Arangkada of Leo Lastimosa for April 25, 2012

P17M nga tanyag


Sukad sa akong pagkahagbong sa College of Law sa University of San Carlos, wa na gyod ming magkita ni magkasulti ni Atty. Roberto Palmares, usa sa akong mga magtutudlo.  Maong nakugang ko pagkadawat og text message samtang nagduma sa Arangkada sa DYAB Abante Pa, Bisaya! nga nagpahibawo nga ganahang makigsulti si Palmares nako.
Kay di man kong katubag niya off the air, gisibya nako ang landlines sa among sibyaanan.  Human sa pila ka gutlo, gipahibawo ko sa among news director nga si June Perez nga naa na sa linya sa telepono si Palmares.  Pagsugod namog istorya, gipahibawo nako si Palmares nga on the air siya.  Wa siya motukol.  May mahinungdanon diay siyang pahibawo.

-o0o-

Si Palmares maoy abogado ni Mariano Godinez, ang nangangkon nga tag-iya sa luna sa San Miguel, Apas, Cebu City nga gipuy-an sa 168 ka pamilya nga gimandoan na sa korte nga papahawaon.  Giingnan ko niya nga duna siyay bag-ong tanyag ngadto sa mga molupyo aron kalikayan ang bisan unsang kaguliyang sa nag-ung-ong nga demolisyon:

• Mohatag siya og P17 milyones nga financial assistance ngadto sa mga molupyo aron nga mas sayon nga makapangita og bag-ong mga pinuy-anan;
• Unya na hinuon ihatag ang hinabang kon mahalin na ang luna, sa kasamtangan gihangyo niyang Cebu City government nga mao unay mo-abante sa kuwarta; ug
• Mopahuwam siya og mga sakyanan aron katabangan ang mga molupyo paghakot sa ilang kabtangan ngadto sa ilang balhinan.

-o0o-

Nakugang sab sa tanyag ni Palmares ang presidente sa Archangels Residents Mergence Inc. (Armi), si Ignacio Labro.  Sukwahi sa ilang pagsalikway dayon sa nahaunang tanyag ni Palmares sa niaging semana paghatag nila og unom ka buwan nga lugway sa pagpangita og relocation site, silang Labro ug kaubanan nagtigom una aron pagtuki sa tanyag.
Kon dawaton sa mga molupyo, ang matag pamilya makadawat og kapin sa P100,000.  Matod ni Palmares mas dako ang aktuwal nga madawat kay wa rang kaabot og 100 ka pamilya ang nipirma sa petisyon pagkuwestiyon sa pagpanag-iya ni Godinez sa luna.

-o0o-

Sa akong pagsuwat ini, pipila ka sakop sa Armi nisupak na sa tanyag ni Palmares.  Gihulagway nila ang P17 milyones nga gamay ra.  Tungod sa kamadanihon sa nahimutangan sa 4.7 ka ektarya nga luna, nga masumpay sa malambuon nga IT Park, sayon kaayong mahalin og P1 bilyon sa nag-ilog nga higanteng developers.
Kon pun-an nilang Palmares ug Godinez ang tanyag ug makumbinser ang mga molupyo, wa nay awayan silang Mayor Mike Rama ug Kongresista Tommy Osmena.  Di na sab problema ang pagpangita og relocation site.  Kay may andam nang kuwarta nga ikapalit og mas dakong luna.  Kon di man mag-iyahay ang mga molupyo pagpangita og kabalhinan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for April 24, 2012

Sakit sa kauhaw


Labing kumon ug, kon kumpiyansahan, labing peligrong epekto sa nagsige og taas nga temperatura sa ting-init mao ang dehydration.  Nga maoy akong nahiagoman sa tibuok adlaw nga pagbuwad sa adlaw niadtong Dominggo.  Bisan ang aircon sa among crew cab sa DYAB Abante Pa, Bisaya! napakyas pagsagang sa naglingiting nga kainit.
Giuhaw ko sa kutas namong biyahe gikan sa birthday party ni Ma'am Yuding Falcis sa iyang beach resort sa Compostela paingon sa Bluewater Maribago Beach Resort sa Opon nga nagtimaan sa Earth Day.  Apan kay gipabasa pa man ko og sugilanon sa higanteng dakit sa karaang Catmon, gibalibaran nakong gitanyag nga tubig.  Ang kalangay pag-inom nisangpot sa kaluya.  Nga nagpadayon bisan giunsa nako pagpamawi og yarok hangtod sa panihapon.

-o0o-

Ang nahitabo nako maoy labing kalmang kaso sa dehydration.  Mas seryusong mga timaan naglakip sa labad sa ulo, kalit nga paghanap sa panan-aw, pagtidlom sa presyon sa dugo ug pagkalipong.  Kon di matambalan, ang dehydration mosangpot sa kasamtangang pagkawa sa kabuot, pagkawa sa panimuot, paghubag sa dila ug, sa labing grabeng mga kaso, kamatayon.

Mosangpot ang dehydration kon mawagtang ang 2% sa tubig sa lawas.  Mao nga mas maayong mag-anam-anam og inom og tubig.  Kon paabuton nga uhawon na pag-ayo, mahimong uwahi na:  Gil-asan na, di na ganahang mokaon, mag-uga nang panit, mokusog ang pitik sa kasingkasing, hilantan ug kapuyon na.

-o0o-

Dugang mga timaan sa dehydration:  Pagmenos sa ihi, lagom nang kolor sa ihi, kasakit sa pagpangihi, kasaputon, wa nay luha kon mohilak, pag-uga sa baba, pagduka, paglawom sa mga mata, ug pagkalimtanon.

Mokusog ang pitik sa kasingkasing pagtapak sa pagtidlom sa tubig sa dugo (plasma).  Ang hilanat nanukad sa pagmenos sa singot.  Ang 5% nga pagkawa sa tubig mosangpot sa pagkalipong.  Kon moabot og 15% ang mawa nga tubig, mangunot ang panit ug mokisdom ang panan-aw.  Ang pagkawa sa mas daghang tubig mosangpot sa kamatayon.

-o0o-

Sa pag-inom og tubig, mas maayong magsobra kay sa magkuwang.  Way daotang epekto sa lawas kon masobrahan ang tubig.  Kay ang kidneys motangtang dayon sa sobrang tubig pinaagi sa mas daghan nga ihi ug mas sagunson nga pagpangihi.  Nipasidaan hinuon ang mga eksperto nga ang lunlon nga tubig di makapugong sa dehydration.  Kinahanglan sab nga tapakan ang electrolytes (nga naglakip sa asin), nga mawa uban sa singot.

Makatabang batok sa dehydration ang softdrinks, sports drinks ug pedialyte (alang sa mga bata nga dehydrated tungod sa sakit).  Makapasamot hinuon ang bino.  Laing sayon nga mga tinubdan sa electrolytes mao ang gatas, saging, avocado, mansanas ug brown rice.  Sa mga kaso nga gikuyapan nang pasyente, nga di na mahimong ipa-inom sa baba ang electrolytes, ipaagi na ni sa intravenous (IV) therapy.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for April 23, 2012

Nganong si Noynoy


(Gipadad-an kog link sa blog ni Joe America, Amerikanhon nga nagpuyo sa Biliran uban sa Pinay niyang asawa, nga nitandi ni Presidente Noynoy Aquino sa karaan niyang awto, daghan og depekto apan di pa niya itahan.  Gihubad nako sa ubos ang kabahin sa sinuwat nga nagpahinumdom nganong gipili sa katawhan si Aquino pagpangu nila.)
Wa siyay planong mag-presidente.  Kalma.  Di aktibo.  Di magsigeg pakita sa publiko.  Anak nga nagtubo nga nagtan-aw lang sa daplin.  Ulitawo.  Igo lang nipabilin sa ngan sa pamilya sa Senado.  Dayon, sa usa ka pamilok, gipahimutang siya sa labing taas ug labing lisod nga trabaho sa nasud tungod sa kahigwaos sa katawhan sa kaligdong sa iyang inahan.
Wa dayon mosugot.  Nangambisyon ba sa Malakanyang?  Nihangyo siyang mamalandong.  Ug nideklarar, "Sige, ibanan natong pangurakot sa Pilipinas."  Di na kinahanglang mosulti og dugang.  Iyang inahan maoy nitiwas sa kampanya, gikan sa iyang lubnganan.

