Arangkada of Leo Lastimosa for November 26, 2010

Kaligdong ni Enteng

Si Vicente "Enteng" Romano una nakong nailhan kapin sa usa ka dekada sa wa pa matudlo nga undersecretary sa Department of Tourism.  Siyay usa sa labing unang nagtudlo nako sa daghang mapuslanong mga butang nga mahimo sa internet.  Sama sa pagpalagpot sa usa ka kurakot nga presidente.

Di pa kong kahibawo unsaon pag-access sa internet dihang iyang gilusad ang elagda.com pagtigom og mga pirma pagtangtang ni kanhi presidente Joseph Estrada.  Puwerte nakong lipaya pagkahibawo nga makahimo diay ko pagtampo ug pagdawat og mga artikulo batok ni Erap pinaagi sa akong email account sa ABS-CBN.  Sa wa pang elagda.com, way nakasulti nako nga makapada diay kog email gawas sa kompaniya.

-o0o-

Una nakong gikatagbo si Romano gawas sa internet sa seminar nga iyang giduma pagtudlo namo unsaon pagpatuman ang usa ka proyekto sa gitakda nga panahon, sa way paglapas sa budget, sa paghapsay sa tampo sa mga kawani nga dunay laing mga gimbuhaton, apil nang pagkuwenta sa ilang suholan ug mga benepisyo sa normal nga mga adlaw o kon kinahanglan silang patrabahuon sa holidays o sa weekends.
Nagduka ko sa iyang seminar, apan nangisog ko pagpaila niya, pagpasalamat sa iyang elagda.com ug pagpadayag og pagpaluyo sa bag-o niyang mga kawsa (apil nang pag-awhag sa resignasyon ni kanhi presidente Gloria Arroyo niadtong higayona).

-o0o-

Sunod nakong nakit-an si Romano isip haligi sa Black and White Movement.  Gihangop nako ang hingpit nilang pagpaluyo ni NBN star witness Jun Lozada.  Nabalaka ko pagkakita niya sa telebisyon nga gidakop tungod sa usa sa ilang mga protesta batok ni Arroyo.
Labihan nakong kuganga pagkahibawo karong bag-o nga natudlo diay siya sa DOT.  Dihang gipahibawo sa DOT ang higante nilang kampanya sa Facebook ug ubang social media networks, nakaseguro ko nga si Romano ang usa sa mga tigpasiugda.  Apan wa gyod ko magdahom nga si Romano diay ang utok sa kontrobersiyal nga kampanyang "Pilipinas Kay Ganda."

-o0o-

Wa kong kapangahas og pangutana ni Romano nganong, sa kakusganon niyang niawhag og transparency sa mga pamunoan nilang Erap ug Gloria, napakyas man siya sa pagkonsulta sa hingtungdang mga sektor, suma sa awhag ni Presidente Noynoy Aquino human gipahibawo sa bag-ong slogan.
Dihang gitudlo siya sa gabinete, nahadlok kong mosiwil si Romano.  Maong samtang nasubo ko sa nahitabo niya, nalipay sab nga wa siya managana pag-angkon og responsibilidad sa bulilyaso ug pagbiya sa gabinete.  Napamatud-an na ang kaligdong ni Romano sa internet ug sa kadalanan.  Nabulilyaso sa iyang pagsuway paghupot og gahom.  Maayo na lang nga wa mosunod sa iyang mga opisyal nga iyang gisaway niadto.  Kay mas sayon ug mas madanihon man unta ang pagpaugat ug pagpabaga sa katungdanan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for November 24, 2010

Wa nay dupahay

May igong sukaranan ang buhatan sa Ombudsman sa pagsuspenso nilang Gobernador Gwen Garcia ug kaubanan samtang magpadayon ang imbestigasyon may igo bang sukaranan ang pagpasaka og kasong pagpangawkaw batok nila atubangan sa Sandiganbayan.  Kini aron nga kapanalipdan ang kaligdong sa imbestigasyon ug pagsusi sa tinuod nga mga hinungdan sa paglusot sa nangalisbo nga transaksiyon.
Samtang gihuptan na sa mga imbestigador ang mga dokumento sa pagbayad sa Kapitolyo og dul-an sa P100 milyones alang sa luna nga naa ilawom sa dagat sa Tinaan, Naga City, busa di nang kahilabtan sa mga imbestigahunon, mahimong mahudlat pa ang mga saksi nga maoy labing nasuhito sa eskandalo kon magpabilin ang mga hingtungdan sa gahom.

-o0o-

Kon tinuod nga andam si Garcia sa pag-atubang sa imbestigasyon, ug kon tinuod nga giisip niya ang posibleng pagpasaka og mga kaso nga kahigayonan sa pagpatin-aw sa transaksiyon ug pagpanalipod sa iyang kaugalingon, nganong labihan man niyang sukoa sa mga sakop sa media nga nitaho ug nikomentaryo sa kalamboan?
Nganong di man siyang kadawat sa bantang nga kamatuoran nga samtang nag-usab-usab ang iyang hunahuna gikan sa pagpangayo og pasaylo ngadto sa pagpangugat nga limpiyo ang titulo ug nga kapuslan ang luna bisan naa pa ilawom sa dagat, ang nagpakabana nga Sugbuanong mga magbubuhis hagbay rang nakumbinser nga kinahanglang dunay manubag sa paggasto sa ilang hinagoang buhis sa laktod nga pagpalit sa luna iya nang daan sa kagamhanan.

-o0o-

Nagduda hinuon ko nga ang labing gikasuk-an ni Garcia mao ang implikasyon nga ang kadagkoan sa Ombudsman, di lang ang mayukmok nga graft investigators kon dili apil na silang Visayas Ombudsman Pelagio Apostol ug Ombudsman Merceditas Gutierrez, di na diay mahudlat niya.  Ni mahadlok nga mosusi sa iyang mga binuhatan.
Di mabasol si Garcia kon naghandom nga magpadayon ang katalaw sa Ombudsman niadtong si kanhi presidente Gloria Arroyo pay nagtungkawo sa Malakanyang.  Kanus-a napawong bisan si Assistant Ombudsman Virginia Palanca-Santiago nga nagsusi sa kontrobersiya sa Cebu International Convention Center (CICC) dihang gihudlat siyang Garcia nga ipasuspenso.

