sa DYAB Abante Bisaya matag Disyembre, sa tungatunga sa pasko ug bag-ong tuig, ug Hunyo, sa sumad sa pagsugod namo og sibya.

          Nangadlawon ang mga mamalitay nga nag-atang sa nanglugsong nga mga sakop sa Cebu City Federation of Farmers.  Kay gawas nga mao pay pagpupo sa ilang abot, ubos kaayo ang presyo.  Wa na man gud moagi ang mga baligya sa mga komprador nga maoy gipasanginlan sa mga mag-uuma nga nipaburot pag-ayo sa presyo.

-o0o-

          Si Dr. Philip Hernandez, presidente sa kahugpongan, nipasabot nga tungod sa kadako sa patong sa mga komprador kasagaran madoble ang presyo sa ilang mga prutas ug utanon.  Pananglitan ang ilang paliya, nga tag-P40 ra untang kilo, tag-P90 na inig abot sa Carbon.

          May mga komprador sab nga labihan kamapahimuslanon.  Kay kasagaran sa mga mag-uuma utangan man nila, sila pa gyoy magbuot kon pila ray palit sa mga abot sa umahan.  Kon magdaot ang panahon ug kinahanglang maani dayon ang mga prutas ug utanon, way kukaluoy ang mga komprador nga molaslas pag-ayo sa presyo.  Ang mga komprador nga sama nila maoy gustong Hernandez nga laktawan aron pagpalambo sa kita sa mga mag-uuma.

-o0o-

          Maong gihangop ni Hernandez ang kahigayonan nga nakabaligya sila sa ABS-CBN Broadcast Complex.  Nangandoy siya nga mausban pa karong bag-ong tuig.  Nanghinaot sab siya nga matuman ang pasalig sa Cebu City Agriculture Office nga paningkamotan nga makaangkon ang mga mag-uuma og ilang kaugalingong luna nga kabaligyaan sa Carbon.

          Si Tim Suico, magtatambag sa mga mag-uuma, nitataw hinuon nga di angayng papason ang mga komprador.  Kay nakatabang sila pagpasayon sa pagtumod sa ilang mga abot.  Gidasig niya ang pagpangita og mas makiangayon nga kalambigitan tali sa mga mag-uuma ug mga komprador.

-o0o-

          Laing opisyal sa kahugpongan, si Pat Damaolao, nisugyot nga mahimong iapil ang direktang pagpamaligya sa mga mag-uuma sa ilang abot sa banhawon namo nga nga seminars sa Kapamilya Backyard Gardening Project.  Mas bug-at ang mga pagtulon-an alang sa mga manambong kon mabantang ug mapalit nila ang bunga sa bag-ong mga paagi sa panguma.

          Himuon namong tanan aron makatabang sa panginabuhi sa mga mag-uuma.  Andam ming mamahimong kahimanan pagdapit sa pagtagad sa kagamhanan sa pait nga kahimtang sa mga bayani sa nasud.  Di hinuon mi magpatugatuga pagpalugsong nila kon di ming katino nga mahurot ang ilang mga baligya.  Labing dako namong pangandoy nga sa panag-abot sa taga bukid ug taga patag, mas magkasinabtanay sila ug madugangan ang kahigayonan nga magtinabangay pagtakdo sa ilang mga panginahanglan ug pagpalambo sa ilang masig ka kahimtang.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for January 1, 2010

            Sugilanon sa 2009

 

          Naandan na sa mga sakop sa media ang pagtapos sa tuig pinaagi sa pagsubli sa labing dagkong mga balita.  Nga gipili pinaagi sa naandang mga sukaranan sa gidaghanon sa mga tawo nga naapektahan, sa kainila sa mga tawo nga nahilambigit ug sa kaduol sa mga dapit nga nahitaboan.

          Nagpalahi ko sa kataposang adlaw sa sibya sa Arangkada sa DYAB Abante Bisaya sa 2009.  Akong gidasig ang mga tigpaminaw sa pagsugilon unsay ilang giisip nga labing dako ug labing makahuloganon nga mga panghitabo sa 2009 nga nakapausab sa dagan sa ilang kinabuhi.  Wa ko kaandam sa kadaghan ug kainit sa mga reaksiyon nga akong nadawat.

-o0o-

          Kasagaran nila nipili sa kalibotanong krisis sa ekonomiya.  May nanag-iya og karaang buildings sa downtown area nga nagkalisudlisod na pag-ayo kay wa nay nangabang ug ang pipila nga nisukol nanghatag og mga tsekeng niuntol.  May magtutudlo sa pribadong tulonghaan nga nakasabot na unta nga way usbaw ang ilang suholan apan mas gisakitan nga pipila sa iyang mga tinun-an napugos paghunong o pagbalhin sa mga tulonghaang publiko.

          May nawad-an og trabaho nga naglisod na gani pagpangita og plite sa pagpangaplay og trabaho.  Gagmayng mga magpapatigayon nga napugos paghunong kay wa nay mamalit sa ilang baligyang pagkaon sa mga tulonghaan ug mga trabahoan.  May napugos paglangyaw sa ubang lalawigan biniyaan ang iyang pamilya aron lang makalahutay.

