Arangkada of Leo Lastimosa for February 18, 2010

                        Duda sa automation

 

            Nakugang ko sa kadaghan sa mga nanagan pagka presidente nga nagduda pa sa automation sa piniliay karong Mayo.  Ang bugtong uyon, si Senador Richard Gordon, di pa gyod maihap kay maoy nangamahan sa balaodnon sa automation.  Kadudahan ba gyod diay ang katakos sa Comelec pagpahigayon sa labing unang automated nga nasudnong piniliay sa kasaysayan?  Kadudahan ba gyod diay ang kaligdong sa paggamit sa PCOS (precinct count optical scan) machines pag-ihap sa mga boto?

            O hiktin lang gyod og panglantaw ang mga kandidato pagka presidente?  Nga bisan sa ilang gisaad nga dagkong kausaban sila mismo di andam sa pagtahan unsay naandan.  Bahala na kon ang manumanong piniliay nahimong dakong balikas sa atong demokrasya.

                        -o0o-

            Ang kamakiangayon sa ilang pagduda sa automation, o kakuwang og sukaranan, masihag sa mosunod nilang mga argumento:

·        Kon unsa ka hi-tech ang PCOS, labaw pang hi-tech ang pagpanikas sa mga politiko;

·        Mahimong kasaligan ang teknolohiya sa automation apan ang moduma sa piniliay mao ra gihapong mga nawonga sa Comelec nga gibantog nga labihang tikasana;

·        Mas maayo na lang ang panikas sa manumano nga piniliay kay may kahigayonan pa nga makit-an, mas grabe ang tikas sa automation kay ang maniobra mahitabo sud sa makina, sa labing ngitngit nga bahin sa mga kable sa computers, nga di malili sa nagpakabana nga katawhan, gawas lang sa mga nagpasiugda.

                        -o0o-

            Kon wa pa mong kabantay, ang kasagaran sa mga argumento batok sa automation hinulbot lang gikan sa tumoy sa buhok sa mga nisupak.  Nga wa magtagad pagtuon unsa kakasaligan ang teknolohiya ug unsa kakatuohan ang mga pasidaan nga mahimo rang lubagon sa jammers o hackers, nga mahimong wa lay lingaw, o sinuholan gyod sa mga tikasan.

            Mao diay tingali nga inay maglumba pagsusi sa source code nga gigamit sa PCOS machines, dihang gibutyag sa Comelec ngadto sa politikanhong mga partido sa wa pa itugyan sa pagtipig sa Bangko Sentral ng Pilipinas, ang bugtong nagpada og representante mao ra ang Liberal Party.  Kansang kandidato pagka presidente utrong way bilib sa automation.

                        -o0o-

            Tungod sa ilang higanteng pasundayag sa pagduda, ang minilyon ka mga dumadapig sa mga nanagan pagka presidente tino nga matakdan sab.  Ug may sukaranan sila.  Kay ang labing uwahing salida sa Comelec di makapadasig sa pagsalig sa ilang katakos pagduma sa makasaysayanong piniliay.

            Ang ka wa pay klaro asa ipahimutang ang data center nga modawat sa sangpotanan sa piniliay mao lay labing uwahing timaan sa di pa kaandam sa Comelec ug Smartmatic-TIM.  Apan may igo pang panahon pagtapak sa haw-ang.  Ang mga nagduda sa automation di kinahanglan nga motunglo dayon ini.  Ang mga nisagop na sa automation labaw pa nga di angayan nga mohunong na pagpangutana.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for February 17, 2010

                        Bugti sa OFWs

 

            Sa makausa pa, naluwas na sab sa overseas Filipino workers (OFWs) ang ekonomiya sa Pilipinas.  P798 bilyones ang ilang napada sa ilang mga kapamilya sa tibuok tuig 2009.  Sa kataposang ihap, niabot na og siyam ka milyon ka OFWs ang nanimpad sa nagkalainlaing kanasuran sa kalibotan.

            Mas dako ang ilang natigom kon itandi sa P755 bilyones niadtong 2008.  Kay mas taas ang kalidad sa ilang mga trabaho ug mas dagko ang ilang suholan kon itandi sa nangaging katuigan.  Taas hinuon kaayo ang presyo nga gibayran sa nasud ug sa katawhan.  Bugti sa dakong tampo sa OFWs, nahikawan ta sa pangalagad sa labing takos nga mga mananambal, inhinyero ug magtutudlo.

                        -o0o-

            Angayng manlipaghong sa kauwaw ang mga pamunoan nilang Pres. Arroyo ug sa ubang mga pangu.  Kay ang labing makahuloganon nga nabawos nila sa OFWs mao ang pag-ulug-ulog nga sila ang bag-ong mga bayani sa nasud.  Nakapait kay wa pay usa sa mga nangambisyon nga mamahimong sunod nga presidente nga nakatakda og tukmang mga lakang unsaon pagtabang ang OFWs:

·        Kutob ba lang sa pagplite nila pabalik kon daugdaugon sa langyawng mga agawon?;

·        Unsaon man pagpalig-on ang pagpanalipod sa OFWs bisan sa labing kuyawng trabahoanan?; o

·        Unsaon pagmugna og makiangayong kahigayonan sa trabaho aron di na mapugos ang OFWs pagbiya sa ilang pamilya aron pagsungasong sa langyawng kabaybayonan?

                        -o0o-

            Sa kasamtangan, angayng tutokan sa hingtungdan nga mga buhatan sa kagamhanan ang mosunod nga batakan nga mga suliran nga nahiagoman sa OFWs:

·        Ang pag-usab-usab sa mga kontrata nga ilang gipirmahan nga mas gamay ra ang suholan ug benepisyo nga aktuwal nga nadawat kay sa gisaad nila, gawas nga lahi ra kaayo ang posisyon nga aktuwal nga nasudlan, gidawat isip inhinyero apan panday diay ang trabaho; ug

·        Bisan sa mga nasud nga higpit nga gidili ang placement fees, gikolektahan ang mga aplikante og bisan unsa na lang nga bayranan nga gilain lang ang ngan, nga kinahanglan silang mangutang og dako una makalarga.