-o0o-

Karong naglingkod na sa Malakanyang, mga dumadapig nga nangasuko nga napildeng ilang kandidato sa patayng babaye, nangreklamo nga si Presidente Aquino layo ra sa tiningob nga katakos nilang Lincoln, Teddy Roosevelt, FDR ug JFK, ug sa kamilagruso ni Hesukristo.

Ganahan ko sa iyang pagka siya.  Ganahan ko sa iyang nawong bisan di kang kahibawo nagpahiyom o nanamihid ba.  Ganahan ko sa iyang linakwan, bako ug morag napiit.  Gipasanginlan siyang mag-computer games, matug sa iyang buhatan, manguyab ug ganahan og luhong sakyanan.  Wa koy labot.  Nanghinaot kong iyang gihimo nang tanan.  Sama sa tinuod nga tawo.  Di sama sa mga politiko nga tigpaka aron ingnon.

-o0o-

Bilib ko sa daghan niyang gihimo.  Naduaw nang tanang mahinungdanong nasud sa Asya pag-abli sa komunikasyon.  Na-balanseng pakiglambigit sa China, wa moduko wa sab makig-away, gipalabing pagpalapad sa patigayon sa duha ka nasud.  Balanse sang relasyon sa Estados Unidos.  Napalig-ong panalapi ug nadaning mas daghang langyawng puhonan.  Ang stock market nilambo, ang peso mas lig-on.

Nitidlom ang pangurakot.  Nabistong buslot sa SALNs ug mas gihigpitang pork barrel.  Nakatawa ko dihang gibasol siya sa presyo sa lana.  Mosaka ug mo-us-os ang presyo bisan kinsay presidente.  Niay lisod nga mga problema.  Kuryente.  Tubig.  Kahuot.  Global warming.  Pangurakot.  Edukasyon.  Ang sulbad nagkinahanglan og daghang pamunoan.

-o0o-

Si Gloria Arroyo napakyas.  Mas nalinga paggukod ni Presidente Obama aron magpa-letrato, pagsabod og mga pabor sama sa midnight appointment sa chief justice, pagpapilit sa iyang nawong sa tanang gitukod nga dan, pagsuburno sa mga kongresista ug pagtikas sa piniliay.  Si Presidente Aquino di badlungon.  Seryuso sa pagpalambo sa Pilipinas.

Gihimo ba niyang tanan nakong gusto?  Wa.  Ganahan kong mangisog siya pagpapasar sa RH Bill.  Gilimpiyo untang Customs.  Apan ako siyang presidente.  Ganahan kong molampos siya.  Di makiangayon nga siyay tulisukon sa tanang sayop.  Akong bantayan ang iyang bukubuko.  Kay nakaseguro kong gibantayan niyang ako.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for April 22, 2012

Pahiyom sa paglaom


Benjamin Solon Memorial Gym, Cogon Central Ramos, Cebu City--Kadlawon pa silang nagsugod og pangabot dinhi.  Pulos may kakulian sa panglawas.  May di kakita, may di kadungog ug may di kalakaw.  Managsama ang ilang tuyo.  Pagpanimpad nga makatrabaho sa mga kompaniya nga, uban ang kaaghop ug kamabination, nibukas sa ilang ganghaan ug kasingkasing.
Uban nila giagak sa ilang mga ginikanan.  May pipila nga gibilin ug gisaaran nga balikon sa wa pay paniudto.  May naghayon lang nga nangabot, bisan naglisod paglakang, bisan napangka-pangka sa agianan.  Apan sa di pa ka hakpon sa kaluoy alang nila, gakson ka sa manggiuwawon nilang pahiyom.  Ug determinasyon pag-angkon sa makiangayon nilang luna ilawom sa adlaw.

-o0o-

Mao ni ang Kapamilya Local Job Fair alang sa persons with disabilities (PWDs).  Sa ikaduhang sunudsunod nga tuig, gidapit mi sa Department of Manpower Development and Placement (DMDP) sa Cebu City Government pag-apil ning talagsaong kalihokan.
Si Fidel Magno, pangu sa DMDP, maoy naningkamot paghimo og job fair alang lang sa PWDs.  Kay nakabantay nga wa silay dag-anan kon isagol sa ubang aplikante sa naandang job fair sa dakbayan sa mga barangay matag Sabado.  Iyang kaabag ang Area Vocational Rehabilitation Center (AVRC II) sa Department of Social Welfare and Development (DSWD), Technical Education and Skills Development Authority (Tesda), Department of Labor and Employment (Dole) ug, ning higayona, sa Quota International nga gipangulohan ni Atty. Joy Pesquera.

-o0o-

Labing dakong hagit nilang Magno ug kaubanan mao ang pagkumbinser sa mga negosyante sa Sugbo paghatag og higayon sa mga mamumuo nga may kakulian.  Gidasig silang Magno pagkuha og PWDs pagpatigbabaw sa ilang corporate social responsibility (CSR).  Kadagkoan sa AVRC, Tesda ug Dole nipasalig nga ang PWDs sama, kon di man mas takos pa, sa ubang kawani, kon hatagan lang og kahigayonan.
Sa niaging tuig, lima ka employers ang niapil sa job fair sa PWDs.  Karon, unom ang nitanyag og mga trabaho dinhi.  Hinaot manakod sa dugang mga negosyante ang gugma alang sa PWDs.

-o0o-

Duna koy upat ka bag-ong kaila dinhi:  Si Jovel, 19, kamao moayo og computer, wa pang katrabaho sukad; si Leah, 22, wa katiwas sa high school tungod sa kalayo sa ilang eskuylahan sa Tagbao, wa pang katrabaho, nanghinaot nga hatagan og higayon nga makasugod; si Roan, 25, nakatrabaho na og wire harnessing; ug si Hazel, 32, nakatrabaho isip Quality Control (QC) inspector sa Timex niadto.
Pulos sila malaumon.  Pulos lig-on nga nanlimbasog nga makaangkon og mas maayong ugma.  Hinaot nga di sila pakyason.  Kon di karon, sa sunod nga job fair alang sa PWDs nga gisaad ni Magno karong Hulyo.  Ug sa sunod pa.  Bisan sa ilang kakulian, wa sila motahan.  Hinaot nga manakod ang ilang kamalaumon.  Natong tanan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for April 21, 2012

DYAB Kapamilya Run


Mas sayo nga gilusad ang DYAB Kapamilya Run karong tuiga.  Aron mas daghan ang makahibawo ug makaapil.  Ug mas dako ang pundo nga matigom.  Nga gamiton sa pagtukod og classrooms sa mga dapit sa Negros Oriental nga naggusbat sa bagyong Sendong niadtong Disyembre sa niaging tuig ug sa makalilisang nga linog niadtong Pebrero karong tuiga.
Ang DYAB Kapamilya Run karong Hunyo 17, adlawng Dominggo, kabahin sa tibuok buwan nga pagtimaan sa ika-17 nga anibersaryo sa DYAB Abante Pa, Bisaya!  Gipaabot nga labing menos 6,000 ka runners sa Sugbo ug kasilinganan nga mga lalawigan ang moduyog sa tinuig nga kalihokan.

