Arangkada of Leo Lastimosa for June 16, 2011

Ginapos nga husay

Kon ang mga lagda sa Korte Suprema maoy ipatuman, ang sibyaanan nga mosibya nga buhi sa husay sa Maguindanao Massacre di makaputol sa ilang live coverage alang sa commercial breaks, o pagsibya sa naandang mga tulomanon, o sa live coverage sa laing panghitabo, bisan may kudeta, rebelyon, katalagman o mas dako pang krisis nga moulbo.
Ug ang tugotan nga makasud sa kontrobersiyal nga husay usa ra ka kamera--ang iya sa labawng hukmanan.  Ang mga sibyaanan igo na lang nga modawat sa footage nga makuha.  Di makabuot ang media asa ipunting ang kamera.  O kon mo zoom in o mo zoom out ba.

-o0o-

Tungod sa taas ug determinado nga pakigbisog sa media ug ubang nagpakabana nga sektor alang sa pagtugot sa live coverage sa usa sa labing bangis nga krimen sa atong panahon, ang Korte Suprema nibakwi sa ilang orihinal nga baruganan pagdili sa buhi nga pagsibya sa husay.
Apan ambot tungod ba sa garbo o wa lang gyoy hibangkaagan sa kalihokan sa media, ang mga kundisyon sa live coverage nga gipahamtang sa labawng hukmanan sama ra nga nipahamtang og silot sa mga sakop sa media ug sa katawhan nga ilang girepresentahan:  "Ganahan man gyod kaha mog live coverage, sige tan-aw ug panghuy-ab ug pagduka!"

-o0o-

Gilibkas tuod sa Korte Suprema ang pagdili sa live coverage apan gilugpitan ang mas dakong kagawasan sa media pagpili sa labing maayo nga paagi sa pagsibya sa husay.  Gitugotan tuod ang mga sakop sa media paghimo og buhi nga sibya apan gihimo sila nga mga kiko--nga magyangu-yango lang bisan unsay isulti sa mga maghuhukom.
Way laing kapilian ang media:  Kon moinsistir gyod sa ilang katungod paghimo og live coverage, angayng itahan di lang ang batakan nilang katungod pagpili unsay isibya kon dili apil nang ilang katungod pagpanginabuhi pinaagi sa pagsibya og commercials ug pagdani ug pagtagbaw sa publiko pinaagi sa mas undanon ug mas makapasabot nga coverage.

-o0o-

Ang kaubos sa pagtan-aw sa mga sakop sa Korte Suprema sa media ug sa katawhan karibalan lang sa ka wa nilay pagsalig sa ilang mga maghuhukom pagduma og makiangayon nga husay ug pagpakanaog og ligdong nga desisyon sa kaso.  Kuwang na lang og diyutay nga ilang tanggungon ang mga maghuhukom aron di kabati, kakita ug kabasa sa mga paniid ug komentaryo sa media ug publiko.
Ambot nganong di na lang tanggungon sa labing hilit nga mga langob ang ilang mga maghuhukom aron nga way laing mabatyagan gawas sa hagawhaw sa ilang mga tanlag, inay nga taptapan ang mga mata aron nga di makakita ug baatan ang mga baba sa katawhan aron nga di makapadayag unsay naa sa sud sa ilang mga kasingkasing ug hunahuna.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for June 15, 2011

Dirk ug Lebron

Katam-is sa labing unang kampeyonato sa National Basketball Association (NBA) ni Dirk Nowitzki.  Human sa ilang pagkasugamak sa mga kamot sa Miami Heat nga gipangulohan nilang Dwyane Wade ug Shaquille O'Neal niadtong 2006, ug human nabawo ang iyang tinguha pagbalik sa NBA finals sa niaging upat ka tuig, si Nowitzki nisalikway sa mas madanihong mga tanyag sa ubang teams ug nagpabilin sa Dallas Mavericks.
Sama katam-is ang kadaogan ni Jason Kidd.  Nga nakasikit pag-ayo apan gihikawan sa kampeyonato isip pangu sa New Jersey Nets.  Ang pagbalik sa labing una niyang team sa NBA giisip sa kadaghanan nga destinasyon sa laos nga wa nay kapaingnan apan mao diay hinuoy katumanan sa iyang damgo.

-o0o-

Si Lebron James sa Miami Heat ang gitandi ni Scottie Pippen. ang bantogang sidekick sa dobleng three-peat sa Chicago Bulls, ngadto ni Michael Jordan isip labing bantogang magduduwa.  Apan si Nowitzki ang nakasunod sa usa sa labing talagsaong aspeto sa mabulukong karera ni Jordan:  Ang paglambo uban sa team, inay paglayat sa mas lig-ong karibal.
Ug si Lebron gihulagway na hinuon sa laing haligi sa Bulls, si Steve Kerr, nga mas liwat ni Pippen kay ni Jordan:  Makalilisang ang iyang depensa apan kadudahan ang iyang katakos pagpasud sa bola.  Si Jordan makapasud sa bola samtang magdamgo, si Pippen gihulagway ni Phil Jackson nga "sometimes shooter," usahay maka-shoot, usahay sab di.

-o0o-

May mga tigpaminaw sa Arangkada sa DYAB Abante Pa, Bisaya! nga nangagpas nga ang kalit nga pagkausab sa duwa ni Lebron--gikan sa pagka dominante sa Eastern Conference finals batok sa Chicago Bulls ngadto sa pagka missing sa series batok sa Dallas--naggumikan sa seryusong hulga gikan sa mafia.

Lisod lalison ug mas lisod pamatud-an ang conspiracy theories sa NBA, nga kanunayng maghisgot sa pagpatay sa amahan ni Jordan human nakadaog sa ikatulo niyang kampeyonato niadtong 1993.  Apan kon mao, mas talawan diay si Lebron.  Kay si Jordan nakadaog pa man og dugang tulo ka kampeyonato samtang si Lebron daan nang wa igkita sa mahinungdanong mga duwa sa Cavaliers kaniadto.