                        -o0o-

            Laing dakong buslot sa pagbaratilyo sa OFWs ngadto sa nagkalainlaing kanasuran, nga sama sa naandan nataligam-an sa kagamhanan, mao ang pait nga mga implikasyon sa pagkabungkag sa mga pamilya.  Kinsa man intawon ang moatiman sa mga bata kansang inahan ug amahan pulos OFWs?

            Ang tubag sa kagamhanan?  Gidapit ang OFWs ug ilang mga kapamilya kausa matag tuig aron hatagan og libreng pagkaon ug kahigayonan nga makaapil sa bola alang sa pipila ka premyo.  Matag karon ug unya, ipaubos nila ang mga kapamilya sa OFWs og livelihood skills training sa way pagsusi haom ba sa ilang katakos o maggamit ba sa tinuod nga panginabuhi.  Kon matsambahan, matanyagan sila og pahuwam nga kapahimuslan lang kon matuman ang makalilisang nga sapaw-sapaw nga mga panginahanglan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for February 16, 2010

                        Way kinutobang dugo

 

            Daghang salamat sa gatosan ka mga Sugbuanon nga, sa makausa pa, wa magmakuli paghatag sa gasa sa kinabuhi.  Tulo na ka hugna sa Kapamilya Blood Donation Campaign ang nalusad sa unang duha ka buwan ning bag-ong tuig.  Mas gihingusgan pa ang mga paningkamot paghipos og dugo karong tuiga tungod sa dakong kanihit nga nahiagoman sa mga pasyente sa publiko ug pribadong mga tambalanan.

            Luwas ang paghatag og dugo kausa matag tulo ka buwan.  Ang usa ka bag sa dugo makaluwas og hangtod tulo ka kinabuhi.  Apil sa labing matabangan mao ang mga biktima sa dengue, mga krimen ug mga aksidente sa kadalanan.

                        -o0o-

            Dul-an na sa usa ka libo ka mga Sugbuanon ang nakahatag og dugo sa mosunod nga venues sa Kapamilya Blood Donation Campaign:

·        138 ka bags sa dugo ang natigom sa bloodletting sa Robinson's Fuente uban sa Regional Blood Coordinating Council (RBCC) niadtong Enero 23;

·        157 ka bags sa dugo ang natigom sa Metro Gaisano Colon uban sa Philippine National Red Cross (PNRC) ug Rotary Club niadtong Pebrero 6;

·        71 ka bags sa dugo ang natigom sa Asian College of Technology (ACT) uban sa Cebu City Medical Center (CCMC) ug Rotary Club niadtong Pebrero 6;

·        16 ka bags sa dugo ang natigom sa San Roque Parish uban sa Regional Blood Center (RBC) ug Bantay Bata 163 niadtong Pebrero 6;

·        163 ka bags sa dugo sa Super Metro uban sa RBCC niadtong Pebrero 6; ug

·        175 ka bags sa dugo ang natigom sa Chong Hua Hospital niadtong Pebrero 13.

 

                        -o0o-

            Matag buwan na ang Kapamilya Blood Donation Campaign aron nga ang di makaapil sa dinungan nga kalihokan matag tulo ka buwan makapili og laing petsa nga mas sayon alang nila.  Naglaom sab mi nga mas mapalapdan pa ang kalihokan ngadto sa kalungsoran sa Sugbo ug kasilinganang mga lalawigan sa Kabisay-an ug Mindanao.

            Nanghinaot mi nga ang blood donors motabang pagkumbinser sa ilang mga kapamilya ug mga higala:  Nga way sakit ug di makapaluya ang paghatag og dugo ug di mahubit sa pung ang kahingpit sa kalipay ug katagbawan kon makatanyag og gasa sa kinabuhi.

                        -o0o-

            Pormal nga gilusad ang Kapamilya Relief Campaign alang sa mga biktima sa sunog sa Dakbayan sa Lapulapu.  May natigom na mi nga igong hinabang alang sa mga biktima sa nahaunang sunog sa Dakbayan sa Talisay ug mahimong maapud-apod na karong semanaha.

            Daghan na ming natigom nga mga sinina.  Ang labing gikinahanglan sa mga biktima sa labing uwahing sunog mao ang bugas, pagkaon ug mga tambal, labi na alang sa mga bata ug mga hamtong.  Palihug ihatod ang imong hinabang sa ABS-CBN Regional Broadcast Complex sa Jagobiao, Mandaue City.  Daghang salamat daan, Kapamilya.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for February 15, 2010

                        Himabaw na

 

            Ambot wa pa ba lang makabuylo ang nasudnong mga piliunon, o di na lang ko sama kalaagan sa nangaging mga piniliay, o tungod sa mas tungod sa mas kugihan nga Comelec ug kapolisan ug mas nagpakabana nga mga botante, di sama kadaghan ang ilegal nga mga propaganda sa kampanya ang nagpasad karon sa mga dakbayan ug kalungsoran sa Sugbo.

            Lahi sa nangaging mga piniliay, wa pa mabulit ang mga poste sa suga, mga taytayan, mga ali sa kadalanan ug mga koral sa mga pinuy-anan ug mga bay patigayon.  Bisan usa ka semana na human nagsugod ang campaign period alang sa nasudnong piniliay.  Ug bisan gilibkas na sa Korte Suprema ang pagdili sa premature campaigning.