-o0o-

Karong nigawas nang resulta sa imbestigasyon sa Baliligate, kanus-a man ipahibawo ngadto sa mga Sugbuanon ang mas unang imbestigasyon sa CICC?  Usa ka tuig nang gisang-at ang mga rekomendasyon sa Visayas Ombudsman ngadto sa buhatan ni Gutierrez.  Nganong wa pa man silay ek hangtod karon?
Si Gutierrez kadudahan pa kon makaako ba pagpasaka sa mga kaso batok ni Arroyo.  Apan imposible na niyang kaduphan ang tanang mga alyado ni Arroyo.  Kay ang bugtong paagi nga makumbinser niya ang mga sakop sa Kongreso nga angay siyang magpabilin sa katungdanan hangtod sa iyang pagretiro sa 2012, ug busa mahimo bang ibasura ang impeachment complaints batok niya, mao ang pagpakita nila nga naghimo siya sa iyang trabaho.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for November 22, 2010

        Amnesia sa Baliligate
    Sa iyang labing uwahing panagang sa paggasto sa dul-an sa P100 milyones sa buhis sa mga Sugbuanon alang sa luna sa ilawom sa dagat, si Gobernador Gwen Garcia nipintal sa iyang kaugalingon nga pahoy.  Nga di angayng manginlabot kon ang ubang mga opisyal sa Kapitolyo nga, siya ra say nagtudlo, wa makatuman sa ilang gimbuhaton.
    Apan si Garcia ra say niangkon nga nanghilabot siya.  Mapagarbuhon pa ganing nibalikbalik nga siyay nagpalaslas sa presyo nga gitakda sa appraisal committee alang sa luna sa mga Balili.  Wa hinuon ning kapugong niya pagdupa sa kapakyas sa komitiba pagkahibawo nga dakong bahin sa luna naa ilawom sa dagat.  Pinaagi sa pagpasabot nga ang karaang lagda wa magmando nila paghimo og geodetic survey.

-o0o-

    Sa laktod, ang bag-ong depensa sa Kapitolyo sa Baliligate mao nga ang pagsud sa transaksiyon di atraso ni Garcia.  O ni bisan kinsa.  Kon wa pa kang kabantay, wa na gani himoa ni Garcia ang iyang naandan nga paghan-ok sa kinatibuk-ang eskandalo ngadtong kanhi provincial board member Juan Bolo.
    Gustong Garcia nga kalimtan na sa mga Sugbuanon ang iyang pagpangayo og pasaylo ug pag-angkon og responsibilidad sa nabulilyasong transaksiyon.  Bisan ang titulo sa mga Balili, nga gikanselar na sa Department of Environment and Natural Resources (DENR) iyang gideklarar nga limpiyo.  Ug bisan ang yuta ilawom sa dagat iya nang giangkon nga mapuslanon.

-o0o-

    Kadudahan pa kon takboyan ba og amnesia ang mga Sugbuanon sa tinuorayng implikasyon sa Baliligate.  Laing lisod papason ni Garcia mao ang kadudahan nga mga sirkumstansiya sa pinalitay:

• Nganong nituman mang mga sakop sa appraisal committee sa sugo ni Bolo, kinsa wa pa matudlo nga tsirman sa Provincial and Municipal Properties Committee sa PB, pagtakda sa presyo sa luna sa mga Balili kon di pa tinuod ang pangangkon ni Bolo nga si Garcia ang tinuod nga nagsugo niya?; ug
• Nganong wa man pahibaw-a ang mga sakop sa PB sa taho sa technical working group sa appraisal committee nga dunay fish pond ug katunggan sa luna, nga mao untay di malalis nga mga timaan nga di ni mahimong ibaligya?

-o0o-

Kahibulongan sang gihimo sa appraisal committee nga pagpaburot sa presyo sa luna ngadto sa P610 matag metro cuadrado nga gitanyag sa mga Balili og P256 matag metro cuadrado (nga mas ubos gihapon kaayo kon itandi sa P400 nga maoy nabayran sa Kapitolyo).

Labawng kahibulongan ang pagpalusot sa memorandum of agreement (MOA) ug deed of sale:  Pulos wa moagi sa buhatan ni Provincial Legal Officer Marino Martinquilla; gibayran ang mga Balili bisan wa pang kapakita sa certified true copies sa mga titulo sa luna; ug way ratification sa PB sa MOA nga gipirmahan ni Garcia.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for November 21, 2010

        Tulay sa paghiusa

    Mabolo Elementary School--Mao ni usa sa labing dako ug hapsay nga Grand Halad sa Kapamilya sukad mi nagsugod lima ka tuig nang nilabay.  Gisugdan ni namo niadtong Hunyo 2005 sa Plaza Independencia.  Gipahigayon matag Hunyo ug Nobyembre, ikanapu na ni namong Halad.  Nanghipos na samtang nagsuwat ko ini.  Gikapoy nang tanan.  Ang labing dakong kalibogan:  Nganong nakalahutay mi hangtod karon?
    Di sayon ang pagpahigayon sa Halad.  Gawas sa dakong gasto, labihang lisora ang pagtapok sa kaliboan ug usa ka mga pangalagad.  Mas lisod ang pag-atiman ang way kinutoban nga baha sa katawhan nga nagkinahanglan.  Apan may di hitupngan nga katagbaw matag buntog namo sa higanteng mga kakulian.

-o0o-

    May Halad mi sa Plaza Independencia nga nangabasa ming tanan sa uwan.  Mao tong higayona nga gisaaran mi apan wa mahatdi og mga tolda.  Bisan wa mabungkag ang kinabag-an sa katawhan--ang mga pasyente maoy nipayong sa mga doktor ug ang mga kliyente maoy nipayong sa mga abogado aron lang magpadayon ang mga pangalagad--gihasol pag-ayong among konsiyensiya sa among pagpabaya.  Mao nang karon manghangyo gihapon mi og mga tolda apan di na sa usa lang kon dili sa daghan nang mga tinubdan.
    May mga Halad sab nga kuwang kaayong mga tambal.  May mga Halad sab nga daghang tambal apan mga doktor say nagkuwang.  Kay di man gyong kapamugos, mas sayo na ming manghangyo ug mas daghan na ming gihangyo.

-o0o-

    May mga higayon nga natental mi pagpahiyos pag-ayo sa Halad.  Nga pilion na lang namo ang mga pasyente.  Kansang gidaghanon ipasikad na lang sa mga tambal nga matigom.  Apan sa matag higayon, tukbilon ang among tanlag sa paglaom nga mas daghan ang ganahang motabang.  Nga kami ang nagkuwang sa paghatag nila sa tanang kahigayonan pagtabang.
    Maong padayon ming nibukas sa Halad alang sa tanan.  Uban ang hugot nga pangaliya nga di daghan ang mabalibaran, kon di man gyod kaalagaran ang tanan.  Ug sa tanang Halad, ang among pangindahay kanunayng gigantihan.