-o0o-

Mas katuohan ang mga pangagpas nga si Lebron wa lang gyod maghupot sa usa sa mga alas ni Jordan--ang mental toughness.  Bisan sa tanan niyang pasiatab, si Lebron klarong nilikoy sa labing kritikal nga mga bahin sa duwa, labi na sa fourth quarter, samang naapektahan siya sa kalibotanong mga pagsaway sa pag-negosyo sa TV special sa iyang paglayat sa Heat.
Nga iyang nahimo tungod sa hulhog sa iyang mga alalay nga taphaw.  Nga posibleng mao say nag-aghat niya ug ni Wade pagbugal-bugal sa hilanat ni Nowitzki sa Game 4.  Hinaot nga inay maminaw nila, si Lebron motuon sa tambag ni Kerr:  Praktison ang iyang low post game ug mid-range jump shots tibuok summer.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for June 13, 2011

     Iwit na sab

​

     ​Ug natinuod ang gikahadlokan sa mga mamumuo sa Sugbo ug Central Visayas:  Sama sa naandan, sila na say labing iwit nga makadawat og usbaw sa suholan--kana, kon mauwaw ang mga sakop sa Regional Tripartite Wages and Productivity Board (RTWPB) ug bakwion ang ilang pagsalikway sa uminto sa suholan tungod sa way hunong nga pagsaka sa presyo sa lana ug inadlawng mga palaliton.  Kon dunay uminto, may sukaranan ang kahadlok nga, sama sa naandan, ang RTWP 7 say labing tihik.

     ​Ang National Capital Region ug ubang rehiyon, apil nang atong mga silingang Eastern Visayas ug Western Visayas, nakahatag na og uminto sa ilang mga anak sa singot.  Dinhi sa ato, kinahanglan pa tingaling mohilak og dugo ang mga mamumuo.

          -o0o-

     Ang pagpapating sa RTWPB 7 maoy usa sa labing lig-ong sukaranan sa sibaw nga awhag nga sublion sa Kongreso ang pagtahan sa ilang gahom pagsubli ug pagtakda sa suholan ngadto sa wage boards kansang mga sakop nideklarar sa ilang kaugalingon nga independenteng mga republika nga makapatuyang lang paghimo bisan unsay ilang gusto.

     ​Nag-iyahay lang ang mga sakop sa RTWPB 7, labi nang mga representante sa management ug ang ilang kakonsabong mga representante sa Department of Trade and Industry (DTI) ug National Economic Development Authority (Neda), paghimo og ilang kaugalingong mga numero aron pagpalambo sa ilang napili nga kawsa pag-apiki sa mga mamumuo.

          -o0o-

     ​Si Trade Secretary Gregory Domingo niangkon na sa dakong layat sa presyo sa nag-unang mga palaliton, gani nangayo na og pasaylo nga wa silay mahimo pagpugong kay kalibotanon ang kasagarang mga hinungdan.  Apan nganong si DTI 7 Director Asteria Caberte mangugat man gihapon nga nalansang ang presyo sa mga palaliton sa niaging tulo ka buwan?

     ​Ang Bangko Sentral ng Pilipinas (BSP) nideklarar na nga ang ekonomiya takos nga makadawat og hangtod P25 nga usbaw sa inadlawng suholan.  Nganong ang lokal nga buhatan sa Neda manghadlok man gihapon nga ang bisan unsang uminto sa suholan makadaot sa mga patigayon sa Sugbo ug sa rehiyon?

          -o0o-

     ​Si Presidente Noynoy Aquino, nga maoy nagtudlo sa tanang mga sakop sa wage boards, niawhag nilang usbawan ang suholan.  Gipasabot niyang mga negosyante nga inay batokan angayng hangpon ang uminto kay magkahulogan og mas dakong halin sa ilang mga produkto ug serbisyo.  Si Labor Secretary Rosalinda Baldoz, ang pangu sa National Tripartite Wages and Productivity Commission, nihatag nila og ultimatum pagtakda sa usbaw sa suholan sa wa pa ang Mayo 1.

     ​Tungatunga na sa Hunyo, apan padayong giisnab sa RTWPB 7 ang awhag nilang Aquino ug Baldoz.  Kinsa man diay ang ilang Bosing?  Ang mga anak sa singot maoy labing dakong tinubdan sa buhis nga gisuhol nila.  Nganong tua man hinuon pusta sa sektor nga mas gikaintapan sa paglikay kay sa pagbayad sa tukmang buhis?  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for June 12, 2011

     Sugbo batok Manila

​     ​Sa atong pagtimaan sa Adlaw sa Kaugalingnan karong tuiga, tuguting akong pakisaw-an nimo ang panglantaw sa mga molupyo ug mga tagduma sa Manila dihang gisung sila sa pasiunang puwersa ni Miguel Lopez de Legazpi niadtong Hunyo 1570, lima ka tuig human nila gisunog ang Sugbo ug giilog gikan ni Hari Tupas.  Ang barko nga ilang nakita sa kadagatan sa Kawit gipangulohan ni Martin de Goiti.

     Ang batan-ong pangu sa Manila, si Rajah Soliman, usa ka banggiitang manggugubat.  Malampuson niyang napaubos sa iyang pagduma ang kasilinganang mga isla.  Apan mao to ang labing una niyang pakigharung sa mga Katsila.  Napugos siya pagkonsulta sa iyang uyoan ug karaang tagduma sa Manila, si Rajah Matanda.

          -o0o-

     ​Si Soliman gisuginlan ni Matanda sa iyang nadunggan nga gubat tali sa mga Katsila ug sa mga molupyo sa Mactan ug sa Sugbo, dul-an sa 50 ka tuig ang nilabay niadtong 1521.  Kanus-a napatay ang pangu sa mga Katsila, kansang nahibiling mga sundawo nangahadlok ug nanglayas balik sa ilang gigikanan.  Nahibaw-an sang Matanda nga namalik ang mga Katsila aron pagpanimawos ug nilampos na gyod pagkuha sa Sugbo.

     ​Gipasaligan ni Matanda si Soliman nga mahimong pildehon sa mas daghang mga manggugubat sa Manila ang pipila ra ka mga puti.  Apan gipasidan-an ang iyang pag-umangkon sa laing makapabalaka nga kasayuran nga iyang nakuha gikan sa ilang mga tigpaniid--ang mga Katsila gikuyogan  og mas daghang mga manggugubat nga Bisaya.

          -o0o-

     ​Matod ni Matanda dugay nang naglungut-lungot ang mga Bisaya nilang mga Muslim.  Ang mga Muslim maoy niulipon nila sud na sa daghang katuigan.  Maong andam ang mga Bisaya nga magpakamatay aron lang makabawos sa kabangis sa mga Muslim.

     ​Si Soliman nisukwahi sa tambag sa iyang uyoan mahitungod sa mga Bisaya.  Alang niya mas kahadlokan gihapon ang mga Katsila.  Apan wa ning kapugong niya pagsukol sa mga Katsila.  Dihang gisunog sa mga Katsila ang kabalayan sa Manila, napugos si Soliman pagtago hangtod nga nibiya ang mga langyaw.

          -o0o-

     ​Nakabalik si Soliman sa iyang gingharian aron lang mapugwat nga ang pundok ni Goiti pasiuna lang sa mas gamhanang puwersa nga gipangulohan na gyong Legazpi.  Kinsa nibiya sa Sugbo alang sa Panay nga mas daghan og pagkaon.  Nahibaw-an ni Legazpi nga mas abunda pa gyod ang katigayonan sa Manila.

