Arangkada of Leo Lastimosa for May 20, 2012

Ato silang hukaran


Binangkal maoy gipasanginlang nakahilo sa mga molupyo, kasagaran mga bata, sa San Fernando, habagatang Sugbo sa niaging semana.  Tuslob-buwa ang usa sa gibasol sa pagkatap sa Hepatitis A sa Pahina Central sa Dakbayan sa Sugbo duha ka semana ang nilabay.  Sayo ning tuiga, mangingisda ug 8 anyos niyang anak namatay sa pagkaon og butete sa Isla sa Bantayan, sa amihanang tumoy sa Sugbo.
Bisan sa labing uwahing di maayong mga panghitabo nga nahisgutan sa ibabaw, kusganon gihapon kong moawhag nga atong itanyag ang abunda ug tinuorayng mga pagkaong Sugbuanon ngadto sa atong lokal ug langyawng mga bisita.  Luwas ang mga pagkaon sa atong katiguwangan kon tarungon lang paghikay.

-o0o-

Ug, atubangan sa padayong paglambo sa turismo, maoy dako natong bintaha pagdani sa mga dumuduong.  Gawas sa matahom natong kabaybayonan, higanteng mga bantayog sa kultura, relihiyon ug kasaysayan, modernong kahimanan sa transportasyon ug komunikasyon ug lunsay nga kama-abi-abihon.
Inay nga igo lang mangopya sa mga putahe nga di ato, mas maayong patilawon ang atong mga bisita sa tinuorayng timplang Sugbuanon.  Masaligon kong maglaway ug magbalikbalik ang mga turista kon makasuway sa tinuorayng kaaslom sa atong linarang, sa kalab-as sa makapatakla natong kinilaw, sa makapahudlat sa ugat nga kalalim sa inagos ug daghan pang ubang putahe nga inanay nang nakalimtan.

-o0o-

Nailhan nang nagkalainlaing timpla sa atong litsong baboy ug inasal nga manok Bisaya.  Pinangita ang atong buwad nga danggit.  Himalitan ang atong mangga.  Di sab papiri ang kamadanihon sa atong utap, rosquillos ug masareal.  Pagmatuod nga ang tinuorayng agianan sa kasingkasing sa mga turista mao ang ilang tiyan.
Busa, nganong di man nato sila tanyagan sa uban pa natong mga pagkaon?  Nganong di man nato sila patilawon sa kalabo sa pintos sa Bogo?  Nganong di man sukaran sa tinibuok nga manok nga gipintalan og atsuwete sa Catmon ug San Remegio?  Nganong di man pahigupon sa tin-aw ug way langsi nga sabaw sa kanding sa Bulacao?

-o0o-

Sa matag dapit nga akong masum-okan, mangita gyod ko sa lumad nilang mga pagkaon.  Maong natultolan nakong 3-in-1 nga kinilaw (gisagol nga isda, bat ug seaweed) sa Manga District sa Tagbilaran, ube nga Kinampay sa Bohol, tilaob nga mais pilit sa Camiguin, coconut crab sa Batanes, ug nangalisbong fish balls sa kadalanan sa Kowloon.
Sa di pa magtuong mas lami ang ubang dapit, angayng tudloan ang kabataan sa adunahang kabilin sa mga pagkaon sa atong katiguwangan.  Hinaot nga ang dagkong haligi sa kahugpongan sa hotels, resorts ug restaurants sa Sugbo modason sa paningkamot ni Julie Alegrado-Vergara sa Bluewater Maribago Beach Resort sa inanayng pagtudlo sa lokal ug langyawng mga turista sa batobalani sa kaparat, katam-is, kahang, kaaslom ug kahawot sa kumbira nga lunlon Sugbuanon.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for May 19, 2012

        Dribol ni Corona


    Haskang dribol sa mga abogado ni Chief Justice Renato Corona.  Human sa duha ka adlaw nga testimoniya ni Ombudswoman Conchita Carpio-Morales, angay lang unta nga ipresentar dayon ang ilang kliyente.  Nga hagbay rang nanganti nga andam nang motubag sa mga pasangil batok niya.  Gani, nisaad na nga ablihan nang iyang dollar accounts sa sunod semana, daghan na uyamot nga mga semana ang nilabay.
    Apan gipatawag lang gihapon ang ubang mga saksi nga, human sa makapakugang nga testimoniya ni Morales, klarong wa nay ikadugang pa.  Kon basketbol pa ni, ang impeachment trial naa na sa "last two minutes."  Ang depensa di pa hinuon andam nga mo-itsa sa bola.

-o0o-

    Paglangay-langay ang pagpresentar sa depensa nilang kanhi kongresista Risa Hontiveros, Harvey Keh ug Emmanuel Santos.  Kansang mga reklamo igo lang gihimong sukaranan apan way labot sa mas undanon nga mga dokumento nga nahipos sa pakisusi sa buhatan sa Ombudsman.
    Nipasabot ang mga abogado ni Corona nga gipresentar nilang tulo aron pagmatuod nga may organisadong kampanya pagpalagpot ni Corona.  Apan si Hontiveros nakadawat hinuon og endorsement gikan ni Senador Miriam Defensor-Santiago, si Keh nakasab-an kay nagpaukyab sa media ug si Santos nakabuylo pagpasabot nga katungod ni bisan kinsa ang pag-awhag sa Ombudsman pag-imbestigar sa gidudahang mga opisyal sa gobyerno.

-o0o-

    Maong nahutdan nag pangutana nga dako pang oras nga nahibilin.  Kon di pa tungod sa kadugayng nakasabot nilang Senate President Juan Ponce Enrile ug Cuevas sa kalainan sa soft copies ug hard copies sa powerpoint presentation ni Morales, mas sayo pa gyod untang mabisto nga di pa sila andam pagpresentar ni Corona.
    Sa ikaduhang sunudsunod nga semana, gipa-suspenso nilang husay.  Wa matuman ang gisaad nilang pagpresentar ni Corona niadtong Huwebes.  Di sab karong Lunes.  Kon dili sa Martes na, pito ka adlaw human sa testimoniya ni Morales.  Kon tinuod nga wa kasabot si Morales sa mga dokumento sa Anti-Money Laundering Council (AMLC), nganong nagkinahanglan pa man og usa ka semana si Corona pagtul-id sa kasaypanan?

-o0o-

    Bisan di angkunon ni Corona, naapiki siya sa testimoniya ni Morales.  Ang P31.6 milyones nga peso deposits nga wa madeklarar sa iyang statements of assets, liabilities and net worth (SALNs) sayon rang papason sa P35 milyones nga halin sa luna sa Basa-Guidote Enterprises sa Manila.  Apan tungod sa nabistong mas dakong dollar deposits, makawot niya hastang di katol pagpangita og laing ikatapak.
    Duhay nahibilin niyang lusot:  Una, ang gay-ot nang argumento nga ang kasaypanan sa SALN kakurhian ug di igong sukaranan pagpalagpot niya; ug ikaduha, ang dollar deposits confidential busa di angayng ibisto sa SALN.  Nga kon ipatigbabaw sa Senado, peligrong makadasig sa labing dagkong kawatan pagtago sa tanang ilegal nilang katigayonan ngadto sa dolyar.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for May 18, 2012

Bangil sa lusot


Unom ka adlaw sa di pa ang gitakdang pag-atubang ni Chief Justice Renato Corona sa Senate Impeachment Court, naumol nang iyang panagang.  Sa pasangil ni Ombudswoman Conchita Carpio-Morales nga may 82 siya ka dollar accounts.  Nga giingong may pundo nga labing menos $12 milyones.
Gipaabot ni Corona nga mas makugang ang senator-judges sa iyang katin-awan:  Ang tinubdan sa iyang dollar accounts mao ang P35 milyones nga bayad sa Manila City government sa luna sa Basa-Guidote Enterprises Inc. (BGEI) sa pamilya sa iyang asawang si Cristina; ug ang daghang transaksiyon pag-withdraw ug pag-deposito kasarangan nga proseso sa aktibong pagduwa nilang Corona ug sa iyang gikontrata nga fund managers sa money market placements.

