Arangkada of Leo Lastimosa for May 18, 2011

Paburot sa bugas

May Sugbuanong mga negosyante nga gilambigit sa dakong raket sa bugas sa pamunoan ni kanhi presidente Gloria Arroyo.  Gibanabana nga P1 bilyon ang naalkanse sa National Food Authority (NFA) sa private sector-financed (PSF) importation sa niaging tulo ka tuig.  Ang pagtugot sa karaang liderato sa gikahadlokang lapad nga rice smuggling maoy gibasol sa pagtumpi sa binilyon ka pesos nga utang sa NFA, nga laing patong sa bug-at nga palas-unon sa nabuktot nang mga konsumidor.

Giila nga taga Sugbo ang walo sa 18 ka negosyante nga gipasanginlang nikontrolar sa higanteng importasyon sa bugas humay:  Silang Radegonda Vallejo, Chevy Bacaltos, Edisa Cabuenas, Jugy Obando, Jerome Tan, Othoniel Acquiatan, Marivic Ventura ug Glenn Ernesto Pacana.

-o0o-

Ang findings sa audit sa NFA nidason sa pagduda nga gimaniobra ang pag-apud-apod sa import quotas ngadto sa mga negosyante sa Sugbo nga giduma sa lokal nga buhatan sa NFA niadtong 2009.  Napamatud-an nga pabur-pabor gyod diay ang paghatag sa priority cards ubos sa first-come, first-served basis ngadto sa pribadong mga kompaniya ug mga negosyante.
Duha ka tuig ang nilabay, labihang hugnoa sa mga negosyante og bugas sa Sugbo nga nangadlawon og adlawng Lunes pag-adto sa rehiyonal nga buhatan sa NFA sa Banilad, Cebu City aron makaapil sa taas nga linya dihang gipahibawo sila nga nahatag na ang tanang priority cards nianang pagka Biyernes pa.

-o0o-

Nasakpan sa audit sa NFA nga gawas nga pinili nang daan ang gipanghatagan sa priority cards giapil pa gyod ang pekeng mga kompaniya ug mga kooperatiba.  Nga gawas nga wa marehistro, nibayad og manager's checks nga nagsunod ang mga numero, timaan nga pulos kontrolado sa usa lang ka dakong sindikato.
Di pa gyod na mao.  Ang service fees nga gihatag sa pribadong importers sa bugas ngadto sa NFA giuli ra gihapon isip insentibo sa sayong pag-abot sa gikomprang bugas.  Bisan kon way sistema ang NFA pagsusi kanus-a nidunggo ang imported nga bugas ug kon nakaabot ba sa gitakdang mga higayon sa dakong panginahanglan.

-o0o-

Ang pribadong mga kompaniya ug mga negosyante wa pahamtangi sa naandang buhis sa importasyon sa bugas.  Sa labing uwahing kuwentada nikabat og P20 bilyones nga buhis sa importasyon ang nawa sa nasudnong panudlanan.  Nga bugtian unta sa pagdugang sa suplay sa bugas aron nga mapabiling ubos ang presyo alang sa mga kabos nga maoy kinabag-an sa mga konsumidor.
Apan ang NFA way kasayuran pila ka tonelada sa imported nga bugas ang niabot.  Labaw nang di kabuot sa presyo sa imported nga bugas.  Mao nga ang bugas nga baratong na-import kay way buhis gipaginansiyahan pag-ayo kay gipamaligya sa mas taas nga presyo sa commercial rice.

Sa grabeng kakawatan sa niaging pamunoan, hastang raket sa rice smugglers ilang giribalan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for May 17, 2011

Bisan sagbot lang

Kon nagtuo si Cebu City Mayor Michael Rama nga mahimo niyang ibton ang mga molupyo sa Mahiga ug ubang mga sapa ug sama sa mga sagbot mahimong ilabay sa daplin ug mangalaya, sayop sila.  Kon giila niya sila nga mga hayop nga mahimong palayason bahala na kon asa mopahimutang, dako siyang sayop.  Kon nagtuong mahawan ang mga sapa sa way paghatag og kabalhinan ni paghatag og hinabang aron makasugod og bag-ong kinabuhi ang mga molupyo, mas dako siyang sayop.
Di mga tagulilong ang mga naigo sa demolisyon ni Rama nga mahimong papason sa usa lang ka pamilok.  Mga buhi sila nga padayong mohamok sa iyang pagtuo nga may gahom siya pagtunglo sa ilang ugma.

-o0o-

Bisan ang mga sagbot nga ibton kinahanglan nga pangitaan og luna nga kapahimutangan.  Aron nga di makabuni sa mga kanal ni mokatag sa silingang mga hawan.  O aron nga di hingpit nga mausik, kapuslan kon matino nga malata ug maggamit isip abuno.
Bisan ang mga hayop nga palayason di kapasagdan nga maglaag-laag bisan asa, nga mahimong makahasol sa mga molupyo, makaguba sa mga tanaman ug kabtangan, o makababag sa mga sakyanan.
Mas dako ang panginahanglan pagpahimutang sa mga bata ug mga hamtong, nga mga linalang sab sa samang Labawng Makagagahom nga nihatag ni Rama sa balaanong gasa sa kinabuhi.