     ​Mayo 18, 1571 dihang malinawong gitahan ni Soliman ang Manila ngadto ni Legazpi.  Di to maoy unang kadaogan sa diplomasiya ni Legazpi.  Sa Marso 16, 1565, nahigala niya si Datu Sikatuna sa Bohol.  Di sab si Tupas ray nisukol niya (Abril 27, 1565).  Ang hari sa Macabebe sa Pampanga , human nakakumbinser ni Soliman paglingkawas gikan sa mga Katsila, maisugong nilusad sa Gubat sa Bangkusay bisan nakatukod na og gingharian si Legazpi sa Manila.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for June 11, 2011

               Utang sa Kuratong

     ​Sa iyang tinuod nga asawa nga si Alona nga iyang gibiyaan sa Iligan City, Dindo ang iyang angga, Fernando Villanueva Canillo ang tibuok niyang ngan.  Sa iyang bag-ong mga silingan sa Babag, Lapulapu City, siya si Rolando Canillo.  Isip usa sa mga haligi sa Kuratong Baleleng, ang gikaintapang mga tulisan sa Mindanao, siya si Bruno Villanueva, alyas Tambok.

     ​Si Dindo giila sa iyang asawa ug unom ka anak nga buotan.  Hangtod nga nasakpang nakapaanak og laing babaye, si Emma Barongis, taga Ozamis City, ang pugaran sa Kuratong.  Sa iyang mga silingan sa Opon, si Rolando misteryuso apan manggihatagon.  Sa iyang kaubanan sa Kuratong, segun sa kapolisan, si Bruno takos nga pangu apan mabudhion.

          -o0o-

     ​Ang kadaghan sa ngan ug nawong ni Canillo wa katabang pag-alerto sa kapolisan sa iyang presensiya sa Opon.  Niabot siya uban ni Emma ug tulo nila ka gagmayng anak sa Hunyo sa niaging tuig.  Nangabang una sila og bay sa Barangay Canjolao, nga maoy nahimutangan sa base sa Naval Forces Central (Navforcen).  Pagka Septiyembre gisugdan pagtukod ang ilang bay sa Babag.  Labihang paspasa sa trabaho ug way tihik-tihik sa gasto nga nakabalhin na dayon siya pagka Enero.

     ​Duha ka anak ni Canillo, ang 6 ug 4 anyos nga nakalingkawas sa armadong mga lalaki nga nisung sa ilang bay, iyang gipa-eskuyla sa usa ka pribadong eskuylahan sa Opon.  Si Canillo mismo namalit og mga taxi ug multicab ug videokehan.

          -o0o-

​     Ang wa mabantayi sa kapolisan ug mga opisyal sa Opon, gibisto sa kuwarta nga gidudahang bawon ni Canillo sa iyang pagtago.  Dako ug luho ang iyang bay, tulo ang gate ug may tunukong alambre ang taas niyang koral.

     Mga pagduda sa mga silingan napuypoy tungod sa iyang mga gasa.  Gawas sa pagpa-drive sa iyang mga sakyanan, gipanghatagan og pinutos nga taglima ka kilong bugas humay.  Bisan ang mga bugoy sa atbang nabuhong sa gisabod niyang kuwarta alang sa ilang inom ug sumsoman.

          -o0o-

     ​Naabtan og tuig ang Kuratong Baleleng pagtultol niya sa Opon.  Bisan ang pagtabon ni Canillo og toalya ug kawo wa makahabol sa panimhot sa kaubanan nga, segun sa kapolisan, iyang gihikawan sa bahin sa dagko nilang tulis.  Usa ka adlaw sa wa pang pagpamusil, nakatultol nang Kuratong sa ilang bay.

     ​Kay lisod mang lungkabon ang tulo ka gates, gihuwat nila si Canillo nga mogawas.  Nga nahitabo pagka Huwebes sa kadlawon dihang nagkuyog silang Canillo ug Emma pagpangompra sa merkado.  Si Ricky Cadavero, alyas Kambal, "Uncle" sa mga anak ni Canillo, nga giila sa kapolisan nga kauban ni Canillo pagtulis sa SM Dasmariñas sa Cavite niadtong Septiyembre sa niaging tuig, maoy gitumbok nga ni-masaker sa pamilya ni Canillo pagpaningil sa iyang dakong utang nila.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for June 10, 2011

Away sa urban poor

Kon tuohan ang pagpasabot ni Cebu City Mayor Mike Rama, si kanhi city administrator Bimbo Fernandez ang labing sad-an sa iyang pagbiya sa Bando Osmeña-Pundok Kauswagan (BO-PK).  Kay ang Pagtambayayong Foundation Inc. nga iyang gipangulohan maoy nipasaka og mga kasong administratiba, sibil ug kriminal batok ni Rama tungod sa demolisyon sa kabalayan sa sapa sa Mahiga.  Nga maoy gitumbok ni Rama nga nakapahagtos sa kataposang lanot sa iyang kalambigitan sa BO-PK.
Alang ni Rama (1) si Fernandez suod ni Kongresista Tomas Osmeña, ang pangu sa BO-PK; (2) ang pagkiha ni Fernandez niya klarong sugo ni Osmeña; maong (3) di siyang kapabilin sa pundok nga nibukubuko niya.

-o0o-

Maong way nahibung nga si Fernandez ug ang Pagtambayayong karon ang puntirya sa sumbalik ni Rama sa pagka apiki niya sa demolisyon sa Mahiga.  Gipanghimakak man tuod ni Atty. Collin Rosell, bag-ong hepe sa Division for the Welfare of the Urban Poor (DWUP), apan giangkon nga iyang gipa-imbestigar sa Cebu City Legal Office ang mga pasangil sa pagpanguwarta sa Pagtambayayong sa urban poor groups.
Matod ni Rosell makapaalarma ang pasiunang kasayuran nga iyang nahipos batok sa Pagtambayayong:  Sa sinugdanan, gidid-an ang taga Kamagayan nga beneficiaries sa relocation sites sa Cubacob ug Canduman sa Mandaue pagpalit sa luna kon di sila mobayad sa Pagtambayayong nga maoy motukod sa ilang mga bay.  Dihang nagprotesta, gipapalit na sila og mga luna apan gidasok sa ngilit sa mga pangpang ug bakilid.

