Arangkada for August 22, 2007

          KONSABO ANG BI?

 

          Si Mandaue City Mayor Jonas Cortes nakadawat sa pagdayeg sa mga nanan-aw sa konsiyerto sa Cascades sa CICC niadtong Biyernes sa gabii.  Inay gamiton ang iyang gahom ug influencia ngadto sa mga tigpasiugda, si Cortes mapailubon nga naglinya sunod sa ubang nag-unang mga manan-away.   Si Dennis Go, bise presidente sa ASPAC Bank, usa sa nakakita ni Cortes, nanghinaot nga panaminan ang gihimo sa mayor sa ubang mga opisyal sa kagamhanan.

          Morang lab-as nga sablig sa tubig ang kamapaubsanon ni Cortes.   Labi na atubangan nag-alintabong pagpahimus sa mga politiko sa ilang katungdanan bisan atubangan sa daghang mga tawo.  Sama pananglit sa laing dakong opisyal sa kagamhanan nga, bisan nauwahi na sa lahi nga kalihokan sa CICC, way pupanaganang niputol sa nagpadayong pakigpung sa inilang magpapatigayon sa Sugbo aron lang matokar ang iyang kinaham nga awit pagduyog sa iyang pagpaso sa atubangan.

-o0o-

          Ang bisan unsang paglaom nga mausab nang kalidad sa liderato ni House Speaker Jose de Venecia tungod sa seryusong hagit ni Kongresista Pablo Garcia ug sa Kampi nahugno sa makauuwawng salida sa Kongreso sa unang upat ka semana sa ilang sesyon.   Nipasangil ang oposisyon nga hangtod karon wa pay komitiba nga nakalihok kay giilogan pa sa nag-unay nga mga lider sa administrasyon.

          Sa ato pa, hanap pa sa diyes panas ang kahigayonan nga mapatuman ang pagarpar ni de Venecia nga iya na sa kagahapon ang mga pakauwaw sa House.   Kon way nahimo nga unang buwan kuyaw nga tilimad-on sa umaabot sa 14^th Congress.

Nakapait kay ang kampanya sa kausaban nga gipasiugdahan ni Garcia human sa iyang pagkapilde dali rang nikagar.   Nahilom na si Garcia human hatagi ni de Venecia og, nakatag-an mo, mahinungdanong komitiba.

-o0o-

          Langyawng magpapatigayon gikatahong nidugo og P2 milyones aron lang makabuylo ang iyang patigayon sa transportasyon.   Dihang magtukod unta og laing patigayon, gipangayoan siya sa mayor og P5 milyones.  Wa na siya modugo.  Namutos siya ug nibiya.

          Wa magdugay natukod ang iyang pabrika sa silingang dakbayan.   Gihulagway niya ang silingang mayor nga mas makiangayon.  Kay P3 milyones ray gipangayo.

-o0o-

          Ang Sugbuanong mga mamumuo nga nakasud sa Iraq, bisan sa ban nga gipahamtang sa kagamhanan, kumbinsido nga kakonsabo ang pipila ka mga opisyal sa Buro sa Imigrasyon (BI) sa sindikato nga nagpayuhot nila.   Gikan sa Mactan, gipalupad sila paingon sa Qatar, ug dayon sa Dubai.  Diin gihikay ang ilang mga dokumento alang sa Baghdad.

          Silang tanan, dul-an sa 100 ka OFWs ang nisumbong sa DYAB Abante Bisaya, pulos naghupot og tourist visas.   Nahibung sila nganong wa mahibung ang BI, kansang mga opisyal way bisan usa ka pangutana, nganong puwerteng daghanang lalaking OFWs nga mag-turista sa Qatar, nga wa igdungog sa iyang maayong mga talan-awon.   [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for August 19, 2007

GISIYAM-SIYAMAN NA

 

Walo na ka buwan human siya paningli sa Sugbuanong mga magbubuhis og kuwentada sa dakong gasto pagtukod sa CICC.  Walo na ka buwan siyang nagpalingug-lingog sa pangayo sa mga tinuod nga tag-iya sa kuwarta nga way pupanagana niyang gigasto.  Walo na ka buwan niyang gisalikway ang usa sa labing batakan niyang tahas pagtuman sa makiangayong awhag sa iyang agawon nga mga magbubuhis.

Sa ubang demokratikanhong kanasuran, ang giawhag nga opisyal sa kagamhanan hagbay ra untang nagkara-kara paghatag sa gipangayong subay sa gasto.  O, kon way ikahatag nga katin-awan, dugay ra untang nadutlan sa uwaw ug nanlipaghong nang nikanaog gikan sa katungdanan.

Apan lahi ang Sugbo.  Ubos sa pagduma ni Gobernador Gwen Garcia.
               -o0o-

Si Garcia wa kapakita sa mga dokumento sa subasta sa pagtukod ug ubang mga transaksiyon sa CICC sukad sa pagkahuman sa proyekto niadtong Disyembre sa niaging tuig.  Dihang nisibaw na pag-ayo ang awhag sa kuwentada, igo lang siyang nihatag og mga numero pagdason sa iyang pag-insistir nga ang CICC maoy labing barato nga "world class" nga convention center.