-o0o-

Dunay upat ka kategoriya nga maapilan sa DYAB Kapamilya Run 2012:

• Tulo ka kilometro nga fun run nga gipaabot nga apilan sa tanang sakop sa pamilya, P250 ang registration fee (may singlets ug giveaways);
• Unom ka kilometro nga gitumong alang sa mga bag-o pang nagsugod og dagan, P250 ang registration fee (may cash prizes, singlets ug giveaways);
• 12 ka kilometro nga gitumong alang sa mga masaaron na og lahutay, P350 ang registration fee (may cash prizes, singlets ug giveaways); ug
• 21 ka kilometro nga gitumong alang sa mga tag-as na og lahutay, P500 ang registration fee (may cash prizes, finishers medals, singlets ug giveaways).

-o0o-

Ang DYAB Kapamilya Run 2012 magsugod ug matapos sa ParkMall sa Dakbayan sa Mandaue.  Pabuthon ang starting gun sa alas-4:30 sa kadlawon aron nga makalikay ang mga managan sa grabeng kainit sa adlaw.  Mosubay sila sa Ouano Avenue ug Plaridel St. uban ang mosunod nga turning points:  Mandaue City Sports Complex alang sa 3K, duol sa Bridges Town Square alang sa 6K, may Paknaan alang sa 12K ug Tayud, Consolacion alang sa 21K.
Makapa-rehistro na sa ParkMall, tanang outlets sa Wow Travel and More, PESO Office sa Munisipyo sa Liloan ug ABS-CBN Complex.  Mahimo sang i-download ang registration forms ug mapa sa ruta gikan sa among web log sa dyab-cebu.blogspot.com.

-o0o-

Minilyon ka pesos nga natigom sa Kapamilya Relief Campaign alang sa mga biktima sa bagyong Sendong ug sa linog sa Negros Oriental, puno sa mas daghang pagkaon ug mga gamit sa panimay nga naapud-apod na, maoy gigamit pagtukod og 50 ka classrooms sa amihanang Mindanao, 30 sa Cagayan de Oro ug 20 sa Iligan, ug pagtanyag og scholarship grants alang sa gatosan ka tinun-an sa pag-abli sa klase karong Hunyo.
Nakiglambigit nang ABS-CBN Foundation sa Departamento sa Edukasyon pagtino sa labing dinaliang panginahanglan sa mga tinun-an nga naigo sa duha ka sunudsunod nga katalagman sa Negros Oriental.  Ang imong pagsalmot sa DYAB Kapamilya Run 2012 dakong tampo alang sa wa pa matubag nga mas lapad nga panginahanglan sa rehabilitation.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for April 20, 2012

Aaron ug Benhur


Duha ka dokumento mahitungod sa kontrobersiyal nga Aaron Foundation Philippines Inc. (AFPI) ang akong nakit-an:  Una, ang ilang rehistrasyon sa Department of Social Welfare and Development (DSWD); ug ikaduha, ang kabahin sa ilang articles of incorporation sa Securities and Exchange Commission (SEC).
Ilang rehistrasyon sa DSWD ang nakahatag og kasayuran sa ilang nahimutangan ug tagduma.  Ang dokumento sa SEC naglatid sa ilang katuyoan.  Apan sukad sa ilang pagkalambigit sa fertilizer scam niadtong 2004 ug sa kontrobersiya sa pork barrel ni Kongresista Benhur Salimbangon karong bag-o, tak-om ang kadagkoan sa AFPI sa pagpasabot sa ilang mga transaksiyon ug pagpanalipod sa ilang kaugalingon.

-o0o-

Gipahibawo sa AFPI ang DSWD nga ang ilang buhatan nahimutang sa 763 J. Planas St., Gagalangain, Tondo, Manila.  Apan dihang gitultol sa Commission on Audit (COA), nahibaw-an nga bakanteng luna ang address nga gihatag sa AFPI ug nga way bisan usa sa mga silingan nga nakaila nila, ni nakahibawo sa ilang kalihokan.
Giila sa AFPI ang ilang representante nga mao si Alfredo A. Ronquillo.  Wa nila isuwat unsay katungdanan nga gihuptan ni Ronquillo sa foundation.  Apan may gibutang sila nga numero sa telepono:  2565243.  Nga akong gisuwayan pagtawag pamasin nga makakuha og dugang kasayuran mahitungod sa AFPI ug sa ilang mga proyekto.  Nakatag-an ka, di matawgan ang numero.

-o0o-

Tulo ka lut-od sa katuyoan ang gilista sa AFPI sa ilang articles of incorporation:  Ang una, nga gi-makinilya, nagkanayon nga, "To provide various assistance in alleviating marginal brethrens in various humanitarian fields; ang ikaduha, nga gi-suwat sa kamot, nagkanayon nga, "like giving financial and technical assistance to livelihood projects, day care centers for streetchildren aged one to eight and medical and dental mission within Metro Manila; ug ang ikatulo, nga gi-makinilya na sab, nagkanayon nga, "and to PROVIDE various agricultural supplies and projects throughout the Philippines."
Ang ikatulo gituohan nga giapas na lang aron maka-bahin ang AFPI og P8 milyones sa fertilizer scam niadtong 2004.

-o0o-

Kon naghimo pa lang unta si Kongresista Benhur Salimbangon sa iyang trabaho, mas sayo untang masusi ang AFPI, mas sayo untang mabisto ang binuang nilang mga pangangkon ug masalbar unta ang minilyon ka pesos nga pundo sa gobyerno, apil nang P7.8 milyones sa pork barrel ni Salimbangon.  Nga, kon nakalimot si Salimbangon, di iya kon dili ila sa Sugbuanong mga magbubuhis.
Busa, inay manghunaw ug motulisok sa ubang ahensiya sa gobyerno sa nabulilyaso niyang mga proyekto, angayng ipasabot ni Salimbangon ang iyang kapakyas sa pagpanalipod sa kuwarta nga bunga sa singot ug dugo sa labing kabos nga mga molupyo sa iyang distrito ug paggukod sa mga balhibuon og kamot.  Kana kon tinuod ang iyang pangangkon nga way labot sa nangalisbong eskandalo.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for April 19, 2012

Atraso ni Salimbangon

Sakto si Kongresista Benhur Salimbangon.  Ang kongresista di kakupot bisan usa ka dako sa iyang pork barrel.  Kana kon tumanon ang lagda.  Nga nagmando nga ang kongresista igo lang mopili og proyekto.  Ang aktuwal nga pagpatuman himuon na sa hingtungdang mga buhatan sa gobyerno, o non-government organization (NGO).

Apan daghan ang wa makumbinser ni Salimbangon.  Mas nituo ang mga magbubuhis nga dunay milagrong nahitabo sa pagpatuman sa mga proyekto ginamit ang pork barrel.  Nga, sukwahi sa lagda, ang mapahimuslanong mga kongresista maoy labing nabulahan.  Kay, bisan sa mas higpit nga mga lagda, ang komisyon sa mga proyekto niburot gikan sa karaang 10% ngadto sa 30% o, sa mga labing hakog, 50%.

