Arangkada of Leo Lastimosa for July 19, 2011

Kaligdong sa tabang

Ang pagsulti usa ka butang, ang pagtuman sa sulti laing butang.  Ang pahibawo ni Arsobispo Jose Palma sa Sugbo nga susihon na nila unsay tuyo ug diin gikan ang mga donasyon alang sa mga proyekto sa Simbahang Katoliko pagtabang sa labing kabos, nga nakakuha sa pasidungog sa nagpakabana nga mga sektor, mao ang sayon nga bahin sa kausaban.  Ang pagpatuman ini mas lisod.
Ang kamatinud-anon nilang Palma ug ubang mga obispo pagpatuman sa kausaban human sila naduhig sa eskandalo sa Philippine Charity Sweepstakes Office (PCSO) makasukod sa katinuod sa panultihon sa atong katiguwangan:  Kon ang pagbuhat sama pa kasayon sa pagsulti, ang tanang payag palasyo na karon.

-o0o-

Mabantang ang kalisod sa pagsusi unsay katuyoan ug diin gikan ang hinabang kay ang Simbahang Katoliko way gahom pagsupina sa mga saksi ug mga dokumento, gawas nga wa mabantog sa ilang katakos sa pagpangimbestigar, ni sa pagsubli sa kaligdong sa mga transaksiyon nga ilang sudlan.
Labing sayon nilang mapangayo, apan makamugna og di tiaw nga kabakikaw sa tanang hingtungdan, mao ang pagpangayo sa mosunod nga mga dokumento:

• Certification gikan sa Ombudsman nga way nag-ung-ong nga kasong pagpangawkaw batok nila;
• Certification gikan sa BIR nga matinud-anon silang nagbayad og tukmang buhis; ug
• Certification gikan sa Customs nga wa sila mahilambigit sa bisan unsang kaso sa smuggling.

-o0o-

Nagkasungi ang mga panglantaw kon ang limpiyo ba lang nga mga tinubdan ang kuhaan og hinabang nga kuwarta.  O dawatan sab og kuwarta bisan ang mga tinubdan nga kadudahan ang kaligdong, kansang kalihokan nasukwahi sa katuyoan sa proyekto.
Alang ni General William Booth, ang nagtukod sa Salvation Army:  "Akong dawaton ang tanang kuwarta nga akong makuha, ug ako silang waswasan sa mapasalamaton nga mga luna sa mga biyuda ug mga ilong tuwapos."

Apan wa say makalalis sa panagana nga maduhig ang proyekto, bisan unsa katarung sa katuyoan, sa kahugaw sa katuyoan sa mga tinubdan sa tabang.  Ang eskandalo sa PCSO nga nakapauwaw sa mga obispo ang labing uwahing ebidensiya.

-o0o-

Niay makahasol nga kasayuran nga akong nadawat:  Ang pito ka obispo nga nangayo ug gihatagan og mga sakyanan sa PCSO di ra maoy nakadawat og pabor gikan ni kanhi presidente Gloria Arroyo.  Kasaligang mga tinubdan nagbutyag nga ang kinabag-an sa mga obispo nakadawat og hangtod P500,000 matag usa sa matag tigom nga gipatawag sa Malakanyang nga ilang natambongan.  Pipila gani ka obispo giingon nga nahigam kay naneguro gyod pagpada og mga representante sa mga tigom nga di nila katambongan aron may makadawat sa ilang bahin.
Ang pito ka obispo gihulagway nga igo lang namentaha sa ilang kaubanan.  Masaligon nga makapangayo sila og dugang, patong sa abundang hinabang nga gituohang gikan sa panudlanan sa PCSO.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for July 18, 2011

Giduhig ang CBCP

Ang pundok nga gipangulohan ni kanhi Manila City Mayor Lito Atienza nga nangolekta karon og kuwarta aron ipamalit og mga sakyanan alang sa mga obispo nga niuli sa ilang mga sakyanan ngadto sa Philippine Charity Sweepstakes Office (PCSO) ug ang laing pundok nga niinsistir nga wa unta mangayo og pasaylo ni niuli sa mga sakyanan ang mga obispo, nalipat sa tinuod nga isyu.
Nga nasabtan sa ligdong nga mga sakop sa Catholic Bishops Conference of the Philippines (CBCP), nga salamat na lang nga mas daghan kay sa pipila ka obispo nga susama kahiktin og panghunahuna nilang Atienza ug kaubanan.

-o0o-

Ang tinuod nga isyu nga nakapaulbo sa kinabag-an sa mabuot nga mga Katoliko ug nakatay-og sa kaligdong sa Simbahang Katoliko, nga nabatyagan sa mga obispo ug kaparian ug maoy nakapaaghat nila pagpangayo og pasaylo ug pag-uli sa mga sakyanan ngadto sa PCSO, way labot sa matang ug presyo sa mga sakyanan ni sa legalidad sa pagpangayo ug pagdawat sa mga obispo.
Ang tinuod nga isyu mao ang katuyoan ni kanhi presidente Gloria Arroyo ug sa karaang liderato sa PCSO pagpanghatag sa minilyon ka pesos nga gipamalit sa mga sakyanan ug ang epekto sa mga gasa ngadto sa mga obispo nga nahatagan ug sa CBCP sa kinatibuk-an.

-o0o-

Nahilom ang mga obispo sa nangalisbo nga mga eskandalo nga gipasangil batok sa pamunoang Arroyo, sama sa Hello Garci, Fertilizer fund, paggamit sa kuwarta sa PCSO alang sa mga kandidato sa administrasyon sa piniliay sa 2001, misteryusong kabtangan sa mga Arroyo sa San Francsico, California, Jose Pidal, Northrail ug NBN-ZTE, nga wa matarung pag-imbestigar kay gilugpitan sa Malakanyang ang Kongreso ug ubang mga institusyon nga nagtinguha pagtugkad sa kamatuoran.
Aron ba kaha pagpapas sa bisan unsang nahibilin nga pagduda diin kapusta ang CBCP, ilang gipili isip presidente ang obispo nga giila nga labing suod sa Malakanyang, si Bishop Nereo Odchimar sa Tandag.  Nga ambot tungod ba kaha sa kaikog o napugos gyod, wa na magpapili alang sa ikaduhang termino ug pulihan nang Arsosbispo Jose Palma sa Sugbo karong Disyembre.