Bisan nag-usab-usab nang mga numero nga iyang giluwatan, nga sa labing uwahing pangangkon sa kadagkoan sa Kapitolyo niabot nang gasto sa gidak-on nga gihulagway ni Garcia nga makalilisang ug makahahadlok, wa gihapoy mga dokumento nga napagawas.   Nahadlok kong nagtuo si Garcia nga matagbaw lang ang mga Sugbuanon sa iyang pagarpar.  O manghilom na lang sa pagpangayo og kuwentada kon pul-an nag pinaabot kanus-a siya motahan sa kasayuran nga, ubos sa balaod, obligado siyang mopakita.

-o0o-

          Bisan sa makanunayon nga pahinumdom sa media ug ubang nagpakabana nga mga hut-ong sa katilingban, wa pa gyod mopakita si Garcia sa mga dokumento sa CICC.  Nagpasabot ba ni nga hangtod sa hangtod na lang nga magpabiling misteryo pila gyod ang kinatibuk-ang gasto ug giunsa paggasto ang buhis sa mga Sugbuanon?

Usa ni sa kahiwian nga di katugotan sa balaod.  Daghang lagda ang giumol sa pagpugos sa nagpabaga ug nagpapating nga mga opisyal sa pagbisto sa kasayuran nga ilang giyak-an.  Usa sa mga lagda magsilot sa mga opisyal nga di kahatag sa mga dokumento sud sa 15 ka adlaw human sa pormal nga pagpangayo.

-o0o-

Ang subo nga kamatuoran mao nga way nangahas pagpatuman ning maong lagda batok ni Garcia.  Walo na ka buwan ang nilabay.  Sa ato pa, 16 na ka 15 ka adlaw nga lugway ang iyang nalapas.

Nganong wa may nahimo ang Visayas Ombudsman batok niya?  Tungod ba kay gikuwestiyon ni Garcia ang kaligdong ni Acting Deputy Ombudsman Virginia Palanca-Santiago?  Wa tuod niya mapalagpot si Santiago, apan wa sab matudlo sa gihuptan ining katungdanan.  Ug gikahadlokan nga ang Ombudsman di na mangahas pagtagad ni Garcia isip kasagarang suluguon sa lungsod.   [30]   leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for August 18, 2007

          LEKSIYON SA TULIS

 

          Nagduda ang kapolisan nga motorsiklo nga gisakyan sa mga tulisan, sa ilang pag-ikyas human nakadagit sa kapin sa P2 milyones nga kuwarta sa La Nueva supermarket, nakita sa usa sa surveillance cameras sa Asean Summit.   Gipakita sa PRO 7 ngadto sa mga sakop sa media ang footage sa motorsiklong naglusot-lusot sa nag-unang mga sakyanan sa M.J. Cuenco Ave.

          Matod sa mga imbestigador dako og matabang ang bag-ong ebidensiya sa ilang pagpalig-on sa kaso batok sa gipasanginlang mga sakop sa Bohol robbery group.   Ambot unsaon nila.  Di maklaro ang drayber ug ang angkas sa motorsiklo.  Kon may katakos man ang kapolisan pagpadako ug pagtin-aw sa footage, di gihapon maklaro ang mga panagway sa gidudahang mga tulisan kay nagtalikod man sila sa kamera.

-o0o-

          Laing naklaro mao nga tinuod ang pangangkon nilang Crisologo Saavedra ug sa mga imbestigador sa Visayas Ombudsman nga ang footage sa mga kamera nga gisuplay sa Triton Communications hanap ug nag-ulput-ulpot.   Klarong wa kapasar sa real-time images nga maoy gimando sa terms of reference sa subasta sa DPWH sa P83 milyones nga kontrata.

          Gani, ang kadagkoan sa kapolisan klarong gikuwangan.   Nanghinaot nga ma-upgrade nang software sa surveillance system.  Nga mahimo lang kon hingpit nang matunol ang mga kamera ngadto nila.  Wa ba diay sila motuo sa pangangkon sa Triton nga gipadawat na ni PNP Chief Oscar Calderon ang mga kamera?

O, sama nilang PRO 7 Director Silverio Alarcio ug Deputy Director Lani-o Nerez, hadlok sab silang maduhig sa kasong plunder nga gipasaka ni Saavedra batok sa mga gipasanginlang nagpalusot sa transaksiyon?

-o0o-

          Naduhig sa pagtumbok sa kapolisan nga gikan sa San Miguel, Bohol ang mga tulisan nga naglihok sa Sugbo mao ang mga aplikante gikan sa lungsod.   Gibalibaran sila sa call centers ug ubang mga kompaniya sa Sugbo human nahibaw-an nga taga San Miguel.

          Katungod sa management ang pagpaneguro sa mga kawani nga ilang dawaton.   Apan di makiangayon nga iduhig ang inosenteng mga aplikante.  Kining hiktin nga panglantaw mosangpot lang sa panagsungi sa mga molupyo sa mga lalawigan.   Ug mahimong mosumbalik nato.

-o0o-

Sugbuanong mga mamaligyaay sa mga piyesta wa malingaw sa pagduda sa kapolisan sa lungsod sa Leyte sa ilang tinuod nga katuyoan human nagpaila nga taga Pasil sila.   Samang sakit sab kaayo sa dughan kon makakita ka sa paskin sa mga pantalan sa ubang lalawigan nga magpasidaan sa mga pasahero sa mga mangingilad nga mosugat nila sa Sugbo.