-o0o-

Kon tarung ang kongresista, mosagop siya sa labing makiangayon nga sistema sa pagpili sa mga proyekto nga gastohan sa iyang pork barrel nga P70 milyones matag tuig.  Nga motubag sa labing batakan ug dinalian nga mga panginahanglan.  Sa labing daghan.  Bisan maglakip sa mga wa mobotar niya sa niaging piniliay.
Kon makapili na siya og proyekto, iyang isangon ang pagpatuman ini sa labing tukma nga buhatan sa gobyerno:  Kon nahilambigit sa edukasyon, ang Departamento sa Edukasyon; kon infrastractura, ang Department of Public Works and Highways; kon livelihood ug susamang mga proyekto, ang local government units (LGUs) o NGOs; ug uban pa.

-o0o-

Maong lisod tuohan si Salimbangon.  Nga wa siyay kasayuran giunsa pagpatuman sa Technology Resource Center (TRC) ang iyang livelihood projects.  Labaw nang di katuohan nga ang kontrobersiyal nga Aaron Foundation Philippines Inc. (AFPI) ang gitahasan sa TRC pagpatuman sa iyang proyekto.
Kay ang gimbuhaton ni Salimbangon di lang kutob sa paggasto sa iyang pork barrel.  Kon dili ang pagtino sab nga naabot ngadto sa mga molupyo sa iyang distrito ang iyang mga proyekto.  Mao pa may pagkahuman sa Semana Santa, angayng pahinumdoman si Salimbangon nga wa siyay kalainan ni Pilato sa pagpanghunaw og pagpasa sa responsibilidad ngadto sa TRC ug AFPI.

-o0o-

Kon kuwarta pa lang unta sa iyang adunahan nga igsuon ang gigasto, way magkutikuti ni Salimbangon sa pagkabulilyaso sa iyang mga proyekto.  Apan buhis sa mga Sugbuanon, apil nang labing kabos nga mga molupyo sa ikaupat nga distrito nga nahikawan sa proyekto, ang gikahadlokan nga nadisgrasya.
Di ba kapasanginlan si Salimbangon sa pagpabaya?  Nga wa kabaraw sa pagtugyan sa P7.8 milyones sa iyang pork barrel ngadto sa foundation nga napamatud-an na nga peke?  Siyaro way nakahunghong niya nga ang AFPI gipasanginlan sab nga nakadawat og P8 milyones sa fertilizer scam niadtong 2004?
Nahadlok kong nabisto ang tinuod nga bulok ni Salimbangon dihang gibasol ra niyang TRC.  Inay mangunay paggukod sa mga gidudahan nga nibudhi sa iyang pagsalig ug niwaldas sa buhis sa katawhan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for April 17, 2012

Suholan sa buses


Wa diay himoa ang lagda aron lang pakatulgon.  Gipakaingon nako nga magpabilin ra sa papel ang kamandoan sa pagtakda og regular nga suholan, paghatag og mga benepisyo ug pagpatigbabaw sa katungod sa pamuo sa mga drayber ug konduktor sa buses.  Kay human sa kusganong pagsupak sa bus operators, wa nay laing nadunggan mahitungod sa lagda.
Gipahibawo sa Land Transportation Franchising and Regulatory Board (LTFRB) ang pagkaumol sa mga lagda niadtong Enero ning tuiga.  Gitataw ni LTFRB Chairman Jaime Jacob nga pormal nang tapuson ang karaang sistema pagbayad og komisyon sa mga drayber ug konduktor sa bus sugod sa Enero 16 ning tuiga.

-o0o-

Nahuman na lang ang Enero, way nahitabo.  Nagpabiling komisyon ang bayad sa mga drayber ug mga konduktor sa mga bus.  Nagpadayon ang mga drayber paghimong mas paspas sa ilang dagan.  Aron nga madugangan ang tuyok sa ilang mga ruta, uban ang panghinaot nga mas daghan ang ilang mga pasahero, mas dako ang ilang kita ug madugangan ang madawat nilang komisyon.
Wa nay ek ang kadagkoan sa LTFRB.  Gipasa ang responsibilidad sa pagpatuman sa lagda ngadto sa Department of Labor and Employment (Dole).  Ang kasibaw sa pagsupak sa bus operators gitubag sa makabungog nga kahilom gikan sa hingtungdang mga buhatan sa gobyerno.

-o0o-

Hangtod nga nitingog si Labor Secretary Rosalinda Baldoz.  Matod niya ang mga drayber ug mga konduktor sa Metro Manila maoy unang makadawat sa regular nga suholan ug mga benepisyo sa Pebrero 1 ning tuiga.  Gipahibawo ni Baldoz nga naluwatan na niya ang Department Order No. 118-12, series of 2012, nga nag-umol sa rules and regulations nga moduma sa pagtrabaho sa mga drayber ug mga konduktor sa buses.
Gipasabot ni Baldoz nga igo lang niyang gigamit ang gahom sa National Wages and Productivity Commission (NWPC) sa pagtakda sa minimum nga suholan sa nagkalainlaing industriya.  Matod ni Baldoz madawat na unya sa mga drayber ug mga konduktor sa buses ang mga benepisyo sa PhilHealth, Social Security System (SSS) ug Pag-ibig.

-o0o-

Kanus-a man makatilaw sa mga benepisyo ang mga drayber ug mga konduktor sa buses sa Sugbo ug Central Visayas?  Sa Hulyo karong tuiga, segun ni Baldoz.  Gipahigayon nang Dole 7 Regional Director Gloria Tango ang konsultasyon sa nagkalainlaing sektor sa Sugbo ug sa rehiyon mahitungod sa mga lagda.
Hinaot nga mapatuman suma sa gitakda ang mga lagda.  Nga naghatag sa mga drayber ug mga konduktor og security of tenure.  Sa ato pa, matangtang lang sila pinasikad sa makiangayon nga mga hinungdan nga gitakda sa Labor Code.
Ang mga drayber ug mga konduktor may katungod na sab nga marepresentahan sa komitiba.  Nga maoy motakda sa makiangayong suholan, mga oras sa trabaho ug dugang benepisyo base sa maayo nilang performance.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for April 16, 2012

Talaw ni Ecleo


Kanus-a pa man molihok ang kapolisan pagdakop ni Ruben Ecleo Jr?  Human nakonbikto si Ecleo sa duha ka kaso, wa pay ikapakita ang kapolisan sa ilang gipahibawo nga nationwide manhunt batok niya.  May seryuso ba gyong paningkamot pagpangita ug pagsikop ni Ecleo?  O gilingaw lang ta sa tam-is nga pasalig sa bag-ong liderato?  Aron pagtabon sa ilang kahadlok ug kainutil pagpatuman sa balaod?
Lisod tuohan nga wa pa matultoli ang gitagoan ni Ecleo hangtod karon.  Kon tinuod nga may nangita niya.  Kahibulongan nganong way kisaw ang kapolisan sa Sugbo, sa Dinagat ug sa Caraga.  Sukwahi sa ilang kasibot ug kaisog pagpriso ni Ecleo walo ka tuig na ang nilabay.

-o0o-

Niadtong Hunyo 18, 2002, ang kapolisan sa Sugbo ug Caraga maisugon nga nisung sa mansion ni Ecleo sa tumoy sa bukid sa Dinagat.  Gigubat nila ang armadong mga sakop sa "White Eagles" sa Philippine Benevolent Missionaries Association (PBMA) nga nanalipod ni Ecleo.  Napugos pagsurender si Ecleo human sa tulo ka oras nga gubat nga nisangpot sa kamatayon sa 16 niya ka sakop ug usa ka polis.
Ang determinasyon sa kapolisan niadtong 2002 wa na igkita karon.  Dihang gipadakop sa Sandiganbayan si Ecleo human nakonbikto sa kasong pagpangawkaw sa niaging tuig, way ek ang kapolisan.  Hinaot nga human nakonbikto si Ecleo sa niaging semana sa pagpatay sa iyang kaugalingong asawa dinhi sa Sugbo, di na mangiyugpos ang kapolisan.