-o0o-

Di hinuon mabasol si Rama nga mawad-an na og pailob.  Kay dugay na kaayo ang suliran.  Nga napasagdan sa nangaging mga pamunoan ug igo lang niya nasapupo karon.  Way makalalis sa labing lig-on niyang argumento nga kinahanglang hawanan ang mga sapa ug ubang agianan sa tubig sa di pa madugangan ang taas nang listahan sa nakalas nga mga biktima.
Apan ang kasaypanan sa iyang nasundang mga mayor di matul-id pinaagi sa paghimo og laing hugna sa kasaypanan.  Kasagaran sa mga nagpuyo sa mga sapa way laing kapaingnan ug busa ang pagpanggukod makapasamot lang sa ilang kaapiki ug mahimong makapugos nila paghimo og mas desperado pang mga lakang.

-o0o-

Di makatabang sa kawsa ni Rama ang pagpanghagit sa mga molupyo sa pagdangop sa hukmanan.  Timaan ni sa iyang kapakyas pagkakita sa mas dakong hulagway, salamat sa inanay nang pagkahubog sa gahom.  Hinaot nga wa lang mopaundayon sa ahat nga pagdeklarar nga siya mohatag nila og bisan unsang relocation site ni financial assistance.  Ug hinaot nga wa magsalig si Rama nga di kalahutay ang kabos nga mga molupyo paghagit sa iyang baruganan.
Kon masang-at sa korte ang kontrobersiya, mauwawan si Rama.  Ang Korte Suprema, sa susamang kaso paghawan sa Manila Bay ug ubang agianan sa tubig sa Metro Manila, nideklarar nga bisan ilegal ang kabalayan di mahimong yatakan ang katungod sa mga molupyo sa relocation ug ubang hinabang.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for May 16, 2011

Technicality sa kagutom

Ang kalisod sa mga anak sa singot sa Sugbo ug Central Visayas atubangan sa sunudsunod nga pagsaka sa presyo sa lana, nga nisangpot sa mas taas nga plitehan ug sa pagmahal sa nag-unang mga palaliton, gitubag lang sa mga sakop sa Regional Tripartite Wages and Productivity Board (RTWPB) sa mosunod nga technicalities:

• Di pang kapausbawan ang minimum nga suholan kay wa pay usa ka tuig human sa kataposang uminto niadtong Septiyembre 1 sa niaging tuig; ug
• Di angayng usbawan ang suholan kay, segun sa Department of Trade and Industry (DTI), wa mosaka ang presyo sa nag-unang mga palaliton sa niaging tulo ka buwan (bisan kon ang ilang kaugalingong price monitoring nagpakita nga nisaka ang presyo sa mga palaliton niadtong Pebrero ug Marso ning tuiga).

-o0o-

Ang RTWPB sa Metro Manila, Western Visayas ug ubang mga rehiyon nakakita na og supervening condition ug nihatag na og usbaw sa suholan ug cost of living allowance sa ilang mga mamumuo.  Apan ang mga sakop sa RTWPB dinhi sa ato nga nagrepresentar sa management ug gobyerno nagkonsabo pagpanghimakak sa napamatud-an na sa ubang rehiyon nga pagsaka sa presyo sa lana, pagsaka sa plitehan ug pagsaka sa presyo sa mga palaliton.
Kon silang Charles Streegan sa management ug Direktor Asteria Caberte sa DTI ang tuohan, dakong langob ang Sugbo ug Central Visayas nga wa maigo sa pagsaka sa mga presyo ug ang mga molupyo kublan og tungol nga di dutlan og kagutom.

-o0o-

Human gitipigan ang iyang baruganan sukad sa pagsibaw sa mga awhag sa usbaw sa suholan, ang tsirman sa RTWPB, Labor Regional Director Exequiel Zarcauga, nidiga na sa iyang baraha pagbuak sa tablang 2-2 sa ilang botasyon sa niaging semana ug nideklarar nga may igong sukaranan ang pagpausbaw sa suholan.
Apan nabawo si Sarcauga ug ang labor sector nga nipakpak na unta niya.  Gibaraw silang RTWPB 7 Legal Officer Glenn Tabon.  Kinsa nagpaabot nga mahuman ang botasyon aron pagpresentar og laing technicality:  Upat ka boto ang gikinahanglan aron madeklarar ang supervening condition.

-o0o-

Sa di pa mogara silang Tabon, Streegan ug Caberte, turno na sab sa kabos nga mga anak sa singot ang pagpresentar sa mosunod nga technicalities:

• Ubos sa Republic Act 6727, ang nagtukod sa RTWPB, mahimong ipadaplin ang panginahanglan sa upat ka boto nga mayoriya kon may mga sakop nakapalta og duha ka sunudsunod nga tigom nga way balidong hinungdan (ang pagbakasyon o pagtambong og laing tigom biniyaan ang mas dakong responsibilidad pagsubli sa suholan di balido); ug
• Karong nasakpan na nga ang price monitoring sa DTI nisukwahi sa iyang pangangkon ug busa, technically, namakak si Caberte sa iyang kaubanan sa RTWPB, angay siyang mo-inhibit ( kon duna pa siyay uwaw).  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for May 14, 2011