Ang tulis sa La Nueva nakapahigmata sa mga magpapatigayon nga di garantiya sa kakasaligan sa ilang mga kawani ang paghangad sa employment agencies.   Hinaot nga makamatngon na nga ang direktang pagkuha sa mga guwardiya ug ubang kawani, paghatag nila sa tukmang suholan ug benepisyo, maoy epektibong panagang nga di kakita og kakonsabo ang mga tulisan.   [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for August 16, 2007

          BARUG SA KONSUMIDOR

 

          Usa ka konsumidor namalit og puthaw nga mga lingkoranan gikan sa dakong tindahan sa Metro Cebu kay nadani siya sa ubos nga presyo, P499 ra matag usa.  Apan pagbayad na niya sa cashier, tag-P599 na ang presyo sa matag lingkoranan.   Dihang nireklamo siya, gipasabot siya sa cashier ug sa kadagkoan sa tindahan nga nahuman na ang sale sa mga lingkoranan apan nakalimtan lang pag-usab ang price tag.

          Maayo na lang kay nakahibawo ang konsumidor sa balaod.   Iyang gipahinumdoman ang mga tagduma nga gisugo sa balaod nga kon managlahi ang presyo sa price tag ug sa cash register, ang mas ubos nga presyo maoy ipatuman.   Napugos ang tindahan paghatag niya og P600 nga diskuwento sa unom ka lingkoranan nga iyang napalit.

-o0o-

          Laing konsumidor nagpalit og antipara sa laing tindahan.   Dali ra siyang nakapili sa desinyo ug bildo nga nihaom sa grado sa iyang mata.  Pagkanaog na sa tindahan, diha pa niya mabantayi nga dunay liki ang usa ka bahin sa bildo.   Nidali siya pagbalik sa iyang gipalitan apan mao gyoy pagpanera sa mga kawani.  Gipabalik na lang siya pagka sunod adlaw.

          Nibalik siya human sa pila ka adlaw.   Gipapili siya sa mga antipara nga sama og desinyo.  Apan iyang nakita nga pulos sab dunay liki ang mga bildo.  Nangukay ang mga kawani sa ilang bodega apan wa silay nakit-an.   Maong naningil na lang ang konsumidor og refund.  Nagdumili ang mga kawani ug gipahinumdoman ang pumapalit sa ilang "no return, no refund policy."

          Maayo na lang kay nakabati ang konsumidor sa radyo nga obligado ang tindahan pag-refund sa depektusong produkto.   Human nihudlat nga mosumbong sa DTI, giuli ang iyang kuwarta.

-o0o-

          Duha lang sila sa nagpakabana nga mga konsumidor nga nipahibawo sa Arangkada sa DYAB Abante Bisaya sa ilang kasinatian.   Wa silay plano pagkiha sa mga tindahan.  Igo lang nipahimatngon sa ubang mga konsumidor aron nga magbantay sab sa presyo ug sa kalidad sa ilang mga pinalit.

          Gidasonan ni Atty. Josh Carol Ventura, pangu sa regulatory division sa DTI 7, ang pagbarug sa mga konsumidor sa ilang katungod.   Matod ni Ventura ang pagpakabana sa mga konsumidor maoy labing dakong tabang sa DTI pagpatuman sa mga lagda sa makiangayong patigayon.

-o0o-

          Human nilang Cerge Remonde (karon PMS head na) ug Msgr. Achiles Dakay (tigpamaba na sa artsidyosesis), wa nay laing nibarug ug nakigbisog alang sa mga konsumidor sa Sugbo.   May sukaranan ang kahadlok nga huyang ug inutil ang mga konsumidor sa mga pagpahimus sa mga magpapatigayon.

          Apan ang gipakitang kaalam ug kaisog sa duha ka konsumidor nga nakigsulti namo gahapon maoy lab-as nga pahinumdom nga wa pa mamatay ang konsumerismo sa Sugbo.   Hinaot nga manakod ug hingpit nga molambo ang ilang pagpakabana.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for August 15, 2007

          PIANG NI BOOM BOOM

 

          Si Boom Boom Bautista nikumpisal nga di ang iyang naandang kusog ug away ang nasaksihan sa katawhan sa iyang pagkapukan ibabaw sa ring sa Arco Arena sa Sacramento, California niadtong Dominggo sa buntag (oras sa Pilipinas).   Sa labing unang higayon, nitug-an si Boom Boom sa tulomanong "Umagang Kay Ganda" sa ABS-CBN nga napiang ang iyang wang kamot atol sa iyang sparring session sud sa Wild Card Gym ni Freddie Roach sa Los Angeles usa ka semana sa wa pang "Boxing World Cup" nga, bisan sa kapildehan ni Boom Boom, gidaog sa Pilipinas batok Mexico, 5-1.

          Matod ni Boom Boom nahibawo si Roach ug ang uban niyang trainers sa iyang piang.   Maong gisigehan nilag tambal pinaagi sa pagpulipuli pagbutang og bugnaw ug init nga tubig sa iyang kamot.  Sa adlaw sa sangka, bisan sa kakulian, giisip si Boom Boom nga haom nga makigsakbang sa WBO superbantamweight champion Daniel Ponce de Leon.