-o0o-

Apan niangkon si Rosell nga wa siyay katakos pag-imbestigar sa mga pasangil batok sa Pagtambayayong.  Kay bag-o pa siyang natudlo ni Mayor Rama sa katungdanan.  Ug gisubli pa niya ang katakos ug kamatinud-an sa mga kawani nga pulos nag-una niya sa DWUP.
Gawas pa, kinahanglan pa sab niyang itakda ang kinatibuk-ang direksiyon sa iyang buhatan ug sa ilang mga programa.  Aron kaalagaran di lang ang taga Mahiga ug Kamagayan kon dili ang tanang mga kabos sa dakbayan nga kinahanglang ipahimutang og disenteng mga pinuy-anan.  Maong nagpalaban siyang City Atty. Joseph Bernaldez.

-o0o-

Sa iyang bahin, si Fernandez kusganong nihimakak nga gigamit ang iyang pagka city administrator aron pagpugos sa urban poor pagbayad sa Pagtambayayong.  Matod niya ang pamunoan ni kanhi mayor Alvin Garcia, nga wa siyay bisan gamayng influencia, maoy napakyas pagtugyan sa mga luna ngadto sa beneficiaries.
Di sab andam nga moadawat si Fernandez sa kredito nga siya ang nakapalayas ni Rama gikan sa BO-PK.  Apan gihangop niya nga ang panagsungi mahitungod sa urban poor ang nasentro sa panagsungi nilang Rama ug Osmeña.  Matod ni Fernandez naa ra sa mabuot nga mga Sugbuanon kinsay ilang tuohan ug paluyohan:  Ang mga nanggukod o ang mga nanalipod sa mga kabos nga taga dakbayan?  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for June 9, 2011

Mingaw nga piyesta

Kon makabantay kang mapahiyumon si Kongresista Tomas Osmena, di na tungod sa kaapiki ni Cebu City Mayor Mike Rama human nigawas gikan sa Bando Osmena-Pundok Kauswagan (BO-PK).  Samtang nalingaw tingali nga usa ra ka konsehal sa dakbayan ug 15 ra ka barangay kapitan ang namiyesta sa Rama Compound, mas dakong hinungdan nga naibanan ang mug-ot sa dagway ni Osmena.
Kini tungod sa pagkatudlo sa usa sa iyang labing suod sa politika nga si kanhi senador Mar Roxas isip kalihim sa Department of Transportation and Communication (DOTC), ang usa sa labing dako, gamhanan ug adunahan nga buhatan sa nasudnong gobyerno.

-o0o-

Si Roxas ang orihinal nga gipaluyohan ni Osmena pagka presidente.  Bisan nagpadaplin alang ni Presidente Noynoy Aquino ug bisan sa kalit nga pagsulbong sa kandidatura ni Bise Presidente Jejomar Binay dayong tapos sa kampanya sa Mayo 2010, si Roxas nakaangkon og makabungog nga mayoriya sa Sugbo, salamat sa liderato ni Osmena.
Si Osmena wa managana pagpahibawo ni bisan kinsang naminaw nga mas bilib siyang Roxas kay ni Aquino.  Gani, kasaligang mga tinubdan nagbutyag nga nipasidaan si Osmena sa di pagpaluyo ni Aquino kon nakigkita pang Gobernador Gwen Garcia sa usa sa mga pangampanya niya sa Sugbo.

-o0o-

Ang makauuwawng kapakyas ni Gobernador Garcia pagtuman sa iyang pasiatab pagpadaog ni Gibo Teodoro di hinuon tungod lang sa katakos sa pangampanya ni Osmena kon dili tungod sab sa talagsaong popularidad nilang Aquino ug Roxas.  Way sukaranan ang panghinaot nga kumbinsihon ni Osmena si Roxas paghangop sa mga may politikanhong atraso niya sa Sugbo.
Gipasanginlan sang Osmena si Rama nga di matinud-anon nga nangampanya alang nilang Aquino ug Roxas kay nakigkita ni kanhi GSIS president Winston Garcia alang ni Senador Manny Villar ug nakigkita pa gyod ni kanhi presidente Joseph Estrada.  Di sab katabang nilang Garcia ug Rama ang ilang paggakus-gakos ni Binay.

-o0o-

Isip kalihim sa DOTC, si Roxas ang moduma sa mga tigom sa Mactan Cebu International Airport Authority (MCIAA) nga si Garcia usa lang sa mga sakop.  Kon motudlo man og representante si Roxas sa MCIAA, segurado nga di siya mamahimong itoy ni Garcia.  Hinaot nga makaangkon na si MCIAA General Manager Nigel Paul Villarete og mas gamhanang alyado paglimpiyo sa tugpahanan ug pagsubli sa tanang kontrobersiyal nga mga transaksiyon nga gisudlan sa karaang mga tagduma.  Sa pikas nga bahin, mahimong makabuylo ang usa sa kinaham nga mga proyekto ni Osmena--ang Bus Rapid Transit (BRT) systema--alang sa Metro Cebu kon makadawat na sa hingpit nga pagpaluyo sa DOTC.
Maong tungod sa batasan sa mga politiko, ayaw kahibung nga mosamot kadaghan ang mamiyesta ni Osmena sa Guadalupe kay ni Rama sa Basak San Nicolas ug ni Garcia sa Dumanjug.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for June 8, 2011

Pilde ang SLRDI

Kon usa ka sa nailad sa mapahimuslanong developers, nakumbinser pagtugyan sa tanang hiniposan alang sa gisaad nga yuta ug bay, aron lang makugang nga way bisan usa sa mga pasalig ang natuman, ayaw kahugno.  Di tinuod ang propaganda nga inutil ang kabos nga homeowners batok sa higanteng developers.  Di tinuod nga pulos kawatan ang nagtungkawo sa Housing Land Use and Regulatory Board (HLURB).
Nidaog ang Royale Cebu Estates Homeowners Association Inc. (RCEHAI) sa kaso nga ilang gipasaka batok sa usa sa labing dakong developers sa nasud, ang Sta. Lucia Realty and Development Inc. (SLRDI).  Gideklarar sa HLURB nga nakalapas ang Presidential Decree 957, nga maoy nagduma sa pagpamaligya og mga luna sa subdivisions.

-o0o-

Hinaot nga ang kadaogan sa RCEHAI batok sa SLRDI makadasig sa gidaugdaog nga homeowners sa pagbarug sa ilang mga katungod ug makabugnaw sa abusadong developers sa paghunong na pagpangilad ug pagpahimus sa lehitimong pangandoy sa katawhan pagtukod sa ilang gidamgo nga pinuy-anan.
Hinaot nga makapahigmata na sa HLURB nga mas makiangayon ang matinud-anon nga pagpatuman sa mga lagda inay magpaabot pa nga motiyabaw na ang nabiktima nga homeowners.  Ug hinaot nga barawon nang ilang mga opisyal nga nanawat og suburno ug nakigkonsabo sa mga mangingilad nga developers inay sa makaluluoy nga mga biktimang homeowners.