-o0o-

Sa iyang paglingkod sa witness stand karong Martes, mokumpisal si Corona nga duna siyay tulo ka dollar accounts.  Sukwahi sa pasangil nilang Morales ug COA Commissioner Heidi Mendoza nga duna siyay 82--upat ka main accounts ug 78 ka baby accounts.  Sukwahi sab sa nahaunang pangangkon sa presidente sa Philippine Savings Bank, Pascual Garcia III, nga duna siyay lima.
Dayon, kulatahon pag-ayo ni Corona silang Morales, Mendoza ug uban niyang mga kaatbang nga mga ignorante sa kalainan sa kahulogan sa "transactions" ug "balances" ug sa kasarangang mga paagi pag-dokumento sa mga transaksiyon sa mga bangko, nga mobalik-balik paglista sa susamang kantidad sa mao rang kuwartaha nga gi-withdraw ug gi-deposito.

-o0o-

Ipakita dayong Corona ang kataposang balanse human sa gatosan ka transaksiyon sa iyang dollar accounts:   $687,433.  Nga motakdo sa halin sa BGEI kon gamiton ang mas taas nga exchange rate nga P51-sa-usa-ka-dolyar niadtong 2001.

Nganong wa man ni ideklarar sa iyang statement of assets, liabilities and net worth (SALN)?  Andam na ang mapahiyumon nga tubag ni Corona:  Igo ra nga gikuptan sa iyang asawa ang kuwarta alang sa BGEI.  Kansang bag-o nga tag-iya, iyang pahinumdoman ang senator-judges, mao ang iyang anak nga si Maria Charina.  Busa, mahimo ba, di na ipamugos pagsukip sa listahan sa iyang kabtangan?

-o0o-

Karon pa lang, may bangil na ang lusot ni Corona.  Nitakdo ang usa sa bank account nga giangkon sa PSBank sa usa sa 82 ka dollar accounts nga gibutyag ni Morales.  Matod ni Senador Franklin Drilon ang Account No. 373 dunay balanse nga $769,000 (P29 milyones).
Mas dakong bangil ang nabisto na niyang P31.6 milyones nga peso deposits nga wa maapil sa SALNs ni Corona:  Sa unom niya ka peso accounts sa PSBank, gitak-opan nang upat apan buhi pang duha nga may balanse nga P19.6 milyones; samtang iyang peso account sa Bank of the Phillippine Islands (BPI) may balanse nga P12 milyones.  P3.5 milyones ra ang deposito sa bangko nga gideklarar ni Corona sa iyang SALNs.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for May 17, 2012

Naunay sa tari


Si Chief Justice Renato Corona ang namugos sa iyang mga abogado nga ipa-supina sa Senado si Ombudsman Conchita Carpio-Morales sa nagpadayong impeachment trial.  Di lang ipa-imbitar.  Ipapugos gyod sa pagpatambong sa husay ug pagpanubag sa mga pangutana mahitungod sa pasangil nga dunay $10 milyones nga dollar accounts si Corona sa nagkalainlaing bangko.
Kini bisan kon ang pasangil sa $10 milyones nga dollar accounts wa maapil sa articles of impeachment nga gipasaka sa House of Representatives.  Kini bisan wa sila kahibawo unsay isulti ni Morales, ni sa dagan sa iyang imbestigasyon sa mga kaso nga gipasaka batok ni Corona.  Kumbinsido si Corona nga makapalig-on sa iyang depensa ang testimoniya ni Morales.

-o0o-

Di hinuon mabasol si Corona sa iyang ubos nga pagtan-aw ni Morales.  Kay beterano si Corona sa burukrasya.  Nagtuo tingali nga si Morales way kalainan sa ubang opisyal sa gobyerno.  Nga nagpaanod lang sa naandan nga bul-og sa mga buhatan nga ilang nahimutangan.
Maong nagdahom tingali si Corona nga igo lang gidawat ni Morales ang mga reklamo nilang kanhi kongresista Risa Hontiveros ug kaubanan.  Kansang labing lig-ong mga ebidensiya mao ang transcript sa impeachment trial ug newspaper clippings.  Naglaom tingali si Corona nga ang $10 milyones nakuha ni Morales pinaagi lang sa pagpatung-patong sa tanang kuwarta ug kabtangan nga gipasangil nga iyang gipanag-iya ug gitagoan.

-o0o-

Wa gyod tingali magduda si Corona nga gihimo ni Morales ang iyang trabaho.  Nga nahibawo si Morales unsay sunod nga himuon ug unsay gahom nga gamiton.  Nga ang mga kasong nadawat gihimong sukaranan paglusad og dugang imbestigasyon.  Ug nga si Corona mismo, pinaagi sa kontrobersiyal niyang statements of assets, liabilities and net worth (SALNs), ang nagtugot ni Morales pagsusi sa iyang bank accounts.
Maong labihang kuganga nilang retired justice Serafin Cuevas ug kaubanan dihang gitug-anan silang Morales nga ang $10 milyones di kinuha sa tumoy sa iyang buhok kon dili gikan sa mga dokumento nga gitugyan sa Anti-Money Laundering Council (AMLC).

-o0o-

Ang wa mahibaw-i nilang Corona ug sa iyang mga abogado mao nga dihang nitumaw ang pasangil sa $10 milyones niyang dollar accounts, naglungutlungot ang prosekusyon sa pagpatawag ni Morales.  Nga di na nila mahimo kay nahuman nang ilang turno.  Maong, segun ni House Deputy Speaker Erin Tanada, gipasalamatan nilang tanang mga anghel dihang gipasupinahan ni Corona si Morales.
Maong nadugangan ug nahimong mas lisod ang mga pangutana nga tubagunon ni Corona sa iyang pag-atubang sa Senate Impeachment Court.  Maong nadugangan ang kahigayonan, ug mahimo ganing naseguro na, nga ma-konbikto siya.

Sa di pa na mahitabo, ug kon may kaligdong pang nahibilin nila, angayng mo-resign ang mga abogado ni Corona.  Kay klaro kaayo nga bisan sila gibakakan sab sa ilang kliyente.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for May 16, 2012

Dolyar ni Corona


Kon nahuwasan ka na sa kakugang sa pagkabutyag sa 82 ka US dollar accounts, nga giingong iya ni Chief Justice Renato Corona, nga may $12 milyones (P513 milyones) nga pundo ug 705 ka transaksiyon sa siyam ka bangko sa niaging walo ka tuig, palihug tabang pagpatin-aw sa mosunod nga mga kalibogan:

• Unsay kapuslanan sa 82 ka dollar accounts, nga naglakip sa upat ka main accounts ug 68 ka baby accounts?;
• Kon iya ang dakong kuwarta, diin gikan ug unsay gigastohan sa mga adlaw human sa piniliay sa 2004 ug 2007 nga dagko kaayong withdrawals ug deposito?; ug
• Kinsa man diay si Corona--chief justice, foreign exchange dealer, bagman o money launderer?