-o0o-

    Ang tanang kahasol sa pagpangandam, nga kasagaran moabot og pila ka semana kon di man buwan, mahupay inig abli namo sa ganghaan, diin naglumbay nang kaliboan, uban nila nagpaabot sukad pa sa tungang gabii; nga kanunay gyong sundan sa tam-is nga panag-abot sa maikagong mga dagway sa mga mangalagad ug sa mabalak-on apan may pahiyom nga mga panagway sa mga labing tabanganan.
    Nga maoy labing dakong katagbawan ug nga maoy labing kapuslanan sa way hunong nga pagpalad sa Grand Halad sa Kapamilya:  Ang way kakapoy nga pagpalapad sa taytayan sa pagtinabangay nga, bisan sa daklit lang, bisan ubos sa naglingiting nga kainit o sa nagbunok nga uwan, nakabugkos sa tanang hingtungdan, bisan unsay ilang katuyoan pagtambong sa Halad--ang pagtabang o pagpatabang.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for November 17, 2010

Gi-binaboy ta       

    Ang pagsud sa mga karneng baboy gikan sa ubang kanasuran gipaabot unta nga makaayo sa mga konsumidor.  Kay may kapilian na man sila.  Di nang kapatuyang ang lokal nga mga negosyante, labi nang pipila nga mapahimuslanon kaayo, sa pagpaburot sa ilang presyo.  Kay ang mga karneng baboy gikan sa ubang kanasuran mas barato pa man.
    Gawas pa, ang pagtugot sa importasyon sa mga karneng baboy obligasyon sa Pilipinas ubos sa World Trade Organization (WTO).  Nga nakatapak sab sa mga buwan nga kuwang ang lokal nga suplay.  Apan ang pagsulbong sa importasyon sa mga karneng baboy sa niaging pito ka buwan nakahulga na hinuon sa lokal nga industriya.  Ug sa kahimsog sa publiko.

-o0o-

    Si Kongresista Angelo Palmones sa Agham Party-list nipasabot nga ubos sa lagda sa Minimum Access Value (MAV), ang makompra nga mga karneng baboy gikan sa ubang kanasuran maggamit lang sa meat processing plants.  Nga maoy dunay tukmang kahimanan pagpreserbar sa kaluwas sa karne.
    Apan ang nahitabo karon mao nga ang mas baratong imported nga mga karneng baboy nibaha na sa kamerkadohan sa Carbon ug ubang bahin sa Sugbo ug sa nasud.  Nga way klarong butanganan.  Nga makabugaw unta sa mga kagaw kon matunaw nang frozen nga mga karne.  Unsa man karoy garantiya nga luwas ang imported nga mga karneng baboy nga gidugokan sa mga konsumidor?

-o0o-

    Ang National Meat Inspection Service (NMIS) mao untay gitugyanan pagbantay sa kaluwas sa mga karne alang sa mga konsumidor.  Apan wa silang kabadlong sa pagbaha sa imported nga mga karneng baboy sa Carbon ug ubang kamerkadohan.  Ang lokal nga mga opisyal sa NMIS nikumpisal pa gani nga wa silay kasayuran mahitungod sa lagda nga nagdili sa pagbaligya sa imported nga mga karneng baboy sa kamerkadohan.

Labawng nagmika ang NMIS pagsusi sa kalidad sa imported nga mga karne nga gipabad-ay lang sa kamerkadohan.  Hangtod pila man ka oras nga makalahutay ang imported nga mga karne sa kamerkadohan sa di pa sudlan og mga kagaw nga makadaot, kon di man makapatay, sa mga konsumidor?

-o0o-

Trahedya nang daan ang kapakyas sa gobyerno pagtabang sa mga negosyante og karne, sama sa gihimo sa ubang kanasuran, aron nga mas andam unta sila sa kalibotanong kumpetisyon.  Gisamotan pa gyod sa kapakyas sa NMIS pagpatuman sa safety net nga ang imported nga mga karne kutob ra sa meat processing plants.

Unsaon man pag-ila sa mga konsumidor ang luwas nga imported nga mga karneng baboy gikan sa daot na?  Matod sa mga negosyante ang luspad ug dangog nga mga karne kuyaw na.  Apan duna nay mga mamaligyaay nga nisagol sa imported ug lokal nga mga karne aron mas modako ang ilang ginansiya.  Samtang ang NMIS, nakatag-an ka, padayong nagbinaboy.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for November 16, 2010

        Mata ni Margarito

    Karong napamatud-an na sa mga mananambal nga nadaot ang tuo nga mata ni Antonio Margarito tungod sa kulata ni Manny Pacquiao, nga posibleng nasamotan sa kapakyas sa mga tagduma paghunong sa sangka sa naghinapos nga mga hugna, dihang naklarong wa nay dag-anan si Margarito kay napikot nang iyang mga mata, nagpasahay nag responsibilidad ang tanang hingtungdan.
    Ang ringside physician, si Manuel Gonzalez, nga nisugod pagsusi sa tuong mata ni Margarito sa ikaupat nga hugna ug sa matag nisunod nga hugna hangtod sa ika-11, nipasabot nga makakita pa si Margarito maong wa niya hunonga ang sangka.  Ang trainer ni Margarito, si Robert Garcia, niingon nga namugos si Margarito pagpadayon sa sangka.  Samtang ang referee, si Laurence Cole, niingon nga takos pa si Margarito maong gipatiwas niyang sangka.

-o0o-

    Nasiak gyod diay ang bukog sa ubos nga bahin sa tuong mata ni Margarito.  Kay ang mata nagtungtong man sa nabuak nga bahin, kinahanglan siya nga operahan.  Apan tungod sa grabeng hubag, di maka-opera ang mga doktor.  Kinahanglan sila nga magpaabot nga mohiyos ang panghupong.  Nga gibanabana nga maabtan pa karong Miyerkules (sa oras sa Pilipinas).
    Nipasalig hinuon ang mga doktor nga, sukwahi sa kahadlok ni Freddie Roach, ang trainer ni Pacquiao, di makahulga sa pamoksing ni Margarito ang kadaot.  Ang ilang himuon mao ang pagbira sa nahulpa nga right orbital bone aron mahibalik sa iyang naandang nahimutangan ug ang pagtambal sa naggisi nga bahin sa mata, o kon mas dako ila ning tahion.  Gipaabot nga makagawas sa tambalanan si Margarito, kon way komplikasyon, karong Huwebes (oras sa Pilipinas).

-o0o-

Ang lungag sa bukog nga sudlanan sa tuong mata ni Margarito maoy nasugamak sa labing bangis nga kulata.  Gawas sa kalimutaw, ang lungag mao say nahimutangan sa tanang unod ug ugat sa mata.  Dunay pito ka bukog nga posibleng nadaot:  Ang frontal bone, zygomatic bone, maxilla, sphenoid bone, ethmoid bone, palatine bone, o lacrimal bone.