-o0o-

Di mabasol ang kinabag-an sa mga obispo nga nangayo og pasaylo sa ilang pagpangayo ug pagdawat og mga sakyanan gikan sa PCSO, nangisog pag-uli sa mga sakyanan, nanumpa pagsubli sa ilang relasyon uban sa PCSO ug ubang mga buhatan sa gobyerno nga gipasanginlan og mga anomaliya ug nagdumili pagdawat sa mga sakyanan nga gitanyag nilang Atienza ug kaubanan.
Maong klaro na nga ang katuyoan nilang Atienza ug kaubanan pagdupadupa kunohay sa mga obispo di ang pagpanalipod sa kaligdong sa simbahan.  Kon dili ang pagduhig na sab sa mga obispo sa laing papating nga kampanya pagbaraw sa mga pakisusi sa nangalisbong nilang mga transaksiyon sa niaging pamunoan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for July 17, 2011

          Tipigang mga awit

Bisan di takos, mangahas ko pagdapit nimo sa labing bag-o nakong proyekto.  Dugay kong naghinuktok unsaon ni pagpatuman:  Kinsay palihugon, kinsay konsultahon, kinsay patabangon, o kon ibasura na ba lang samtang wa pay daghang tawo nga nahasol.  Apan samtang nagsige og langay-langay, nag-anam sab kasibaw ang hagawgaw sa pagpadayon.

Maong nia ko, sa usa pa ka bakikaw nga higayon, mohangyo nimo sa pagtabang.  Kay wa koy laing kapaingnan.  Way laing madangpan.  Tuohi nga puno sa kaikog ning akong pagsamuksamok.  Apan nagpaugat lang gyod pagsuway.  Basin diay og imong limsan og kaluoy.  Gawas pa, ikaw ray makapatinuod ning damgoha.

-o0o-

Mosugyot ko nga mosuway ta pagtigom sa tanang awit nga Sugbuanon, gikan sa kinakaraanan ngadto sa kinabag-ohan.   Di nako masungko ang tanang pinuy-anan nga nagtipig sa kinaham nga mga awit sa atong kaugalingong dila.  Apan kon magtinabangay ta pagpangita, wa tingali awit, bisan ang labing nataligam-an, nga di nato matultolan.

Tigumon nato ang mga awit bisan unsay ilang bayanan, plaka o tape.  Mapaubsanon kong mosugyot nga ato silang i-digitize ngadto sa CD, DVD, o hard disk.  Kay alang nako, ang digitized nga Sugbuanong mga awit maoy dunay labing dakong kahigayonan sa paglahutay hangtod sa umaabot nga kaliwatan.  Mahimong mamalihug ta og recording studio pagpabilin sa labing maayong kalidad sa mga awit.  O mag-iyahay ta pag-usab sa mga plaka ug tapes ngadto sa MP3 files.  Apan ang labing una ug dinaliang gimbuhaton mao ang pagpangita ug pagtigom sa dugay nang wa madunggi nga Sugbuanong mga awit.  Sa di pa uwahi ang tanan.

-o0o-

Nananghid (ug nanghasol na sab) ko ni Dr. Jose "Sir Dodong" Gullas nga moggamit sa usa sa mga suok sa JRG Halad Museum aron maoy butangan sa matigom natong mga awit.  Giingnan ko sa akong maguwang sa Hong Kong nga sa di madugay may baligya nang 2 terabytes nga hard disk nga mora na lang kadako sa cellphone.  Ang usa ka terabyte kasudlan na sa tanang awit sa music library sa usa ka FM station.

Magpatabang ta og IT expert pag-configure sa hard disk aron ma-access sa digital listening stations nga napahimutang na karon sa Halad Museum ug mohikap na lang ang mga maminaw sa ulohan sa awit nga gusto nilang paminawon.

-o0o-

        Atong pabutangan og panagang ang hard disk aron nga di masudlan og virus ni makuhaan og files.  Tigumon nato ang mga awit aron matipigan sa museum, di aron kawaton ni negosyuhon sa mga way lingaw.

        Wa hinuoy makapugong sa mga tagtungod sa mga kompositor ug mga mag-aawit ug mga tagduma sa museum pag-apud-apod og mga kopya sa labing pinangita nga mga awit.  Busa, palihug lang, sugdi na, ug dasiga sang imong mga kaila, pag-utingkay sa gilawalawaang tapes ug plaka.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for July 15, 2011

Ligoy nga Kongreso

Sa unang tuig sa pangatungdanan sa mga kongresista ug mga senador nga napili niadtong Mayo 10 sa niaging tuig, 70 ra ka adlaw nga duna silay sesyon.  Sa ato pa, sa niaging 12 ka buwan, duha ra ka buwan ug 10 ka adlaw ang tinuod nilang trabaho.  Kapin sa siyam ka buwan ang ilang bakasyon.
Asa ka makakita og mas hayahay nga trabaho?  Nga mas taas ang bakasyon kay sa aktuwal nga trabaho?  Mas hayahay sila kay sa mga kongresista ug mga senador sa Estados Unidos nga, depende sa ilang mga hilisgutanan, mag-sesyon og gikan sa 130 ngadto sa 160 ka adlaw matag tuig.  Di pa gyod na mao.  Sa mga adlaw nga duna silay sesyon, ang atong mga kongresista ug mga senador motrabaho lang og pila ka oras.

-o0o-

Ang sesyon sa Kongreso magsugod sa alas-4 sa hapon ug mahuman sa alas-7 sa gabii.  Tagsa ra silang magtukaw sa lawom nang gabii.  Mahitabo lang kon may mahinungdanon ug dinalian nga kontrobersiyal nga mga kaso o mga balaodnon nga ilang tukion.  Nga gikinahanglan ang nominal voting.  Ug nga makahatag sab nila og kahigayonan pagsalida atubangan sa mga kamera sa nasudnon ug kalibotanong telebisyon.
May mga magbabalaod pa gani nga igo lang motubag sa roll call ug modayon og biya kon duna nay quorum.  Sa ato pa, sa 8,765 ka oras sa usa ka tuig, 210 ka oras ra ang labing taas nga matrabahoan sa mga kongresista ug mga senador ug 8,555 ka oras ang ilang bakasyon!  Maayo gani buhi pa sila.