Bulls ug Heat

Samtang naghinamhinam ta sa pagsugod sa NBA Eastern Conference Finals sa Chicago Bulls ug Miami Heat karong Lunes (alas-8 sa buntag sa oras sa Pilipinas), niang mga bugkos sa duha ka team:

• Si Derrick Rose, 22, sa Bulls ang nitapos sa duha ka tuig nga pagdominar ni Lebron James, 26, sa Heat sa NBA ug nahimong labing batan-ong MVP;
• Si Rose ug James ang nangu sa All-NBA First Team karong tuiga nga naglakip nilang Kobe Bryant sa Los Angeles Lakers, Kevin Durant sa Oklahoma City Thunder ug Dwight Howard sa Orlando Magic;
• Gidominahan sa Bulls ang Heat, 3-0, sa ilang mga duwa sa regular season ug
• Si Rose ug Dwyane Wade sa Heat pulos mga molupyo ug pulos gi-idolo sa Chicago.

-o0o-

Bisan ang mga tagduma sa Bulls ug Heat may mga sumpay sab:

• Silang Pat Riley, presidente sa Heat, ug Gar Forman, general manager sa Bulls, maoy co-Executives of the Year sa NBA karong tuiga;
• Si Tom Thibodeau sa Bulls ang Coach of the Year karong tuiga samtang si Erik Spoelstra, ang labing unang Filipino-American head coach sa NBA, diriyot mapalagpot sa puwesto human sa sunudsunod nga pilde sa Heat sa pagsugod sa regular season; ug
• Ang Bulls aktibo nga nangulitawo nilang James, Wade ug Chris Bosh, nga nagkasabot na diay nga mag-ipon sa Heat.

-o0o-

Unsay mga alas sa Bulls?

• Si Rose maoy labing dakong labad sa ulo sa Heat tungod sa iyang katakos pag-atake sa paint ug pagmugna og opensa alang sa iyang kaubanan, bisan si Wade maglisod pag-apas niya;
• Ang ilang bench mas lawom kay sa Heat, labi na si Kyle Korver nga nisidlak sa series batok sa Indiana Pacers ug Taj Gibson nga epektibo kaayo sa series batok sa Atlanta Hawks;
• Ang pagdominar sa Bulls sa rebounds mapuslanon sa gipaabot nga low scoring nga East finals series;
• Ang ilang homecourt advantage (upat sa pito ka duwa duwaon sa United Center); ug
• Ang ilang ka-agresibo, kalagsik ug determinasyon pagdaog bisan kon unsa kadako ang ilang biya.

-o0o-

Unsay mga alas sa Heat?

• Tulo sa upat ka labing maayong magduduwa nga mag-abot sa series magsul-ob sa uniporme sa Heat;
• Silang James ug Wade pulos makamugna og shots;
• Si Bosh mas maayo og mga numero kay ni Carlos Boozer bisan kon ang iyang kabangga mao ang all-defensive forward nga si Kevin Garnett sa series batok sa Boston Celtics;
• Mas maayo ang depensa sa Heat sa playoffs, gitugotan ang ilang kaatbang og average nga 88.8 points per game (ppg) kay sa 89 ppg sa Bulls; ug
• Kon moduwa ang Heat sa ilang labing maayong basketball sud sa 48 minutos, way team sa NBA nga makapilde nila.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for May 13, 2011

Salida sa Compostela

Unsay mas dakong atraso:  Ang pagsakmit sa munisipyo sa Compostela o ang paghikaw sa katawhan sa pangalagad sa ilang gipiling mayor, bise mayor ug mga konsehal sud na sa dul-an sa tuig?  Samtang way naangol sa pagpamugos nilang Joel Quiño, kandidato pagka mayor, ug kaubanan pag-okupar sa buhatan sa mayor, apan pilay masakiton nga wa matambali, pila ka biktima sa krimen nga wa mapanalipdi ug pila ka batakang panginahanglan nga wa matagbaw tungod sa pagmika sa Comelec?
Segurong makasohan silang Quiño ug kaubanan, gawas lang kon duphan sa ilang mga padrino sa politiko.  Apan layo ra sa Kantipla ang kahigayonan nga makiha ang taga Comelec nga wa magtuman sa ilang trabaho.

-o0o-

Di ko andam nga modupa sa salida ni Quiño ug sa iyang mga dumadapig.  Nakalapas sila sa balaod.  Di mahimong ilang kumuton ang balaod sa ilang kaugalingong mga kamot, bisan unsa kamakiangayon ang ilang kawsa.
Apan di kapasanginlan ang pundok ni Quiño nga nidireto lang pag-alsa.  Wa sila magkuwang pag-apura sa Comelec paghusay sa kasong gipasaka ni kanhi mayor Richie Wagas batok sa pagdaog ni Quiño sa piniliay sa niaging tuig.  Nag-privilege speech pa gani si Kongresista Red Durano sa ikalimang distrito batok sa paghikaw sa Compostela og politikanhong liderato.
Kon silotan ang pagpinutong ni Quiño, nganong di man kapaninglan ang pagyaya sa Comelec?