-o0o-

Labing kugihan si Corona pagpangabli sa iyang dollar accounts niadtong 2007 ug 2008, kanus-a duna siyay 28 ka bag-ong accounts, o 14 sa matag tuig.  13 ka accounts ang iyang gi-ablihan sa 2004.  12 ka accounts matag tuig ang gi-ablihan sa 2006 ug 2009.  Siyam ka accounts ang gi-ablihan sa 2005, unom sa 2010 ug tagsa ka account sa 2003 ug 2010.
Nagduwa ba lang si Corona?  Gipul-an ba sa iyang kinabuhi nga gihimong kalingawan ang pagpangabli og dollar accounts?  O labihang daghana niyang kuwarta nga kinahanglang bahin-bahinon sa daghang accounts aron di matawag ang atensiyon sa Anti-Money Laundering Council (AMLC)?

-o0o-

Klarong natarantar si Corona dihang gi-impeach siya sa House of Representatives niadtong Disyembre 12, 2011.  Dagko kaayong withdrawals ug deposito sa Disyembre 12, 13, 15, 19, 20 ug 22.  Sa adlaw sa iyang impeachment, giputol ni Corona ang iyang time deposit nga $418,193.32 ug gibutang sa iyang BPI account sa San Francisco Del Monte branch.
Mas lisod ipasabot ang kiat sa iyang kuwarta niadtong Mayo 2004 ug Mayo 2007.  Apil nang pag-withdraw og $500,000 gikan sa BPI Acropolis niadtong Mayo 12, 2004, duha ka adlaw human sa piniliay kanus-a nisibaw nang mga pasangil nga gitikasan si anhing Fernando Poe Jr. ni kanhi presidente Gloria Arroyo, ug pagbalik og deposito sa kantidad pagka Mayo 14.

-o0o-

Nagpalaban ko sa mga eksperto sa banking industry.  Hasta sila naglibog sa kadaghan sa US dollar accounts ni Corona ug sa pagtuyuk-tuyok sa kuwarta sa nagkalainlaing accounts.  Gidasonan nilang pangagpas ni COA Commissioner Heidi Mendoza nga dagko ang orihinal nga pundo sa dollar accounts maong mas dako ang withdrawals ($30M) kay sa nisunod nga mga deposito ($28M).
Mao ni ilang hubad:  Di si Corona ang tag-iya sa tanang kuwarta; gitago lang sa iyang ngan kay, isip chief justice, di siya mahilabtan gawas sa impeachment; aron nga, kon di lang malapas ang limitasyon sa AMLC, gawasnon silang mo-deposito gikan sa kadudahang tinubdan ug mo-withdraw alang sa mas kadudahang gastohan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for May 15, 2012

Nagkaduol nang panudya


Mahimong mahuman nang impeachment trial ni Chief Justice Renato Corona karong semanaha.  Nangagpas si House Deputy Speaker Erin Tanada, tigpamaba sa House Prosecution Panel, nga ipakanaog na sa senator-judges ang ilang hukom pag-absuwelto o pagkonbikto ni Corona sunod semana.  Kon mohinayon pag-testify si Corona, wa na kakita si Tanada og panginahanglan pagpresentar og dugang mga saksi ug ebidensiya sa prosekusyon.
Nagtuo si Tanada way bag-ong kasayuran nga mahatag silang kanhi kongresista Risa Hontiveros ug ubang nipasaka og kaso batok ni Corona atubangan sa Ombudsman.  Nga gibase ra sab sa mga dokumento nga nabutyag sa impeachment trial.  Busa mahimong mahuman dayong ilang testimoniya sa usa lang ka adlaw.

-o0o-

Mahimong may bag-ong kasayuran si Ombudsman Conchita Carpio-Morales nga mahatag sa Senado.  Kay pinasikad sa mga reklamong iyang nadawat, mahimong gilusad ni Morales ang kaugalingong pakisusi.  Kay ang Ombudsman dunay gahom pagkuha og mga dokumento sa nagkalainlaing buhatan sa gobyerno pagtino sa mga pasangil batok ni Corona.
Kapamatud-an o dili ni Morales ang pasangil sa $10 milyones nga bank deposits ni Corona, nitataw si Tanada nga di maapektohan ang kaso sa prosekusyon.  Iyang gikutlo si Senate President Juan Ponce Enrile nga nagkanayon nga way kalainan kon P1,000 o P1 milyon ang wa ideklarar ni Corona sa iyang statements of assets, liabilities and net worth (SALNs).

-o0o-

Nipahibawo si Tanada nga nauyonan sa prosecutors nga matinahuron silang mangutana.  Kon makalingkod na gyod si Corona sa witness stand.  Kay bisan sa tanan nilang pasangil batok niya, gipahinumdoman ang tanang sakop sa prosecution panel nga angayng tahuron ang buhatan ug institusyon nga girepresentahan ni Corona.
Nipasidaan hinuon si Tanada nga di katabang sa kaso ni Corona kon igo lang motubag nga "I invoke my right against self-incrimination" ug "I have the right to remain silent" sa labing lisod nga mga pangutana.  Kay mosamot lang ang pagduda sa katawhan nga duna siyay gitagoan ug ang senator-judges nga di na siya angayng magpabilin sa katungdanan.

-o0o-

Tinuod ang paniid sa mga way bilib.  Ma-absuwelto o ma-konbikto man si Corona, di mahaw-as ang mga kabos sa pait nilang kahimtang.  Ni kahatagan dayon og kaangayan ang tanang nabiktima sa inhustisya.  Apan mas malungtaron ug makahuloganon nga kadaogan ang akong nakita kon mapatigbabaw ang kaligdong sa proseso sa impeachment.
Ang pagpangunay pagtubag ni Corona sa mga pasangil batok niya mopadangat sa labing sipa nga mensahe:  Bisan ang labing taas nga mga opisyal sa gobyerno kapaninglan diay sa katawhan.  Hinaot nga ang ubang kawatan, mas taas o mas ubos mang Corona, tugkan na og kahadlok.  Hinaot nga ang kinabag-an sa katawhan, bisan unsa kakabos ug katimawa, tugkan na og kaisog.  Ug di na gyod molugak ni managana sa pagpakabana.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for May 14, 2012

Nag-atang ni Corona


Duhay posibleng mahitabo sa pag-atubang ni Chief Justice sa Senado:

• Una, matinuod ang mga pangagpas nga mohunong ang katawhan sa ilang gimbuhaton, motutok ug maminaw sa matag niyang lihok ug sulti, motimbang-timbang sa kamatinud-anon sa iyang pagtagsa-tagsa pagtubag sa tanang pasangil batok niya, mohukom sad-an ba siya o dili ug magpaabot sa mohaom ba sa ilang panahom ang hukom sa senator-judges; o
• Ikaduha, manghuy-ab ang katawhan kay ang tanang gipanulti ni Corona sa gawas sublion ra niya sa sud sa Senate Impeachment Court, gamiton ang iyang katungod sa di pagtubag sa mga pangutana nga makadaot niya ug magsige lang hinuon og sumbalik og pasangil sa mga namasangil niya.

-o0o-

Kon ang unang posibilidad maoy mahitabo, magsaulog ang sistema sa hustisya sa nasud:  Ang labing taas nga maghuhukom maisugon nga niatubang sa mga namasangil niya, nanalipod sa iyang kaugalingon gikan sa tanang pasangil sa kahiwian ug nitugyan sa iyang kaugalingon sa paghukom sa mga representante sa katawhan nga gitahasan paghusay sa mga opisyal nga di mapasakaan og kasarangang mga kaso sama niya.
Makatabang si Corona pagpalig-on sa sistema sa hustisya kon tinuon niya nga mapagawas ang tanang ebidensiya batok niya.  Pinaagi sa pagtuman sa iyang saad pag-abli sa iyang dollar accounts, nga diriyot na unta apan wa mabutyag tungod sa pagpugong sa iyang gipangulohan nga Korte Suprema.