-o0o-

Maong niulbo ang mga magbubuhis pagkabisto sa listahan sa mga kongresista nga ligoy.  Silang Kongresista Mikey Arroyo ug Kongresista Iggy Arroyo, kamaguwangang anak ug bayaw ni kanhi presidente Gloria Arroyo, nag-una sa listahan.
Dul-an sa katunga sa daginutong session days ang wa nila tungaha.  Apan nakadawat sa naandang suholan og mga benepisyo:  P70 milyones nga pork barrel; P420,000 nga suholan; P1.2 milyones nga allowances; P220,867 sa foreign travel; P650,000 nga district staff allocation; P120,000 sa consultants; P396,000 sa research; P788,763 sa consultative local travel; P129,600 sa communication; P120,000 sa supplies; P308,400 sa public affairs; P1.9 milyones sa central office staff; ug P600,000 sa ubang maintenance ug operating expenses.

-o0o-

Ang kinaham nga panagang sa mga kongresista mao nga ang pagtambong sa sesyon maoy labing sayon nilang trabaho.  Nga mas mahinungdanon ang pagkonsulta sa mga molupyo sa ilang distrito ug pag-apura sa pagpatuman sa mga proyekto.
Kanus-a ka nakonsulta sa imong kongresista?  Gawas pa, mas dako ang komisyon sa mga proyekto.  Maong busluton nang daan ang mga balaod, mas dagko pang gahong sa kadalanan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for July 14, 2011

          28 ka Multicab

        Ang pag-uli sa mga obispo sa mga sakyanan nga ilang gipangayo ug nadawat gikan sa Philippine Charity Sweepstakes Office (PCSO), usa ka adlaw human sila nangayo og pasaylo sa publiko tungod sa ilang pagkalambigit sa eskandalo, makaiban apan di makapapas sa kauwawan nga nahiagoman sa Simbahang Katoliko.  Mahimo silang kapasanginlan nga uwahi na.  Apan makahimo sab pagsandig sa panultihon sa mga bugoy nga, "better late than later."

        Mahimong sawayon gihapon ang mga obispo, kay di na man gyod tuod mabawi ang ilang bulilyaso, apan mas maayo na lang kay sa wa silay gihimo.  O gitabonan ang salida sa ilang kaubanan ug magpapating ug magpa-bungul-bungol na lang sa sibaw nga mga komentaryo.

-o0o-

        Ang pagsuway ni Senador Miriam Defensor Santiago pag-ilog sa salida, pinaagi sa hingpit nga pag-absuwelto sa mga obispo sa bisan unsang responsibilidad sa mga pasangil nga ilang gigamit ang kuwarta sa PCSO alang sa personal ug relihiyusong katuyoan, gibaraw sa iya ra sang giduphan.

        Human putla ni Senate President Juan Ponce Enrile ang naandang emosyonal nga diskurso ni Santiago, si Arsobispo Orlando Quevedo sa Cotabato nibasa sa opisyal nga pamahayag sa Catholic Bishops Conference of the Philippines (CBCP) nga nangayo og pasaylo ug sa pamahayag sa pito ka gipasanginlang mga obispo nga nipahibawo sa ilang pag-uli sa mga sakyanan.

-o0o-

Pila ka adlaw sa wa pa moduko ang mga obispo sa sibaw nga awhag pag-uli sa mga sakyanan, si Engr. Nigel Paul Villarete, General Manager sa Mactan-Cebu International Airport (MCIA), nisukwahi nang daan ug nipasabot nga di ni makiangayon alang sa mga magbubuhis kay:

1. Una, ang mga sakyanan naggamit na sa mga obispo sud sa pila ka katuigan busa nitidlom na pag-ayo ang bili kon itandi sa orihinal nga presyo sa ilang pagpalit; ug
2. Ikaduha, kuwarta ug dili mga sakyanan ang gihatag sa PCSO ngadto sa mga obispo (sa kaso ni Obispo Juan de Dios Pueblos sa Butuan, P1.7 milyones ang iyang nadawat gikan sa PCSO) ug busa angayng samang kantidad sa kuwarta ang ilang iuli.

-o0o-

        Human nangayo og pasaylo ug human iuli ang mga sakyanan, pipila ka obispo nagpakita og timaan nga wa pa gyod diay hingpit nga maghinulsol.  Kay padayong nitiyabaw nga nauwawan sila pag-ayo sa mga pasangil nga mga Pajero ang ilang nadawat.  Mora gyod og mawagtang ang eskandalo kay mas baratong mga sakyanan ang ilang nadawat.

        Apan way kalainan ang Pajero ug Montero sa panan-aw sa kinabag-an.  Tinuod nga labaw og P1 milyon ang presyo sa Pajero (P2.7M) kay sa Montero Sport.  Apan ang P1.7 milyones nga gigamit ni Pueblos pagpalit og Montero makapalit na unta og 28 ka multicab.  Nga bisan sa Caraga mas kapuslan sa mas daghang kabos.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for July 13, 2011

Bugti sa tabang

Bisan sa ilang pagpangayo og pasaylo sa publiko, ug bisan sa pasalig sa mga senador nga hatagan sila og tukmang pagtahud, ang mga obispo kinahanglan gihapong mohatag sa Senate Blue Ribbon Committee og dugang detalye sa resulta sa ilang imbestigasyon sa eskandalo sa pagpangayo ug pagdawat og mga sakyanan sa pipila nila ka obispo gikan sa Philippine Charity Sweepstakes Office (PCSO) ug ni kanhi presidente Gloria Arroyo.
Di tang kapaabot nga binastuson og sukitsukit sa mga senador ang kadagkoan sa Catholic Bishops Conference of the Philippines (CBCP) aron mapalig-on ang kaso batok sa mga obispo nga ginganlang nakadawat og pabor gikan sa PCSO.  Apan dunay mas mahinungdanong ipasabot ang CBCP.