Kon basehan ang mga hulagway sa dagway ni Margarito, posibleng ang zygomatic bone (nga mas nailhang cheekbone) maoy natata.  May mga hulagway hinuong nagpakita nga nasabak sa kumo ni Pacquiao ang punoan sa ilong, nga maoy nahimutangan sa sphenoid bone.

-o0o-

    Kon mahibalik na sa normal ang iyang mga mata, si Margarito (38-7, 27 ka knockouts), nag-atubang og hanap nga kaugmaon.  Ang ka wa gyod niyay dag-anan sa mas gamay nga boksidor kalabwan lang sa paglaksi sa iyang lisensiya kon mapamatud-an nga nitomar og Ephedra, gidili nga stimulant paglaslas sa timbang, sa wa pang away.
    Sa iyang bahin, si Pacquiao (52-3-2, 38 ka knockouts) maoy di na malalis nga hari sa kalibotan sa boksing.  Gawas nga wa magkinahanglan ni Floyd Mayweather Jr., di kinahanglang moaway pa pag-usab aron pag-angkon sa iyang makiangayong luna sa kasaysayan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for November 15, 2010

        Leksiyon ni Pacquiao

    Gawas sa naandang kadominante ni Manny Pacquiao, iyang gipamatud-an sa makausa pa sa iyang pagpukan sa mas dako ug mas taas nga si Antonio Margarito, nga ang iyang determinasyon pagdaog wa magtangag sa kabangis pagtiwas sa iyang kaatbang nga wa nay ikasukol.  Mao diay nga nahigala ang tanang nangaging mga kaatbang nga iyang gipilde.  Di ko mahibung kon maapil na si Margarito sa kaliboan ka bisita sa sunod niyang birthday sa GenSan.
    Napikot nang tuong mata ug hapit na sab ang wang mata ni Margarito sa ikanapu nga hugna.  Apan gibalibaran sa referee, si Laurence Cole, ang awhag ni Pacquiao nga undangong sangka.  Ang kataposang duha ka hugna nipasundayag sa pagtuong Pacquiao nga ang boksing di pinatyanay.

-o0o-

    Mas kulba-hinam ang sangka kay nisukol hangtod sa kataposang gutlo si Margarito.  Padayon siyang niabante bisan wa na magkadimao sa pagpanagang sa panapos sa 474 ka santako ni Pacquiao.  48% ra ang iyang napasud nga 229 ka kumo.  Bisan gidireto sa ospital pagkahuman sa sangka, gipamatud-an ni Margarito nga mas may lahutay siya kay sa kataposang tulo ka kaatbang ni Pacquiao:

• Si Oscar De La Hoya wa na moharung ni Pacquiao sa ikasiyam nga hugna niadtong 2008 ug wa na gyod mobalik pagkatkat sa ring;
• Si Miguel Cotto nagsige na lang og panagang sa kulata ni Pacquiao human sa ikapitong hugna niadtong 2009 aron lang makatiwas sa sangka; ug
• Si Joshua Clottey nga nagsige lang og salipod sa iyang ulo ug nawong sa tibuok sangka kay nahadlok sa naghadyong nga mga kumbinasyon ni Pacquiao niadtong Marso karong tuiga.

-o0o-

    Ang bugtong daotang balita alang sa mga tigpasiugda sa sangka nilang Pacquiao ug Margarito mao nga, tungod ba kaha kay giisip nang daan nga way dag-anan si Margarito, mas gamay ang nanan-aw sa Cowboys Stadium sa Arlington, Texas.  41,734 ray nitunga kon itandi sa 50,994 nga nanghuy-ab sa away nilang Pacquiao ug Clottey.
    Laing daotang balita alang ni Margarito:  Kon kapamatud-an sa Texas Boxing Commission nga nitomar siya og Ephedra, gidili nga stimulant paglaslas sa timbang, puno sa wa pa mabalik niyang lisensiya sa Las Vegas ug California tungod sa pagbutang og semento sa iyang hand-wraps dayong sangka nilang Shane Mosley niadtong 2009, mahimong mao na toy kataposan niyang away.

-o0o-

    Kanindot sa laing salida ni Pacquiao.  Matulisok sa daghan niyang bisyo apan di kapasanginlan sa pagpamintaha sa iyang mga kaatbang.  Bisan gisungag ug giparuk-parok ni Margarito, gawas nga wa moapil paghugaw-hugaw sa boksing nakahigayon pa gyod paghimo og mas bililhong pagtulon-an.
    Nga mao say gitudlo sa atong katiguwangan apan kanunay natong mataligam-an:  Nga ang labing epektibong paagi sa hingpit nga pagpukan sa imong kaaway mao ang paghimo niyang higala.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for November 14, 2010

        Pacman sa 2022
    Kinsay nag-ingon nga moretiro na si Manny Pacquiao?  Matod ni Pacquiao mopahuway lang siya kon kapoyan na sa boksing.  Ang iyang kampo naglinya nang daan og upat ka posible niyang kaatbang human ni Antonio Margarito--silang Shane Mosley, Miguel Cotto, Juan Manuel Marquez ug, ang labing madanihon nilang tanan, Floyd Mayweather Jr.
    Ang mga dumadapig ni Pacquiao mahinugon kon moretiro na siya.  Apan di sab sila gusto nga unya na siya mopahuway kon laos na.  Kon modaog si Pacquiao batok ni Margarito, walo na ka nagkalainlaing timbang ang iyang madominar.  Karon pa lang gani gibunyagan na siyang mas maayo pang Muhammad Ali.  Nga pulos lig-ong argumento sa pagpadayon o pagpahuway.

-o0o-

    Bugtong ang sangka batok ni Mayweather ang makapugong sa sayo nga pagretiro ni Pacquiao.  Kay sila, ug sila ra, ang labing tukma nga kaatbang sa usag-usa.  Ang gikahinaman nilang sangka, nga kaduha na gisuwayan pagpahigayon apan kaduha na sab napakyas, giisip nga maoy labing adunahan nga sangka, segurong malabwan ang kita sa away nilang Mayweather ug Oscar De La Hoya niadtong 2007, sa kasaysayan sa boksing.
    Apan ang daghang kaso nga giatubang si Mayweather sa pagpangulata sa iyang kapuyo ug pagpangawat sa kabtangan sa iyang kapuyo ug mga anak.  Mahimo siyang mapriso hangtod sa 35 ka tuig kon makonbikto sa tanang kaso.  Labaw sa katalawan ni Mayweather, ang puthawng rehas mahimong maoy labing dakong babag sa ilang panag-abot ni Pacquiao.