-o0o-

Di sayon ang pagbarug batok sa mga higante sama sa SLRDI.  Labing mahinungdanong panginahanglan mao ang kaisog ug panaghiusa sa homeowners.  Inay moduko lang og paawot, angayng pakigbisogan unsay gimbut-an ug gitugyan sa balaod.
Wa ko mag-ingon nga nibarug gyong tanang homeowners batok sa SLRDI.  May pipila sang nilikoy.  Kay di man gyod mawad-an og sipsip ang kalibotan.  Apan makaginhawa kag luag kon may mga silingan ka nga sama kaligdong ug kaisog nilang Dr. Edisa Ermac, Tetta Baad, Santiago Tomayao, Angelina Spencer, James Limquiaco, Linda Antigua, Edwin Semilla, Eric Ouano, Navy Capt. Danilo Flores, Edmund Borinaga, Joven Uy, Jay Jakosalem ug Atty. Ina Magpale.

-o0o-

Ang labing lig-on nga ebidensiya nga kahuptan sa homeowners batok sa developers mao ang brochures, leaflets ug advertisements sa radyo, telebisyon ug pamantalaan.  Ubos sa PD 957, obligado ang developers pagtuman sa tanan nilang gisaad nga infrastractura sa subdivisions.  Mao ang mabuot nga developers di angayng magpatuyang pagsaad sa buwan ug mga bituon aron lang pagdani sa homeowners.
Apil sa napamatud-an nga kalapasan sa SLRDI batok sa homeowners mao ang pagpangilad pagbutang og manholes nga way kanal, kapakyas paghingpit sa perimeter fence, pagtukod og kabalayan ilawom ug duol sa mga tangke sa tubig, way chlorinator paghimong luwas sa suplay sa tubig ug, labaw sa tanan, ang pagpamugos pagpangolekta sa association ug maintenance dues nga, ubos sa PD 957, mahimo lang kolektahon sa lehitimo nga homewners association.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for June 7, 2011

Bangis nga pagbudhi

Ang makauuwaw nga pagkabisto sa paglapas sa Philippine Overseas Employment Administration (POEA) sa lagda nga gitumong pagpanalipod sa overseas Filipino workers (OFWs), nga mao untay gitahasan pagpatigbabaw ug pagpanalipod sa ilang mga katungod, mao lay labing uwahing pahinumdom nganong hagbay rang nakumbinser ang OFWs ug ilang mga pamilya nga dakong ulug-ulog ang pagtawag sa gobyerno nila nga bag-ong mga bayani.
Kon ang POEA, sa labing bangis nga pasundayag sa pagbudhi, nakaako pagtampok sa bukubuko sa OFWs nga gitugyan unta sa ilang pag-atiman, unsa man intawoy dag-anan sa atong mga kapamilya nga way laing masangpit kon simbako abusohan sila sa ubang kanasuran?  Salamat sa kasalbahis sa POEA, di na tang kaikyas sa pait nga kamatuoran nga ang gobyerno diay ang nangunay paglawog sa OFWs sa tirong.

-o0o-

Gilapas sa POEA ang batakang mga katungod sa OFWs ubos sa Republic Act 10022, napasar sa Kongreso niadtong 2009, nga nag-usab sa Migrant Workers and Overseas Filipinos Act of 1995 (Republic Act No. 8042).  Labi na sa Section 3 nga nagmando nga tugotan lang ang pagpada sa OFWs sa kanasuran nga makapanalipod sa katungod sa OFWs pinaagi sa mosunod nga mga garantiya:

• Ang nasud kinahanglan nga dunay mga balaod nga nanalipod sa katungod sa mga mamumuo, apil na sa migrant workers;
• Ang nasud nidason sa international declarations pagpanalipod sa migrant workers; ug
• Ang nasud dunay kauyonan uban sa Pilipinas mahitungod sa pagpanalipod ug mga katungod sa OFWs.

-o0o-

Ang POEA nipagawas og listahan sa 76 ka nasud, pinasikad sa certification sa Department of Foreign Affairs (DFA), nga nakatuman sa mga panginahanglan.  Sa 10 ka nag-unang destinasyon sa OFWs sa 2009, unom ang maapil sa listahan:  Saudi Arabia, United Arab Emirates, Qatar, Bahrain, Singapore ug Kuwait.
Ubos sa R.A. 10022, ang mga sakop sa POEA Governing Board ug ubang mga opisyal ug mga kawani nga nitugot sa deployment sa OFWs sa mga nasud nga wa katuman sa mga lagda mahimong palagputon gikan sa katungdanan ug di makahupot og bisan unsang tinudlo nga katungdanan sa gobyerno sud sa lima ka tuig.

-o0o-

Di balido ang karaang mga panalipod sa POEA nga dako ang panginahanglan sa overseas employment, nga gawasnon ang OFWs nga nipili sa mga nasud nga ilang padulngan ug nga may mga embahada sa Pilipinas sa nagkalainlaing kanasuran nga makapanalipod sa OFWs.
Ang masulub-ong track record sa POEA ang mopasamot sa ilang atraso:  Pipila sa ilang mga opisyal ug mga kawani nasakpang nakigkonsabo sa ilegal nga recruitment agencies nga daghan nang nailad nga OFWs; ug kadaghan na masakpi ang POEA nga patuyang lang og aprobar og job orders alang sa mga trabaho sa ubang kanasuran nga mas bug-at, mas gamay og suholan ug di gyod gani diay tinuod.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for June 6, 2011

Adik sa kemikal

Nabulilyaso na sab ang pagpamalit og mga kemikal sa Dakbayan sa Sugbo batok sa dengue.  Gikuwestiyon sa Commission on Audit (COA) di ang pagpamalit og mga kemikal kon dili ang kalangay sa paggamit, bisan gilaktod ang transaksiyon tungod sa pagsulbong pag-ayo sa mga kaso sa dengue sa niaging tuig:

• Giaprobahan sa Cebu City Council ang P2.5 milyones nga ipamalit sa mga kemikal niadtong Abril sa niaging tuig;
• Naabtan og tulo ka buwan ang Cebu City Health Department paghimo sa emergency purchase niadtong Agosto;
• Naabtan og laing tulo ka buwan una nahatod ang mga kemikal niadtong Disyembre; ug
• Karon nang bag-o naggamit kay may hinabang gikan sa Department of Health (DOH) ug pribadong sektor.