-o0o-

          Si Roach ug ang ALA Boxing Stable nagpakahilom sa piang nga nahiagoman ni Boom Boom.   Gani, pipila ka adlaw sa wa pang sangka, si Edito "Ala" Villamor, ang trainer ni Boom Boom, nipasalig nga malampuson ang kinatibuk-an nilang training ug way bisan usa sa pito ka boksidor sa Pilipinas nga nahiagom og kakulian sa panglawas.   Bisan human sa sangka, nagpabilin silang tak-om.

          Si Homer Sayson, nga usa sa nakasaksi sa sangka sud sa Arco Arena, nangagpas nga di lang gusto si Antonio Aldeguer nga kapasanginlan ang ilang kampo nga nangita og lusot sa kapildehan ni Boom Boom.   Niuyon hinuon siya nga ang kaluya sa bayhon ni Boom Boom nga nikatkat sa ring ug ang usa ra ka jab nga iyang nabuhian sa wa pa mohagsa sa kulata ni de Leon di mao ang naandang makalilisang batan-ong boksidor nga nakasakmit og 23 ka sunudsunod nga kadaogan, apil nang 17 ka knockouts.

-o0o-

          Wa katabang sa kawsa ni Boom Boom ang taphaw nga tanyag sa gobernador sa iyang lalawigan sa Bohol, si Erico Aumentado.   Kinsa nisangon sa batan-ong mga abaga ni Boom Boom sa kahigayonan pagpatuman sa P7 milyones nga pagsemento sa ilang dan sa Can-uling, Candijay.

          Nag-antos nang daan sa kasakit sa iyang kamot, nagsakwat pa sa bug-at nga responsibilidad pagpuno sa lima ka sunudsunod nga kadaogan sa mga boksidor nga iyang gipangulohan, si Boom Boom gidakdakan pa gyong Aumentado sa bangis nga hudlat nga kinahanglang modaog aron mahamis nang libaungon nilang agianan.

-o0o-

          Ug inay bakwion ang binuang niyang kundisyon, gihinayon gyong Aumentado pagkanselar ang proyekto.   Ang hudlat salawayon nang daan, ang pagtinuod ini angayang kasilagan.

          Nisaad si Aumentado paghinayon sa proyekto kon kampeyon na si Boom Boom.   Nianang higayona, di na kinahanglanong Boom Boom ang nanggungis nga ulug-ulog.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for August 14, 2007

          ITLOG SA LABOR     

 

          Ang mga opisyal sa kagamhanan ug mga magpapatigayon sa wage board sa Sugbo mahimong ignorante o, kon nahibawo man, nakalapas sa ilang kaugalingong mga lagda.  Mao ni gitataw sa Sugbuanong labor leaders sa ilang pagdason sa baruganan ni RTWPB 7 Chairman Elias Cayanong nga wa pa masalikway ang usbaw sa suholan.

Atol sa Kulokabildo.Com sa DYAB Abante Bisaya sa Ayala Entertainment Center, ilang giwarawara ang balaod nga nagtukod sa wage boards nga nagmando nga ang mga petisyon sa usbaw sa suholan kahukman lang kon uyonan sa labing menos upat ka sakop sa board.   Sa ato pa, ang 3-2 nga mayoriya sa "zero increase" wa magpasabot nga itlog ray makuha sa mga anak sa singot karong tuiga.

-o0o-

          Si Edgar Godinez, kanhi sakop sa wage board, nangagpas nga nidaog ang "zero increase" kay napakyas ang labor ug management pagdangop sa ilang naandang sabutsabot, gawas sa pormal nga mga petisyon, pagtakda sa usbaw nga di kaayo taas nga makapaluspad sa mga magpapatigayon ug nga di sab kaayo ubos nga kuyawng batuon ang labor leaders sa mga sakop.

          Sa iyang bahin, si Marianito Ventura, labor sector representative, nagtuo nga gituyo sa upat nila ka kauban (silang Hidelito Pascual ug Charles Streegan sa management, Aster Caberte sa DTI ug Fernandez sa Neda) pagpasakit sa labor.   Matod niya giisnab sa upat ang iyang pagtanyag sa kahigayonan nga paubsan ang ilang demanda ug nga i-exempt ang exporters nga nagsangkiig sa paglig-on sa peso.

-o0o-

          Si Ventura nipakugang nilang Godinez ug sa laing nitambong sa Kulokabildo, si CCCI Vice Pres. Ted Locson.   Sa mingaw ug pagaw nga tingog, si Ventura nikumpisal nga garbo na lay nagpugong nilang mga mamumuo pagpangayo sa sobrang pagkaon sa mga magpapatigayon nga ilang makit-an sa labing luho nga mga kan-anan sa Sugbo.

          Matod ni Ventura kon mangasakit, ang mga magpapatigayon modayog lupad paingon sa Manila o Amerika aron magpatambal.   Apan kon ang mga mamumuo nay mangasakit, igo na lang moitlib sa wait ug mohangad sa langit kay wa may hiniposan nga ikabayad sa tambalanan.