-o0o-

    Ang laing tulo ka posibleng sunod nga kaatbang ni Pacquiao gikahadlokan nga pulos makabugnaw sa mga mahiligon sa kulba hinam nga mga sangka sa boksing:

• Si Mosley 39 anyos, laos na, makaluluoy kaayong tan-awon batok ni Mayweather ug luya batok ni Sergio Mora niadtong Septiyembre karong tuiga;
• Si Cotto nagusbat pag-ayong Pacquiao nga bisan niabot ang ilang sangka sa ika-12 nga hugna ang mga eksperto nagkauyon nga nahugno na si Cotto sa ikapito o ikawalo pa lang nga hugna; ug
• Bawot unta kaayo silang Pacquiao ug Marquez apan di na mokanaog og timbang ang welterweight nga si Pacquiao ug hinay kaayo si Marquez kon mosaka sa iyang pagka lightweight, nga nabantang sa iyang pagkapilde ni Mayweather niadtong 2009.

-o0o-

    Si Pacquiao nakahimo na og kasaysayan sa boksing.  Kon di niya ikasangka si Mayweather, wa nay laing kaatbang nga makahatag niya og kahigayonan pagdugang pa sa iyang kabantogan.  Mahimong ang mas dagko niyang hagit nahimutang na sa gawas sa ring.
    Sama sa politika.  Ang iyang pagdaog batok sa dinastiya sa mga Chiongbian sa Saranggani mahimong sinugdanan pa lang.  Kon mohunong na sa pakigsinumbagay ug makapakita nga kampeyon sab sa Kongreso, mosamot pagsibaw ang awhag nga mag-presidente na siya sa 2022.  Nga mahimong mosangpot sa nasudnong kalingkawasan.  O katalagman.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for November 13, 2010

        Raket sa POEA

    1995 ngadto sa 1999.  Kapin sa libo ka Sugbuanong trabahante ang nakatrabaho sa Taiwan.  Nga way bisan usa ka dako sa placement fee nga gibayran.  Nakalarga sila nga way utang.  Maong way iban ang dagkong suholan nga napada sa ilang mga kapamilya nga nahibilin dinhi.
    Ang talagsaong grasya nga nadawat sa Sugbuanong mga trabahante nanukad sa kauyonan tali sa gobyerno sa Dakbayan sa Sugbo ug sa Taiwan.  Ang pag-umol sa kauyonan sa direktang pagkontrata sa serbisyo sa mga trabahante gipaningkamotan sa kadagkoan sa dakbayan aron makalingkawas ang mga trabahante gikan sa gipaburot na pag-ayong placement fees sa pribadong placement agencies.

-o0o-

Apan naputol ang malipayong mga adlaw sa Sugbuanong mga trabahante.  Dihang ang Philippine Overseas Employment Administration (POEA) nikuwestiyon sa gahom sa Dakbayan sa Sugbo sa direktang pakigsabot sa gobyerno sa Taiwan pagpada sa mga trabahante.  Giwarawara sa POEA ang balaod nga sila ra ang makatugot sa pagkontrata sa OFWs (overseas Filipino workers) alang sa ubang kanasuran.

Maong sukad niadtong 1999 ang mga Sugbuanon ug ubang OFWs nasugamak na sab sa makalilisang nga placement fees ug ubang bayranan nga gipahamtang sa placement agencies.  Inay panalipdan sa kagamhanan, gilawog sila ngadto sa hakog nga mga negosyante nga nipahimus sa kadaghan sa OFWs nga nagsakripisyo pagbiya sa ilang yutang natawhan alang sa mas sanag nga ugma sa ilang mga anak.

-o0o-

May sukaranan ang pagduda nga ang pagbaraw sa POEA sa kauyonan tali sa Dakbayan sa Sugbo ug Taiwan, bisan nisangpot sa di malalis nga kaayuhan sa mga trabahante, nagumikan sa pagkisikisi sa pribadong placement agencies.  Nga wa kakuwarta sa direktang pagpanguha sa Taiwan ug mga trabahante sa Sugbo.

Maong inay mangiyugpos, magpuasa ug maglaway lang sa dakong kita sa ila untang mga biktima, ang mga negosyante nigamit sa ilang dakong influencia sa POEA.  Nga mora sang bata nga way buot nga nidiretro lang og duko ug paawot, bahala na kon ang OFWs nga mao untay ilang panalipdan way kukaluoy nga gitukob sa mga kukhan.

-o0o-

Ang tinuod nga bulok sa POEA nitumaw na sab karong bag-o.  Ubos sa Employment Permit System (EPS) alang sa South Korea, ang POEA maoy bugtong recruitment agency nga makapada og mga trabahante ngadto sa mga pabrika sa Seoul ug ubang bahin sa South Korea.  Matod sa POEA giumol ang EPS aron pagluwas sa OFWs gikan sa illegal recruiters ug mapahimuslanong placement agencies.

    Apan bisan ubos sa EPS, ang OFWs maoy patakiliron sa tiket sa ayroplano para Korea, visa sa Korean Embassy, medical examinations, matrikula pagkat-on ug pagkuha sa KLT (Korean Language Test), OWWA membership ug mga bayranan sa POEA.  Pag-abot sa Korea, pakuhaon pa gyod og insurance nga kuhaon gikan sa ilang suholan matag buwan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for November 12, 2010

        Kilkil sa PDOS

    Way bayranan ang PDOS (pre-departure orientation seminar) sa OFWs (overseas Filipino workers).  Mao ni gitataw sa OWWA (Overseas Workers Welfare Administration).  Tubag sa reklamo nga atong nadawat gikan sa usa ka nagpakabana nga OFW.  Dugay nang nakadungog ang OWWA sa mga reklamo nga gi-negosyo ang PDOS.  Apan wa silay nahimo kay wa pa gyoy OFW nga nipasaka og pormal nga reklamo sa ilang buhatan.
    Gihagit ni Mae Codilla sa OWWA ang OFW nga nag-email nato sa reklamo sa pagdangop sa ilang buhatan ug pagbarug batok sa mga nangolekta nila og P100 alang sa PDOS ug uban pang ilegal nga mga bayranan.  Apan nahadlok ang OFW nga di masilotan ang mga abusado ug sila na hinuoy gukdon.

-o0o-

Gipaneguro ni Codilla nga way taga OWWA nga nakakuwarta sa PDOS.  Nangagpas siya nga ang nagbinuang mao ang pipila sa ilang gi-accredit nga PDOS providers.  Nga ilang gipatabang tungod sa kadaghan na sa OFWs nga gustong manggawas, nga di na maato sa daginuton kaayo nga mga kawani sa OWWA.