-o0o-

Mas mahinungdanon kay sa pagpanubag sa mga ebidensiya nga nahipos sa Commission on Audit (COA) ug gibisto sa bag-ong liderato sa PCSO, mao ang pagpasabot sa CBCP sa usa sa labing mubo nga linya sa opisyal nilang pamahayag nga nangayo og pasaylo sa publiko tungod sa nitumaw nga kalibog sa managlahi nilang mga wali ug mga buhat.
Gipasabot ba ang ilang mga wali batok sa sugal, sa usa ka bahin, ug pagadawat og kuwarta gikan sa PCSO, sa pikas nga bahin?  Gipasabot ba ang ilang pagsaway sa pangurakot ug pag-apil sa kadudahang mga transaksiyon uban ni Arroyo ug sa ubang gipasanginlan nga mga kawatan?  O, sama sa naandan, motherhood statement ra ang ilang giluwatan?

-o0o-

May sukaranan ang awhag sa nagpakabana nga mga magbubuhis nga di makiangayon nga ang pito ra ka nanganlan nga mga obispo, ni ang pagpanghatag ra og mga sakyanan, ang imbestigahon.  Angay sab nga pakumpisalon ang ubang mga obispo ug kaparian nga nakapangayo sab og kuwarta ug ubang pabor di lang gikan sa PCSO ug ni Arroyo kon dili sa ubang mga politiko ug kadudahang mga tinubdan.
Nganong nanawat man silag hinabang gikan sa political warlords nga nagtuong mawaswasan ang dugo sa iyang mga gipapatay pinaagi sa pagtukod og mga simbahan?  Nganong nanawat man sa dagkong amot sa gikaintapan nga smugglers ug drug lords?

-o0o-

Lisod lalison ang naandan nga pangangkon sa mga obispo ug kaparian nga wa sila sa posisyon pagtino sa kaligdong sa mga tinubdan sa nadawat nga mga hinabang.  Nga ang mahinungdanon mao nga ang mga hinabang, bisan diin pa gikan, nakatabang sa labing nagkinahanglan sa katawhan.
Mas mapuslanon tingali alang sa tanang hingtungdan kon apilon pagsusi sa mga imbestigador unsay nahitabo human nadawat sa mga obispo ug kaparian ang mga hinabang.  Nakaako pa ba sila pagpanaway sa pangabuso sa nasuod na nila nga warlords?  Nagpadayon pa ba pagtunglo sa bangis nga mga krimen sa nagluhud-luhod ug nag-amen-amen na nilang smugglers ug drug lords?  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for July 12, 2011

Abiba sa CBCP

Sa labing unang higayon, ang Catholic Bishops Conference of the Philippines (CBCP) nangayo og pasaylo sa publiko alang sa mga obispo nga nangayo ug nanawat og luho nga mga sakyanan gikan sa Philippine Charity Sweepstakes Office (PCSO) atol sa pamunoan ni kanhi presidente Gloria Arroyo.
Apan klarong nanagana ang CBCP pag-angkon og kasaypanan.  Ni sa pag-detalye unsay kasaypanan nga nahimo sa mga obispo.  Sa sinuwat nga pamahayag nga gibasa sa gumagawas nga presidente nga si Obispo Nereo Odchimar, ang CBCP igo lang nipasabot nga nangayo sila og pasaylo tungod sa kalibog nga napahamtang nila sa katawhan kay nisukwahi sa ilang mga wali ang mga binuhatan sa pipila sa ilang kaubanan.

-o0o-

Nagdumili si Odchimar pagpanubag og mga pangutana maong wa mapatin-aw unsa ang ilang mga wali nga nasukwahi sa unsa nga mga binuhatan ni kinsa nga mga obispo. Wa sab makahatag og dugang kasayuran sa pagsaad sa CBCP nga sublion ang ilang pakiglambigit sa nagkalainlaing mga buhatan sa gobyerno.

Inabogado na ang mosunod nga bahin sa pamahayag sa CBCP:  Andam ang hingtungdan nga mga obispo sa pagpanubag sa responsibilidad kon mapamatud-an nga nahisupak sa mga balaod ang ilang pagpangayo ug pagpanawat og sports utility vehicles (SUVs) gikan sa PCSO ug ubang mga pabor gikan sa gobyerno.

-o0o-

Kay hanig nang daan sa depensa sa mga obispo.  Nga ang SUVs nga gikan sa PCSO wa nila gamita alang sa personal nga katuyoan.  Kon dili alang sa pagtabang sa labing masakiton ug labing kabos nilang mga parokyano sa labing hilit nga mga bahin sa ilang mga diyosesis.
Nga mahimong makalusot apan lisod kalawaton.  Labi na sa kaso ni Butuan Bishop Juan de Dios Pueblos nga nangayo og brand new nga 4x4 nga awto.  Kay kon paghatag pa og transportasyon sa katawhan ang katuyoan, ang P1.7 milyones nga gihatag sa PCSO gipamalit unta og 28 ka multicab, inay Mitsubishi Montero.

-o0o-

Apan nalipay gihapon ko sa pamahayag sa CBCP.  Kay nalikayan sa mga obispo ang dakong tentasyon sa hingpit nga pagdupa sa pakauwaw nilang Pueblos ug kaubanan.  Kay may sukaranan ang mga hulhog nga, sama sa nangaging mga eskandalo, maayo lang ni sa sugod apan di gihapon makalahutay ang bisan unsang ipasakang mga kaso batok sa mga obispo.
Timaan ni nga nidaog ang mga obispo nga nauwaw, batok sa pipila ka gikublan ug nagpapating na, sa kontrobersiya nga nahiagoman sa ilang kaubanan.  Napatigbabaw ang ilang argumento nga inay pasagdan nga maduhig ang Simbahang Katoliko sa pagpabadlong sa pipila ka obispo, mas makiangayon nga mobarug ang CBCP alang sa katarung.  Bahala na kon di nila masabonan ang badlungon nilang mga sakop atubangan sa na-eskandalo nila nga mga parokyano.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for July 11, 2011

Vidal ug Palma

Duha ka prinsipe sa Simbahang Katoliko nga pulos nagbase sa Sugbo ang mamahimong sentro sa labing dagkong mga kontrobersiya nga naghamok sa Catholic Bishops Conference of the Philippines (CBCP):

• Si kanhi arsobispo Ricardo Kardinal Vidal maoy gitahasan pagpangu sa imbestigasyon sa eskandalo sa pagpangayo ug pagdawat sa pipila ka obispo sa luho nga mga sakyanan gikan ni kanhi presidente Gloria Arroyo ug sa Philippine Charity Sweepstakes Office (PCSO); ug
• Si Arsobispo Jose Palma maoy molingkod nga bag-ong presidente sa CBCP sugod karong Disyembre, kanus-a gipaabot nga mosulbong pag-ayo ang kontrobersiya sa Reproductive Health (RH) bills nga gilalisan sa duha ka bay balaoranan sa Kongreso.

