Arangkada of Leo Lastimosa for February 18, 2009

              BUKTOT SA LANA

 

            Karong nagsugod na sab ang mga kompaniya sa lana pagpasaka sa presyo sa ilang mga produkto, bisan sa padayong pagtidlom sa presyo sa lana sa merkado sa kalibotan, unsa may mahimo sa kagamhanan?  Nimando si Energy Secretary Angelo Reyes sa mga kompaniya sa lana paghatag og sinuwat nga katin-awan sa ilang pagsukwahi sa kalibotanong pag-us-os sa presyo tungod sa paghiyos sa konsumo, apan mangurog ba sila?

            Ang tubag sa unang pangutana:  Wa.  Ang tubag sa ikaduhang pangutana:  Di.  Way mahimo ang kagamhanan pagpugong sa pagpaburot sa ginansiya sa mga kompaniya sa lana.  Ug di sila mahudlat bisan kapila pa pasidan-i nilang Reyes ubang kadagkoan.

-o0o-

            Tungod sa oil deregulation law, naglaway lang ang mga konsumidor sa Pilipinas sa pagkatagak sa presyo sa lana sa merkado sa kalibotan sa iyang labing ubos nga ang-ang sud na sa daghang katuigan.  Bisan sa duha ka makalilisang nga laslas sa produksiyon sa Opec sa niaging tuig ug sa gihulga nga laing laslas sunod buwan, nagpabilin ang presyo sa lana sa $47 matag baril.  Nga labihan nang ubosa kon itandi sa kinatas-ang presyo nga $147 matag baril sa Hulyo sa niaging tuig.

            Tungod sa oil deregulation law, ang mga kompaniya sa lana makapaugat pagpangilkil sa katawhan; ug ang kagamhanan way mahimo pagbaraw sa ilang pagpahimus.  Mas pait kon ang kagamhanan ug mga kompaniya sa lana magkakonsabo pagtumpi sa ginansiya ug pagpaburot sa buhis.

-o0o-

            Pinaagi sa pagtangtang sa pagkontrolar sa kagamhanan sa presyo sa lana, gipanghinaot nga (1) mahimong mas gawasnon ang merkado, (2) mapalambo ang kumpetinsiya sa mga kompaniya sa lana, nga gipanghinaot nga mosangpot sa (3) mas baratong lana alang sa konsumidor.

            Apan ikaw ug ako nahibawo nga wa ni mahitabo.  Managsama ang saka ug us-os sa presyo sa higante ug gagmayng mga kompaniya sa lana.  Managsama pa gani kasagaran ang takna sa pagpahibawo sa kausaban sa presyo.  Kon wa matuman ang labing dakong katuyoan sa balaod, nganong pabilin pa mang gipatuman ang oil deregulation law?

-o0o-

            Tungod sa oil deregulation law, mahimong mahitabo ang mosunod:

·        Bisan motidlom ang kalibotanong presyo ngadto sa $9 matag baril, magpabiling P50 ang litro sa gasolina dinhi sa ato;

·        Bisan kon ang Shell mopabarato sa krudo ngadto sa P20 matag litro, ang gasoline stations sa Sugbo molansang sa P50 matag litro; ug

·        Bisan ipanghatag nang lana sa gawas kay wa nay demanda, magpapating ang lokal nga gasoline stations pagpaningil og P50 matag litro kay nadak-an ang tag-iya sa gasto sa kasal sa anak.

            Sa pikas nga bahin, kitang mga konsumidor dunay mahimo.  Ang pag-iban sa atong konsumo sa lana makapahagsa sa presyo.  Ug ang mga politiko nga nipalabi sa buhis kay sa kinabag-an mahimong palagputon sa gahom.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com