-o0o-

Mao ni pait.  Wa tay dag-anan.  Di magukod ang Ombudsman nga niyaka sa atong mga kaso sa daghang katuigan.  Apan kon magprotesta sa ilang buhatan mahimo kang bunalan sa kapolisan ug ikiha kay way permiso.
Ang ubang mga buhatan sa gobyerno mahimong malangay pag-atiman bisan sa labing yanong mga transaksiyon ug molusot nga daghan ang uban nilang gimbuhaton.  Apan kitang mga magbubuhis di makalangay pagbayad sa buhis kay daghan pa ta og ubang obligasyon.
Alang sa BIR, di mahimong di una ta mobuhis kay wa makolektang basura ug way tambal ang publikong mga tambalanan.  Apan mahimo rang kawaton ni Heneral Carlos Garcia ang atong buhis (plunder) basta moangkon lang sa mas gamayng krimen (indirect bribery).

-o0o-

Si Quiño di hinuon ordinaryong molupyo.  Lider siya sa mga Durano.  Nga di kinahanglan nga mogamit og people power aron pagpatigbabaw sa ilang mga interes.  Gawas lang kon, tungod sa pagkawagtang na sa pamunoan ni Gloria Arroyo, nga hingpit nilang gipaluyohan tungod sa daghang nadawat nga pabor niadto, di na nila magawongan ang Comelec.  Nga posibleng mas una lang nga naduol sa pikas nga partido.
Lisod tuohan nga mohimo si Quiño og di kasarangan nga salida nga way bendisyon sa mga Durano.  Mas lisod tuohan nga molingiw lang ang mga Durano sa kayagaw sa usa ka bahin sa ilang distrito kon di pa lovingly dedicated para nila.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for May 12, 2011

               Pahumot ni Apostol


       Nganong nikalit man lang og kahumot si Visayas Ombudsman Pelagio Apostol ngadto sa pamunoan ni Presidente Noynoy Aquino?  Nganong gikan sa pagka itoy ni kanhi Ombudsman Merceditas Gutierrez, kalit man lang nahimo si Apostol nga usa sa labing madanihong aplikante alang sa nabakante nga katungdanan--di lang sa kasamtangang kapasidad, samtang nanawat pa ang Judicial and Bar Council (JBC) sa mga nominees, kon dili sa permanente gyong kapasidad, kon matsambahan nga maoy matudlo nga sunod nga Ombudsman?

       Kanus-a man nilubad si Apostol?  Kanus-a man nahuman ang iyang pagka tigdupa sa mga eskandalo sa buhatan sa Ombudsman?  Ug kanus-a man nagsugod pagpresentar sa iyang kaugalingon nga usa sa mga ahente sa paglimpiyo sa buhatan?

-o0o-

       Kon huwasan na sa kakugang sa bag-ong postura ni Apostol, palihug padayonan pagbasa aron mapahinumdoman sa usa lang ka insidente nga nagpasundayag sa duha niya ka panagway:

Sa usa ka bahin, si Apostol ang nibabag sa pagpagawas unta niadtong Disyembre sa niaging tuig sa resulta sa fact finding inquiry sa mga kontrobersiya sa Cebu International Convention Center (CICC) bisan kon, ubos sa mga lagda sa ilang buhatan, di pa kinahanglan nga isang-at ang findings ngadto sa ang-ang sa Gutierrez; ug
Sa pikas nga bahin, si Apostol ang usa sa labing kusganon nga nanaway na karon sa lagda ni Gutierrez nga kinahanglang i-imbudo ngadto sa ulohang buhatan sa di pa mapasaka ang bisan unsang kaso ngadto sa Sandiganbayan.

-o0o-

       Nagsugod og siwil ang sayal ni Apostol dihang nabisto atol sa husay sa House Committee on Justice sa impeachment complaint batok ni Gutierrez sayo ning tuiga ang dakong away sa Visayas Ombudsman:  Gibasura ni Apostol ang kasong pagpangawkaw batok ni Kongresista Neil Tupas Jr., tsirman sa komitiba, sa niaging tuig; apan human sa pila ka buwan gimandoan si Tupas ni Assistant Ombudsman Virginia Palanca-Santiago pagtubag sa kaso.

       Pila ka adlaw human gipasaligan ni Apostol si Tupas nga iyang ipa-imbestigar si Santiago, nangandak na si Tupas nga nisamot kalig-on ang impeachment complaint kay may dagkong opisyal sa Ombudsman nga nisaad paghatag og testimoniya batok ni Gutierrez.

-o0o-

       Si Apostol ba ang usa sa mga nipasalig sa House panel of prosecutors nga bukubukuhon nila si Gutierrez kon nahinayon pa ang impeachment trial sa Senado?  Mao ba ni hinungdan nga, bisan nakanselar ang impeachment trial kay ni-resign na si Gutierrez, mapasalamaton kaayo ni Apostol ang mga kongresista nga alyado ni Pres. Aquino?