-o0o-

Unang nabulilyaso ang pagpamalit og mga kemikal batok sa dengue sa dakbayan niadtong 2005, unom ka tuig nang nilabay.  Kanus-a gipangayo sa City Health ug giaprobahan sa City Council ang pagpangompra og Aqua-Resigen (permethrin ang generic name).  Apan ang aktuwal nga gipalit sa dakbayan mao ang MaxiFog (lambda-cyhalothrin ang generic name), nga maoy ikaduhang labing makahilong kemikal sunod sa Endrin.
Ang pagpili sa City Council sa Aqua-Resigen kuwestiyonableng daan.  Kay brand name kini sa higanteng kompaniya sa kemikal.  Unsaon pa man pagsud sa ubang water-based chemicals nga hinimo sa ubang kompaniya?  Nabisto pa gyod nga ang pagpili sa Aqua-Resigen gibase sa material safety date sheet (MSDS) nga hinatag ra sab sa supplier.

-o0o-

Dihang una nakong gibisto ang transaksiyon unom ka tuig nang nilabay, ang mga konsehal sa dakbayan nga gipangulohan ni kanhi konsehal Joy Pesquera nihulga pagkiha nako.  Maayo na lang nga natambagan silang Konsehal Edgardo Labella nga mas makiangayon nga ilang tubagon ug susihon ang kasayuran nga akong nahipos.

Ug ni-enter the dragon ang Visayas Ombudsman.  Gimandoan ang mga konsehal pagsumiter sa ilang affidavits giunsa paglusot sa kontrobersiyal nga transaksiyon.  Sama sa mayoriya sa mga kaso nga nasang-at sa Ombudsman, ang imbestigasyon sa kuwestiyonableng pagpangompra og kemikal batok sa dengue sa dakbayan wa pang kairog hangtod karon.

-o0o-

Gawas sa kamahiligon sa mga opisyal sa dakbayan pagpangompra og kemikal, nga gikahadlokang mas dako og komisyon kay sa pagpamalit og silhig ug ubang kahimanan pagpanlimpiyo sa palibot nga maoy mas epektibong paagi paglikay sa dengue, angay sang susihon ang busluton nga sistema sa pagpaalit sa City Hall.
Nganong dali ra man kaayong makalusot ang mga kiat-kiat, sama sa mga suga sa pasko nilang Mayor Michael Rama ug City Treasurer Ofelia Oliva?  Apan nganong mora mang umang ang mga transaksiyon kon mas mapuslanon ug mas dinalian ang mga palitunon--sama sa mga sangkap batok sa dengue sa niaging tuig ug sa halogen lamps sa pediatrics ward sa Cebu City Medical Center (CCMC) sayo ning tuiga?  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for June 5, 2011

Mga pinasagdan

Poblacion Primary School, Lapulapu City--Kon wa kang katultol ning eskuylahana, di kong kabasol nimo.  Bisan ang lumad nga mga molupyo sa Opon wa kahibawo nga nagbarug diay ni dinhi sa Sitio Langub sa Barangay Poblacion.  Klaro nga nahawongan ni sa mas dakong Lapulapu City Central Elementary School sa samang barangay.
Nia ko magsuwat kay nagpakitabang ang mga magtutudlo dinhi sa pag-andam sa eskuylahan alang sa pagsugod sa klase karong Lunes.  Ang orihinal nga desinyo alang lang sa duha ka classrooms.  Tungod sa pagburot sa gidaghanon sa mga tinun-an, gipalapdan ngadto sa lima ka classrooms.  Nga maoy hinungdan sa kahagip-ot sa luna ug kaapiki sa classrooms.

-o0o-

Ang orihinal nga classrooms alang sa Grades 1 ug 2 natukod niadtong 1990.  Tungod sa pagdaghan sa mga tinun-an sa niaging kapin sa duha ka dekada, inanay nga napuno ang classrooms alang sa kindergarten ug Grades 3, 4 ug 5.  Ang kataposang classroom natukod sa niagi lang tuig.
Ang luna nga gitukoran sa dugang classrooms gipanag-iya sa barangay.  Nga mao say nagbayad sa konsumo sa tubig ug kuryente sa eskuylahan.  Apan samtang ang tanang magtutudlo gisuweldohan sa Departamento sa Edukasyon (DepEd), nihit kaayong hinabang nga nadawat sa eskuylahan gikan sa Lapulapu City government ug sa nasudnong gobyerno pagpalambo sa classrooms ug ubang mga panginahanglan.

-o0o-

Ang Lapulapu City government nakapalit na sa luna tapad sa eskuylahan aron katukoran og dugang classrooms, nga gipanghinaot nga maglakip na sa Grade 6.  Apan dunay duha ka suliran:  Wa pa mabalhin ang titulo gikan sa pribadong tag-iya ngadto sa dakbayan; ug apiki ang agianan paingon sa napalit nga luna.
Gisugyot sa mga magtutudlo nga ibaylo na lang ang napalit nga luna sa mas hawan nga luna nga sikit ra gyod kaayo sa ilang nahimutangan karon.  Apan supak ang tag-iya sa luna.  Kinsay uyon hinuon nga mobaligya og gamayng bahin sa iyang kabtangan aron di maapiki ang agianan sa mga bata.

-o0o-

Sa pagsugod sa klase karong Lunes, masulub-on ang kahimtang sa kasagaran sa classrooms.  Gitabangan namo pagpintal ang classroom sa Grade 4.  Apan nagkinahanglan sab og tabang ang ubang classrooms nga ngiob, gubaon ug kuwang og mga lingkoranan.
Labi na gyod ang classroom sa kinder.  Nga maoy labing duol sa nawalis nga atop nga sin, nga nisangpot sa pagkadugta sa kisame ug pagsalibo ug pagkabasa sa mga bata ug pagbaha sa classroom.  Ang tabang sa pipila ka pribadong kompaniya nga gidangpan sa mga magtutudlo di paigo pagtubag sa mas dakong panginahanglan.
Gawas nga mangita sa gipasalig sa DepEd nga MOOE (maintenance and other operating expenditure) sa mga eskuylahan ug manulisok sa kakuwang sa tabang sa lokal nga mga opisyal, mas maayong motabang sa labing duol nga mga eskuylahan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for June 3, 2011

Gubat ni Rama

Sa kataposan, human sa dul-an sa duha na ka dekada nga pagyangu-yango ug pagpakahilom sa giisip nga mga insulto ug pakauwaw batok niya isip konsehal ug bise mayor, si Cebu City Mayor Michael Rama nideklarar na sa iyang kaugalingon nga independente gikan sa Bando Osmena-Pundok Kauswagan (BO-PK).
Sa iyang pakighinabi sa Arangkada sa DYAB Abante Pa, Bisaya!, si Rama nipasabot nga di siya makapabilin sa pundok nga iyang gipasanginlang nitampok sa iyang bukubuko pinaagi sa pagpasaka og mga kasong sibil, kriminal ug administratiba batok niya atubangan sa korte ug Visayas Ombudsman tungod sa iyang gimando nga demolisyon sa kabalayan sa sapa sa Mahiga, sa Mabolo, Dakbayan sa Sugbo.