                        -o0o-

            Makadasig kaayo ang dinungan ug hiniusa nga pagpanangtang sa mga propaganda sa kampanya nga naghinobra ang gidak-on o gipapilit gawas sa common poster areas sa mga dakbayan sa Sugbo, Mandaue, Lapulapu ug Talisay niadtong Huwebes nga gilusad sa Comelec ug kapolisan.  Way piliunon nga nitiyabaw kay nakadawat sila og igong pasidaan.

Gawas nga ang pagtingog bisan ek na lang susama ra nga pag-angkon sa krimen nga, bisan wa pay nakonbikto sukad masukad ug busa mahimo nga silay labing una, makapabilanggo nila gikan sa usa ngadto sa unom ka tuig, nga way probation, ug makahukas sa ilang katungod paghupot og bisan unsang katungdanan sa kagamhanan.

-o0o-

            Wa say gipili ang mga nanangtang:  Di lang ang posters nilang Manny Villar, Loren Legarda, Richard Gordon, Bayani Fernando ug Gibo Teodoro kon dili hasta ang yellow ribbons ni Noynoy Aquino; di lang ilang Juan Ponce Enrile ug Tito Sotto kon di hasta ang kang Ariel Querubin; di lang ang sa Anad kon dili hasta ang sa Akbayan.

            Salamat sa sumbanan sa Comelec ug kapolisan, ang Veco nisaad sab pagtangtang sa tanang propaganda sa mga politiko sa ilang mga poste; mga molupyo sa Mabolo, Guadalupe, Pardo ug Lawaan, Talisay nanangtang sa posters sa ilang nataran; ug bisan taxi ug family drivers nangawas sa ilang sakyanan ug nanangtang sa mga propaganda nga ilang nalabyan.

-o0o-

            Kon labihan na gyod kabaga ug kapating ang mga politiko, nga hangtod karon nagbungul-bungol lang gihapon sa sipa nga mensahe nga gipadangat sa Comelec, kapolisan ug nagpakabana nga mga hut-ong sa katilingban, magpaugat lang gihapon pagpalihok sa ilang makinarya pagpuli og mas daghan pa sa ilang mga propaganda nga gipanangtang, sila lang.

            Ang katawhang Pilipinhon, bisan sa gibantog sa ilang kamapailubon, way kalainan sa gantangan sa bugas.  Dako tuod ang sudlanan apan di mahimong han-okan sa way kinutoban nga pagpamintaha.  Sa hiniusang paglihok 24 ka tuig nang nilabay, ilang gikalis ang diktadurang Marcos.  Karon pa lang may abundang mga timaan nga hapit na sab sila mapuno.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for February 14, 2010

                        Gapos sa kurakot

 

            Aron pagpanalipod sa ilang kaugalingon gikan sa mga pasangil nga nagmika lang sa nag-ung-ong nga kanihit sa suplay sa kuryente sa Sugbo, sa Kabisay-an ug tibuok nasud, ang pamunoang Arroyo nipasabot nga napanglantawan ug gipangandaman na nilang daan ang suliran duha ka tuig ang nilabay.  Apan bisan giunsa nila og paningkamot, naapsan gihapon sila.

            Kon mao nga wa magpabaya, mas dako diay ang suliran.  Ang usa ka pamunoan nga bisan nakakita na sa krisis sa kuryente duha ka tuig sa wa pa mahitabo apan naapsan lang gihapon mahimong naggapos sa tambok nga burukrasya.  O inutil gyod.  O labihan gyong kurakota.

-o0o-

            Klaro ang dugang panginahanglan sa kuryente.  Tungod sa paspas nga paglambo sa mga industriya dinhi sa Sugbo ug ubang bahin sa nasud.  Di mahitabo nga palabyon sa mga magpapatigayon sa kuryente ang kahigayonan nga makabubo og puhonan o makapalapad sa ilang nag-andar na nga mga planta.  Apan mogawas lang ang ilang kuwarta kon klaro ang mga lagda.

            Nga lisod kaayong paabuton gikan sa pamunoan nga mas nipalabi sa pagpahimus sa gahom kay sa pag-alagad sa kinabag-an sa katawhan.  Mao nga bisan pila pa ka tuig ang lugway, maapsan gyod kanunay sa suliran.  Mao nga bisan sa kanindot sa ilang pagarpar sa kaandam pagsagang sa krisis, ang katawhan lang gihapon maoy masakripisyo.

-o0o-

            Bisan ang mga magpapatigayon nga nakabubo na sa ilang puhonan di pa makatug nga maghayang.  Pipila nila nakugang na lang dihang gipatwag sa pipila ka lokal nga mga opisyal ug gipangayoan og minilyon ka pesos matag buwan.  Gipasangil lang nga lokal nga buhis ang gipangayo, apan ang tanang hingtungdan nahibawo nga ang dakong bahin adto ma-imbudo sa pribadong mga panudlanan.

            Ang pasiunang reaksiyon sa mga magpapatigayon mao ang pagsupak.  Gipalihok dayon ang ilang mga abogado pag-andam sa ilang panalipod.  Kay gipakaingon nga human nakabayad sa pipila ka nasudnong mga opisyal, di na sila hasulon sa lokal nga mga politiko.

-o0o-

            Gipasidan-an hinuon sila sa kainutil sa ilang kahimtang.  Kon di dayon mobayad, mahimong sakmiton sa lokal nga kagamhanan ang higanteng mga makinarya sa ilang patigayon.  Nga tinong makapainutil sa ilang operasyon samtang husayon sa mga hukmanan ang kontrobersiya.