Apan sad-an gihapong OWWA.  Kay ang ilang gi-accredit nga PDOS providers mao ra sab ang overseas placement agencies, ang nagpakatap sa OFWs sa nagkalainlaing kanasuran.  Nga di unta angay.  Unsaon man pagtarung sa PDOS nga ang placement agencies ra man say gipasanginlan nga niunay sa OFWs pinaagi sa pag-ilis sa ilang kontrata, paglaslas sa ilang suholan ug paglabay nila sa di maong mga trabaho.

-o0o-

    Makapaneguro ba ang OWWA nga kapanalipdan nilang OFWs nga mopasaka og pormal nga reklamo batok sa mga nanguwarta sa PDOS?  Labi na gikan sa maginukdanon nga placement agencies nga sayon kaayong magkonsabo pag-blacklist sa nagpakabana nga OFWs aron nga di na gyong kasud og bisan unsang trabaho sa bisan asang nasud?
    Kon determinado pa gyong OWWA pagpanalipod sa OFWs, hagbay ra untang nasakpan ang placement agencies nga nagnegosyo sa PDOS.  Siyaro kon sa kasibaw sa mga reklamo wa gyod silang kahunahuna pagpaniid sa mga PDOS aron masakpan sa akto ang pagpangilkil sa OFWs?

-o0o-

    Haskang paita.  Hastang PDOS nga gitumong unta pag-andam sa OFWs sa bag-ong kalibotan nga nagpaabot nila sa mga nasud nga ilang padulngan gipanapi na.  Ug ang mga buhatan nga gitahasan pagpanalipod sa OFWs, ang Philippine Overseas Employment Administration (POEA) ug OWWA, nagpaka-buta-bungol lang sa nangalisbo nga eskandalo.
    Kon napakyas nang daan ang POEA ug OWWA pagpanalipod sa OFWs dinhi sa atong kaugalingong nataran, mahibung pa ba ta nganong inutil sila pagpanalipod sa OFWs gikan sa mas grabeng mga pangabuso sa mga nasud nga lahi ang kultura ug mga balaod.  Nga angay untang gituki ug gipasabot, apan kanunay nga nataligam-an, sa tinarung gyod unta, apan gipanguwartahan na hinuon, nga PDOS.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for November 11, 2010

        Duda sa PDOS

    Nakadawat kog email gikan sa OFW nga may lehitimong mga reklamo batok sa PDOS (Pre-Departure Orientation Seminar).  Nga usa sa mga panginahanglan sa di pa makalarga ang OFW, nga nadawat na og trabaho, ngadto sa gawas sa nasud.  Hinaot nga subayon ug tubagon sa OWWA (Overseas Workers Welfare Administration) ang mosunod nga mga yangungo:

• Ang PDOS nga labihang dukaa ug gipahigayon sa buhatan sa OWWA nga labihang inita giduma sa mga kawani nga klarong way aktuwal nga kasinatian sa pagtrabaho sa ubang kanasuran; ug
• Gilumpong sa PDOS ang OFWs nga padung sa nagkalainlaing mga nasud nga managlahi og mga lagda, kultura ug tradisyon ug busa di mahimong pakyawon ug sagulsagulon og tudlo.

-o0o-

    Nagduda sab ang OFW, nga nihangyo nga di nganlan kay tingalig dumtan sa OWWA ug i-blacklist sa placement agencies, nga gigamit ang PDOS sa panguwarta:

• Ang OFWs nga nagbalikbalik na pagtrabaho sa gawas sa nasud di na kinahanglan nga motambong og PDOS apan pabayron lang gihapon og P100 para sa renewal sa certificate of attendance;
• Ang mga nanambong baligyaan pa gyod og pamphlets nga, bisan di tuod compulsory, apan wa gyoy gamit sa mga nasud nga ilang padulngan; ug
• Way klarong kuwentada asa padung ang natigom nga dakong kuwarta gikan sa OFWs nga naglikus-likos sa kataas ang linya sa matag PDOS.

-o0o-

    Gawas sa kuwarta, gi-anugnan sab ang OFWs sa ilang panahon nga nausik pagtambong sa PDOS.  Napanid-an ning nagreklamong OFW nga way ahensiya sa gobyerno nga nangita og PDOS certificate.  Bugtong gipangita sa immigration officers sa airport mao ra ang OEC (Overseas Employment Certificate) gikan sa POEA (Philippine Overseas Employment Administration.
    Gidasonan sab niya ang pagmahay sa iyang kaubanang OFWs.  Nga panahon sa ilang panginahanglan--dihang gidaugdaog sa langyawng employers sa kanasuran nga way silay bisan usa nga kadugo ni kaila--way kadagkoan sa OWWA, ni embahada sa Pilipinas, nga nipakita pagtabang nila.

-o0o-

    Way lalis sa panginahanglan sa PDOS.  Kay kinahanglang andamon ug pahibaw-on ang OFWs, labi nang mga bag-o, unsay nagpaabot sa bag-o nilang kalibotan.  Apan dakong tukiunon ang kalidad sa PDOS nga gipasiugdahan sa OWWA alang sa OFWs.  Gitun-an ba gyod ang tinuod nga kahimtang sa panrabaho ug mga lagda sa relihiyon ug sistema sa hustisya sa nagkalainlaing kanasuran, labi na sa Tungatungang Sidlakan?
    Giunsa man sab pagpili ug pag-andam ang mga tagduma sa PDOS?  Gipaubos ba gyod og klarong tinuod nga bansay-bansay o gihatagan lang og papel nga gipuno sa way kapuslanan nga kasayuran?  Asa man padung ang dakong bayad sa PDOS?  Ug nganong kon unsa kaabtik nga mangolekta og bisan unsa na lang bayranan, mao man sab kaluya ang kadagkoan sa OWWA paglihok kon may maproblema nang OFWs?  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for November 9, 2010

Pahimus sa OFWs

Si Dongding Sabaldan nagtrabaho sa Saudi Arabia dihang nagkaila ug nagkahigugmaay sila sa iyang asawang si Agnes.  Nakaila nako siya dihang gitukod namo ang Association of Concerned Texters (ACT) dinhi sa Sugbo napu ka tuig ang nilabay.  Hangtod karon, samtang nangandam nang ACT alang sa ilang anibersaryo karong buwana, si Dongding nagpabilin nga OFW.
Nagkita ming Dongding sa niaging semana dayong tapos sa mubo niyang bakasyon sa Kalagkalag ug sa kasal sa iyang paryente.  Human niya og tabang pagpamutos sa mga hinabang nga natigom sa Kapamilya Relief Campaign alang sa mga biktima sa sunog sa Duljo-Fatima, Dakbayan sa Sugbo, nibiyahe na balik sa iyang trabaho sa Africa.