-o0o-

Sa pikas nga bahin, kon ang naandang mga linya ni Corona ra gihapoy iyang balikbalikon atubangan sa senator-judges, maayo pa nga di na lang siya moatubang:

• Unsay makuha sa nasud ug sa katawhan kon ang mga pangutana sa dako niyang peso deposits tubagon lang nga gigukod siyang Presidente Noynoy Aquino tungod sa pag-apud-apod sa Hacienda Luisita ngadto sa mga mag-uuma?;
• Unsay kaayuhan nga maangkon kon ang mga pasangil sa misteryuso niyang dollar deposits tubagon lang nga palagputon siya aron way makababag sa pagtukod sa diktadurang Aquino?; ug
• Di makit-ang kamatuoran kon ang mga pangutana sa kadako sa wa ideklarar niyang katigayonan tubagon lang nga dato silang daan.

-o0o-

Tinuod nga banga ang prosekusyon.  Nagkayamukat nang daan ang listahan sa mga ebidensiya, wa pa gyod kasuhito sa labing batakang mga lagda sa husay.  Maong nakapatuyang si retired Justice Serafin Cuevas pag-lecture nila ug nakapatuyang si Senador Miriam Defensor-Santiago pagbalikas nila.  Apan bisan sa ilang kabanga napamatud-an sa House prosecutors daghang kuwarta ug kabtangan nga wa ideklarar sa statements of assets, liabilities and net worth (SALNs) ni Corona.
Karong ila nang turno, napamatud-ang mas banga diayng depensa.  Wa pa gyong kapasabot diin gikan ang katigayonan ni Corona.  Maong si Corona na lay mangunay pagpanalipod sa iyang kaugalingon.  Di diay magsilbing nagbuntaog nga kasinatian ug kasuhito sa mga lagda sa husay.  Kon wa nimong kamatuoran.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for May 13, 2012

Maayo lang sa kilkil

Ambot kanus-a kataposang nakasakay og PUJ ang mga opisyal sa Land Transportation Office (LTO) ug Land Transportation Franchising and Regulatory Board (LTFRB).  Maong nagduda ko nahibawo ba sila sa tinuod nga kahimtang sa PUJs kansang operators nagbuwa ang baba pagpamugos og usbaw sa plitehan bisan nagsige na og tidlom ang presyo sa lana.
Mangahas ko pagpahibawo nila nga labihang paita sa kahimtang namong manakay og PUJ matag adlaw.  Nga di na unta kinahanglan kay ang LTO ug LTFRB may gitahasan pagtino nga haom ang PUJs sa pamasahero.  Samtang angayng sabton ang kalisod sa PUJ drivers tungod sa sunudsunod nga pagsaka sa presyo sa lana, mokisikisi gyong mga pasahero tungod sa kangil-ad sa ilang mga sakyanan.

-o0o-

Kon, simbako, wa kahigayon paggawas gikan sa bugnaw ug hunulhunol nilang mga buhatan ang mga gisuholan pagpanalipod sa mga pasahero, akong gilista ang masulub-ong kahimtang sa kasagaran sa PUJs:

• May PUJs nga ubos ang lingkoranan nga mora kang magyaka samtang maglingkod;
• May mubo og atop nga mapugos ka pagpapilit sa imong suwang sa imong dughan aron di magsige og kapakong;
• Wa nay kutson ni putos ang mga lingkoranan, kabilya na lay lingkoran ug mapulos taya ang bukubuko gikan sa sandiganan; ug
• Mag-abot nang tuhod sa mga pasahero, kinahanglang motakilid o mobarug una makaagi ang mga manaka o manaog.

-o0o-

Nganong gipasagdan man lang sa LTO ug TFRB kining maong mga kalapasan?  Wa ba diay tumana sa mga opisyal sa LTFRB ang gimando nga inspeksiyon sa PUJs nga maoy usa sa batakang mga panginahanglan sa paglab-as sa mga rehistrasyon?  Utro ba sang naglingiw-lingiw ang LTO nga maoy gitahasan pagpatuman sa mga lagda sa LTFRB?
Apan kining eskandalo di monopoliya sa PUJs.  Padayon sang nanagan sa kadalanan ang kagang-kagang nga mga taxi ug buses.  Gisayonan lang gyod tingali ang LTFRB ug LTO natong mga pasahero.  Sa samang paagi nga gitan-aw nilang PUVs nga kolektahanan sa mga bayranan, nahadlok kong gitan-aw nilang mga pasahero nga bunalanan lang sa mas dakong plitehan.

-o0o-

Mas pait nga kamatuoran:  Ang mga lagda sa LTO ug LTFRB iwara-wara lang kon magpa-pogi nang ilang kadagkoan.  O kon gipanggutom, o nagkasabot nga mag-inom, o may dagkong gastohan, o gikatlan lang sa kagaw sa pangilkil ang ilang mga ahente.
Maong ang Motor Vehicle Inspection Services (MVIS) centers sa LTO wa kabadlong sa smoke belching ni sa lungon nga mga sakyanan.  Maong ang LTFRB padayong inutil sa mga kolorum nga mga sakyanan.  Karong bag-o, ang ulohang buhatan sa LTFRB mao pa gani ang nidupa sa kapin sa 2,000 ka taxi units sa Sugbo nga nasakpan ni kanhi LTFRB 7 director Benjamin Go sa niaging tuig nga naluwatan og ilegal nga mga prangkisa.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for May 12, 2012

Luok sa suholan


Wa sila magdali.  Ang mga sakop sa Regional Tripartite Wages and Productivity Board (RTWPB) sa Sugbo ug Central Visayas nakakita sa tanang paagi sa paglangay-langay.  Atubangan sa naglumba pagsaka nga presyo sa lana, plitehan, presyo sa nag-unang mga palaliton ug matrikula sa mga eskuylahan, wa gihapon sikang kakita og sukaranan sa pagpasaka sa minimum nga suholan.
Human sa makauuwaw nga kapakyas pagdeklarar og supervening condition sa wa pay Labor Day, napakyas na sang RTWPB pagtuman sa ilang trabaho karong semanaha.  Sa niagi nilang tigom, karaan ang mga numero nga ilang nahuptan.  Niadtong Huwebes, nakalimtan nila pagbutang sa agenda ang pagtuki may sukaranan bang pagpasaka sa suholan bisan wa pay tuig human sa kataposang uminto.

-o0o-

Mayoriya sa mga nanambong sa tigom uyon nang ideklarar ang supervening condition:  Silang Jose Tumongha sa Alliance of Progressive Labor (APL), Atty. Ernesto Carreon sa Associated Labor Unions (ALU) ug Atty. Hidelito Pascual sa management sector.  Apan, segun ni Tumongha, gibaraw sila sa laing duha ka sakop sa RTWPB:  Silang Labor Regional Director Gloria Tango ug Neda 7 Regional Director Buenaventura Go-soco.
Ambot nganong nalupig ang tulo sa duha.  O usa.  Kay si Tango, ubos sa mga lagda, makabotar lang kon dunay tabla.  Way tabla niadtong Huwebes.  Nagkauyon na silang Tumongha, Carreon ug Pascual.  Si Go-soco ray nisukwahi.