            Kon modangop sila sa hukmanan, ang mga magpapatigayon di makasalig sa lokal nga mga maghuhukom, nga hapit tanan utangan og kabubut-on sa lokal nga mga politiko.  Di sab ganing kasalig sa Court of Appeals, kansang mga maghuhukom nahimutang sab sa katungdanan tungod sa lokal nga mga padrino.  Labaw nang di kalaom sa Visayas Ombudsman.  Ang bugtong nila nga kadangpan, nga mahimong luwas sa paggawong sa mga politiko, mao ang Korte Suprema.  Apan siyam-siyaman una hingpit nga mahusay ang kaso.  Sa kasamtangan, nagyaka na ang ilang mga patigayon.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for January 13, 2010

                        Upat ka sugilanon

 

            Unang sugilanon:  Inila ug tinahud nga magpapatigayon sa silingan natong dakbayan nipakugang sa iyang asawa, mga anak ug kahigalaan dihang nahagbong sa pantalan ang luho niyang sakyanan.  Nakaplagan sa mga imbestigador nga ang karsones sa magpapatigayon nahushos ug may kuyog siyang batan-ong babaye nga way bisan gamay nga salimbong sa lawas.

            Gisusi pa karon sa kapolisan nganong nahagbong ang iyang sakyanan.  Unang anggulo mao nga may nasikaran sila nga di mao samtang naghilawas.  Ikaduhang anggulo mao nga mahimong nag-uyug-uyog ang sakyanan sa ilang gihimo sa sud, nadapit ang pagtagad sa mga bugoy sa pantalan, nga nisungog og duut-duot sa sakyanan, hangtod nga wa tuyoang niambak sa lawom nga dagat.

-o0o-

            Ikaduhang sugilanon:  Motorista nahibawo nga siyay nagdanghag dihang nakabangga og luho nga sakyanan.  Wa na siya magpaabot og polis nikanaog sa sakyanan ug nangayog pasaylo sa drayber sa nabanggaan nga sakyanan.  Apan giablihan lag gamay ang itom nga bintana ug niingon ang drayber, "OK ra, way kaso." Wa pa gani kapasabot ang motorista nga wa niya tuyoa ang nahitabo, may nigimaw nga tag linibo nga kuwarta sa bintana, "Kuhaa ni o, ipaayo kon nalumping nang imong sakyanan."

            Ang dakong kahibung sa motorista sa kamapasayluon ug kamanggihatagon sa biktima napapas lang dihang nakayahat siya ug nahibaw-an nga nagkabangga diay sila tungod gyod sa gikaintapang motel sa reclamation area sa Dakbayan sa Sugbo.

-o0o-

            Ikatulong sugilanon:  Nakadawat ang ERUF og pakitabang sa usa ka motorista nga hapit na mahagbong sa pangpang sa Busay.  Naabtan nila ang sakyanan nga ang pangunahang ligid nagbitay na sa bung-aw.  Nabira nilang sakyanan apan gipakanaog una ang duha ka sakay—inila kaayong magpapatigayong lalaki nga minyo ug inila kaayong artistang babaye.  Labihang hangyo sa duha nga di isaba ni bisan kinsa ang panghitabo.

            Ikaupat nga sugilanon:  Tiguwang nga magpapatigayon nakapahibung sa tagduma sa motel.  Matag higayon nga mosud siya nga magda og batan-ong babaye, mohatag gyod og P100 sa sinaligang kawani.  Dihang gipangutana, nipasabot ang kawani, "Gisugo ra ko niya nga kon simbako may mahitabo niya, ako siyang sininaan ug karsonesan ug dad-on ang iyang patayng lawas sa karaang White Gold ug biyaan."

-o0o-

            Kon ang ka-date karong Valentine's Day di ang asawa o hinigugma, palihug timan-i ang mosunod nga mga tugon:  Ayaw pag-date sud sa sakyanan sa pantalan o sa tampi sa pangpang; ayaw pagsalig sa katakos sa taga ERUF pagtipig og sekreto sa showbiz; ayaw pakigbangga og usisero nga motorista;

Ug panig-ingni ang tiguwang nga magpapatigayon nga, kay di man gyong kapugong sa iyang gibati ni kabadlong sa nag-aliwaros niyang panginahanglan sa unod, nanugon nang daan aron nga di mauwawan ang iyang pamilya kon may daotang mahitabo niya (sa mga mata sa langit, premeditated hinuon nang pagpakasalaa).  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for February 11, 2010

                        Manangtang na ta

 

            Di tanan namong napangutana kon motabang ba sila sa Comelec pagpanangtang sa ilegal nga campaign materials sa mga piliunon sa nasudnong mga katungdanan ang niyango.  Pipila nga nibalibad niluwat ning mosunod nga mga panagang:

·        Tingali og makulatahan sila kon mangasuko ang mga dumadapig sa mga piliunon;

·        Gimbuhaton sa Comelec ug ubang deputized nga mga buhatan sa kagamhanan ug pribadong kahugpongan ang pagpatuman sa makiangayon nga mga lagda sa piniliay, maong di na sila manghilabot;

·        Bisan matangtang nang ilegal nga campaign materials pulihan lang gihapon og mas daghan pa; ug

·        Ang maapiki mao rang kabos nga mga tigpapilit nga mahimong di angkunon sa mga piliunon.

                        -o0o-

            Alang sa mga nahadlok nga makulatahan, pasaligan mo nako nga hagbay ra tang gikulata.  Ang namintaha nga mga politiko, sama sa mapahimuslanon nga mga opisyal sa kagamhanan, labaw pa sa gikaintapan nga bugoy sa eskina.  Nga atong gipasagdan sa ilang panghasi, o gilihay-lihayan, o gihatagan na lang og tong, aron di ta hilabtan.

            Kon sama sa naandan mangiyugpos, motalaw ug wa lang gihapon tay himuon, mahimong makalikay tuod ta og gisi sa wait o bukol sa agtang o labhag sa lawas o bali sa gusok.  Apan di tang kaikyas sa mas dako ug mas malungtaron nga kadaot.  Kay atong kaligdong isip katawhan ang padayon nilang giyatakyatakan, gibuong ug gipanamastamasan.