       Di hinuon mabasol si Apostol kon nagtuo nga malutsan niya si Aquino.  Kay kon natudlo ni Heneral Danilo Francia isip luyuluyong kalihim sa Department of National Defense (DND) human pasanginli sa mga eskandalo sa Mactan-Cebu International Airport (MCIA), nganong di man siya mangambisyon nga makapuli sa kanhi amo nga iyang gisipsipan niadto?  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for May 11, 2011

Among bingka

Wa kong katambong sa pagluto sa mga Mandauehanon sa gipanghinaot nga ideklarar sa Guinness Book of World Records nga labing dakong bingka, o rice bread, sa kalibotan.  Apan may kasinatian ko pagtabang pagluto og bingka.  Di ko andam nga makig-indig sa mga Mayol nga nangluto og bingka sud na sa unom ka henerasyon, apan mangahas ko pag-angkon nga ang among bingka maoy labing lamian.  Sa Maramag, Bukidnon.
Akong inahan, nga taga Palompon, Leyte ug ang akong amahan, nga taga Talisay, Sugbo, maoy nagda sa Sugbuanong bingka niadtong layong dapit pagtikad sa ilang umahan.  Dihang gipatuman sa diktadurang Marcos ang land reform, nawa ang yuta ug namiya mi.  Apan seguro kong daghang nahinugon sa among bingka.

-o0o-

Di tingali paigo ang kita sa umahan, kansang mga saop wa ikasabot sa akong amahan, kay kinahanglan pa mang mangadlawon ang akong inahan pagluto og bingka.  Niinsistir ko pagtabang niya.  Mas sayo siyang mobangon aron pag-andam sa mga sangkap ug sa hurnohan.  Pukawon lang ko niya kon hapit na maluto ang unang haon aron makatabang paggunting sa putos.

Akong guntingon ang napaig nga bahin sa putos nga dahon sa saging, igo gyong motupong sa ngilit sa init ug humot kaayong bingka.  Nisuway unta ko paggiring-giring sa paggunting apan wa kaayo siya malingaw.

-o0o-

Daghang troso sa Maramag niadto maong di binuongan kon dili tinuod gyong kahoy ang among sugnod sa ubos ug ibabaw sa hurnohan, nga pinahimo sa akong amahan gikan sa gitabas nga baril.  Kon mapuwa-puwa nang bingka, tusluskon sa akong inahan og tukog ang ilawom.  Kon uga, luto na; kon basa, hilaw pa.
Ang kataposang haon sa bingka kanunay gyong sagolan sa akong inahan og gagmayng mga takos para nako ug sa akong mga igsuon.  Dasigon ko niya pagkaon sa bingka samtang init pa.  Kasagaran paparesan niya og sikwate.  Igo nga mohayag ug mangmata nang akong mga igsuon, ibutang niyang mga bingka sa gamayng basket.  Nga iyang ipalukdo nako aron dad-on sa among mga suki sa merkado tabok sa taytayan.

-o0o-

Wa ko kahibawo pilay ginansiya sa akong inahan sa iyang raket sa bingka.  Apan di tingali dako kay kausa matag tuig, inig tingbitay na sa iro, paapilon ko niya sa taas nga pila sa mga parokyano sa pagpanghatag sa simbahan og bulgor alang sa mga pamilya nga gipanggutom.
Usa sa tighatag ang akong amahan, nga curcillista.  Pag-abot sa akong turno, iya kong gilaktawan.  Nasuko ang akong inahan pag-uli nakong way dala.  Giaway niyang akong amahan.  Kinsa nipasabot nga di mi angayng moapil og pangayo kay duna pay mga pamilya nga mas nagkinahanglan.  Way world record ang bingka sa akong mga ginikanan.  Apan ila ming gitudloan sa mithi sa ligdong nga panginabuhi.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for May 10, 2011

Estilong Noynoy

Dakong negosyante sa Sugbo nga nangampanya alang ni Presidente Noynoy Aquino sa piniliay sa niaging tuig nipasalig nga dako na siyang improvement sa pamunoan ni Gloria Arroyo bisan kon way mahimo basta nga di lang mangawat.  11 ka buwan human nibanos sa Malakanyang, si Aquino nipasalig nga wa siya mangawat apan ang kinabag-an sa katawhan nakabantay sab nga wa pa sab siyay klarong nahimo.
Nitibugsok ang ratings ni Aquino ug sa iyang pamunoan.  Sa ato pa, di diay paigo nga wa siya mangawat.  Ang kapakyas pagbadlong sa karaang mga kawat nakapaturok sa pagduda nga mahimong inutil sab siya pagbadlong sa mga naglibot niya nga magpasiugda og bag-ong pangawat.

-o0o-

Di kapasanginlan si Aquino nga wa maningkamot pagtuman sa iyang labing popular nga linya sa kampanya pagsumpo sa pangurakot.  Ang labing una niyang executive order mao ang pagtukod sa Truth Commission ug pagtudlo sa Sugbuanong kanhi chief justice Hilario Davide isip pangu sa imbestigasyon sa mga eskandalo sa pamunoang Arroyo.
Apan gideklarar sa Korte Suprema nga ilegal ug unconstitutional ang pagtukod sa komisyon.  Nga lisod nang balihon kay ang makabungog nga mayoriya sa mga sakop sa labawng hukmanan tinudlo ni Arroyo.  Ang simpatiya sa katawhan nagpabilin ni Aquino.  Wa hinuon makapapas sa pagtuo nga inutil si Aquino pagtuman sa iyang mga saad.