-o0o-

Sa katuigan sa iyang pagtukod ug pagduma sa ACT, si Dongding nitrabaho sa lokal nga mga kompaniya.  Apan tungod sa kagamay sa suholan, wa siya magdugay.  Nibalik ra sab pagpanimpad sa ubang kanasuran.  Mingaw siyang Agnes ug sa uban niyang kapamilya dinhi.  Apan alang ni Dongding, hangtod nga molambo ang ekonomiya ug ang panrabaho sa Pilipinas, way laing kapilian ang mga nagtinguha og mas sanag nga ugma alang sa ilang mga minahal sa kinabuhi.
Gikinahanglan sa ACT ug sa mas dakong katilingban ang liderato ni Dongding.  Apan usa siya sa minilyon ka mga Pilipinhon nga di nato kapugngan.  Salamat sa kapakyas sa kagamhanan paghatag nila og makiangayong panginabuhi.

-o0o-

Ang tinuod nga hinungdan nga naghisgot kong Dongding mao ang iyang paniid sa wa gyod unta kinahanglan nga palas-unon nilang OFWs.  Sayon ra alang nila ang pakigkumpetinsiya sa mga aplikante sa ubang kanasuran.  Apan kanunay silang alkanse sa paghikay na sa ilang visa ug ubang mga dokumento sa pagbiyahe.
Ambot ngano nga kanunay gyong masangit ang travel documents sa OFWs.  Ang giduma ni Dongding nga mga trabahante gikan sa India nakahingpit sa gikinahanglang mga dokumento sud lang sa usa ka semana.  Apan, salamat sa tambok nga burukrasya dinhi sa ato, silang OFWs kasagarang abtan og pila ka buwan.

-o0o-

Laing suliran sa OFWs nga, lahi ni Dongding, wa pay kasinatian sa pagpanrabaho sa ubang kanasuran:  Nagkapuli sila og panagang sa makalilisang nga placement fees nga gikobra sa mapahimuslanon nga recruitment agencies.  Maong bisan ang mga kabaw ug kabalayan maprenda aron lang makalarga.
Bisan sa mga nasud nga ilegal ang pagpangobra og placement fees, sama sa Canada ug Australia, nagbaguod gihapon sa higanteng bayranan ang mga aplikante.  Aron di kaposasan, ang recruitment agencies nangimbento og bisan unsa na lang nga ngan sa mga bayranan.  Nga kasagaran mas dako pa gani kay sa naandang placement fees.  Ang mas dakong trahedya mao nga ang kagamhanan, nga niulug-ulog pagtawag nilang Dongding ug ubang OFWs nga bag-ong mga bayani, way gihimo pagbadlong sa nangalisbo nga pagpahimus.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for November 8, 2010

        Panudya sa LTFRB

    Sa kataposan, human sa tulo ka suwat pakitabang, nikihol na gyod intawon ang ulohang buhatan sa Land Transportation Franchising and Regulatory Board (LTFRB).  Gituman nila ang hangyo ni LTFRB 7 Director Benjamin Go nga imbestigahon ang ilegal nga pagpanghatag og mga prangkisa sa mga taxi dinhi sa Sugbo ug Central Visayas.  Himuon karong semanaha ang tulo ka adlaw nga imbentaryo sa mga prangkisa.  Kay nasakpan ni Go nga dugang 2,000 ka taxi units ang gipadagan human sa ban nga gipahamtang sa LTFRB niadtong 2003.
    May sukaranan ang pagsalig nga tininuod ang imbestigasyon batok sa labing dagko ug gamhanang taxi operators nga gilambigit sa palusot.  Di ordinaryong mga kawani ang gipada sa bag-ong LTFRB Chairman, Nelson Laluces, aron pagtabang ni Go:  Hepe sa Management ug Information Division nga si Nida Quibic; Atty. Leah Rojas sa Legal Division ug Lilia Coloma sa Technical Division.

-o0o-

    Kay wa man molampos ang ilang panghudlat ni Go, nga magpungasi ang mga kaso nga ipasaka batok niya atubangan sa Visayas Ombudsman aron wa nay laing mahimo gawas sa pagpanalipod sa iyang kaugalingon, ang nangaigo nga taxi operators gikatahong niduol na sa ilang mga kaila nga suod sa mga sinaligan ni Presidente Noynoy Aquino.  Giawhag nila ang paglabay ni Go ngadto sa laing rehiyon sa labing daling panahon.
    Ang pagpada ni Laluces og mga imbestigador dinhi, bisan labihan na kalangan, di maayong timaan alang sa mga naapiki sa kawsa ni Go.  Makapabuhi hinuon ni sa dugo sa nagpakabana nga Sugbuanong mga magbubuhis nga nihangop sa kaisog ni Go pagbisto sa nadiskubrehang mga anomaliya sa iyang kaugalingong buhatan.

-o0o-

    Si Laluces mismo padayong nag-imbentaryo sa mga prangkisa sa kaliboan ka buses nga nakapahuot sa Edsa ug ubang kadalanan sa Metro Manila tungod sa pagduda nga daghang kolorum nga mga sakyanan ang padayong nagsubay sa mga ruta.  Ang nakaplagan ni Go dinhi sa ato, nga gipaabot nga makit-an sab sa mga imbestigador karong semanaha, makatabang ni Laluces pagsusi sa kahigayonan nga ang operators sa kolorum nga buses may kakonsabo sa iyang buhatan.
    Gipasanginlan ni Go ang iyang chief legal officer, si Atty. Evelyn Misal, nga maoy hearing officer sa mga aplikasyon sa prangkisa, nga maoy usa sa mga konsabo sa taxi operators sa Sugbo nga nipalusot sa kolorum nilang units.

-o0o-

    Angay sang susihon ang tanang gipulihan ni Go nga regional directors sa LTFRB 7 sukad niadtong 2003.  Unsa may ilang papel sa pagpalusot sa ilegal nga mga prangkisa?  Nagmata ba lang sila og buntag ug nagpataka lang og pirma?  O nabusdik sab sa ilegal nga mga transaksiyon?
    Ug kon nahitabo ni sa Sugbo ug Central Visayas, angay sang susihon ni Laluces kon wa ba sab himoa sa ubang mga rehiyon.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for November 7, 2010

        Pagkaon sa Pasil

    Inilang beach resort sa Opon naghimo og pagtuon unsa gyod ang tinuod nga Sugbuanong mga pagkaon sa kadalanan, sa wa pa masagoli sa gisagop na nato nga mga pagkaon gikan sa Luzon, Mindanao ug ubang bahin sa Kabisay-an.  Naglaraw sila sa pagluto sa lunsay nga Sugbuanong mga pagkaon aron pagpatilaw sa lokal ug langyawng mga turista sa mga putahe nga nahimong mahinungdanong kabahin sa atong kasaysayan.  Naghinam-hinam kong nagpaabot sa sangpotanan sa ilang pakisusi.
    Usa sa sentro sa ilang pagtuon mao ang mga pagkaon sa Pasil.  Kay sa mga kan-anan sa kadalanan nga ilang nasum-okan gitug-anan sila nga ang ilang labing himalitan nga mga putahe gikan sa Pasil.  Nakapuyo kog kadiyot sa Pasil.  Maong may gamay kong ikatampo.