                        -o0o-

            Kalikayan hinuon ang kahigayonan nga makulatahan kon magpundok inay mag-iyahay, o magpakuyog og polis o tanod o media o mangunay pagdokumento sa panghitabo.  Karong nagsingabot nang piniliay, ang Comelec malubong na sa ilang kaliboan ug usa ka gimbuhaton.  Ang ilang deputies, sama sa lokal nga mga opisyal, mahimong mao ra say nakahimo sa kalapasan.

            Kon karong sayo pa lang panangtangon nang ilegal nga campaign materials, managana nang mga piliunon ug ilang mga sinugo pag-usik og dugang kuwarta ug panahon ug pagrisgo sa ilang kandidatura, labi na kon magkahiusa ang katilingban pag-alsa batok sa ilegal nilang pangampanya.

                        -o0o-

            Kon nakumbinser na mo nga atong gimbuhaton ug di diay hilas-hilas ang pagtabang pagpatuman sa makiangayon nga mga lagda sa piniliay, mangahas ko pagsugyot sa mosunod:

·        Pagpundok kon tulo, napu, 20 o 100 mo ka buok, unaha pagpanlimpiyo ang inyong nataran una mangambisyon pagpanangtang sa tibuok barangay o lungsod o dakbayan;

·        Kuhaa gikan sa inyong election officer ang lista sa common poster areas, ang tanang propaganda sa gawas maoy tangtangunon;

·        Pagda og basa nga nuog, kagis, hagdanan ug basurahan aron mas sayon nga matangtang ug mahipos bisan ang labing pilit ug labing taas nga materyales; ug

Palihug ayaw kalimti pagtawag (4221950 o 4221953) o pag-text (09228227133) ang DYAB Abante Bisaya aron makatabang mi pagsangyaw aron mas daghan pang matakdan sa inyong pagpakabana.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for February 10, 2010

                        Tabang sa Comelec

 

            Kon matinud-anon nga ipatuman sa Comelec ang mga lagda sa kampanya, malangkat na sugod karong Biyernes ang posters, streamers ug ubang campaign materials sa nasudnong mga piliunon nga naghinobra ang gidak-on o nahimutang gawas sa common poster areas.  Apan ginapos ang mga kamot sa kadagkoan sa Comelec batok sa ilegal nga campaign materials sa lokal nga mga kandidato.

            Salamat sa binuang nga paglibkas sa Korte Suprema sa pagdili sa premature campaigning, atong masaksihan ang salikwaot nga talan-awon:  Gukdon ang kalapasan sa mga nanagan pagka presidente, bise presidente ug senador, apan pasagdang magpiyesta paglapas sa tanang lagda ang mga magpapili pagka gobernador, bise gobernador, kongresista ug ubang lokal nga katungdanan.

                        -o0o-

            Kay samtang nagsugod na ang 90 ka adlaw nga campaign period sa nasudnong piniliay, unya pa sa Marso 26 magsugod ang 45 ka adlaw nga campaign period sa lokal nga piniliay.  Sa ato pa, ang Fair Elections Act makadut lang sa nasudnong mga piliunon.  Ang Comelec mahimong pikatan lang sa lokal nga mga piliunon.

            Matod ni Comelec 7 Regional Director Rey Rene Boac matangtang lang ang campaign materials sa mga nanagan sa lokal nga katungdanan kon gipahimutang sa mga dapit nga gidili sa lokal nga mga ordinansa.  Nga imposibleng mahitabo.  Kay ang mga tigpatuman sa balaod mao ra man say nag-una nga mga malapason.

                        -o0o-

            Kon mosuroy ka sa kadalanan sa Sugbo, hapit tanang piliunon nakalapas sa mga lagda.  Nagpataka lang pagpamutang sa ilang campaign materials.  Pipila na lang ang wa magpakauwaw.  Nga gikahadlokan namo nga nanukad sa ka wa nilay kuwarta.  Di sa ilang kamatinahuron sa balaod.

            Kapait sa kamatuoran.  Kon higpit nga ipatuman ang mga lagda batok sa mga nakalapas, mahimong way makalingkod sa tanang mga nagpapili.  Maong mapugos na lang ta paglingiw sa ilang pakauwaw.  Nga dakong kapildehan sa atong balaanon nga katungod sa pagpili.  Kay kon nangahas na sila paglapas sa mga balaod karon nga nagpapili pa, unsa na kaha kon makalingkod na gyod sa gahom?

                        -o0o-

            Laing pait nga kamatuoran:  Bisan unsa pa ka-determinado sa Comelec pagpatuman sa mga lagda batok sa kalapasan sa kampanya, mainutil gihapon tungod sa kagamay ra nila og mga kawani ug kadaghan sa uban nilang mga gimbuhaton.  Apan inay sawayon, nganong di man nato tabangan ang Comelec?

            Mangahas ko pag-awhag sa nagpakabana nga mga pundok pagtabang pagpanangtang sa ilegal nga campaign materials.  Mga giya ni Direktor Boac:  Pagkuha og listahan sa common poster areas gikan sa election officers; panangtanga ang tanang posters ug streamers sa wa tugoting mga dapit; pakuyog og mga polis nga makapanalipod nila kon may manghasi nila; ug kon maatlan ang mga nanaod sa posters ug streamers kuhai og hulagway o video aron maggamit nga ebidensiya batok sa mga piliunon nga nagsugo nila.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for February 8, 2010