-o0o-

Si Kardinal Vidal nga nipili pagpuyo sa Sugbo human dawata sa Vatican ang iyang pagretiro gisabot nang daan sa CBCP nga maoy moatiman sa labing lisod nga mga gimbuhaton sa simbahan nga nagkinahanglan sa iyang taas nga kasinatian ug mas taas nga pailob.  Gipaabot nga ipagawas nang Vidal ang sangpotanan sa iyang imbestigasyon sa SUVs (sports utility vehicles) sa mga obispo gikan sa PCSO karong semanaha.
Si Vidal mismo wa motago sa iyang pagdawat og mga hinabang gikan ni Arroyo ug sa PCSO.  Nasuod sab siya pag-ayo, ug nakadawat sab og daghang hinabang, gikan sa gipulihang Arroyo nga si kanhi presidente Joseph Estrada.  Apan way makatulisok ni Vidal nga maoy nangayo.

-o0o-

Nga maoy katin-awan nga gihatag ni Vidal sa ubang mga obispo nga nakaduaw ug nakadayeg sa kaluho sa iyang bag-ong pinuy-anan sa Sto. Niño Village sa Banilad, Dakbayan sa Sugbo.  Ang duha ka andana nga mansion nga dunay swimming pool hinatag sa Pamilyang Cusi.
Matod sa kardinal nasunod niya ang taras sa mga Sugbuanon sa duha ka dekada niyang pagduma sa artsidyosesis nga maghuwat lang nga hatagan.  Ambot gamiton bang samang lagda paghubad sa suwat ni Butuan Bishop Juan de Dios Pueblos nga nidemanda nga hatagan siyang Arroyo og brand new, mas maayo kon 4x4, nga sakyanan isip birthday gift.

-o0o-

Mas dako ang gimbuhaton ni Palma pagpanimon sa CBCP atubangan sa agresibong paghagit sa Malakanyang ug sa Kongreso sa ilang baruganan batok sa RH.  Kusganong gisupak ni Palma ang RH apan wa dasoni ang binuang nga mga pasidaan sa ex-communication batok ni Presidente Noynoy Aquino ni sa paghulagway nga ngil-ad ang mga Katoliko nagpaluyo sa balaodnon.
Ang pulihan ni Palma, si Tandag Bishop Nereo Odchimar, gipasanginlan nga itoy ni Arroyo.  Kinsa gipasanginlang nipadaog ni Odchimar pinaagi sa pagpabaha og pabor sa mga obispo.  Nga posibleng maoy hinungdan nga si Odchimar wa na magpapili pag-usab.  Si Palma di itoy ni Aquino.  Unsaon niya pakiglambigit sa presidente nga, lahi sa namatay niyang inahan, wa mabantog sa iyang kasuod ug kamatinahuron sa simbahan?  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for July 10, 2011

Buynoy sa obispo

Dihang nisibaw pag-ayo ang mga awhag sa resignasyon ni kanhi presidente Gloria Arroyo niadtong 2005, pila ka adlaw human niulbo ang Hello Garcia scandal, nga nakapabisto sa lapad nga pagpanikas sa piniliayng presidensiyal sa 2004, kanus-a si Arroyo naapiki sa talagsaong popularidad ni anhing Fernando Poe Jr., ang Catholic Bishops Conference of the Philippines (CBCP) ang nakaluwas niya.
Kon nidason pa ang CBCP sa awhag nilang anhing Presidente Cory Aquino ug ubang mga pangu sa nagkalainlaing sektor sa katilingban nga angayng manaog si Arroyo sa Malakanyang tungod sa lig-ong mga ebidensiya nga kinawat ang iyang mandato, hagbay ra untang napalayas ug di na untang katiwas sa iyang termino.

-o0o-

Mao nga di mabasol si Arroyo nga motan-aw sa dako niyang utang kabubut-on sa mga obispo.  Kon wa pa niya nabuak-buak ang CBCP, kansang liderato niadtong higayona way pupanaganang nisaway sa iyang mga eskanalo, di unta magpaabot ang katawhang Pilipinhon og hangtod karong tuiga una siya kasugdan pagpaningil sa iyang mga binuhatan.
Mao nga di ikahibung nga hangtod sa 2009, dayong tapos sa iyang pamunoan, padayon siya nga nanghatag og luho nga mga sakyanan ug ubang gasa ngadto sa iyang kinaham nga mga obispo.  Mao nga pipila nila wa sab managana pagpangayo og bisan unsa na lang pabor gikan ni Arroyo.

-o0o-

Kay ang suwat sa Bol-anong obispo sa Butuan nga si Juan de Dios Pueblos ngadtong Arroyo niadtong Pebrero 2009, usa ka buwan sa wa pa ang iyang ika-66 nga birthday, di pangayo.  Kon dili demanda.  "Mangayo ko og pabor gikan nimo, Mahal nga Presidente.  Nagkinahanglan gyod ko og bag-o nga awto, kon mahimo kanang 4 x 4.  Naglaom ko nga di gyod nimo pakyason ang paghatag og bag-ong awto isip imong gasa sa akong birthday.  Duna koy 7 anyos na nga awto nga di na maayong modagan.  Busa kinahanglan ning ilisan sa labing daling panahon.
Wa ba sa iyang tarung kabuot si Pueblos sa iyang pagsuwat ni Arroyo?  O igo lang naningil sa giisip nga dakong utang ni Arroyo nila?