-o0o-

Gihangop dayon sa mga dumadapig ni Rama ang dugay na nilang gipaabot nga pagpangisog ug pagdeklarar og gubat sa ilang idolo.  Gihulagway nila si Rama nga labaw pang anhing Fernando Poe Jr., nga kulatahon sa sinugdanan apan makabawos inig human sa pelikula, kay nagpatara lang gihapon bisan kadaghan na nagbalikbalik ang salida.
Matod nila mas makaayo alang sa tanang hingtungdan ang paghukas na sa tanang pagpaka aron ingnon.  Kay unsa man tuoy kapuslanan sa pagpanalipod sa panaghiusa sa BO-PK nga klaro na mang naglinigwatay ang duha ka haligi?  Alang nila angayng atubangon ang di na kapugngan nga panagbangga nilang Kongresista Tomas Osmena ug Rama karon, inay paabuton ang 2013.

-o0o-

Apan di paigo ang pagdeklarar ni Rama og kagawasan gikan sa BO-PK.  Angay niyang ipasabot unsay iyang gilingkawasan.  Unsa may girepresentahan sa BO-PK nga iya na karong gikauwaw ug gusto nang palay-an?
Hinaot nga mas dakong eskandalo nga iyang ikabutyag batok sa BO-PK kay sa di maayong taras ni Osmena.  Nga dugay nang nahibaw-an ug nakat-onan na pagdawat sa mga botante.  Ug kon nangawat ug nangilad ang BO-PK sa mga Sugbuanon, hinaot nga andam si Rama pagmatuod nga wa siyay labot ug pagpasabot nganong uwahi na kaayo siyang naglangas.

-o0o-

Labaw sa pagpasabot sa iyang pagbiya sa BO-PK mao ang pagpahibawo ni Rama sa mga Sugbuanon unsa na karoy iyang gibarugan.  Nipasabot si Rama namo nga di pa siya andam nga makig-alyansa sa ubang pundok kay ang katawhang Sugbuanon ang iyang bag-ong mga alyado.
Nagkinahanglan hinuong mga Sugbuanon og platapormang mas konkreto kay sa slogan.  Duna ba siyay alternatibo sa mga programa ni Osmena ug sa BO-PK?  O ipadayon gihapon basta siya nay ilhon nga bag-ong hawod?  Unsay iyang mahimo sa duha ka tuig sa di pang 2013 pag-alkontra sa 23 ka tuig nang pagdominar ni Osmena ug BO-PK sa politika sa dakbayan?  Mas nabalaka ko sa dangatan sa batakang mga pangalagad karong nakiggubat nang mayor sa mga opisyal ug mga kawani sa City Hall nga iyang gidudahang tua kapusta ni Osmena.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for June 2, 2011

Math sa NBA

Human napanalipdan sa Miami Heat ang ilang homecourt batok sa Dallas Mavericks pagsugod sa NBA Finals, nisamot kadako ang ilang bentaha pagsakmit sa una sa gipaabot nga daghang kampeyonato ubos nilang Lebron James, Dwyane Wade ug Chris Bosh.  Gawas sa ilang pagdominar, nalupig sa bench sa Heat ang mas lawom unta nga bench sa Mavericks.

Nga di hinuon magpadayon sa tibuok series.  Kay di magpadayon pagpakulata sa mas batan-ong Heat ang mas desperadong mga beterano nga gipangulohan nilang Dirk Nowitzki, 32, ug Jason Kidd, 38, labing tiguwang nga guwardiya nga starter sa kasaysayan sa NBA finals.  Usa ra ka daog sa korte sa Heat ang gikinahanglan sa Mavericks pag-ilog sa homecourt advantage.

-o0o-

Apan may daotang balita sa fans sa Mavericks:  Kon ibase sa psychology ug mathematics, mahimong moretiro silang Nowitzki, Kidd ug kaubanan nga di makaangkon og kampeyonato.  Silang Carlton J. Chin, fund manager, ug Jay P. Granat, psychotherapist, sakto sa ilang pagpili sa Los Angeles Lakers nga maoy kampeyon sa niaging tuig.

Sa makuting pagtuon alang sa ilang libro nga "Who Will Win the Big Game?  A Psychological and Mathematical Method," silang Chin ug Granat niila sa 50 ka characteristics nga gihuptan sa mga kampeyon sa NBA ug sa mga liga sa baseball, golf ug tennis.  Ginamit ang samang formula, gideklarar na nilang daan ang Heat nga maoy mamahimong kampeyon sa NBA karong tuiga.

-o0o-

Ang liderato sa korte ug sa bench napamatud-an sa ilang pagtuon nga makatabang pagdaog sa NBA finals.  Sa niaging 21 ka tuig, ang team nga mas maayo ang lider, pinasikad sa mga puntos nga mahimo matag duwa, may 71% nga kahigayonan nga ma-kampeyon.  Ning aspetoha, nakabentaha si James (26.7 points per game) batok ni Nowitzki (23 points per game).
Ilang pagtuon nakakaplag sab nga ang coach nga lapad og kasinatian sa finals mas takos nga mogiya sa ilang teams sa kampeyonato.  Si Coach Rick Carlisle sa Mavericks mas taas og kasinatian sa playoffs kay ni Coach Erik Spoelstra sa Heat.  Apan mao ni labing unang finals nilang duha.

-o0o-

Sa hapit tanang natad sa paugnat sa kusog nga ilang gitun-an, ang depensa maoy makapadaog og kampeyonato.  Ang team nga mas maayo og depensa, pinasikad sa gitugotang puntos sa ilang mga kaatbang matag duwa, may 62% nga kahigayonan sa pagdaog.  Lain ning pabor sa Heat (nga nitahan og 94.6 puntos matag duwa) batok sa Mavericks (nga nitugot og 96 puntos matag duwa) atol sa regular season.
Ang mas hingigo nga teams mas dako sab og kahigayonan nga ma-kampeyon.  May 60% nga kahigayonan sa pagdaog.  Pabor gihapon ang Heat (nga may 48% nga field-goal percentage) batok sa Mavericks (47.5 field-goal percentage).  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for June 1, 2011

Talaw ang DepEd?