-o0o-

Nipasabot si Go-soco nga di makiangayon nga modeklarar na sila og supervening condition nga wa makatambong ang laing duha ka sakop sa wage board nga silang DTI 7 Regional Director Asteria Caberte ug Management Sector Representative Charles Streegan.
Maayo tingaling pasabton si Go-soco nga nahukman na sa National Wages and Productivity Commission (NWPC) sa niaging tuig nga wa kinahanglana ang presensiya sa tanang sakop sa RTWPB.  Ang mayoriya igo nang maka-umol og mga desisyon.  Gawas pa, di angayng silotan ang mga anak sa singot sa Sugbo, Bohol, Negros Oriental ug Siquijor sa kaligoy nilang Caberte ug Streegan.

-o0o-

Nag-anam paglutaw ang sidsid sa saya ni Tango.  Isip pangu sa RTWPB, nagkaklaro ang iyang mga maniobra.  Iyang responsibilidad ang sipyat sa agenda karong semanaha ug ang bahaw nga mga numero nga gidudho ngadto sa ubang mga sakop sa niaging pila na ka semana.
Ang iyang pagpangiyugpos sa kapakyas sa secretariat sa RTWPB paghipos sa mas bag-ong mga numero gikan sa nagkalainlaing mga buhatan sa gobyerno nakapasamot sa pagduda nga tua siya sa pikas nakapusta.  Ang nahibaw-an sa labor groups nga iyang giluok ang mga demanda sa usbaw sa suholan sa didto pa madestino sa Caraga Region di makatabang sa kawsa ni Tango.
Kon nagtuo si Tango nga iya sang maluok ang mga mamumuo sa Sugbo ug Central Visayas, mas maayo pang mamutos na lang siyang daan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for May 11, 2012

Sulbad ni Rama


Tinuod nga nikanta siya.  Apan tinuod sab nga gitabangan na niyang mga molupyo sa San Miguel, Apas, Cebu City duha ka tuig nang nilabay.  Mao ni katin-awan ni Mayor Mike Rama sa pasangil nga inay motanyag og sulbad sa kontrobersiya gikantahan niyang mga molupyo.  Kansang kabalayan gimando sa korte nga ipaubos sa demolisyon sukad sa 2010.
Gipakita kong Rama sa iyang suwat ngadtong Regional Trial Court Judge Olegario Sarmiento nga pinetsahan og Agosto 3, 2010.  Nga nangayo og unom ka buwan nga lugway aron makapangita ang City Hall og kabalhinan sa mga molupyo.  Gipataban sa suwat ang pirma sa 100 sa 168 ka pamilya nga nahulga sa demolisyon.

-o0o-

Gipamatud-an ni Rama nga di showbiz ang iyang pagpanginlabot.  Gipasabot nga ang iyang kanta-kanta ug slogans gitumong sa pagpahinumdom sa mga molupyo nga mas mapuslanon alang sa tanang hingtungdan ang pagpabiling bukas sa ilang panghunahuna sa alternatibong mga sulbad sa suliran.
Gitambagan niyang mga molupyo sa di pagpalabi og laom sa bag-ong ebidensiya nga gipasalig sa ilang abogado nga si Benjamin Militar nga momatuod nga nabayran na sa gobyerno ang mga ginikanan ni Mariano Godinez niadtong 1939.  Matod ni Rama lisod tuohan nga nagmika lang ang tanang hingtungdan, labi na gyong mga abogado sa gobyerno, sa kinatibuk-ang 15 ka tuig nga husay sa kaso.

-o0o-

Unsay himuon ni Rama sa dugang pila ka adlaw nga lugway sa demolisyon human ni-inhibit si RTC Judge Soliver Peras?

• Una niyang himuon mao ang pag-awhag ni Peras, kinsa iyang gihulagway nga sama kaligdong ni Court of Appeals Associate Justice Gabriel Ingles, sa pagpadayon paghusay sa kaso aron nga mosamot kalangay kay kinahanglan na man sang magtuon ang mopuling huwes;
• Dayon iyang hangyuon si Peras pagpatawag og tigom sa tanang hingtungdan sa kontrobersiya aron pagtuki sa gisugyot nga posibleng mga sulbad;
• Nga maglakip sa iyang isugyot nga pagpabilin sa mga molupyo sa gamayng bahin sa 4.7 ka ektaryang luna.

-o0o-

Mao ni problema ni Rama:  Ang iyang punto malubong sa daghan niyang istorya.  Naabtan ko og tunga sa oras una nakatultol sa iyang direksiyon sa krisis sa San Miguel, Apas.  O tingali di lang ko kamaong mangutana.  O dugay lang makasabot.
O tingali nagkinahanglan lang gyod og disiplina si Rama sa pagpasabot sa iyang mensahe.  Sa kadaghan sa iyang gi-memorya nga slogans, sa way paghisgot sa nagkataas nga listahan sa iyang kinaham nga mga kanta, maglisod pagdiretso sa iyang punto.

Ambot, malingaw tingali kaayong maminaw sa iyang tingog.  Nga sa pag-abot na sa tinuod niyang mensahe, nahutdan nang mga sakop sa media og tapes, airtime ug pailob.  Ug, labaw sa tanan, ang mga Sugbuanon hagbay rang nanghuy-ab ug nawad-an og interes.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for May 10, 2012

             Hagba sa Kinatsila



        Dokumento nga Kinatsila.  Mao nay nakapilde sa mga molupyo sa San Miguel, Apas, Cebu City.  Ug sa Armed Forces of the Philippines (AFP) nga maoy orihinal nga gipalayas sa nangangkon nga tag-iya sa 4.7 ka ektarya nga luna.  Sa kinatibuk-ang husay sa kaso, way nagtagad paghubad sa unod sa dokumento ngadto sa Iningles.
        Matod ni Atty. Benjamin Militar, abogado sa mga molupyo, wa kasabot sa dokumento ang Regional Trial Court (RTC), nga maoy orihinal nga nihusay sa kaso, ug ang Court of Appeals (CA), nga maoy nagsubli sa kaso.  Maong nakumbinser ang mga huwes sa pangangkon ni Mariano Godinez nga siya ang tinuod nga tag-iya sa yuta.

-o0o-

        Sa sinugdanan pa lang sa husay sa kaso, nagpalaban nang AFP sa Office of the Solicitor General (OSG).  Kinsa nodangop lang sa ilang naandan—ang pagtunol sa lokal nga mga kaso ngadto sa Judge Advocate General's Office (JAGO), ang mga abogado sa militar.
        Ang mga molupyo wa nang kahibawo unsay gihimo sa JAGO:  Nagpabaya ba lang, o napilde lang gyod sa prosekusyon.  Kay wa sila tugti sa hukmanan nga makapanginabot sa kaso.  Maong wa makatabang pagpanagang ang nahaunang mga abogado, nga naglakip sa mga anak sa mga molupyo.  Maong labihan nilang kurata paggawas sa kamandoan sa korte nga ang ilang kabalayan maoy maigo sa demolisyon.

-o0o-

        Si Militar, nga nakasud sa kaso sa hinapos nang bahin sa 2010, nay niinsistir nga ipahubad ang mga dokumento.  Ang ilang nakuhang eksperto sa pinulongang Katsila, nga gradwado og duha ka kurso sa Espanya, naglisod sa paghubad sa karaang dokumento.  Napugos siya pagkonsulta sa Spanish legal dictionary.
        Ang hubad:  Nabayran na sa gobyerno ang mga ginikanan ni Godinez, nga maoy orihinal nga tag-iya sa yuta.  Nitanyag ang gobyerno pagbayad og P9,000 sa 1938.  Apan gipausbawan sa korte ang presyo ngadto sa P38,000 niadtong 1939.  Sa ato pa, segun ni Militar, ang gobyerno maoy tag-iya kay silang Mariano ug ubang mga sumusunod nawad-an na sa bisan unsang katungod sa yuta.