-o0o-

Nga way kalainan sa gihimo ni Obispo Arturo Bastes sa Sorsogon human niulbo ang labing uwahing eskandalo.  Iyang gibuyboy si Presidente Noynoy Aquino.  Matod ni Bastes di angayng apikihon ni Aquino ang mga obispo.  Kay sila ang responsable nga nahimong presidente ang iyang inahan nga si Cory.  Busa kon kamaong motan-aw og utang kabubut-on si Aquino, di angayng i-sentro sa mga obispo ang imbestigasyon sa mga anomaliya sa Philippine Charity Sweepstakes Office (PCSO).
Nga gikalawat sab dayon sa mga turutot ni Arroyo.  Matod nila di angayng sawayon ang mga obispo nga nangayo og mga sakyanan gikan sa PCSO kay nakadawat sa samang pabor ang mga alyado ni Aquino.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for July 9, 2011

Tulo ka obispo

Sa Kinasang-an, Pardo sa Dakbayan sa Sugbo nahimugso ang Sugbuanong obispo nga naapil sa kontrobersiya sa pagpanghatag sa Philippine Charity Sweepstakes Office (PCSO) og kuwarta ngadto sa mga opisyal sa Catholic Bishops Conference of the Philippines (CBCP).  Siya si Martin S. Jomuad, 54, nga mao karon ang obispo sa Basilan.  Gi-ordinahan siya pagka pari niadtong 1983 ug pagka obispo niadtong 2002.
Niangkon si Jomuad nga nakadawat siya og P1.1 milyones gikan sa PCSO, nga iyang gipalit og Mitsubishi Strada.  Matod niya gigamit ang sakyanan sa paghatod og mga hinabang sa mga biktima sa katalagman ug kriminalidad sa hilit nga mga barangay sa Basilan.

-o0o-

Wa mosulti si Jomuad kon, sama ni Obispo Juan de Dios Mataflorida Pueblos sa Butuan, pinangayo ba sab niya gikan ni kanhi presidente Gloria Arroyo ang sakyanan.  Wa sab motug-an kon kanus-a nadawat ang kuwarta ug kon, samang Pueblos, gasa ba sab sa sumad sa iyang adlawng natawhan.
Gipanghimakak hinuon ni Jomuad nga gigamit niya ang sakyanan alang sa personal nga katuyoan.  Matod niya mao ni gipasakyan niyang Education Secretary Armin Luistro nga niduaw sa Isabela, Basilan karong bag-o.  Nasubo ang mga silingan ug kahigalaan ni Jomuad, nga ilang gihulagway nga ligdong ug buotan nga alagad sa simbahan, nga naduhig siya ning labing bag-ong eskandalo.

-o0o-

Naapil sa mga balita si Obispo Jomuad sa wa pang eskandalo sa PCSO tungod sa pagdangop sa iyang kumbento sa mga sakop sa pamilya ni Virgilio Fernandez, ang Sugbuanong inhinyero nga nadagit ug nakalingkawas gikan sa Abu Sayyaf sa kabukiran sa Basilan.
Dihang among nahinabi sa TV Patrol Central Visayas, pila ka adlaw sa wa pa makalingkawas si Fernandez, si Jomuad nitug-an nga nakadawat siya og kasayuran nga nangayo og ransom ang mga bandido.  Apan kusganon niyang gitambagan ang mga sakop sa Pamilyang Fernandez sa di paghatag og kuwarta, ni sa pakigsabutsabot, sa kidnappers nga way kasayuran ang militar.

-o0o-

Duna say duha ka Bol-anong obispo nga nahilambigit sa kontrobersiya:  Si Obispo Pueblos, nga maoy nagsuwat ni Arroyo aron pagdemanda og brand new nga 4x4 nga Mitsubishi Montero atol sa iyang ika-66 nga birthday, nahimugso sa Loon, Bohol niadtong Marso 8, 1943; samtang si Obispo Romulo Geolina Valles sa Zamboanga nahimugso sa Maribojoc, Bohol niadtong Hulyo 10, 1951 (60 anyos na siya karong Dominggo).
Si Pueblos niinsistir nga ang bag-ong sakyanan gigamit paghakot sa mga masakiton ug paggukod sa mga sakop sa private army ug daan gihapong sakyanan ang gigamit alang sa personal nga mga lakaw (bisan kon sa iyang suwat ni Arroyo nisumbong siya nga maglisod nag dagan ang 15 anyos niyang awto).  Samtang si Valles niingon nga wa siyay nadawat nga sakyanan, o bisan unsang himan, gikan sa PCSO.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for July 8, 2011

Waldas sa PCSO

Sa makausa pa, gihatagan na sab ta og laing kahigayonan paglili giunsa pagpalusot ni kanhi presidente Gloria Arroyo ang kontrobersiyal nga mga transaksiyon atol sa iyang pamunoan.  Salamat sa imbestigasyon sa Senado sa nabistong mga eskandalo sa Philippine Charity Sweepstakes Office (PCSO), napahinumdoman ta unsay pipila sa mga taktika ni Arroyo paggamit sa panudlanan sa nagkalainlaing mga buhatan sa gobyerno alang sa kadudahan niya nga katuyoan:

• Kasagarang gitahasan ni Arroyo pagpatuman sa iyang gusto di ang labing dakong opisyal sa buhatan, ang iyang sinaligan nga si Rosario Uriarte vice chairperson lang sa PCSO; ug
• Kinaham niyang tinubdan mao ang intelligence funds kay di man ipaubos sa audit.

-o0o-

Sama sa ubang mga buhatan nga mas una nga nasakpan, nabisto sab nga way pupanagana ang pagpaggawas og minilyon ka pesos nga siningtan sa mga magbubuhis alang sa bisan unsa na lay mahunahunaan nilang gastohan--pagtabang sa mga biktima sa bagyong Ondoy, o paglukat sa mga napasakaan og mga kasong kriminal sa Saudi Arabia ug ubang kanasuran sa Middle East.
Ug, nakatag-an ka, way resibohay.  Niangkon si Uriarte nga personal niyang gihatag ang P5 milyones nga cash ngadto ni Foreign Affairs Undersecretary Esteban Conejos Jr. aron ibayad sa blood money nga gipangayo sa mga paryente sa biktimang napatay sa usa ka OFW sa Saudi.