-o0o-

          Daghan sang nanglangyaw sa ubang kanasuran nga managlahi ang sangpotanan.  Usa ka asawa niingon nga naarang-arang unta ang ilang kahimtang dihang nakatrabaho sa gawas sa nasud ang iyang bana.  Nahibaw-an na lang niya nga sa niaging pasko nahibalik ang iyang bana.  Apan laing pamilya ang gipaulian.

          May asawa nga niasoy nga ang iyang bana nga natangtang sa trabaho wa dawata sa mga kompaniya sa Sugbo nga iyang gi-aplayan tungod sa kadako na sa edad.  Maayo na lang kay nakatsamba sa Qatar.  Dungan sa pagpasar sa ilang anak sa board exam sa mechanical engineering.

-o0o-

          Laing asawa labihang guola.  Dungan sa pagkataktak sa iyang bana nasipyat ang ilang birth control ug nagsabak siya.  Dako ang gasto kay nanganak siya pinaagi sa caesarian section.  Natuman hinuong ilang damgo nga makaanak og laki.  Ug makalimtan gyod ang tanan nilang suliran kon motukiki nang bata.

          May amahan sab nga naghilak nga niasoy sa kapait sa kahimtang sa iyang mga anak dihang nawad-an siya og trabaho.  Nahadiin-diin siya og pangaplay.  Nahurot na lang ang tanan niyang hiniposan wa gyong katrabaho.  Hangtod nga nasaag siya sa usa ka dapit sa Barangay Labangon nga nagtanyag og libre nga pagtuon sa bibliya, apil na ang libre nga bibliya.  Nga hingpit nga nakapausab sa dagan sa iyang kinabuhi.  "Nawa nako ang tanan, apan nakaplagan nako si Kristo."  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for December 31, 2009

                        Kanser sa lingiw

 

            Kadlawon.  Liwas sa pasko.  Samtang nagpaabot og kasakyan paingon sa sibyaanan alang sa akong tulomanon sa radyo, nakalingi kog duha ka gagmayng bata nga maayong pagkahinanok sa daplin sa dan.  Nangligdas sila sa sementadong sawog sa ganghaan sa usa ka gamayng tindahan.  Way banig,  Way habol.  Way bisan usa sa mga lumalabay, apil na ko, nga nisusi sa ilang kahimtang.

            Way polis sa duol.  Ni barangay tanod.  Bisan kaminero na lang.  Asa man dapit ang barangay hall?  Unsa kahay dagway sa desk officer kon moadto ko sa presinto ug magpakitabang pag-atiman sa duha ka bata?  Makatabang kaha kon mangabli nang DSWD?  Sa kadaghan sa wa matubag nga mga pangutana, nisakay ko sa PUJ nga nihunong sa akong tungod.

-o0o-

            Unsa na may nahitabo nato isip katawhan ug katilingban?  Nganong sayon na lang alang nato ang paglingiw gikan sa gagmayng mga bata nga nagbad-ay sa kadalanan?  Nganong kasarangan na lang nga mosimang kon may makasugat nga mga naglago nga mangayog tabang, aron nga di makasingo sa ilang kalang-og ug di mahasol nga di makatabang?

            Gisigehan nakog am-am ang akong kaugalingon nga naapikhan lang tong duha ka bata pagpauli apan may mga ginikanan pang kadangpan inig mata.  O tingali naa ra sila magpuyo sa duol.  Pag-abot sa sibyaanan, namalihug ko sa kapolisan.  Wa nang duha ka bata dihang ilang gipaadtoan.

-o0o-

            Ang kahaw-ang nga akong gibati nisamot dihang nahinumdom sa kadali nakong makabalibad sa mga tigpaminaw nga way buhatan sa kagamhanan nga makatutok pag-atiman sa mga naglibud-suroy sa kadalanan, madagko o mabata man, tarung o naliso mang pangisip:  Ang DSWD mobalibad nga wa silay luna, ang mga polis labaw pa ug bisan ang Psychiatric Ward sa VSMMC labihan nang punoa.

            Maong giisip na lang nato nga kabahin sa naandang inadlawng kalihokan ang atong pag-agi ug paglingiw sa atong mga isigka tawo nga manghigda sa aseras, naghubo na ganing uban, bisan gagmayng mga bata ug bisan klarong masakiton kay wa tay kadangpan, gawas nga di gustong mahasol sa atong mga panginabuhi.

-o0o-

            Kanus-a man nagsugod ang atong pagsalikway sa pagpakabana?  Nganong hingpit na mang nitahan sa atong kainutil?  Gipul-an na ba ta og awhag sa kagamhanan pagtuman sa labing batakan nilang gimbuhaton pag-atiman sa katawhan—bisan unsa nila kagamay, kakabos ug kabaho?  Daghan na ba lang gyong napasagdan natong katawhan nga di na ta gustong maugtas nga maghunahuna unsaon sila pag-atiman?

            Sa niaging Asean Summit, gihakot sila paingon sa bukirang mga barangay sa dakbayan ug sa kalungsoran ug gipamiyaan.  Umaabot na sang Sinulog.  Hinaot nga makaamgo nga di mahimong manglaktod.  Nga matabangan lang sila kon magkahiusa tang mosusi sa ilang kahimtang, motambal sa nangalisbo nilang samad ug magtukaw paghatag nilag bag-ong sinugdanan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com