-o0o-

Kining nagpadayong pagbugalbugal ni Ecleo sa balaod makapahinumdom sa katawhan sa kainutil sa gobyerno pagsikop sa nagtagutago niadto nga si Senador Panfilo Lacson.  Nauwaw ang kadagkoan sa kanhi pamunoang Arroyo kay wa gyod igkita si Lacson bisan nagpatabang na sila sa Interpol (International Criminal Police Organization).
Dihang nipuli sa gahom si Presidente Noynoy Aquino, alyado ni Lacson, nisamot kahanap ang pagpangita niya.  Labi na dihang gitudlo nga pangu sa National Bureau of Investigation (NBI), ang ahensiya nga gitahasan pagposas ni Lacson, ang batabata ni Lacson nga si Magtanggol Gatdula.  Gitaktak si Gatdula karong bag-o tungod sa laing eskandalo, di sa kapakyas pagsikop sa iyang amo.

-o0o-

Kon di magbantay si Presidente Aquino, kapasanginlan ang iyang pamunoan nga inutil sa pagpatuman sa balaod batok sa labing dagko ug gamhanang mga kriminal, o mga suspitsadong nakahimo og krimen.  Gawas ni Ecleo, nagpabiling gawasnon si kanhi gobernador Joel Reyes sa Palawan, nga gipasanginlang maoy utok sa pagpatay sa environmentalist ug magsisibya nga si Gerry Ortega.  Wa pa sab mabadlong ang mga abuso sa gamhanang mga piniriso sa National Bilibid Prisons.
Nilampos hinuon si Aquino pagpriso ni kanhi presidente Gloria Arroyo ug pag-impeach ni Chief Justice Renato Corona.  Apan daghan pang dagkong kawatan nga nagpabiling gawasnon.  Ang pipila mga alyado na gani karon sa iyang politikanhong partido.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for April 15, 2012

Wa nay masaag


Samtang nagbakasyon sa Panglao, Bohol, gipakuyog kong Austrian Consul Arcadio "Dodong" Alegrado paingon sa Sagbayan.  Aron pagsusi sa ilang mga luna.  Ug, mao ni hinungdan nga wa ko magpadili-dili, aron makakita ko pagbalik sa among karaang pinuy-anan nga nahimutang sa utlanan sa mga lungsod sa Sagbayan ug Carmen.
May gamay hinuon ming problema.  Ang drayber ug kaming tanang pasahero pulos wa masuhito sa kadalanan sa Bohol.  Igo lang ming giingnan nga duha ka oras ang biyahe kon moagi sa Tubigon.  Apan si Consul Alegrado giingnan ni Gobernador Edgar Chatto nga makaabot na sud lang sa 45 minutos kon adto mi agi sa Balilihan.

-o0o-

Mga nasaag na sa Bohol makasulti nimo unsa kamatinabangon ang mga Bol-anon pagtultol sa ilang mga bisita.  Apan di mahimong magsige mi og hunong pagpangutana hain na ming lungsora nahimutang.  Kinahanglang makabalik na mi sa Tagbilaran sa wa pay udto.
Nitanyag og sulbad si Jovi Alegrado, kamanghorang anak sa consul nga nagbakasyon gikan sa New York:  Ang Google Maps application sa iyang iPhone.  Nga, gawas diay sa pag-memorya na sa tanang kadalanan sa labing dagkong dakbayan sa kalibotan, nakatultol na sab sa kadalanan bisan sa labing hilit nga kalungsoran sa Bohol.
Wa matultoli sa Google Maps ang among karaang bay sa Canmano.  Apan mas una pa ming niabot sa Island City Mall kay sa mga nangimbitar namo og paniudto.

-o0o-

Pagbalik nako sa Sugbo, nakatag-an ka, gisuwayan dayon nako ang built-in nga Google Maps application sa akong Android nga telepono.  Mas abunda ang mga giya sa pagsakay ug bisan sa paglakaw paingon sa nagkalainlaing destinasyon sa Metro Cebu.

15 kilometros diay ang gilay-on sa Mactan Cebu International Airport gikan sa among bay sa Consolacion.  Gipahibawo sab ko sa Google Maps nga 19 minutos ang biyahe sa taxi paingon sa airport kon hapsay ang trapiko ug, kon magbaktas, abtan og duha ka oras ug 47 minutos.

-o0o-

Mao diay nga kasagaran sa langyawng mga turista nga akong nakahinabi nagsalig sa nagkalainlaing map applications aron makatultol sila sa Sugbo, Bohol ug ubang bahin sa kalibotan.  Nakabentaha ang Google Maps kay libre.
Samtang nagkinahanglan og internet access aron kapuslan, ang Google Maps motugot nimo sa pag-embed sa mapa sa imong email, o blog, o website.  Busa maggamit na bisan offline.  Mapuslanon kon tago ang venue sa kalihokan aron di masaag ang mga manambong.

Makatabang sab paghusay sa lalis tali sa mga pasahero ug drivers sa PUJs sa tukmang sukod sa ruta.  Pananglitan, akong nahibaw-an nga 6.3 kilometros diay ang distansiya sa Mandaue City Hall gikan sa kinapusoran sa Consolacion.  Busa sunod nakong sakay pagpalit og tagaktak sa Barangay Centro, di na kong kapangugat nga minimum ra ang plitehan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for April 14, 2012

Lagda sa checkpoint


Mahimong gutman ang kurakot nga mga polis sa bag-ong mga lagda sa checkpoints.  Nga di na nila maggamit pagpangilkil sa mga negosyante.  Ni sa pagpananom og mga ebidensiya batok sa mga kadudahan og dagway.  Ni sa pagdalidali pagsulbad sa kontrobersiyal nga mga kaso nga nakapaukyab sa publiko ug nakapahigwaos og kredito sa ilang mga labaw.

Mahimo sang mag-piyesta ang mga durugista ug ubang mga kriminal.  Kansang mga kontrabando mas dali nang makalusutlusot.  Kay ang bag-ong mga lagda, nga gitumong sa kadagkoan sa Kampo Crame pagpanalipod sa katungod sa mga sibilyan ug pagbadlong sa pangabuso sa kapolisan, kapahimuslan pagpalambo sa ilegal nga kalihokan.

Apan, suma sa sulti sa atong katiguwangan, mas maayo pa nga magpabilin sa gawas sa bilanggoan ang usa ka gatos ka kriminal kay sa pagkatanggong sa usa ka inosenteng tawo.

-o0o-

Ubos sa bag-ong mga lagda nga giluwatan ni PNP Director General Nicanor Bartolome, ang checkpoint kinahanglan nga hayag ang suga ug dunay klarong ilhanan.  Di na mahimong kalit lang nga tukuron sa ngitngit nga mga likoanan ug hilit nga mga barangay.

Kinahanglan sab nga dumalahon sa unipormado nga mga polis.  Di na mahimong maghukas ug magtaptap sa ilang nawong ang mga mag-checkpoint.  Gidid-an na sab ni Bartolome ang iyang mga sakop nga maggamit og mga sakyanan nga tinted ang bildo o way klarong license plate numbers.  Nga iyang gihulagway nga tentasyon sa pangabuso.

-o0o-

Kon maatlan og checkpoint, ang mga motorista gitambagan sa pagpahinay sa ilang dagan, pag-dim sa ilang headlights ug pagpasiga sa suga sud sa sakyanan.  Gipahibawo sila nga gidili na sa bag-ong mga lagda ang naandan sa kapolisan nga pag-abli sa pultahan ug compartments sa sakyanan.