-o0o-

Naka-iskor hinuon si Aquino sa resignasyon ni Ombudsman Merceditas Gutierrez.  Nga usa sa giisip nga labing dakong babag sa paggukod sa mga balhibuon og kamot sa nangaging mga pamunoan.  Karon makatudlo na si Aquino og bag-ong Ombudsman nga tinuoray na gyod nga takos ug ligdong.
Hinaot nga makapakita na gyod si Aquino sa iyang labok.  Di mabasol ang katawhan nga naghinam-hinam nga inig lingkod na sa bag-ong Ombudsman magpungasi dayon ang mga kaso batok sa mga kawatan nga gituohang nagpasalipod sa dugay nang panahon nilang Gutierrez ug Arroyo.  Apil nang mga nia sa Sugbo ug ang mga nagtungkawo na ron sa gahom.

-o0o-

Mga suod ni Aquino niingon nga di tang kapaabot nga mosalida siya, sama ni Arroyo ug sa pipila sa iyang mga gisundan.  Kay giisip ni Aquino ang iyang kaugalingon nga tig-umol lang og mga lagda ug ang hingtungdan nang mga buhatan sa gobyerno ang tigpatuman.  Ang iyang pagtudlo ni kanhi senador Mar Roxas nga "little president" nidason sa iyang estilo sa liderato.
Ambot andam na bang katawhan sa liderato nga di nila kanunayng igkita.  Ambot matagbaw na ba lang sila og lider nga igo lang mogiya apan itugyan na sa mga opisyal ubos niya ang mga detalye.  Angay hinuon nga pahinumdoman si Aquino nga siya na karon ang dagway sa pamunoan.  Nga di mahimong molamoy og dagon sa tagulilong ug mopakita lang kon ganahan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for May 9, 2011

Kawsa ni Sanchez

Ang pagduaw ni kanhi presidente Gloria Arroyo sa haya ni kanhi presidente Cory Aquino, bisan giatol og kadlawong dako, nakaiban og diyutay sa mga pagsaway nga iyang nahiagoman nga bisan sa kamatayon sa gipasidunggang lider sa demokrasya gilugwayan ni Arroyo ang iyang lulinghayaw sa Estados Unidos, apil nang gikaintapan niyang panihapon sa Le Cirque sa New York nga nigasto og P1 milyon.
Bisan sa mga pagsaway nga nadawat sa Provincial Board (PB) gikan sa mga anak ni anhing Bise Gobernador Greg Sanchez, si Acting Governor Agnes Magpale niduaw sa iyang haya, nitunol sa ilang resolusyon pagpasidungog ug nangu sa necrological services alang ni Sanchez.  Ang pagpangunay pagpahasubo ni Magpale sa nagbangotan nga pamilya sukwahi sa sulti ni Gobernador Gwen Garcia nga moduaw lang siya sa lubong kon masal-ot sa iyang schedule.

-o0o-

Ang higpit nga panagsungi nilang Garcia ug Sanchez niadto gipaabot sa mabuot nga mga Sugbuanon nga mapadaplin, bisan unsa kadaklit, sa panaghiusa sa pagbangotan sa pagtaliwan sa di malalis nga dakong haligi sa politika sa Sugbo.  Apan gipakyas silang Garcia pinaagi sa pag-isnab sa kinatibuk-ang haya ug bisan sa paglili na lang sa prosesyon sa lubong ni Sanchez nga nihapit makadiyot sa atubangan sa Kapitolyo.
Nakapasamot pagbantang sa isnab ni Garcia ang pagduaw ni Presidente Noynoy Aquino sa haya.  Kauban ni Aquino si Sanchez sa Liberal Party, apan makasabot untang mga Sugbuanon kon di siyang kahapit tungod sa kadaghan sa iyang gimbuhaton.  Sakto si Cebu City Mayor Mike Rama:  Gipasundayag ni Aquino ang maayong mithi pagtahud sa mga minatay bisan sa kilas nga kalibotan sa politika.

-o0o-

Wa hinuoy makatulisok ni Garcia nga wa magbangotan sa kamatayon ni Sanchez.  Tingali, sa kinauyokan nga bahin sa iyang kasingkasing, nga sa iyang kaugalingong mga hinungdanon di mapasundayag sa publiko, iyang gipangaliya nga kahatagan sa kapahuwayang dayon ang kalag sa kanhi alyado nga nakatabang pagpahigayon sa daghan uyamot niyang mga transaksiyon.
Sa samang paagi nga di maabsuwelto ang mga atraso sa PB ni Sanchez tungod lang sa pagduaw ni Magpale sa haya.  May sukaranan ang awhag nga inay moulug-ulog og pasidungog angayng mangayo og pasaylo ang PB sa ilang pagtabang pagluok ug pagsalikway sa pagbarug ni Sanchez alang sa kaligdong sa institusyon sa bay balaoranan.