Ang lagda batok sa pinugsanay nga pagpangolekta sa mga amotan di lang alang sa publikong mga eskuylahan kon dili alang sab sa pribadong mga eskuylahan.  Mao ni katin-awan sa Departamento sa Edukasyon (DepEd) atubangan sa reklamo sa pipila ka ginikanan batok sa usa ka pribadong eskuylahan sa Dakbayan sa Sugbo.  Nga gipasanginlang wa mo-enrol sa ilang mga anak tungod sa ilang pagdumili pagbayad sa amotan sa Parents Teachers Association (PTA).
Gipahinumdoman sa DepEd ang University of San Carlos Montessori Academy (USC-MA) nga boluntaryo ang pagpasakop ug pagbayad sa mga amotan sa PTA.  Apan sa samang higayon nanghunaw.  Gipasabot ang mga ginikanan nga naa ra sa eskuylahan dawaton ba o balibaran ang ilang mga anak.

-o0o-

Ang anak ni Dr. Cardelyne Therese Tecson Pastrana upat na ka tuig nga nagtungha sa USC-MA.  Nagsugod siya og duda dihang gipadad-an ang iyang anak og raffle tickets nga kinahanglan niyang bayran bisan di mahalin.  Nisuway siya pagdangop sa website sa DepEd.  Diin iyang na-download ang DepEd order nga nagdili sa pinugsanay nga pangolekta sa mga amotan sa PTA.

Matod ni Pastrana nisamot ang iyang kahibung dihang napakyas ang prinsipal, si Rosselle del Socorro, paghatag niya og makapatagbaw nga katin-awan:

• Gipanghimakak ni del Socorro sa iyang suwat ngadto sa DepEd nga dunay PTA sa USC-MA; ug
• Nisaad siyang Pastrana pagpangutana sa PTA bisan kon ang enrolment form sa USC-MA naglakip sa P300 nga tinuig nga bayranan sa PTA.

-o0o-

Unang reklamo ni Pastrana mao ang pagdumili sa USC-MA pagpirma sa clearance sa iyang anak dayong tapos sa niaging tuig tingtungha.  Nisamot siya pag-ulbo dihang wa i-enrol di lang ang iyang unang anak kon dili apil nang ikaduha niyang bata nga magsugod unta og eskuyla karong tuiga.
May laing reklamo ang kauban niyang ginikanan.  Kansang 8 anyos nga anak giingong gipugos pagsuwat ug pagpirma og incident report tungod lang sa iyang pagpangutana kon mahimo bang sultihan ang iyang classmates nga boluntaryo ug di compulsory ang mga bayranan.

-o0o-

Niangkon silang Superintendent Rhea Mar Angtud ug Asst. Supt. Salustiano Jimenez sa Cebu City Division nga di makiangayon ang gihimo sa magtutudlo batok sa bata.  Apan nanghunaw gihapon.  Gidasig ang mga ginikanan sa paghilot sa panagsungi sa ang-ang sa eskuylahan.
Nganong mahadlok mang DepEd mohikap sa pribadong mga eskuylahan?  Tungod ba sa deregulasyon?  Nga di na kinahanglan nga mananghid ang pribadong mga eskuylahan sa DepEd sa pipila nila ka kalihokan?  Mahimong, ubos sa deregulated nga sistema sa pribadong edukasyon, wa na kinahanglana sa USC-MA ang pagtugot sa DepEd sa pagpasaka sa ilang matrikula.  Apan mangiyugpos ba lang gihapon ang DepEd kon tinuod na nga giabusohan sa eskuylahan ang katungod sa mga ginikanan ug sa mga tinun-an?  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for May 31, 2011

Higante sa Sugbo

Si anhing Justice Regalado "Dodong" Maambong sa Court of Appeals (CA) ang usa sa nakasulbad sa dako nakong suliran pagsugod og trabaho sa radyo:  Ang labihan nako ka manggiuwawon.  Di kaayo lisod ang inadlawng mga sibya.  Kay mikropono ra may atubangon ug technician ray nagtan-aw.
Apan unsaon man nako pagpanghipos og mga balita?  Nga di kinahanglan nga moatubang sa mga tinubdan sa kasayuran, nga kasagaran gamhanang mga politiko ug inilang mga negosyante?  O nga di kinahanglang mosal-ot og pangutana sa naghuot nga press conferences?  Usa si Maambong sa mga nisabot sa akong limitasyon:  Niuyon siyang magpa-interview sa telepono.

-o0o-

27 ka tuig ang nilabay, ang among suhol gibase sa gidaghanon sa among balita:  P10 matag report nga masibya.  Human sa pila lang ka buwan, ako nay kinadaghanan og balita.  Nalabwan dayon nako sa padaghanay og reports ang mga nag-una nako kay di na ko kinahanglang mogawas sa sibyaanan, moadto sa City Hall, Kapitolyo ug ubang mga buhatan sa gobyerno.  Sige lang kong panawag nilang Maambong ug ubang mga tinubdan pamasin nga magpa-interview sila sa telepono.
Nilang tanan, si Maambong ang labing maabi-abihon.  Kanunay siyang may panahon pakigsulti ug pagpasabot sa mga kontrobersiya bisan ngadto sa labing linghod nga reporters sama nako.  Maong makahimo ko og hangtod upat ka balita kada adlaw gikan sa Lunes hangtod sa Sabado.

-o0o-

Ang talagsaong kaalam ni Maambong sa balaod napamatud-an sa nagkalainlain niyang mga gimbuhaton isip magtutudlo sa abogasiya sa University of the Philippines ug Ateneo de Manila University ug sa NBI National Academy, dean sa criminology sa University of the Visayas, huwes sa Regional Trial Court Branch 22, board member, assemblyman sa Batasang Pambansa, sakop sa constitutional commission, komisyonado sa Comelec ug maghuhukom sa CA.
Bisan sa kataas na sa mga katungdanan nga iyang gihuptan, wa mausab ang iyang kamapailubon sa pagtubag sa mga pangutana, bisan pinaagi lang gihapon sa telepono.  Bisan niretiro ug nagmasakiton na, si Maambong wa lang gihapon molikay sa media, bisan atol sa iyang mga bakasyon sa Sugbo.

-o0o-

Giila si Maambong nga usa sa mga eksperto sa mga balaod sa piniliay.  Siyay nagduma sa Comelec Modernization Program.  Usa sa iyang kawsa mao ang pag-automate sa mga piniliay aron pagmenos sa kahigayonan sa tikas.  Nga hingpit nga napatuman sa lokal ug nasudnong piniliay sa Mayo sa niaging tuig.
Namatay si Maambong, 72, niadtong Biyernes human nag-ilaid sa balatian sa dugay nang panahon.  I-cremate ang iyang patayng lawas karong Miyerkules sa Quezon City Columbarium.  Dad-on ang iyang mga abo sa Sugbo.  Diin siya nakatapos sa elementarya sa Sta. Lucia, Asturias, sa segundarya ug kolehiyo sa University of San Carlos.  Nahuman niyang abogasiya sa Ateneo ug nahimong bar topnotcher sa 1961.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com