Gawas nga giawhag sa PNP nga di mogawas sa ilang sakyanan ang mga motorista, gitambagan pa gyod nga mangandado sa tanan nilang pultahan.  Visual search ray gitugot.  Way katungod ang mga polis nga mokapkap sa lawas.  Di sab obligado ang mga motorista sa pag-abli sa glove compartment, trunk o bags.

-o0o-

Mahimong mangutana ang mga polis.  Gidasig ang mga motorista nga matinahuron nga motubag.  Gipahinumdoman hinuon ang publiko sa pagpatigbabaw sa ilang katungod, paghupot og klarong panghunahuna ug sa di pagkatarantar.

Gitambagan ang mga motorista sa pagtipig sa ilang driver's license ug rehistrasyon sa sakyanan.  Angay sang andamon ang ilang cell phone sa tanang higayon.  Gigiyahan pa gani nga andamong daan ang speed-dial numbers atol sa mga emerhensiya.  Aron nga makataho sa bisan unsang kalapasan sa labing daling panahon.

Kon nagduda pang mga polis unsay katuyoan sa bag-ong lagda sa checkpoints, gipasabot ni Bartolome ang mga motorista nga ang dali nila nga pagtaho sa mga pangabuso mahimong makaluwas sa uban pang umaabot nga mga biktima.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for April 13, 2012

Kalma nga tsunami


Ang kaguliyang sa Sugbo ug Negros Oriental tungod sa kahadlok sa tsunami niadtong Pebrero nasaksihan sab sa Indonesia niadtong Miyerkules.  Ang kaguliyang sa Sugbo ug Negros Oriental nanukad sa iresponsable nga pagpaburot sa lehitimong pasidaan sa Philippine Institute of Volcanology and Seismology (Phivolcs) sa posibleng tsunami human sa magnitude 7.0 nga linog niadtong Pebrero 6.
Ang kaguliyang sa nagkalainlaing bahin sa Indonesia nanukad sa lapad nga tsunami warning alang sa daghang mga nasud duol sa Indian Ocean.  Ug sa lab-as pa nga handumanan sa makalilisang nga tsunami human sa susama kakusog nga linog sa samang mga dapit nga nipatay og kapin sa 200,000 ka tawo walo ka tuig na ang nilabay.

-o0o-

Way kaguliyang nga nahitabo sa Sugbo ug ubang bahin sa Pilipinas.  Bisan sa tsunami warning niadtong Miyerkules sa hapon.  Di lang ni tungod kay naleksiyon nang mga Sugbuanon sa ilang pagpailad niadtong Pebrero.  Kon dili tungod sab kay naleksiyon nang hingtungdang mga buhatan sa gobyerno.
Pila lang ka gutlo human sa magnitude 8.6 nga linog sa Sumatra, Indonesia, si Phivolcs Director Renato Solidum Jr. nipasabot dayon nga wa maapil ang Pilipinas sa bisan unsang tsunami warning.  Ug nga layo rang kahigayonan nga moabot sa bisan asa natong baybayon ang dagkong bawod gikan sa Indian Ocean.  Kon duna man.

-o0o-

Bisan gagmay rang mga bawod nga niabot sa Indonesia ug Thailand, gipabakwet gihapon sa ilang mga gobyerno ang katawhan ngadto sa mas luwas nga mga dapit.  Taliwa sa kaguliyang sa mga molupyo, nga nisangpot sa pagkabara sa trapiko sa nalupa nga mga bahin sa Indonesia, daling napakatap ang mga opisyal sa gobyerno nga niggiya ug nipakalma nila.
Kasamtangan nga gitak-opan ang pipila ka tugpahanan ug mga pantalan.  Bisan anam-anam nang gilibkas ang tsunami warning sa pipila ka kanasuran.  Lahi kaayo sa nahitabo niadtong 2004.  Nga way nakapasidaan sa labing kabos nga mga molupyo nga gibanlas sa tsunami.

-o0o-

Ang kaabunda sa tukmang kasayuran ug ang kapaspas sa katin-awan sa dakong kalainan sa linog niadtong Miyerkules ug sa magnitude 9.1 nga linog niadtong 2004 nakapakalma sa mga Sugbuanon ug ubang mga molupyo nga layo ra sa linog.
Mao nga wa kabuylo ang mga way lingaw.  Nga modayon og panglawgaw sa susamang mga krisis.  Dihay pipila nga nipaukyab sa text messages, Facebook ug Twitter.  Apan wa nay ni-forward, ni-like, ni ni-retweet sa binuang nilang mga mensahe.

Hinaot nga lain ning kahigayonan sa pagkat-on.  Nga mas hapsay ang pagpangandam, kalikayan ang mas dagkong kadaot ug, labaw sa tanan, mas tim-os ang pangaliya alang sa mga biktima.  Kon di samotan sa sayop nga kasayuran ang daan nang bangis ug di kapugngan nga mga katalagman.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for April 12, 2012

Parokya ni Calungsod

Cantabaco, Toledo City--Kon magtan-aw si Beato Pedro Calungsod ni Padre Russel Sungcad, ang tagduma sa labing unang parokya nga gipahinungod alang sa iyang pagka beato, maluoy siya.  Ug magkatawa.

Naghigwaos si Sungcad nga mahuman nang parokya dinhi.  Apan pito ka buwan na lang sa di pang canonization ni Calungsod karong Oktubre 21.  Mahimo nang San Pedro de Cebu nga ang labing una niyang parokya di pa matiwas, barungbarong gihapon ang kumbento.  Si Calungsod hinuon ang labing takos nga makapasalig ni Sungcad nga di ni maoy kataposan sa iyang kalibotan.

-o0o-

Ang pagtukod og simbahan suod sa kasingkasing ni Calungsod.  Apil sa nihit nga kasayuran sa iyang pagtabang sa mga paring Jesuits sa Guam mao ang ilang pagtukod og labing menos lima ka simbahan:  Ang una natukod sa 1669, sa ikaduhang tuig sa ilang paningkamot pagsangyaw sa Kristiyanismo sa Guam; ug ang nisunod nga upat natukod sa 1672, ang tuig sa pagkamatay nilang Calungsod ug sa iyang giabagan nga si Beato Diego Luis de San Vitores.

Mas daling natukod ang una tungod sa tabang sa pangu sa mga Chamorro, si Chief Kepuha.  Nga gawas nga nihangop sa ilang misyon, nihatag pa gyod nila og luna sa balangay sa Hagatna nga maoy gitukoran sa labing unang simbahang Katoliko sa Guam.  Nadugay ang pagkatukod sa laing upat kay namatay si Kepuha ug nabanhaw ang pagduda sa mga Chamorro sa tinuod nga katuyoan sa mga langyaw.

-o0o-

Kasinahan gyod tinuod ang kadaghan ug kadako sa nahimo nilang Calungsod ug kaubanan sud lang sa upat ka tuig.  Si Sungcad wa pay ikapakita unom ka tuig human nasugdan ang pagtukod sa parokya dinhi.  Apan si Calungsod ang labing unang mo-am-am ni Sungcad nga di lumba ang pagpalambo sa pagtuo.
Ang pagkahuman sa parokya sa Cantabaco wa magkahulogan nga taphaw ang pagtuo sa mga parokyano.  Hinunoa, ang paglambo sa parokya gikan sa duha ngadto sa 80 ka sakristan, gikan sa 21 ngadto sa 35 ka kapilya ug gikan sa lima ngadto sa 60 ka lay ministers, pag-alagad sa kapin sa 21,000 ka parokyano, momatuod nga wa mausik ang panlimbasog nilang Sungcad ug kaubanan.