-o0o-

Angayng pasidunggan ang mga anak ni Sanchez.  Nilampos sila paglab-as sa kawsa sa ilang amahan.  Nga, tungod sa way hunong nga sinabligay og lapok sa Kapitolyo, wa matuki ni mapasabot niadtong buhi pa si Sanchez.  Way makalalis sa ilang awhag pagpadayon sa pakigbisog sa ilang amahan.
Tan-awon nato padayon bang pagpanapaw sa gahom ug mga katungod sa PB.  Ug tan-awon nato padayon bang motugot ang mga sakop sa PB nga panamastamasan ang ilang kaligdong.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for May 8, 2011

Lebron, Rose ug Wade

Haskang daghanang di mahitabo kon mapilde ang Los Angeles Lakers sa Dallas Mavericks:  Di mahinayon ang rematch nila sa Boston Celtics nga gipilde sa Game 7 sa NBA Finals sa niaging tuig; di mahinayon ang gikahinaman nga labing unang panagbangga nilang Kobe Bryant ug Lebron James sa Miami Heat sa NBA Finals; ug di makaangkon si Kobe sa iyang ika-unom nga kampeyonato ug ikaduhang three-peat aron pagtabla ni Michael Jordan sa Chicago Bulls.
Wa pay team nga napilde sa NBA Finals human human nilabaw og 3-0.  Ang karaang Dallas Mavericks gipakaging sa Heat nga gipangulohan nilang Dwyane Wade ug Shaquille O'Neal niadtong 2006.  Apan mas bagis ug mas determinado nang bag-ong Mavericks nga mahimong mo-sweep sa Lakers karong Lunes sa kadlawon (oras sa Pilipinas).

-o0o-

Ang kalamposan sa Mavericks ug ang kaapiki sa Lakers pipila lang sa makapakugang nga mga talan-awon sa NBA playoffs karong tuiga:

• Ang pagkalagpot sa first round sa nanggungis nang San Antonio Spurs, No. 1 sa Western Conference, sa Memphis Grizzlies, No. 8 ra sa West, nga padayong nihulga pag-upset sa Oklahoma City Thunder sa second round; ug
• Ang pagkapilde sa Orlando Magic, bisan sa ka-dominante ni Dwight Howard, ang labing maayong sentro sa NBA karon, sa wa mailhi nga Atlanta Hawks, nga human nakadaog sa Game 1 sa second round karon gipakaon na sa abog ni Derrick Rose, ang MVP sa NBA karong tuiga.

-o0o-

Makapakugang sab ang kaluya sa Celtics.  Human nila gi-sweep ang New York Knicks sa first round, bahala na kon si Carmelo Anthony ray nibabag nila kay injured man silang Amare Stoudemire ug Chauncy Billups, mora silang nikalit lang kahuyang atubangan sa Heat.
May sukaranan ang paniid nga nawa nang naandan nga kapintas sa Celtics human gitahan ang duha nila ka sinaligan--silang Kendrick Perkins, nga mao nay nagpatrolya sa sentro sa korte sa Thunder, ug Tony Allen, nga mao na roy starting guard sa Grizzlies.  Wa katabang sa kawsa sa Celtics ang injuries nilang Shaq ug Jermaine O'Neal.

-o0o-

Mahimo hinuon nga wa maluya ang Celtics, ni ang Lakers.  Mahimong mas maayo lang gyod ang Heat ug ang Mavericks.  Kon mapakyas ang Celtics ug Lakers pag-abante sa conference finals, mahingpit na ang pagpasa sa liderato sa NBA ngadto sa bag-ong mga bituon.
Kon ang Celtics ug Lakers ang kagahapon, kinsa man ang umaabot?  Daghang kandidato.  Apan silang Lebron ug Wade sa Heat ug Rose sa Bulls ang labing masilakon.  Si Dirk Nowitzki sa Mavericks may talagsaon hinuong kahigayonan pagsakmit sa dugay nang gihikaw gikan niya nga singsing ug pagpapas sa tanan nilang kauwawan sa mga kamot nilang Wade ug sa karaang Heat lima ka tuig nang nilabay.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for May 7, 2011

Paugat sa suholan
Kon nagtuong mga sakop sa regional wage board sa Central Visayas nga, sama sa naandan, kabalibaran nilang uminto sa suholan, maayo tingaling maghinuktok sila.  Di nila kapugngan ang kinabag-an nga naigo sa krisis sa lana ug panrabaho pinaagi sa pag-ilad nila nga wa sila maglisudlisog ug nga bunga ra sa ilang hunahuna ang pagsaka sa presyo sa mga palaliton.
Kon wa pa sila dutli og uwaw nga ang wage boards sa Metro Manila ug ubang rehiyon hagbay rang nakahukom pagpasaka sa suholan ug ang tukma na lang kantidad ang gikonsulta sa nagkalainlaing sektor, dunay laing duha ka bag-ong hinungdan nga mag-apura nila paghimo sa ilang trabaho:  Ang awhag ni Presidente Noynoy Aquinoo ug ang baruganan sa Bangko Sentral ng Pilipinas (BSP).

-o0o-

Kon nagpaabot ang mga sakop sa Employers Confederation of the Philippines (Ecop) nga naandang pagarpar pag-awhag nila pakigsabot ug pakighiusa sa labor ang luwatan ni Presidente Aquino sa iyang pakigpung atol sa tinuig nilang tigom, nakugang sila.  Taphaw ang mga pamahayag ni Aquino atol sa Labor Day apan, atubangan sa usa sa labing dakong kahugpongan sa mga negosyante, kusganon niya silang giawhag sa pagpausbaw sa suholan sa ilang mga mamumuo.
Lisod lalison ang sukaranan ni Aquino:  Inay tan-awon ang suholan nga hulga sa ilang negosyo, angayng motan-aw lapas sa tumoy sa ilang ilong--ang mas dagkong suholan nagkahulogan og mas tag-as nga purchasing power nga, agad sa padayong pagtubo sa populasyon, magkahulogan og mas dagkong halin sa ilang mga produkto ug mga serbisyo nga mosangpot sa mas lapad ug malambuon pa nilang patigayon.