-o0o-

Laing pamilya nga estilo sa mga palusot ni Arroyo:  Kasagaran sa mga milagro nahitabo sa mga tuig sa piniliay.  Niburot pag-ayo ang intelligence fund sa PCSO ngadto sa P160 milyones niadtong 2010, kanus-a gipahigayon ang piniliayng presidensiyal, gikan sa P90 milyones sa 2009.
Nikumpisal si Uriarte nga gipaburot nila ang intelligence fund pangandam sa pagkapupos na sa termino ni Arroyo.  Tuod man, hapit gyod matilok ang pundo.  P25 milyones na lang ang nahibilin sa pag-asumir sa bag-ong pamunoan.  May sukaranan ang pagduda sa mga senador nga pasumangil rang Ondoy ug blood money, nga gipamalit gyod og boto sa niaging piniliay ang wa na igkita nga pundo.

-o0o-

Ang pagwaldas sa intelligence fund kabahin lang sa nangalisbo nga mga eskandalo sa PCSO.  Nga naglakip sa pagpanghatag og luho nga mga sakyanan ngadto sa dagkong mga opisyal sa Catholic Bishops Conference of the Philippines (CBCP).  Mahimong mapatawag gyod sa Kongreso si Arroyo aron pagpasabot sa iyang pagmaniobra sa laktod ug kuwestiyonable nga mga transaksiyon.
Ang kalainan sa mga imbestigasyon sa duha ka bay balaoranan mao nga mas dako ang kahigayonan nga may mapasakang mga kaso sa korte batok nilang Arroyo ug kaubanan.  Daghang salamat daan sa bag-ong Ombudsman nga gikatakdang itudlo nang Presidente Noynoy Aquino karong buwana.  Wa pay seguro kinsa sa upat ka aplikanteng giduso sa Judicial and Bar Council ang matudlo.  Apan labing seguro di siya itoy ni Arroyo.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for July 7, 2011

            Bugkos sa trapiko

 

                Kon nakabiyahe ka gikan ug padung sa amihanan ug habagatan nga mga bahin sa Sugbo, kapila na ka mahugno sa pait nga kamatuoran nga ang trapiko sa nasudnong highway mag-agad sa katakos ug pagpakabana sa lokal nga mga opisyal?  O kakuwang nila?

                Matag higayon nga mabara ang dagan sa mga sakyanan sa Metro Cebu, di lisod ang pagsubay sa mga hinungdan.  Wa katabang sa kahagip-ot sa highway ang panghunahuna sa nagkalainlaing mga dakbayan ug kalungsoran nga independente silang mga republika.  Ug busa gawasnon nga mohimo sa bisan unsa nilang mahunahunaan, sa way pagtimbang-timbang sa implikasyon ngadto sa mas dakong interes sa mga motorist nga moagi sa ilang nataran.

-o0o-

                Di ko matag adlaw nga makabiyahe sa lalawigan, apan human sa pila ka higayon nga nakalibot ko sa Metro Cebu ug nakaduaw sa kasilinganang mga dakbayan ug kalungsoran, mangahas ko pagpasabot nimo sa kasagarang mga hinungdan sa kahuot sa trapiko:

·           Moungot gyong mga sakyanan inig abot sa kinapusoran sa Minglanilla kay naandan na nilang Mayor Eddie Selma ug kaubanan nga pasagdan lang ang mga tricycle ug pribadong mga sakyanan nga mobangil sa mas daghang mga sakyanan nga moagi sa highway;

·           Mokamang ang trapiko sa kinapusoran sa Dakbayan sa Sugbo tungod sa naghinobrang mga sakyanan ug kakuwang sa traffic enforcers ug depektusong traffic lights;

-o0o-

·           Mabara ang trapiko sa highway sa Mandaue tungod sa pagpalabi sa traffic enforcers sa usa o duha lang ka pedestrian o sakyanan nga pugson gyod og patabok sa matag eskina bisan gatosan ka laing sakyanan ang matanggong;

·           Maapiki ang mga sakyanan sa kinapusoran sa Consolacion kon dunay prosesyon o kon mang-raket ang traffic enforcers pagsipong sa mga kustomer alang sa sale sa shopping mall; ug

·           Mapandol na sang trapiko inig tungod sa munisipyo sa Liloan kay kanunay gyong palabihon ang mga sakyanan nga molatas atubangan sa simbahan.

-o0o-

                Ambot kanus-a pa makaamgo sa lokal nga mga opisyal sa dakong panginahanglan pagtahan sa ilang garbo aron mahiusa ug mas epektibo nga maduma ang mga gimbuhaton nga di moila og mga utlanan—pagpahapsay sa trapiko, pagsumpay sa drainage, paghipos sa basura ug pagpatunhay sa kahusay ug kalinaw.

                Ang labing dagkong babag sa pagtinabangay sa local government units (LGUs) mao ang patas-anay sa ihi—ang dagkong mga dakbayan supak nga managsama ra sila og boto sa kalungsoran—ug pamolitika (ang pagmaniobra sa kahugpongan aron pagpalambo sa politikanhong mga interes) angayng ipadaplin alang sa pagtubag sa dugay nang nangilaba nga mga panginahanglan sa katawhan, sa gusto o sa dili sa hakog nga mga politiko, matugkad o dili sa hiktin nilang panghunahuna.  Ang panaghiusa sa katawhan maoy makapugos sa lokal nga mga opisyal paghupot sa batakang kabuot.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for July 6, 2011

Lit-ag ni Gloria

Ang mga anomaliya nga gipasangil batok ni kanhi presidente Gloria Arroyo ug sa iyang mga alyado nakadapit sa pagtagad apan wa na makapakugang sa kinabag-an sa katawhan.  Kay dugay na silang nagduda sa kalambigitan sa niaging pamunoan ngadto sa daghan uyamot nga mga eskandalo.  Apan way paagi sa pagtino ni paghipos og dugang kasayuran.  Daghang salamat sa pagbuong ni Arroyo sa kaligdong sa nagkalainlaing mga institusyon.
Ang labing uwahing nabisto nga eskandalo sa pagwaldas sa pundo sa Philippine Charity Sweepstakes Office (PCSO) nidason sa dugay nang gikahadlokan sa kadaghanan--nga bisan ang mga haligi sa Simbahang Katoliko wa makaikyas sa bangis nga mga kuko sa maniobra sa pagpabilin ni Arroyo sa gahom.