-o0o-

Si Sungcad nagkinahanglan hinuon sa tanang tabang.  Di lang sa pagdani sa labing manggihatagon nga mga haligi sa Simbahang Katoliko kon dili sa pagtino nga ang tanang hinabang alang sa parokya maggamit gyod alang sa tukma nga katuyoan.
Makahasol ang mga taho nga dunay mga hinabang alang sa parokya ni Calungsod dinhi sa sud ug sa gawas sa nasud nga wa moabot nilang Sungcad.  Hinaot nga ang inyong mga hinabang idiretso pagtunol sa Parish Pastoral Council sa Cantabaco.  Aron nga kahatagan og klarong kuwentada ug madapat sa parokya sa labing daling panahon.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for April 10, 2012

Silot sa Sugbo


Ambot unsay atraso sa atong mga bisita sa Sugbo.  Nagkonsabo ang nagkalainlaing ahensiya sa gobyerno paglisudlisod sa ilang pag-abot.  Bisan asa sila agi.  Tanan natong bus terminals, pantalan ug tugpahanan determinado nga nisilot sa lokal ug langyaw nga mga turista.  Labihan tingali nato kabilib sa kamadanihon sa Sugbo alang nila.  Nga masaligon tang magbalikbalik sila bisan sa tanang paglisudlisod.

Ang kalbaryo sa pagpangita og kasakyan inig gawas sa pantalan, tugpahanan ug terminals di monopoliya sa mga turista.  Gipahamtang sab ni sa lokal ug nasudnong gobyerno ngadto sa mga Sugbuanon.  Sud sa dugay na uyamot nga panahon.  Maong naanad na ta, niduko na lang og paawot.

-o0o-

Pasayloa nga di ko modason sa konsabo sa pagluom.  Di tungod kay wa pa ko maanad.  Ganahan kaayo kong magbaktas ug kanunayng gaan ang akong bagahe.  Maong di nako igsapayan ang paglakaw og layo hangtod nga makakita na og kasakyan nga di manglubag sa mga pasahero.
Gisuwat ni nako tungod sa kauban nakong mga pasahero sa fast craft gikan sa Bohol paingon sa Sugbo niadtong Dominggo sa gabii. Nalangay nang daan ang barko.  Naaberiya pa gyod sa tungatunga sa lawod.  Apan pasiuna lang diay sa mas lisod nga pagsuway nga nagpaabot sa pantalan.  Ang bagulbol sa lokal ug langyawng mga turista nakakumbinser nako nga di angayng padayong pangiyugposan ang eskandalo.

-o0o-

Nihit kaayong taxi sud sa pantalan.  Kasagaran sa taxi drivers nanglubag.  Napugos ang mga pasahero pagbaktas paingon sa gawas pagpangita og mga taxi nga mag-metro.  May gamayng shuttle bus tuod ang kompaniya sa barko.  Apan igo rang gihuwad ang mga pasahero sa silingang shopping mall nga utrong nihit og sakyanan.
Nganong di mang kabadlong ang Cebu Port Authority (CPA) sa panlubag?  Nganong hangtod karon wa mang kakita og paagi pagpabaha og mga taxi aron di na mameligro sa tulis ang mga pasahero sa ngitngit nga mga dapit gawas sa pantalan?

-o0o-

Ang kalbaryo sa pantalan labaw lag diyutay sa kalisod pagpangita og taxi sa Mactan Cebu International Airport (MCIA).  Mga pasahero sa ayroplano nga way pribadong sakyanan kinahanglan pang molikus-likos ug mokatkat paingon sa pre-departure area aron makasumpay sa taas kaayong pila alang sa puti nga mga taxi.  Ang bag-ong tagduma sa MCIA, gawas nga wa kasulbad, nipasamot pa gyod sa sakripisyo sa mga pasahero.
Way kalainan ang kasinatian sa mga pasahero sa terminals.  Nga gigamit sa pagpahamtang og dugang bayranan ug pagtino nga magkadusingot sa ilang paggawas.
Pipila sa mga bisita akong nadunggan nga di na mamalik.  Hinaot nga kutob ra sa sulti.  Nga masuyop ra sa Batobalani ni Sr. Sto. Niño ug sa kamadanihon sa Sugbo.  Hinaot nga mas unang makamatngon ang atong kadagkoan nga ang mga bisita angayng hangpon.  Di paantuson.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for April 5, 2012

Kataposang panihapon


Daghang nahitabo nga puno sa kahulogan sa kataposang panihapon ni Kristo uban sa iyang apostoles:  Ang iyang paghugas sa ilang tiil sa wa pang panihapon nagtimaan sa pagpaubos; ang iyang pakigsawo og panihapon nihimo sa apostoles nga iyang mga higala; ug ang iyang paghulagway sa pan nga iyang lawas ug sa bino nga iyang dugo ug paghalad nila ngadto sa apostoles maoy sukaranan sa Santos nga Misa.

Mga makinaadmanon sa kalendaryo nisukwahi hinuon sa pagtuo nga nahitabo ni sa Huwebes.  Mas kumbinsido sila sa Martes, atol sa pagsugod sa dakong piyesta sa paglingkawas sa mga Hudeyo.  Alang nila makahatag ni og igong panahon sa pagdakop, pagsukitsukit ug pagtunglo ni Kristo sa wa pa ilansang sa krus sa Biyernes.

-o0o-

Pinasikad sa tradisyon, kaupat gisilbi ang bino atol sa panihapon.  Ang upat ka baso sa bino nagrepresentar sa pangandoy sa kaluwasan:  Ang unang baso gitawag og baso sa pagkalunsay; ang ikaduha mao ang baso sa paghukom; ang ikatulo mao ang baso sa kaluwasan; ug ang ikaupat mao ang baso sa gingharian.
Managlahi ang pagtuo sa mga Kristiyanos sa nahitabo sa kataposang panihapon:  Nga ang pan ug bino nahimong lawas ug dugo ni Kristo; nga ang pan ug bino wa mausab apan ang presensiya ni Kristo nakahimo nilang balaanon; ug nga ang pan ug bino wa mausab apan nahimong simbolo sa way kinutobang sakripisyo ni Kristo.

-o0o-

Di makalabaw sa kamakahuloganon sa kataposang panihapon ni Kristo ang mas karaang tradisyon sa paghatag og tinuyong pagkaon ngadto sa mga binilanggo usa o duha ka adlaw sa di pa pahamtangan sa silot sa kamatayon.  Gituohan nga gisugdan ni sa karaang Tsina ug sa Greeks, Romans ug Aztecs.
Kahadlok sa pagbalik ug pagpanimawos sa mga kalag sa patyunon nga mga piniriso ang usa sa sukaranan sa tradisyon.  Sa pagdawat sa pagkaon, ang binilanggo giisip nga nitahan sa silot ug nipasaylo sa mga nihukom niya.  Maong gituohan nga kon mas lamiang pagkaon mas lig-ong panagang sa mga buhi gikan sa paghamok sa mga kalag.