-o0o-

        Human nakadawat sa kopya sa hubad, nadapit ang pagtagad sa OSG sa kaso.  Gipatawag nila si Militar sa kaulohan pagtuki unsaon pagpresentar ang bag-ong ebidensiya.  Ang daotang balita mao nga mahimong uwahi nang tanan.
        Kay hagbay rang naluwatan ang kamandoan sa demolisyon.  Gibasura na sa CA ang apelasyon sa mga molupyo.  Ang bugtong nilang kadangpan mao na lang ang Korte Suprema.  Nga wa nabantog sa kapaspas.  Mao nga sa di pa makasugod og lihok ang labawng hukmanan, mahimong mangaguba nang tanan nilang kabalayan.
        Maong nilanog sa tibuok Apas ang hiniusang pagginhawa og luag sa mga molupyo dihang nipahibawo si RTC Judge Soliver Peras sa iyang pagtahan sa pagduma sa umaabot nga mga husay sa kaso.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for May 9, 2012

Kanta batok demolisyon


Si Cebu City Mike Rama gipasanginlan nga nitanyag og kanta.  Inay mosugyot og sulbad sa nag-ung-ong nga demolisyon sa kabalayan sa San Miguel, Apas, Cebu City.  Nahitabo ni sa hinapos nga bahin sa 2010 dihang nagpanon ang mga molupyo sa City Hall aron pagpangayo sa iyang tabang.
Si Atty. Benjamin Militar, abogado sa mga molupyo, nikutlo ni Rama nga nagkanayon, "Di ta maghisgot og problema kay matiguwang ta.  Manganta na lang ta!"  Namauli ang mga molupyo nga naglibog mapanalipdan ba sila sa mayor.  Atubangan sa nag-ung-ong nga demolisyon karong semanaha, niingon si Militar, nakumbinser ang iyang mga kliyente nga way natabang nilang kanta ni Rama kapin sa tuig ang nilabay.

-o0o-

15 ka tuig nang nag-ung-ong ang kaso sa pagpanag-iya sa 4.7 ka ektarya nga luna.  Si Regional Trial Court Judge Soliver Peras mao nay ikaupat nga huwes nga niduma sa kaso.  Sa kinatibuk-ang husay, wa tuguti ang mga molupyo nga manginlabot.  Kay ang prosekusyon niinsistir nga ang maigo sa kaso mao rang Armed Forces of the Philippines ug Philippine National Police.
Wa magpabaya ang mga molupyo.  Sukad sa sinugdanan, nagsige na sila og awhag nga paapilon sa kaso.  Apan gibabagan sila sa prosekusyon ug wa sila paminawa sa korte.  Maong labihang kurata sa mga molupyo nga sila nay naigo sa kamandoan sa demolisyon niadtong 2010.

-o0o-

Nidangop ang mga molupyo ni Militar.  Kinsa maoy nitambag nila sa pagpalaban ni Mayor Rama aron kapugngan ang demolisyon.  Matod ni Militar ang kanta-kanta ni Rama lahi kaayo sa mas agresibo nga mga lakang ni Kongresista Tomas Osmena sa nahaunang susamang mga kontrobersiya dihang siya pay nagduma sa City Hall.
Niangkon si Militar nga di hinuon kutob ra sa kanta-kanta si Rama.  Nangayo sab siya og unom ka buwan nga lugway sa korte aron makapangita ang City Hall og relocation site.  Matod ni Militar sukad sa sinugdanan nitahan nang daan si Rama sa pagpanalipod sa pagpabilin sa mga molupyo sa luna.

-o0o-

Kusganong gipanghimakak ni Rama ang pasangil ni Militar.  Gihulagway niya ang mga pamahayag ni Militar atol sa "Arangkada" sa DYAB Abante Pa, Bisaya! nga "hinanggaw."  Matod ni Rama di angayng ipahid ni Militar sa ubang mga tawo ang iyang kapakyas pagpanalipod sa iyang mga kliyente.
Nipasabot si Rama nga kon wa pang lang unta mamolitika si Militar, iya untang gipahibawo ang mga abogado sa City Hall sa mga nahitabo sa kaso.  Apan si Militar niingon nga wa magtagad ang mga abogado sa dakbayan pagkuha sa nagbuntaog nga records sa kaso.  Gani hangtod karon, segun ni Militar, wa magtagad silang Rama, Konsehal Edgardo Labella ug ubang mga abogado sa City Hall sa pagpahibawo sa korte nga manginlabot na sila sa kaso.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for May 8, 2012

Wa nay matago


Si Ramon Tulfo niangkon nga dunay hulagway.  Si Claudine Barreto duna say hulagway.  Si Tulfo niingon nga gamiton niyang hulagway sa umaabot niyang lindog sa pagpangasaba ni Claudine sa kahilakon nga kawani sa Cebu Pacific.  Si Barreto ni-tweet na sa hulagway sa garas sa iyang paa nga giingong naigo sa patid ni Tulfo.

Silang Raymart Santiago ug Barreto nihagit sa kadagkoan sa NAIA pagpagawas sa footage sa CCTV nga, nila pa, momatuod nga si Tulfo ang unang nanukmag.  Si Tulfo sa iyang bahin nipakita sa bun-og sa iyang nawong aron pagmatuod nga siya ang biktima kay gitabangan pagkulata nilang Santiago ug kaubanan.

-o0o-

Way makapugos ni Tulfo sa pagpagawas sa hulagway nga iyang nakuha.  Wa say makalalis sa katungod ni Barreto pagpaggawas sa iyang kaugalingong hulagway.  Apan ang duha ka hulagway di makapatin-aw sa kontrobersiya kinsay nibuhi sa unang kumo nga nakapaulbo sa sinumbagay tali nilang Tulfo ug Santiago.

Ang footage sa CCTV sa NAIA, kon duna man, mahimong mopakita sa tinuod nga panghitabo, atubangan sa nagkasungi nga mga pangangkon sa duha ka kampo.  Apan sa wa pang kalihok ang NAIA, nalumos nang publiko sa nagbaha nga mga pamahayag nilang Tulfo, Barreto, Santiago ug sa ilang mga dumadapig.  Nga naribalan na gani hinuon ang pagpadayon sa impeachment trial ni Chief Justice Renato Corona.

-o0o-

Naaghat ko pagsuwat ini tungod sa nagkadakong papel nga gihuptan sa publiko sa pagbutyag sa kamatuoran sa kontrobersiyal nga mga panghitabo.  Pipila ka takna human nabisto ang sumbagay, na-upload dayon sa YouTube ang video sa kabahin sa insidente.

Ang video nga gituohang nakuha sa usa sa mga nakakita sa sumbagay, pasahero man o kawani, wa hinuon maglakip sa pagsugod sa aksiyon.  Kay kinsa man tuod ang nagdahom nga mao toy mahitabo?  Apan ang video laing pahinumdom sa tanang hingtungdan nga, salamat sa bag-ong mga teknolohiya ug sa nag-usbaw nga pagpakabana sa katawhan, mahimong wa nay mga panghitabo nga matago.  Ni matabonan.