-o0o-

          Nakabuylo sab sa samang tulomanon si Thads Bentulan, maglilindog sa Business World, pagpatin-aw sa iyang "Hyperwage Theory:"   Nga ang P20,000 nga minimum nga binuwang suholan magkahulogan og dugang halin, dugang produksiyon ug dugang trabaho.

          Silang Wennie Badayos sa KMU, Joy Lim sa ALU, Joe Tumongha sa APL ug Boboy Belarmino sa Celac pulos nihangop sa sugyot ni Bentulan nga ang pagpalambo sa purchasing power sa mga mamumuo maoy yawe sa hingpit nga pagpalambo sa ekonomiya.   Apan silang Godinez ug Locson niinsistir nga mas makiangayon ug mas sayon nga ipatuman ang programa sa CCCI pagmugna og dugang kahigayonan sa panarbaho nga mahimo lang kon ipabilin nga ubos ang suholan.   [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for August 13, 2007

       Kulokabildo sa Suholan

 

       Silang Edgar Godinez ug Thads Bentulan pulos nahilambigit sa patigayon.  Si Godinez maoy nagtukod ug nagduma sa pipila ka mga kompaniya dinhi sa sud ug sa gawas sa nasud.  Samtang si Bentulan dakong haligi sa usa sa labing dakong kompaniya sa nasud.

        Tungod sa managsama nilang pagduma sa puhonan, gipaabot unta nga managsama ang ilang baruganan sa kontrobersiya sa suholan sa Sugbo ug Central Visayas.  Apan labihang dakoa sa gintang sa ilang panghunahuna:  Si Godinez usa sa mga utok sa zero-increase nga baruganan sa mga magpapatigayon sa Sugbo; sa iyang bahin, si Bentulan kusganong niawhag nga himuong P20,000 ang minimum nga binuwan nga suholan.

-o0o-

        Nagkabangga nang ilang mga panghunahuna sa nagkalainlaing tulomanon sa DYAB Abante Bisaya sud na ron sa pipila ka katuigan.  Pulos sila lantip ug mapailubon nga nanalipod sa ilang nagkasungi nga mga baruganan.  Bisan sa kusganon nilang mga tingog, nakabantay ko pulos sila may pagtahud sa masig nila ka panahom.

        Sa makausa pa, atubangan sa nagbaga na sang lalis sa mga petisyon sa mga anak sa singot alang sa usbaw sa suholan, mag-abot na sab silang Godinez ug Bentulan.  Ning higayona, mag-atubangay na gyod sila atol sa Kulokabildo.Com sa DYAB nga ipahigayon matag Lunes sa buntag sa Ayala Entertainment Center.  Gidapit sab namong mga representante sa mga magpapatigayon ug mga mamumuo.  Mangahas ko pagpasalig nimo nga di mausik ang imong panahon kon makahigayon sa pagtambong.

-o0o-

        Niang pasiuna sa ilang mga argumento:

·         Si Godinez niingon nga ang bisan unsang usbaw mopatay sa exporters sa Sugbo, apan si Bentulan nitataw nga 3% ray net exports ug 70% sa nasudnong ekonomiya nagsalig sa pagkonsumo sa mga produkto ug mga serbisyo;

·         Si Godinez nipasidaan nga ang dakong usbaw mopalayas sa mga magpapatigayon ngadto sa China ug Vietnam nga ubos ang suholan, apan si Bentulan nisumbalik nga di angayng hangpon ang langyawng mga magpapatigayon nga igo lang mopahimus sa baratong labor;

-o0o-

·         Si Bentulan niingon nga ang P20,000 nga minimum nga binuwang suholan makapalambo sa purchasing power sa mga mamumuo, mopataas sa ilang konsumo, mopadako sa halin sa mga magpapatigayon ug mopalambo sa ilang produksiyon, apan si Godinez nipasabot nga di pa karon ang tukmang panahon paghimo ini;

·         Si Godinez niingon nga ang mas dakong suholan angayng mosunod kon molambo nang ekonomiya, nga makab-ot lang kon madani ang dugang mga magpapatigayon sa ubos natong suholan, apan si Bentulan nitubag nga ang ubos nga suholan maoy molansang sa nasud ug sa katawhan sa tumang katimawa, sama sa nasaksihan sa nangaging mga dekada; ug

·         Si Bentulan masaligon nga ang iyang "Hyperwage Theory" makasulbad sa kakabos, apan si Godinez nitataw nga wa ni magtugkad sa yuta.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for August 12, 2007

          P10

 

          Mao nay akong suhol sa akong unang adlaw isip mamumuo.   23 ka tuig ug walo ka buwan nang nilabay.  Wa pay wage boards niadtong higayona.  Ang ang-ang sa suholan gitino lang pilay gustong ihatag sa kompaniya.   Ang tinuig nga usbaw sa minimum nga suholan, nga mas giyatakan kay sa gituman sa kinabag-an sa mga tag-iya sa puhonan, gihimong dayandayan sa way kinutobang mga pagarpar sa diktador nga si Ferdinand Marcos matag Mayo 1.