        Lahugay sa ngan

    Kon mahinayon ang automation sa lokal ug nasudnong piniliay karong Mayo 10, angayng karon pa lang sakyan na sa mga piliunon ang kausaban aron di mabiyaan ang ilang kampanya.  Mangahas ko pagsugyot nga usbon nilang naandan nga posters ug streamers nga magda lang sa ilang nawong ug angga.  Di nang kasuwat ang mga botante sa balota.  Igo na lang mo-taptap sa itlog tungod sa mga ngan sa ilang mapilian.  Ang unang letra sa apelyido sa mga piliunon ang pasikaran sa ilang mahimutangan sa balota.
    Lahi sa nangaging manumanong mga piniliay, ang mga botante di nang kasuwat og "Alvin" alang ni Alvin Garcia; o "Mike" alang ni Michael Rama; o "Jonas" alang ni Jonas Cortes; o "Inday Nerry" alang ni Nerissa Soon-Ruiz.
        -o0o-
    Nakabentaha si Senador Manny Villar.  Ambot nakatsamba ba lang, o labing andam gyong iyang makinarya, ang tanan niyang propaganda, apil nang iyang mga kanta, nagda sa tibuok niyang ngan.  Makatabang hinuon sa iyang kawsa kon sa labing daling panahon usbon ang kamada sa iyang ngan.  Inay "Manny Villar," himuon nang "Villar, Manny" nga maoy mapatik sa balota.
    Mas dako og usbunon silang "Noynoy," "Gibo," "Erap" ug "Bro. Eddie."  Kinahanglan nga mas ibandilyo nang ilang mga apelyido.  Makatabang sab kon iapil nang numero nga gidestino sa Comelec alang nila:  "2.  Aquino, Benigno Simeon III," "4.  Estrada Ejercito, Joseph Marcelo," "8.  Teodoro, Gilberto Jr." ug "9.  Villanueva, Eduardo."
        -o0o-
    Di katabang nilang Gobernador Gwen Garcia ug Junjun Davide kon ilang angga ang kanunayng magbansiwag.  Mas sayon alang sa mga botante sa lalawigan kon karon pa lang iwarawara na ang ilang mga apleyido ug numero:  "3.  Davide, Hilario III Perez" ug "4.  Garcia, Gwendolyn Fiel."
    Maglisod sab pagpangita ang mga botante sa kalungsoran sa ilang mga pares nga silang "Greg" ug Glenn" kay ang makita sa mga balota, nga gisugdan na pagpatik sa National Printing Office gahapon mao silang "2.  Sanchez, Gregorio Jr. Gallarde" ug "3.  Soco, Glenn Ocampo."
        -o0o-
    Angayng tabangan sa mga politiko ang mga botante aron mas sayon nga masagop ang bag-ong mga lagda sa piniliay.  Kon magpaugat sa karaan nga mga paagi pagpaila sa ilang mga ngan, kuyaw nga gawas nga magkasaag-saag ang mga botante pagsubay sa ilang mga ngan, mas madugay pa gyod sa pagtaptap sa mga balota.  Nga mahimong mosangpot sa kapakyas sa pagbotar sa gatosan ka mga botante kay gilumpong na ra ba sa Comelec ang 1,000 ka mga botante sa usa lang ka presinto.
    Ang kalangay pagtultol sa mga ngan nakahasol sa mock elections niadtong Sabado.  Nga maibanan kon ang duha ka Durano nga nanagan pagka kongresista sa ikalimang distrito sa Sugbo, silang "Red" ug "Dondon" mangampanya na ginamit ang tibuok nilang mga ngan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for February 6, 2010

        RFID ug Joavan

    Haskang ngilngiga sa LTO.  Nangangkon nga nakakita na og hingpit nga sulbad sa dugay na kaayong mga suliran sa carnapping ug kolorum nga mga sakyanan:  Ginamit ang bag-ong teknolohiya.  Nipasalig nga pinaagi sa RFID (radio frequency identification device) mahibaw-an na nila rehistrado ba ang mga sakyanan sa way pagsita sa drayber, ni pagpangayo sa naandan nga mga dokumento sa rehistrasyon.

    Apan wa magkadimao ang LTO sa usa sa labing batakan niyang gimbuhaton nga wa magkinahanglan og komplikado nga teknolohiya:  Ang pagtino nga duna silay igo nga registration documents ug 2010 stickers alang sa kapin sa tunga sa milyon ka mga sakyanan nga magparehistro matag buwan.

        -o0o-

    Kon di takos ang LTO nga motino nga may suplay pa sila sa papel, unsa man intawon nato pagsalig nila pagduma sa mas modernong teknolohiya?  Makabaraw gyod kaha sila sa kinawat o kolorum nga mga sakyanan nga di man gani diay silang kamao mangompra og mga papel sa di pa sila mahutdan?

    Salamat sa pagpabaya sa LTO, gawasnon karon nga magbahas-bahas sa kadalanan ang kinawat ug kolorum nga mga sakyanan.  Bisan ang traffic enforcers nga bisan way RFID magduda sa kaligdong sa pagpanag-iya sa mga sakyanan di makasita nila.  Kay gimandoan sila sa LTO sa di pagdakop sa mga sakyanan bisan mini kaayo og dagway kon ang ilang mga plaka nagtapos sa 1 ug 2.

        -o0o-

    Sa pikas nga bahin, kon nakabuylo pa lang ang pagpatuman sa RFID, sayon ra untang masakmit sa kapolisan sa Talisay ang sakyanan ni Joavan Fernandez, ang anak ni Talisay City Mayor Soc Fernandez.  Kay mahibaw-an unta nga way rehistro sa way pagturok og kahadlok sa polis nga mahimong masugamak siya kon tinuod ang pasangil nga armado si Joavan sa pagka aksidente sa iyang sakyanan.

    May RFID o wa, lisod gyod ang pagpatuman sa balaod batok sa anak sa mayor.  Labi na kay ang mayor nipakita sa makadaghang higayon og abunda nga mga timaan nga mas ganahan siyang modupa sa iyang anak kay sa pagpatuman sa balaod.