-o0o-

Nga maoy nahitabo sa nagpadayong impeachment trial ni Corona.  Puno sa mga ebidensiya nga nahipos sa prosekusyon ug nasupinahan sa Senado, ang nagpakabana nga katawhan mao ang niboluntaryo sa kasayuran ug mga dokumento sa mga deposito sa bangko ug ubang kabtangan nga wa angkona ni Corona.
Di nang katug nga maghayang ang mga kawatan sa panudlanan sa katawhan, ang mga mapahimuslanon sa gahom, ang mga nangyatak sa katungod sa uban ug ubang mga nagpahimus sa ilang influencia ug katigayonan.

Hinaot nga makamatngon na ang kinabag-an sa katawhan nga di sila inutil sa pagbadlong sa kahiwian.  Hinunoa nga sila ang labing gamhanan.  Ug kon magkahiusa pagbarug alang sa katarung, maoy angay nga labing kahadlokan sa mga nagtungkawo ug nahubog sa gahom.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for May 7, 2012

Kaligdong sa Batanes


Ivana, Batanes--Ang Honesty Cafe dinhi wa tukora aron pag-usab sa kalibotan.  Kon dili aron may kadangpan ang mga namiyahe gikan sa silingang isla sa Sabtang nga gipanggutom ug gipang-uhaw.  Apan public school teacher ang tag-iya.  Way panahon pagbantay sa tindahan.  Maong nakahunahuna siya pagsuway sa kamatinud-anon sa iyang mga silingan ug mga bisita.
Kon mosud ka dinhi, way mosugat ni mobantay nimo.  Ikaw ray magpili sa imong paliton.  Gibutangan og presyo ang matag baligya apan ikaw ray mag-igo pilay ibayad.  Kon tibuok ang imong kuwarta, ikaw ray magbuot pilay kuhaon nga sukli.  Yanong tindahan sa yanong mga baligya.  Apan labihan katalagsaon sa mensahe nga way day-o sa Batanes nga di moagi dinhi.

-o0o-

Ang kamatinud-anon sa mga Ivatan, ang lumad nga mga molupyo sa Batanes, wa magsugod ni matapos ning tindahana.  Wa silay krimen sud na sa daghang katuigan.  Gawas lang sa mga hubog nga mag-away, apan kon huwasan na mag-uli ra sab.
Labing hayahay dinhi mao ang mga polis, mga piskal ug mga huwes.  Wa silay kaso nga atimanon.  Ang kataposang nasugatan mao ang pagkasikop sa mga Taiwanese nga nasaag pagpangisda dinhi.  Way sud ang ilang prisohan sa dugayng panahon.  Maong gipamuhian ra sab dayong mga langyaw kay way gahin sa pagpakaon nila.

-o0o-

Bisan asa ka mosuroy, abli ang mga pultahan sa ilang mga pinuy-anan, gibiyaan ang ilang mga motorsiklo nga nagtangag pa sa mga yawe ug mga isdang gibuwad nga gibitay sa mga koral nga alambre.  Way bisan usang manghilabot.  Mga butang nga mabiyaan sa mga turista way motandog sud sa tulo ka adlaw, gawas lang kon matultolan og mas dali ang tag-iya.
Ang mga Ivatan tam-is nga magtinagdanay bisan asa magsugat.  Sa sud ug gawas sa Batanes.  Matinahuron sa tanan nilang bisita.  Usa ka magtutudlo nipasabot namo nga wa gyoy day-o nga gutmon dinhi.  Kay andam ang mga Ivatan nga mopakaon sa tanan nilang hiniposan kon mangayo lang ang nagkinahanglan.  Kay mauwaw sang mga Ivatan nga manghagad.

-o0o-

Nilambo pag-ayong turismo dinhi tungod sa lunsay nga paghigugma sa mga Ivatan sa ilang yutang natawhan.  Apan may mga Ivatan nga mas sulundon kay sa uban.  Samtang may mga tag-iya og Falowa (mga bangka nga motabok sa higanteng mga bawod sa Pacific Ocean ug South China) nga mobunal sa mga turista, may mas nagpakabana alang sa turismo.
Usa nila si Emiliano, ang kapitan sa Falowa nga among gisakyan paingon sa Sabtang.  Sa mga buwan nga tingbitay sa iro, nga nihit ang turista, mobiyahe siya bisan mas dako ang gasto kay sa kita.  Gigantihan ang iyang kabuotan.  Huwaman siya sa usa ka dakong negosyante ngadto sa Boracay aron manghimo og Falowa ug mobansay-bansay sa mga bangkero pagsungasong sa dagkong bawod sa Kabisay-an.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for May 5, 2012

Day-o sa Batanes


Batan Island, Batanes--Dihang nahibawo ang among mga higala nga manganhi mi sa Batanes, wa mi nila dasiga.  Pipila nila nipasidaan nga ang pagbiyahe maoy labing lisod.  Gawas nga mahal kaayong plitehan, kay sud sa dugayng panahon usa ra ka kompaniya sa ayroplano ang nagsilbi sa ruta, magsige pa gyod og kakanselar ang flights tungod sa hulga sa kahimtang sa panahon.
Wa ko maghinuktok og dugay.  Dihang nisugot ang akong asawa, nagsusi dayon ko online unsaon pag-anhi, asa mi puyo, unsay labing lamiang pagkaon ug unsay mga dapit nga masuroyan.  Akong napamatud-an nga lisod ug mahal gyong biyahe.  Apan ayroplano ang labing sayon nga paagi pag-anhi.

-o0o-

Tanan nakong giya sa pagbiyahe dinhi gikan online.  Daghang travel agencies ang nagpaibog sa ilang packages.  Apan mas sayon ang pagdiretso sa websites sa mga kompaniya sa ayroplano, hotels ug restaurants.  Ug blogs.  Karaan na hinuon ang kasagarang blogs parte sa Batanes.  Di na matawgan ang kasagaran sa gilistang mga numero sa telepono sa mga pinuy-anan nga way websites.
Nasulbad ni sa Facebook.  Mas bag-o ang entries.  May pipila gani nga karon pang tuiga nakaduaw sa Batanes.  Nahibaw-an hinuon nako nga di kasaligan ang tanan nilang sulti.  May mga pinuy-anan silang girekomendar nga sa among pagsusi di sama kanindot sa mga mga hulagway.

-o0o-

Way problema ang among ayroplano.  SeAir ray akong nahibaw-an online.  Apan tulo silang among naabtan sa karang Manila domestic terminal.  Labing bag-o ug barato ang Sky Jet, nga mao say labing dakog ayroplano.  Taas og diyutay ang Sky Pasada nga mohapit pa kadiyot sa Laoag.  Mao diay tingali nga gilaslasan sa SeAir og katunga ang ilang plitehan.
Nilupad ang among ayroplano sa alas-6 sa buntag.  Nitugpa mi sa Basco Airport sa alas-7:10.  30 ang ilang kapasidad, 13 ra ming pasahero.  Pagsud namo sa gamayng terminal, nagpaabot nang among mga bagahe.  Duha ang nisugat nga may karatula sa akong ngan.

-o0o-

Nikuyog ko sa babaye nga nagpailang taga DDD Habitat, ang pinuy-anan nga girekomendar sa bloggers.  Pag-abot namo, wa ganahing akong asawa sa among kuwarto sa ikatulong andana kay titip kaayong mga hagdanan.  Maong nagpakyaw mig tarysikol ug nigahin sa unang takna pagpangita og pinuy-anan.
Pulos bakante ang Batanes Resort, Dive Batanes, Amboy Hometel ug Batanes Seaside Lodge.  Dihang nipili mi sa Seaside (kay may wifi), nanawag nako si Proto Galarion, manager sa Fundacion Pacita, nga una nakong gisuwayan online apan fully-booked.  Nipahibawong may bakante silang kuwarto sa usa lang ka adlaw kay may guest silang nikanselar.