-o0o-

    Ang labing lamian nga mga pagkaon nga akong natilawan, nga hangtod karon padayon nakong gihandom, naggikan sa Pasil ug sa duha ka silingang mga dapit:  Taboan ug Panganiban.  Sa pipila ka tuig, namahaw ko og tinowa sa Taboan, naniudto og kanding sa Panganiban ug nanihapon og sinugbang isda sa Pasil.
    Wa to nako planoha.  Tungod ra gyod to kay ang akong boarding house nahimutang sa dan Lakandula.  Kinadul-an nga kapamahawan ug kapaniudtohan ang Taboan ug Panganiban.  Ug ang Pasil maoy kinadul-an nga kapanihaponan gikan sa akong klase sa USJ-R.  Uwahi na kong nakamatngon nga daghang tawo ang nangandoy nga makasubay sa akong inadlawng ruta sa lamiang mga pagkaon.

-o0o-

    Sama sa naandan, ang taga layo kanunayng mauwahi.  Nadiskubrehan nakong Pasil, Taboan ug Panganiban sa wa pa matultoli sa daghan kaayong mga motorista ug mga sakyanan.  Karon, gubaon nang Taboan, wa nay mangita og kanding sa Panganiban ug nagpabilin nga labihang huota sa Pasil.
    Maong way laing kapaingnan ang ilang pagkaon kon dili paggawas.  Mas nabantog na ron ang mga kandingan sa Mandaue ug Opon.  Ug ang tinowa sa Taboan ug sinugba sa Pasil, o ang mga nangangkon nga nakasunod sa talagsaon nilang timpla, nikatap na sa mga kan-anan nga nanguhong sa mga daplin sa kadalanan.

-o0o-

    Tug-anan tika unsay lami:  Ang tinowa sa Taboan kasagaran tambok ug puting mamsa nga daghang lamas, mas lami higupon ang sabaw kon makapaslot pa sa dila; ang ulo sa kanding sa Panganiban tag-P25 ug kumplito sa mata, dila ug utok ug nag-asu-asong sabaw nga di espeso ang sarsa; ug ang sinugba sa Pasil isda sa bato, labihang dugayang maluto tungod sa kabaga sa panit, maong mapugos ka pagtimu-timo sa puso aron di mahurot og tilagak ang laway.
    Bisan naitom na sa baga ang panit, kanunayng tambok ug puno sa duga ang unod sa isda sa bato.  Mosukol bisan pila pa ka sili ang pislaton sa suka ug tuyo apan kanunayng mahilis sa di modailos gikan sa dila paingon sa tutonlan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for November 6, 2010

        Ikanapu nga Halad

    Sa makausa pa, pasiugdahan na sab sa DYAB Abante Pa, Bisaya! ang labing dakong piyesta sa libreng mga pangalagad dinhi sa Sugbo ug Central Visayas:  Ang Grand Halad sa Kapamilya, nga nahimo nang institusyon sa pag-abot sa mga may katakos sa pagtabang ug sa mga labing tabanganan, himuon karong Nobyembre 20, 2010 sa dakong wanang sa Mabolo Elem. School sa Dakbayan sa Sugbo.
    Gisugdan lima ka tuig nang nilabay sa Plaza Independencia sa Dakbayan sa Sugbo, ang ikanapu nang Grand Halad sa Kapamilya nahimong payong sa tanang mahinungdanong mga pangalagad sa kinabag-an sa katawhan, labi na sa labing kabos, labing masakiton ug labing napasagdan nga mga sakop sa katilingban.

-o0o-

    Apil sa labing mahinungdanon nga mga pangalagad nga mapahimuslan karong Nobyembre 20 mao ang libreng konsultasyon ug mga tambal; libreng laboratory services sama sa x-ray, CBC, urinalysis, FBS, cholesterol, blood pressure ug blood typing; libreng ibot sa ngipon; libreng paghiling sa mata ug antipara; ug libreng masahe ug reflexology.
    Mapahimuslan sab ang libreng konsultasyon ug notaryo sa mga abogado sa Integrated Bar of the Philippines (IBP) Cebu Chapter; ang one-stop shop sa labing mahinungdanong mga pangalagad sa mga buhatan sa kagamhanan, sama sa NSO, DFA, SSS, GSIS, Pagibig, LTO, PhilHealth, Tesda, local civil registrars ug libreng bakuna, purga ug bitamina sa mga iro ug iring sa Cebu City Veterinarian's Office.

-o0o-

    Tungod sa kamalukpanon sa iyang pangalagad, ang Grand Halad sa Kapamilya gisagop sa nagkalainlaing local government units sa Sugbo ug Kabisay-an.  Apil sa labing unang nakapahigayon sa ilang bersiyon sa Halad mao ang Liloan, Sibonga, Dalaguete ug Danao sa Sugbo; Tubigon sa Bohol; ug Dumaguete, Canlaon ug Bayawan sa Negros Oriental.
    Bisan sa iyang kadako ug kalapad, di ingon ana kabug-at ang pagpahigayon sa Grand Halad sa Kapamilya alang sa mga tigpasiugda.  Nahimo siyang gaan alang sa tanang hingtungdan tungod sa ilang pagtibangay.  Ang labing gamhanang mga buhatan sa kagamhanan, pribadong mga kompaniya ug labing kasarangan nga molupyo managsama nga makahimo pagtampo.

-o0o-

    Kasagarang listahan sa mga nanabang sa nangaging mga Halad:  Pribadong foundation nitampo og P100,000 alang sa tambal; Kagamhanan sa Dakbayan sa Sugbo ug mga barangay nitampo og mga tolda; civic organization niamot og P10,000 alang sa dental services; ug pribadong kompaniya nihatag og P50,000 alang sa pagkaon sa mga boluntaryo.
    May non government organization sab nga nipatilaw sa peppermint tea nga abot sa ilang umahan sa bukirang barangay nga gitikad sa mga kanhi binilanggo; kahugpongan sa mga buta nga nitanyag og libreng masahe; mga banda nga nipasundayag og libreng konsiyerto; kasarangang mga molupyo nga nanghatag og pan, nipatilaw sa kinaham nilang mga putahe ug nanghatag og kendi sa mga pasyente ug mga boluntaryo.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com