          Ang P10 bayad sa usa ra ka news report nga akong nahipos, nasuwat ug nasibya sa radyo niadtong adlawa.   Ang kalidad sa balita (taho sa umaabot nga protesta sa aktibistang mga tinun-an) ug sa nagkurog nakong tingog pagbasa ini atubangan sa mikropono mahimong di angayng bayran.   Apan usa ko sa labing palaran nga mga mamumuo nga nakadawat dayon og suholan sa unang adlaw sa trabaho.

-o0o-

          Sa nisunod nga mga adlaw, mas daghan na kog mga tinubdan sa kasayuran ug mas daghan ug mas dagko nang balita ang akong nahipos.   Busa mas dako na kay sa P10 ang akong inadlawng suholan.  Sa unang mga tuig nako sa radyo, didto ra mi puyo sa estasyon.   Libre ang among pagkatug ug pagkaligo.  Salamat sa barato nga barbekyung tiil ug tinai sa manok sa Pier Uno, nainat ang akong suholan hangtod sa sunod tingkobra.

          Apan way nagkuwenta sa ilang suholan niadtong mga adlawa.   Ako ug akong kadungan nga batan-ong mga tigbalita.  Igo na nga nahigugma mi sa trabaho.  Dakong bonus ang among pagkalingaw ug pagpanlibak sa mga bakak sa mga politiko.   Mas suwerte gihapon ang among feeling.  Kay nakakita mi sa ubang mga kawani sa industriya nga, human sa pila ka tuig nga pagpaabot, tig-timpla lang gihapon og kape.   Way suhol.

-o0o-

          Apan ang gugma wa kalahutay.  Naapsan sa pagkaamgo nga duna mi laing mga panginahanglan.   Di mahimong hangtod sa hangtod ming magbuntagay og hipos sa mga balita nga di maigo ang among kahimtang sa panglawas.  Ug kinahanglan ming mamauli sa among mga minahal sa kinabuhi.

          Nabungkag ang among pundok.  May nangita og laing matang sa panginabuhi.   Pipila namo namalhin og sibyaanan.  Hangtod karon gilok ang mga pasangil nga nakalimot mi diin gikan ug nawong na mig kuwarta.

-o0o-

          Human sa duha ka dekada, makatutok ko sa imong mata sa pag-ingon nga di dugang kuwarta ang among gipangita.   Mahimong dugang panahon alang sa among kaugalingon.  O yanong pagtahud sa among pagkatawo.  O mas makiangayong kahimtang sa pamuo.

          Di kong katug-an nimo unsay makiangayong suholan.   Apan akong tibuok kinabuhi nga pamuo nagtudlo nga ang pagpatigbabaw sa labing batakang mga katungod sa mga anak sa singot maoy yawe sa kalinaw ug paglambo.

Mahimong di siya motukol kon lupigan.  Apan di na mapuslanon.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for August 11, 2007

          P362 Batok P241

 

          Ambot gituyo ba, o nagkapuliki na lang pagpangita og panagang sa bangis nilang krimen paghikaw sa makiangayong usbaw sa suholan sa mga mamumuo sa Sugbo, Bohol, Negros Oriental ug Siquijor, ang Regional Tripartite Wages and Productivity Board (RTWPB 7) nipahibawo nga gihatagan nila og mas dakong importansiya ang pagtino nga tumanon sa mga kompaniya sa rehiyon ang nangagi nilang wage orders.   Samtang tinuod nga daghang mga kompaniya ang wa katuman sa P241 nga minimum nga suholan, di makiangayon nga gamiton kining makauuwaw nga kahimtang paghikaw sa kinabag-an sa mga anak sa singot sa makiangayon nilang bahin sa bunga sa ilang kahago.

          Ang paggamit ning maong argumento wa lang mobisto nga nabangkarota na sa balidong mga argumento sa kahakog ang mga magpapatigayon ug kadagkoan sa kagamhanan, nagmatuod sab ni sa kaubos sa ilang pagtan-aw sa kinaadman sa katawhan.

-o0o-

          Ang tahas pagpatuman sa nangaging wage orders gisangon ngadto sa Department of Labor and Employment (DOLE), ang tagduma sa wage boards.   Sa ato pa, ang padayong paghikaw sa mapahimuslanong mga magpapatigayon sa minimum nga suholan gikan sa ilang mga trabahante dakong sagpa sa katakos sa DOLE pagtuman sa labing batakan nilang gimbuhaton.  Ug di mahimong gamiton sa DOLE ang ilang kainutil aron paglikay sa lain nilang mandato pagtabang sa mga anak sa singot atubangan sa way kinutoban nga pagsaka sa presyo sa inadlawng palaliton.

          Sa pikas nga bahin, ang way pupanagana nga niyatak sa wage orders mao ang mga magpapatigayon.   Inay mangayo og pasaylo sa ilang kalapasan, gigamit na hinuon ni aron mapadayon ang pagluok sa katungod sa ilang mga mamumuo alang sa disenteng panginabuhi.  Inay silotan, giduphan pa gyod sila sa kagamhanan.

Ang DOLE ug mga magpapatigayon morang tang-an nga mga kawatan nga nagdumili pagtahan sa ilang mga kinawat kay wa pa mauli ang mga kabtangan nga mas una nilang nasakmit.