Maong gawas nga nakapuyo mi sa Fundacion, ang labing luho dinhi, nakalibot pa gyod sa tibuok Batan Island, nakapaniudto sa Marlboro Country ug nakapamalit sa Honesty Cafe sa unang adlaw adlaw pa lang.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for May 2, 2012

Halad sa Bohol


Maayong balita alang sa mga pasyente sa Bohol nga nagkinahanglan og libreng operasyon.  Ang Philippine College of Surgeons ug ang ABS-CBN Central Visayas mopasiugda og usa ka semana nga libreng operasyon alang sa duha ka gatos ka pasyente sa Tagbilaran City ug sa kalungsoran sa Bohol.
Gitakda ang kalihokan karong Mayo 16-20, 2012.  Mga doktor gikan sa Manila, inabagan sa nurses ug ubang mga boluntaryo gikan sa Sugbo ug Bohol, ang mohimo sa major ug minor surgeries.  Ang kinatibuk-ang kalihokan himuon sud sa Governor Celestino Gallares Memorial Hospital.  Nga mopagamit sa tanan nilang lawak ug kahimanan.  Hinaot nga ang labing nagkinahanglan natong mga Kapamilya mapahibawo nimo aron nga makapahimus ning gitanyag nga talagsaong tabang.

-o0o-

Ika-11 ka tuig na nga gipasiugdahan kining libreng operasyon.  Nga gihimo sa nagkalainlaing bahin sa nasud.  Labing menos, 1,200 na ka kabos nga mga pasyente ang nakapahimus sa proyekto.  Karong tuiga, mga Bol-anon ang napilian sa mga tigpasiugda nga halaran sa libre nga pangalagad.

Apil sa major surgical operations nga mahimo sa Bohol karong buwana mao ang mosunod:  Myoma, goiter, hernia, ovarian cyst, hemorrhoid, gall bladder, tumor ug gisi sa ngabil ug buslot sa lingagngagan.  Ang minor surgeries maglakip sa sebaceous cysts.

Ang mga pasyente ipaubos hinuon og social ug medical screening sa di pa itakda ang ilang turno sa operasyon.

-o0o-

Nagpadayon na karon ang screening sa Gallares Hospital sa Miguel Paras St., Tagbilaran City sugod sa alas-8 sa buntag hangtod sa alas-5 sa hapon.  Tak-opan ang screening karong Biyernes, Mayo 4, aron maandam ang tanang makapasar nga mga pasyente alang sa operasyon.  Ang mga pasyente nga may laboratory results giawhag sa pagpakita sa ilang mga dokumento ngadto sa mga doktor aron mas daling matugkad ang ilang balatian.

Atol sa screening, susihon sa mga doktor ang kahaom sa panglawas sa mga pasyente alang sa makuti nga operasyon.  Kini aron kalikayan ang posible nga mga komplikasyon.  Susihon sab sa social workers ang ekonomikanhon nga kahimtang sa mga pasyente.  Kini aron pagtino nga ang labing tabanganan mao gyod ang una nga maatiman.

-o0o-

Kon taga Sugbo ka ug gustong motabang, gidasig ka sa pagsagop og pasyente, pag-atiman sa iyang mga panginahanglan sa di pa ug human sa operasyon.  Mahimo sang motampo og IV fluids ug ubang medical supplies nga gikinahanglan kaayo sa pagpahiuli sa kahimsog sa mga pasyente human sa operasyon.
Mahimo kang makiglambigit sa Bantay Bata 163 Cebu.  O ba kaha sa DYAB Abante Pa, Bisaya, nga nagsaulog sa iyang ika-17 nga anibersaryo karong tuiga, pinaagi sa among landlines:  4221950, 4221953 ug 4221956.  O kon taga-Bohol ug makahigayon, mahimong modiretso sa Governor Celestino Gallares Memorial Hospital.  Daghang salamat daan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for May 1, 2012

Maniobra sa RTWPB


Makahasol ang pasangil nga namakak ang secretariat sa regional wage board sa Central Visayas.  Nga ilang gilubag ang mga numero sa lokal nga ekonomiya.  Sama sa inflation rate (kapaspas sa pagburot sa presyo sa mga palaliton) ug sa purchasing power (ang tinuorayng balor sa suholan) sa mga mamumuo sa Sugbo, Bohol, Negros Oriental ug Siquijor.
Ang pasangil wa himoa sa bugoy sa eskina.  Di sab kinuha sa tumoy sa buhok.  Ang namasangil maong sakop sa Regional Tripartite Wages and Productivity Board (RTWPB 7), si Joe Tumongha sa Alliance of Progressive Labor (APL).  Kinsa nakakuhag mga dokumento sa National Statisctics Office (NSO) nga pulos nidason sa dinaliang uminto sa suholan.

-o0o-

Hagbay rang gikuwestiyon ang kamakiangayon sa RTWPB 7 sa pagsubli sa suholan sa rehiyon.  Gawas nga upat sa pito ka sakop nga gipasanginlang nagkonsabo pagpatigbabaw sa hakog nga interes sa mga negosyante, ang mga kawani nga nagpalihok sa secretariat gidudahan sang nakalimot sa hut-ong nga ilang gigikanan ug tua na kapusta sa pikas.
Dihay insidente niadtong ang RTWPB 7 gipangulohan pang Exequiel Sarcauga, kinsa gibalhin na sa Eastern Visayas:  Si Atty. Glen Tabon, abogado sa RTWPB 7, nikuwestiyon sa pagbuak ni Sarcauga sa 2-2 nga tabla sa botasyon pagdeklarar sa supervening condition niadtong Mayo sa niaging tuig.

-o0o-

Niinsistir si Tabon nga di balido ang botasyon.  Kay ubos sa mga lagda, upat ka boto nga mayoriya ang gikinahanglan.  Gisang-at ni Tabon ang iyang pagsupak ngadto sa National Wages and Productivity Commission (NWPC).  Ang NWPC nipatigbabaw sa legalidad sa boto ni Sarcauga ug sa resulta sa botasyon.
Apan uwahi nang tanan.  Nasapawan nang orihinal nga botasyon sa laing botasyon sa RTWPB 7 nga nibasura sa pagdeklarar nga dunay supervening condition, 3-2.  Septiyembre na nabawi ang sayop.  Salamat sa sayop nga hubad ni Tabon sa mga lagda, ang RTWPB 7 maoy usa sa labing iwit nga nakapausbaw sa minimum nga suholan sa niaging tuig.

-o0o-

Kon dunay mga kawani sa RTWPB 7 nga sama kakadudahan ni Tabon, unsa man intawoy dag-anan sa mga anak sa singot?  Maniobra ba diay sa mga numero ang tinuod nga hinungdan nganong nagsige pa og lalis ang mga sakop sa RTWPB 7 samtang nakakita na og abundang sukaranan ang ubang rehiyon sa mas sayo nga pagpausbaw sa suholan karong tuiga?

Kon mapamatud-an nga gilubag ang mga numero sa mga timaan sa lokal nga ekonomiya, mas lig-on nang sukaranan ang pagkuwestiyon sa kanunayng pagdapig sa mga kapitalista sa mga direktor sa Department of Trade and Industry (DTI) ug National Economic Development Athority (Neda).  Ug inay tahuron ang sukwahi nilang opinyon, angay silang bitayon sa sa paghikaw sa mga anak sa singot sa makiangayon nilang bahin sa bunga sa produksiyon.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com