-o0o-

Kasagaran sa mga dapit sa Estados Unidos nidili sa paghatag sa mga piniriso og bino ug sigarilyo, nitakda sab og limitasyon sa pagkaon nga kinahanglang di molapas sa $40 (P1,600).  Sa Pransiya, di sila hatagan og pagkaon apan mahimong paimnon.  Gihunong hinuon ang tradisyon sa Texas sa niaging tuig human usa ka piniriso nangayo og makabuhong nga panihapon apan wa mokaon bisan gamay.
Giisip nga usa sa labing talagsaon nga hangyo nga pagkaon sa wa pa siya pahamtangi sa silot nga kamatayon mao ang iya ni Joan of Arc, nga gisunog human gikonbiktong irihis niadtong 1431:  Nga pakalawaton siya og balaanong ostiyas.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for April 4, 2012

Ebidensiya ni Kristo


Padayong gilalisan hangtod karon unsa kakasaligan ang mga sugilanon sa pagsakripisyo ug pagkamatay ni Kristo.  Labi na kay ang mga sinuwat sa tulo niya ka apostoles, silang Mark, Matthew ug Luke, dako og kalainan sa sinuwat sa laing apostol nga si John.  Pipila ka eksperto sa Bibliya nitumbok sa mosunod nga mga sukaraan sa ilang pagduda:

• Ang mga sugilanon gisuwat 40 ngadto sa 70 ka tuig na human sa kamatayon ni Kristo;
• Ang mga nagsuwat wa makatambong ni makasaksi sa mga panghitabo nga ilang gihulagway;
• Ang pagsawu-sawo sa mga sugilanon pinaagi lang sa baba, nga maoy naandan niadtong higayona, mahimong naka-usab-usab sa istorya pagpahaom sa katuyoan sa mga tawo nga nagsugilon; ug
• Ang katuyoan sa karaang mga sinuwat di ang paghatag og tukmang sugid sa kasaysayan kon dili ang pagbutyag sa espirituhanong kamatuoran ni Kristo.

-o0o-

Apan gawas sa Bibliya, dunay nahipos nga ebidensiya sa kasaysayan mahitungod ni Kristo.  60 ka tuig human sa kamatayon ni Kristo, ang Jewish historian, si Josephus, nisuwat sa iyang librong "Testimonium Flavium":

• Nitumaw si Jesus, usa ka tawo nga manggialamon, nga nakahimo og talagsaong mga butang, magtutudlo sa katawhan nga nihangop sa iyang gibutyag nga kamatuoran sa tumang kalipay;
• Gipaluyohan siya sa daghang Jews ug mga Greek;
• Dihang gikondenar siyang Pilato sa krus, tungod sa pasangil sa dagkong mga opisyal, ang mga nahigugma ni Jesus wa motalaw; ug
• Hangtod karon ang pundok sa mga Kristiyanos (ang ngan sa iyang mga sumusunod) wa mamatay.

Samtang ang Roman Historian, si Tacitus, nisuwat sab sa iyang librong "Annals":  Si Christus gipatay sa mga kamot ni Pontius Pilate atol sa pamunoan ni Tiberius.

-o0o-

Mga detalye sa pagpakamatay ni Kristo gituki nilang St. Augustine ug St. Jerome.  Sa iyang bahin, si St. Ephraem nihatag og dugang detalye:  "Tinuod, ilang giinat ang iyang lawas ug gipakauwawan sa ilang mga bugalbugal.  Ang tawo nga Iyang giumol maoy naghupot sa korona nga tunok.  Siya nga nibuhi sa tanang linalang pinaagi sa iyang gahom nitaon sa iyang bukubuko alang sa ilang lapdos."
Ubang karaang mga sinuwat nidason sa asoy ni John nga gigapos siya sa mga sundawo, "...ang mga kamot ni Kristo hugot kaayong gigapos nga niagas ang dugo gikan sa iyang mga kuko."

-o0o-

Si John sa Fecamp, karaang monghe nga namatay niadtong 1078, nisuwat sa labing nabantog nga paghulagway sa lawas sa himatyong Kristo nga maoy nakadasig sa daghang pintor:
"Iyang hubo nga dughan nangluspad, ang kilid sa iyang lawas napuwa, nainat niyang mga tinai nauga, ang kahayag sa iyang mga mata niawop, tag-as niyang mga bukton nanggahi, nagsinaw niyang mga tuhod nagbitay, way hunong nga dagayday sa dugo nibasa sa gilansangan niyang mga tiil."  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for April 3, 2012

Kasaysayan sa Bibliya

Bibliya maoy giya sa atong pagbalaan sa Semana Santa.  Ang labing bantogang libro sa tibuok kalibotan ug tanang panahon, ang Bibliya maoy kasaligang tinubdan sa kasayuran sa kataposang mga adlaw ni Kristo--gikan sa iyang madaugon nga pagsud sa Jerusalem hangtod sa iyang pag-antos, pagkamatay ug pagkabanhaw.

Ang kapid-an ka kasayuran nga napatik sa Bibliya giingong gihunghong sa Labawng Makagagahom ngadto sa pinili ug gilamdagan nga mga magsusuwat.  Suwayan nato pagsubay ang nagkalainlaing mga libro sa Bibliya:

-o0o-

• Ang pag-umol sa kalibotan hangtod B.C 2000:  Tanang kasayuran gipasa sa mga henerasyon pinaagi sa baba;
• B.C. 2000 ngadto sa B.C. 1500:  Nasuwat ang libro ni Job, ang labing karaan sa Bibliya;
• B.C. 1500 ngadto sa B.C. 1400:  Mga batong gipatikan sa Napu ka Sugo gitugyan ngadtong Moses sa Sinai;
• B.C. 1400 ngadto sa B.C. 400:  Nahingpit ang 39 ka libro sa Daang Kasulatan sa pinulongang Hebrew;
• B.C. 250 ngadto sa B.C. 200:  Gihubad sa pinulongang Greek sa 39 ka libro;
• 45 ngadto sa 100:  Gihubad ang 27 ka libro sa Bag-ong Kasulatan ngadto sa Greek;

-o0o-

• 312:  Unang 50 ka kopya sa Bibliya gipahimo ni Emperador Constantine (naa ron sa Vatican Library sa Roma);
• 382 ngadto sa 384:  Si St. Jerome nihubad sa Bag-ong Kasulatan gikan sa Greek ngadto sa Latin;
• 397:  Ang Third Synod sa Carthage niaprobar sa Bag-ong Kasulatan;
• 390 ngadto sa 405:  Si St. Jerome nihubad sa Bibliyang Hebrew ngadto sa Latin;
• 500:  Ang Bibliya gihubad sa Egyptian, Coptic, Ethiopic, Gothic ug Armenian (nga gihulagway nga labing tukma);
• 600:  Gideklarar sa Simbahang Romano Katiliko ang Latin nga bugtong pinulongan sa Bibliya;
• 735:  Si Bede, English nga historian ug monghe, nihubad sa Bibliya ngadto sa Anglo Saxon;
• 995 ngadto sa 1010:  Si Aelfric, English nga pari, nihubad sa Bibliya ngadto sa Old English;
• 1205:  Si Arsobispo Stephen Langton sa Canterbury nihapnig sa Bibilya ngadto sa chapters;

-o0o-

• 1229:  Gidid-an sa Council of Toulouse ang mga layko (kasarangang mga tawo) sa pagpanag-iya og Bibliya;
• 1381 ngadto sa 1382:  Silang John Mycliffe ug kaubanan nisupak sa simbahan ug nihubad sa Bibliya ngadto sa English;
• 1415:  31 ka tuig human sa kamatayon ni Wycliffe, ang Council of Constance, nipasaka og 260 ka kasong "heresy" batok niya;
• 1428:  44 ka tuig human sa kamatayon ni Wycliffe, gipaugkat sa simbahan ang iyang mga bukog, gidaoban ug gilabay ang abo sa Swift River;
• 1525:  Si William Tyndale nihubad sa Bag-ong Kasulatan gikan sa Greek ngadto sa English;
• 1536:  Si Tyndale gikondenar nga irihis ug gisunog; ug
• 1582:  Sinalikway ang 1,000 ka tuig niyang kamandoan nga Latin rang Bibliya, ang Roma nipublikar sa labing unang English Catholic Bible.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com