-o0o-

Ang nangalisbong mga transaksiyon sa napulihang pamunoan maoy nakapilde sa mga nanagan sa niaging piniliay nga naduhigan sa kalang-og ni Arroyo.  Ang panumpa pagsumpo sa pangurakot maoy usa sa nakapatungtong ni Presidente Noynoy Aquino sa Malakanyang.
Maong may sukaranan ang mga kahibung nganong human sa usa ka tuig sa katungdanan wa pa magpungasi ang mga kaso nga gipasaka ni Aquino batok nilang Arroyo ug kaubanan.  Sayop ba ang mga pasangil sa kahiwian sa nangaging mga transaksiyon?  O naglisod pagpalig-on sa mga kaso ug nasobrahan ra ang kamapanagan-on sa bag-ong pamunoan?

-o0o-

Ang pagkatangtang ni kanhi Ombudsman Merceditas Gutierrez, may mga kundisyon man o wa ang iyang resignasyon, nakapapas sa pasiunang kalisod sa paggukod nilang Arroyo ug kaubanan.  Ang pagkatudlo sa bag-o ug hinaot nga mas ligdong, mas takos ug mas kasaligan nga bag-ong Ombudsman gipaabot nga makapabuylo na gyod sa kampanya batok sa pangurakot.
Apan niangkon ang mga suod ni Aquino nga mapanagan-on sab sila.  Tungod sa gihulagway nila nga "landmines" nga mahimong gibilin ni Arroyo pagbaraw sa bisan unsang pagsuway paggukod nila.  Wa say makalalis sa ilang kabalaka.  Kay ang mga hukmanan ug ubang mga institusyon padayong gidominahan sa mga tinudlo ni Arroyo.

-o0o-

Gipahinumdoman na si Aquino sa posibleng pag-alsa sa kasundalohan kon pasagdan niya ang ilang mga panginahanglan.  Gipasidan-an na siya og ex-communication sa pipila ka obispo nga nasuko sa iyang pagpangahas pagsukwahi sa baruganan sa simbahan.  Ug nabasura na ang pipila sa labing mahinungdanon niyang mga lakang, apil nang pagkatukod sa Truth Commission nga pangulohan unta sa Sugbuanong kanhi chief Justice, Hilario Davide Jr.
Sa di pa magpagapos si Aquino sa iyang mga panagana, angay siyang pahinumdoman nga gituboy siya sa katawhan bisan kon ang iyang kampanya maoy labing iwit nga nakasugod ug labing huyang og makinarya tungod sa iyang gisaad nga kausaban ug kahigayonan sa pagpangandoy pag-usab.  Way nahimo si Arroyo pagpugong sa bul-og sa iyang kadaogan sa niaging piniliay.  Labaw nang way makapugong sa pagtuman ni Aquino sa iyang mga saad karon.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for July 5, 2011

Kalangay sa DepEd

Wa gyod diay magdali ang Departamento sa Edukasyon (DepEd) paghingpit sa imbestigasyon sa prinsipal sa Dakbayan sa Sugbo nga gipasanginlang nanikas sa National Achievement Test (NAT) aron pagpaburot sa ratings sa iyang eskuylahan ug pagpalambo sa kahigayonan nga maaprobahan ang iyang aplikasyon alang sa promosyon.
Si Jessica Abayon, prinsipal sa Ramon Duterte Memorial National High School (RDMNHS), gipasanginlang nihatag og kodigo ug nidiktar sa iyang mga tinun-an sa mga tubag sa NAT niadtong Marso sa niaging tuig.  Naabtan ang DepEd og usa ka tuig una nakasuspenso niya.  Ug napupos na lang ang tulo ka buwan nga preventive suspension, nakatag-an ka, wa pa gyod mahuman ang imbestigasyon.

-o0o-

Karong nakabalik na si Abayon sa katungdanan, nabalaka ang mga magtutudlo nga nipasaka sa kasong administratiba batok niya.  Gipasanginlan nila si Abayon nga nipadayon sa pagpanghasi nila.  Nga giingong gihimo sab ni Abayon batok nila sa wa pa siya masuspenso niadtong Marso.
Nibalik ang nangreklamong mga magtutudlo sa Arangkada sa DYAB Abante Pa, Bisaya! aron pagpadayag og kahadlok nga matinuod ang gustong likayan unta sa preventive suspension--ang pagmaniobra sa imbestigasyon pinaagi sa paghudlat sa mga saksi ug pagguba sa mga dokumento--kay hangtod karon wa pa may resolusyon sa kaso.  Nipasangil ang mga kihante nga mas gipaspasan sa DepEd pagsusi ang mga pasangil ug paglisudlisod ni Abayon batok nila kay sa paghusay sa orihinal nga kontrobersiya.

-o0o-

Ang kaso batok ni Abayon di mahitungod sa kasarangang pangabuso.  Gipasanginlan siyang nisabotahe sa kaligdong sa sistema sa edukasyon pinaagi sa pagtudlo sa mga bata sa mga tubag sa NAT, ang kahimanan sa pagsusi sa kaandam sa mga bata alang sa sunod nga ang-ang sa edukasyon, alang sa iyang personal nga interes.
Gipasanginlan si Abayon nga nipakaon sa mga bata, nisugo sa mga magtutudlo paghimo og answer key sa NAT ug sa mga proctor pagdiktar sa mga tubag ug pagsubli sa mga tubag sa mga tinun-an.  Kon tinuod ang mga pasangil, ang mga bata ug ilang mga mithi ang tinuod nga biktima ni Abayon.

-o0o-

Unsa may gidugayan sa DepEd?  Nganong nasiyam-siyaman mang pagpagawas sa ilang hukom--pagkonbikto o pag-absuwelto man?   Tinuod bang may politikanhong padrino si Abayon maong nanaganang mga imbestigador pagpahamtang sa balaod batok niya?
Nahibaw-an sa nangreklamo nga mga magtutudlo nga nahuman na ang pakisusi sa mga imbestigador sa Cebu City Division ug nasang-at na ang ilang mga rekomendasyon ngadto sa rehiyonal nga buhatan sa DepEd niadto pang Marso ning tuiga.

Si Dr. Recarido Borgonia, regional director sa DepEd Central Visayas, nipasabot nga naapektahan ang kaso sa resignasyon sa ilang legal consultant ug sa ilang pagpangita og ikapuli.  Apan nipasalig si Borgonia nga mapirmahan na niya ang resolusyon sa kaso karong semanaha.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com