        -o0o-

    May laing hinungdan nga magpasalamat si Joavan nga gibadlong sa Korte Suprema ang RFID.  Kay mameligro unta siya sa mga ahente sa LTO nga mas isog, ug mahimong mas mapahimuslanon, kay sa mga polis sa Talisay.

    Kon initan sa taga LTO, mahimo nilang masunod ang iyang sakyanan bisan asa.  Way kaso kon ang iyang mga lakaw sama ka-inosente sa bata pa nga tigbitbit sa bibliya sa di pa mayor ang iyang amahan.  Kay may RFID pa, way makapugong sa taga LTO pagsubay sa iyang sakyanan sunod higayon nga may parahon siyang trak nga magkarga og bas ug graba.    O pagsunudsunod sa iyang kuhaon ug ihatod nga mga babaye nga, sa dakong kauwawan sa diyusnon niyang amahan, di niya asawa.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for February 5, 2010

                        Tabon sa krisis

 

            Nagkauyon ang lokal ug nasudnong mga opisyal sa kagamhanan pagpagamay sa krisis sa kuryente nga nihakop karon sa Sugbo ug sa Kabisay-an.  Hinaot nga ang ilang tumong mao lang ang pagpasalig sa katawhan nga ang dakong kakuwang sa suplay sa kuryente kasamtangan lang.  Ug nga napahimutang na ang malungtaron nga mga sulbad sa suliran.

            Hinaot nga ang atong mga politiko, sa di pa magpatuyang og pagarpar, mogawas sab usahay sa hayag ug hayahay kaayo nilang mga buhatan ug mga pinuy-anan nga di mahitabong magngitngit.  Kay kon matsambahan sa rotational brownouts sa Veco, makapaandar man dayon sa ilang generators—nga gipalit ug gipaandar sa buhis sa katawhan.

                        -o0o-

            Mangahas ko pag-awhag nilang Pres. Arroyo ug Gobernador Gwen Garcia nga, sa di pa sila mosuway pag-usab pag-am-am nga di dakong suliran ang inadlaw nga brownouts, mahimo ba nga ilang hunahunaon ang:

·        Gagmayng mga bata, ha'p nga mga hamtong ug ubang sakop sa pamilya nga tungod sa kangitngit mas maglisod pagtamla og asin, salamat sa kapakyas sa kagamhanan pagbutang og pagkaon sa matag lamesa;

·        Gagmayng mga patigayon nga hingpit nga nagsalig sa elektrisidad busa bisan ang pila lang ka gutlo nga brownout makapahagba sa ilang panginabuhi, salamat sa taphaw nga pasalig sa kalamboan; ug

·        Makaluluoyng mga biktima sa krimen kay mas ningitngit pang ngiob nang daan nilang mga agianan, salamat sa kainutil sa kagamhanan batok sa mga kriminal ug vigilantes.

                        -o0o-

            Mas maayo pa tingali nga ipasabot sa mga opisyal sa kagamhanan nganong, sa makausa pa ug bisan abunda nga mga leksiyon sa kasinatian sa nangaging mga pamunoan, naapsan na man sab ta sa krisis sa kuryente:

 

·        Wa ba diay kapangandami ang padayong pagtubo sa panginahanglan sa elektrisidad tungod sa bag-ong gitukod nga mga patigayon atubangan sa wa motubo o nitidlom gyod nga kapasidad sa mga planta sa kuryente?; ug

·        Wa ba diay matarung pagkalendaryo ang schedule sa preventive maintenance sa higanteng mga planta sa kuryente aron nga di magkadungan ug di kalit nga mohagsa ang suplay sa elektrisidad?

                        -o0o-

            Sakto si Cebu City Mayor Tomas Osmena nga ang kanihit sa suplay sa kuryente nagkahulogan nga paspas ang paglambo sa patigayon sa Sugbo.  Sakto sab si Gobernador Garcia nga maayo na ang mga planta sa elektrisidad sugod sa sunod semana.  Sakto sab si Pres. Arroyo nga ang bag-ong gitukod nga mga planta mangandar na sunod tuig.

            Apan silang tanan way tubag sa kakuwang sa suplay sa kuryente karon.  Pulos sila wa kapanagang sa inadlaw nga brownouts nga nahiagoman sa mga Sugbuanon ug sa mga Bisaya sud na ron sa pila ka semana.  Silang tanan di kapanghunaw og responsibilidad sa krisis.  Inay magpagawal, angay sila nga mangayo og pasaylo.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for February 4, 2010

                        Kamo bay mapaso

 

            Nitagam nang mga botante sa nangalisbo nga kahiwian sa nangagi nga mga piniliay.  Di paigo alang nila ang mga pasalig nga ang piniliay sa Mayo 10 karong tuiga makasaysayanon; kay makahatag og talagsaong kahigayonan pagkab-ot sa makiangayong kausaban nga dugay na nilang gipangandoy.  Napaso na sila.  Di ingon ana kasayon ang pagkuha pagbalik sa ilang pagsalig.

            Mobilib lang sila sa PCOS (precinct count optical scan) machines kon makagarantiya nga di lang maihap ang ilang mga boto ug mapaspas pagproklamar ang mga mananaog kon dili makabadlong sab sa pinalitay sa mga boto, pagpanghasi sa mga botante, pagsuburno sa mga tagduma ug pagsabotahe sa piniliay.

                        -o0o-

            Mao ni ang nipasuwabi nga mga sentimento sa mga tigpaminaw sa Arangkada sa DYAB Abante Bisaya ug sa mga tigtan-aw sa Maayong Buntag, Kapamilya sa ABS-CBN Channel 3.  Dihang amo silang gipangutana kon salig ba sila sa PCOS.