-o0o-

          Labing klarong ebidensiya sa higanteng inhustisya nga nahimo sa wage board batok sa mga mamumuong Sugbuanon, Bol-anon, Negrense ug Siquijudnon mao ang nagkadako nga gintang tali sa mga suholan sa Central Visayas (CV) ug sa National Capital Region (NCR).   Human sa labing uwahing P12 nga uminto karong semanaha, ang minimum nga suholan sa NCR niabot nag P362 matag adlaw, samtang ang sa CV gilansang sa P241.

          Unsaon man pagpasabot sa wage board ang 50% nang labaw sa suholan sa NCR?   Ang inadlaw natong mga panginahanglan nga tua himoa sa mga pabrika sa NCR, bisan ang krudo, gasolina ug ubang produkto sa lana nga tua hukngaya sa refineries sa Luzon, mas mahal tungod sa patong nga gasto sa transportasyon.

Ug kon mangugat ang mga magpapatigayon nga ang mas dakong uminto sa suholan makapatay sa mga kompaniya sa Sugbo, nganong nagpadayon mang malambuon ang mga patigayon sa NCR?   [30]   leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for August 10, 2007

          LUBA SA SUHOLAN

 

          Sama sa naandan, ug sa makausa pa, natinuod ang gikahadlokan sa kadaghanan:  Napilde na sang mga anak sa singot sa Sugbo ug Central Visayas.  Gibasura sa Regional Tripartite Wages and Productivity Board (kon maglisog mog hinumdom, ayaw na lang pangahas pagpasaka nilag kasong pagpatay sa damgo sa mas makiangayong suholan) ang tanang petisyon sa uminto sa suholan karong tuiga.   Gipatigbabaw sa kinabag-an sa mga sakop ang baruganan sa mga magpapatigayon nga ang bisan unsang usbaw sa suholan unya na ipatuman sa sunod tuig.

          Tungod sa paghulagway sa mga mamumuo sa Metro Manila nga limos ang P12 nga uminto nga gipatuman sa ilang wage board, makasabot ka tingali nga nisangyad sa yuta ang pagkahugno sa abaga sa mga mamumuo nga naglaom nga piskan sila bisag mumho na lang sa gipanghambog nga kalamboan sa ekonomiya.

-o0o-

          Ang pagluba sa usbaw sa suholan dinhi sa ato nahimo pila lang ka adlaw human sa SONA ni Pres. Arroyo, kanus-a iyang giwarawara ang malambuong ekonomiya ug gipasalig nga mahimo na tang kabahin sa labing adunahang mga nasud sa kalibotan sud lang sa 13 ka tuig.   Bisan sa lapad nga pagduda sa kamatinud-anon ni Arroyo, ang kinabag-an sa katawhan nanghinaot nga mahaw-as na sa ilang katimawa.

          Apan ang mga sakop sa wage board sa atong rehiyon mahimong wa kabati sa SONA.   O kon nakabati man wa motuo sa presidente.  Inay pahalipayan sa dakong tampo sa ilang kahago, kakugi ug pagtukaw sa pag-umol sa malipayong hulagway sa ekonomikanhong kalamboan nga gipintal ni Arroyo, gisilotan ug gilunosan na man hinuon nila sa gutom ang minilyon ka mga mamumuo ug mga sakop sa ilang pamilya sa Sugbo, Bohol, Negros Oriental ug Siquijor.

-o0o-

          Si DTI 7 Director Asteria Caberte, nga maoy nagduma sa pag-masaker sa wage board sa interes sa mga mamumuo, nipasabot nga nilig-on pag-ayong peso atubangan sa dolyar.   Pipila ka tuig ang nilabay, gibasura sang ilang gipangayo nga mas dakong uminto kay nitibugsok ang peso.

Sa ato pa, ang gidak-on sa suholan wa mag-agad sa kahuyang o kalig-on sa ekonomiya.   Kon dili sa kaluoy sa pipila lang, ang labing sabaan ug labing tig-a, nga mga tag-iya sa puhonan.

-o0o-

          Asa na man lang padung ang mga mamumuo?   Mangayo na ba sab sa mas makiangayong uminto sa suholan gikan sa Kongreso nga gidominahan sa mas hakog nga mga interes?  O magpagaw-pagaw na sab og siyagit sa ilang kahimangod sa kadalanan?

          Di mahimong luokon ang mga anak sa singot hangtod sa hangtod.   Kay di na maagwanta sa ilang mga pamilya ang daginutong suholan.  Maayo pag manguros na lang daan ang mga magpapatigayon.   Ang ilang kahakog kuyawng mosangpot sa kadaot nga mas dako kay sa ilang gikahadlokang pagkaalkanse sa ilang ginansiya.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for August 9, 2007

          Tunglo sa YouTube

 

          Karong nakakita nang tibuok kalibotan sa kamaayong mosayaw sa mga binilanggo sa CPDRC, hinaot nga ikapakita na sab sa hingtungdang mga buhatan sa kagamhanan ang ilang katakos sa pagsusi sa dugay na kaayong mga pasangil sa kahiwian sa kontrobersiyal nga bilanggoan nga giduma ni Gobernador Gwen Garcia.   Angayng hinumdoman nga ang tinuorayng sukdanan sa kamaayo sa pagduma sa CPDRC di ang gidaghanon sa nanan-aw sa ilang mga sayaw sa YouTube kon dili ang pagpaamgo sa mga makasasala sa ilang kasaypanan ug paghatag og makiangayong kahigayonan sa mga inosente pagpanalipod sa ilang kaligdong.