-o0o-

Mas lisod lalison ang BSP.  Nga sama og samang lengguwahe sa mga sakop sa wage board, sama sa taga Department of Trade and Industry (DTI) ug National Economic Development Authority (Neda) ug ubang nagpatuong suhito sa ekonomiya.
Matod ni BSP Governor Amandoo Tetangco makadaot sa nasudnong ekonomiya kon ang usbaw sa suholan molapas og P25 matag adlaw.  Sa ato pa, takos ang nasudnong ekonomiya paghatag og hangtod P25 nga usbaw sa suholan.  Di nila matawag ang BSP nga irihis.  Labaw nang di nila kapasanginlan si Tetangco nga walhon ug propagandista.

-o0o-

Sa di pa matental ang taga wage board pagtuo sa ilang kaugalingong propaganda nga independente silang republika--nga eksklusibo nilang gahom ang pagsubli ug pagtakda sa suholan, nga bisan ang presidente di makadiktar nila unsay himuon, angay silang mamalandong pag-usab.

Gawas nga samtang si kanhi presidente Gloria Arroyo ang nagtudlo nila, si Aquino may gahom sa pagtangtang nila.  Ug kon nituo sila sa propaganda sa mga kaatbang nga huyang ug inutil si Aquino, angay nilang panaminan ang gidangatan ni kanhi Ombudsman Merceditas Gutierrez:  Napugos pag-resign pila ka semana sa di pa sugdan ang iyang impeachment trial sa Senado.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for May 6, 2011

Pamakak sa DTI

Kaniadto ra kong nagduda sa katinuod sa pangangkon sa Department of Trade and Industry (DTI) nga gisusi nila ang presyo sa inadlawng mga palaliton matag semana.  Ug nga silay labing unang mahibawo sa bisan unsang pagsaka sa presyo ug matawag dayon nila ang atensiyon sa mga negosyante kon di kasarangan ang paglayat.
Ambot may igo bang mga kawani, ug kon duna man may igo bang kakugi, paglibot sa dagkong tindahan aron pagsusi sa presyo sa mga linata, gatas, sabon, pan ug uban pa.  Nga mao ray bugtong paagi pagtino sa presyo.  Way kapuslanan ang price monitoring sa DTI kon manawag lang sa telepono o mangayo lag lista gikan sa higanteng supermarkets.

-o0o-

Nisamot ang akong pagduda dihang nideklarar si DTI 7 Regional Director Asteria Caberte nga wa mosaka ang presyo sa nag-unang mga palaliton sa niaging tulo ka buwan.  Nga presyo ra sa harina ang niusbaw.  Ug nga nalansang ang presyo sa linata, gatas, sabon ug semento.  Ang kasayuran ni Caberte nakadasig sa mga negosyante pag-insistir nga di angayng usbawan ang minimum nga suholan sa Sugbo ug Central Visayas.

Kon tinuod ang sulti ni Caberte, kinsa may ni-um-om sa pagkiat sa presyo sa lana sukad sa pagsud sa bag-ong tuig nga nisangpot sa pagsaka sa plitehan sa PUJs, buses ug taxis?  Giurom ba lang diay ang mga konsumidor nga nalisang sa nagkagaan ug nagkagamay nga mapalit sa nalansang nilang suholan?

-o0o-

Ug natinuod ang akong kahadlok:  Wa ta tug-ani ni Caberte sa kamatuoran.  Human nagpulipuli og panawag ang mga ginang sa panimay ug mga tag-iya og tindahan pagpahibawo sa dakong layat sa presyo sa nag-unang mga palaliton, opisyal sa higanteng pabrika sa pagkaon nipahibawo namo pinaagi sa Skype nga nisaka gyod ang mga presyo:

• Giusbawan ang presyo sa sardinas niadtong Nobyembre 2010;
• Giusbawan ang presyo sa powdered ug evaporated milk niadtong Pebrero 2011;
• Giusbawan ang presyo sa frozen bangus, burgers ug longaniza niadtong Pebrero 2011; ug
• Giusbawan ang presyo sa canned tuna ug canned meat niadtong Marso 2011.

-o0o-

Bisan ang resulta sa price monitoring sa dagkong supermarkets sa Sugbo nga gimantala sa website sa DTI (dti.gov.ph) nisukwahi sa pangangkon ni Caberte:  Nisaka ang presyo sa gatas niadtong Pebrero ug nisaka ang presyo sa kape niadtong Marso.
Determinado ba lang gyod si Caberte nga molansang sa minimum nga suholan sa rehiyon maong gitagoan ang pagsaka sa presyo sa inadlawng mga panginahanglan ug gisukwahi ang resulta sa price monitoring sa iyang kaugalingong buhatan?  O may sukaranan ang pagduda nga way tinuorayng price monitoring ang DTI kay igo lang gi-copy and paste ang mga numero nga gihatag sa mga negosyante ug gimaniobrang mga numero pagpahaom sa ilang linya sa propaganda?  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com