            Kasagaran nila niangkon nga samtang mahimong makatabang ang PCOS ug ang bag-ong teknolohiya nga gamiton ini, nagpabilin sila nga way salig sa kadagkoan sa Commission on Elections (Comelec) ug ubang mga tagduma sa piniliay.  Nga samtang naglaom sila nga matinuod ang saad nga mas paspas ug mas hapsay ang piniliay, nitahan na sila sa kahigayonan nga di lang gihapon papiri ang mga politiko nga naanad na sa paggamit sa salapi ug mga armas pagtino sa ilang kadaogan.

                        -o0o-

            Nahugno sila sa pagkamatngon nga ang PCOS di diay makasulbad sa tanang suliran sa piniliay.  Nga madutlan diay gihapon sa mga bala sa mga terorista, maduktan diay gihapon sa dagkot sa mga arsonista, madagit diay gihapon sa mga armado ug mamaniobra diay gihapon sa mga tikasan.

            Tinuod bitaw:  Ang PCOS, bisan sa gitangkil nga bag-ong mga teknolohiya sa internet ug satellite, di kabadlong sa pinalitay sa boto, ni sa paghudlat sa mga botante, ni sa pagsuburno sa mga sakop sa board of election inspectors, ni sa pagpalayas sa watchers sa karibal nga politikanhong mga partido, ni sa pagpahilom sa nagpakabana nga mga botante.

                        -o0o-

            Gikapoy na ba ang katawhan sa pagpakabana?  Gipul-an na ba og bantay sa ilang mga boto?  Napuno na ba sa kahimangod nga maoy kanunay nilang nahiagoman sa ilang pakigbangga sa banggiitan nga mga kawatan sa mandato sa katawhan?  Nitahan na ba nga di mapanalipdan ang kabalaanon sa katungod sa pagpili sa ilang henerasyon?

            Mao bay hinungdan nga naglaom sila nga ang bisan unsang gitanyag nga kausaban sa nangalisbo nga sistema sa piniliay kinahanglan nga makaayo sa kanser sa usa lang ka pamilok?  Mao bay hinungdan nga ang PCOS giisip nila nga taphaw ra?  Kay kutob ra sa mas paspas nga ihap apan way mahimo pagtino nga ang tinuoray gyod nga kabubut-on sa katawhan ang maihap?  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for February 3, 2010

                        Tabang ug dugo

 

            Sa makausa pa, ipahigayon na sab ang dinungan nga Kapamilya Blood Donation Campaign tibuok adlaw karong Sabado, Pebrero 6, 2010, sa labing dagko nga shopping malls sa Metro Cebu.  Naglaom mi nga gatosan na sab ka mga Sugbuanon ang di magmakuli sa paghatag sa gasa sa kinabuhi.  Ang matag bag sa dugo mahimong makaluwas og hangtod sa tulo ka kinabuhi.

            Atubangan sa lapad nga kanihit sa dugo dinhi sa Sugbo ug kasilinganan nga mga lalawigan, nakigtambayayong ang DYAB Abante Bisaya sa upat ka naandan namong mga kauban sa pagtigom og dugo—ang Regional Blood Center (RBC) sa Department of Health, Philippine National Red Cross (PNRC), Regional Blood Coordinating Council (RBCC) ug Cebu City Medical Center (CCMC).

                        -o0o-

            Apil sa natino na nga venues sa Kapamilya Blood Donation Campaign karong Sabado mao ang mosunod:

·        Metro Gaisano sa Colon (sa Food Avenue sa ika-unom nga andana) uban sa PNRC ug nagkalainlain nga Rotary Club sa Sugbo; ug

·        Super Metro sa Mandaue (sa Activity Center) uban sa RBCC.

            Padayon pa mi nga nakigsabot sa uban pang posibleng venues nga, gawas nga dali nga maabot sa blood donors, sayon ang ilang pagkabutang, nga di sila mag-antos sa init o mameligro sa uwan o maghanggap og abog, samtang maghatag og dugo.

                        -o0o-

            Gawas sa dinungan nga bloodletting matag tulo ka buwan, nga gitultol na sa gatosan ka mga suki nga blood donors, gilusad sab namo sa niaging buwan ang binuwan nga bloodletting pagdasig sa bag-ong blood donors.  Niadtong Enero 23, gipahigayon sa RBCC ang bloodletting sa Robinson's sa Fuente Osmena.  138 ka bags sa dugo ang ilang nahipos.

            Nagtinguha sab mi pagda sa binuwan nga bloodletting sa mga dapit gawas sa Metro Cebu ug sa kasilinganang mga lalawigan.  Gidasig namo ang local government units ug pribadong kahugpongan nga nagtinguha pakigtambayayong sa Kapamilya Blood Donation Campaign sa pag-text namo sa 09228227133.

                        -o0o-

            Pormal nga gilusad ang Kapamilya Relief Campaign alang sa makaluluoy nga mga biktima sa sunog sa Isla Verde, San Isidro, Dakbayan sa Talisay, sa habagatang Sugbo.  Sa makausa pa, manuktok na sab mi sa malumo nimong kasingkasing.  Palihug limsan nato og tabang ang labing nagkinahanglan nato nga mga kapamilya—nga nawad-an og atop sa ilang mga ulo ug nahulga ang kaugmaon sa ilang mga anak human naugdaw ang tanan nila nga hinagoan.

            Ang labing dinalian nga panginahanglan sa mga biktima sa sunog mao ang bugas ug sud-an ug mga gamit sa panimay.  Aron maibanan ang bug-at nilang palas-unon pagtukod pagbalik sa ilang mga pinuy-anan ug paghimo og bag-o nga sinugdanan.  Palihug ihatod ang imong hinabang sa ABS-CBN Regional Broadcast Complex sa Jagobiao, Dakbayan sa Mandaue sa amihanang Sugbo.  Daghang salamat daan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com