          Labaw sa tanan, angayng susihon kon dungan sa pagkakaplag sa tinagoang talento sa pagsayaw sa mga binilanggo nahimo na ba gyod ang CPDRC nga tinuorayng "rehabilitation center," ug di na sulad sa nangaging mga palusot ug mga panguwarta.

-o0o-

          Naunsa na man ang gisaad nga mga imbestigasyon sa Visayas Ombudsman ug ubang mga ahensiya sa mga reklamo sa mga binilanggo ug sa ilang kaparyentihan nga nangangkong mga biktima sa giingong mga anomaliya sud sa CPDRC:

·         Nahingpit na bang pakisusi sa mga pasangil nga taga-liog ang abangan sa mga sakyanan nga maghatod-kuha sa mga binilanggo sa CPDRC ug mga hukmanan ug nga ang tag-iya sa mga sakyanan ang usa ra sab sa dagkong opisyal sa bilanggoan?;

·         Nahuman bang imbestigasyon sa mga pasangil nga nagpadayon gihapon ang raket sa pag-rasyon sa pagkaon ug ubang mga panginahanglan sa mga binilanggo pinaagi sa paghatag sa mga kontrata ngadto sa mga suod sa dakong opisyal sa CPDRC?; ug

·         Nasusi na bang mga pasangil sa imoral nga mga relasyon tali sa pipila ka mga binilanggo ug sa pipila ka jail guards ug ubang mga tagduma?

-o0o-

          Usa sa kabalaka sa pagkabalhog sa CPDRC ni Calvin Tan, ang gipasanginlang financier sa labing dakong shabu laboratory sa Asya, mao nga hatagan siya sa mga tagduma og way kinutobang mga pabor.   Hinaot nga wa ni matinuod karong starring na si Tan sa mga sayaw ug playground demonstration sa bilanggoan.

          Unsa katinuod ang mga pasangil nga si Tan gikilkilan sa mga opisyal sa kagamhanan bugti sa saad pagpalingkawas niya gikan sa silot sa kamatayon?   Ug unsa katinuod nga ang kabtangan ni Tan, apil nang iyang bankbook, gitipigan sa laing opisyal ug wa sa warden ni sa hukmanan?

-o0o-

          Di angayng ihikaw gikan ni Capitol consultant Byron Garcia ang mga pasidungog sa pagdani sa iyang gi-upload nga mga video mga binilanggo sa minilyon ka viewers sa internet.   Apan angay siyang mas magbantay ning bag-ong kabantog nga nahuptan sa CPDRC.

          Daghang nangaging popular nga videos sa YouTube nga nasakpang ilad.   Hinaot nga tinuod na gyong paraiso ang CPDRC.  Kay kon mabisto nga salimbong lang ang mga sayaw sa tinuorayng mga panghitabo sa bilanggoan, kalibotanon sang pagtunglo ang iyang mahiagoman.   [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for August 8, 2007

          BUDOL NI BEDOL

 

          Ang priso nga unom ka buwan ug multa nga P1,000 nga gipahamtang sa Comelec batok ni Atty. Lintang Bedol, ang kontrobersiyal nga election officer sa Maguindanao, mora rang pitik sa ilong.  Kon itandi sa krimen nga gipasangil nga nahimo atol sa iyang pagduma sa piniliay sa Maguindanao niadtong Mayo 14----ang pagtikas ug paglubag sa tinuorayng sangpotanan sa botasyon, kana kon may eleksiyon man gyong nahitabo sa Maguindanao.

          Ug si Bedol makapadayon gihapon sa pagbugalbugal sa Comelec.   Ang iyang abogado nisaad dayon pagpiyansa og P15,000 aron nga di mapriso si Bedol, samtang moapilar sila sa Comelec en banc o sa Korte Suprema aron di maibanan og P1,000 ang gidudahang abunda nga panudlanan ni Bedol.

-o0o-

          Niang mga atraso ni Bedol nga gilista sa 21 ka pahina nga hukom sa Comelec nga maoy sukaranan sa pagsagpa niya og indirect contempt:

·         Kapakyas pagtambong sa iskutenyo sa provincial certificates of canvass (CoCs) sa Maguindanao niadtong Mayo 22, ang giuswag nga iskutenyo sa Mayo 30, ang ang husay sa Task Force Naguindanao sa mga pasangil batok niya niadtong Hunyo 14;

·         Ilegal nga paghupot sa CoCs ug ubang mahinungdanong mga dokumento sa piniliay sa kalungsoran sa Maguindanao nga angay gyod untang gitugyan ngadto sa buhatan sa Comelec sa Intramuros;

·         Ka-way tahud sa Comelec pinaagi sa paghagit sa mga komisyonado pagpasaka og kaso batok niya sa hukmanan; ug

·         Pagpanghambog sa media nga daghan siyang armas ug pagpakita sa publiko sa sinaw niyang pistola ug sa iyang kaandam pagpakigubat ni bisan kinsa.

-o0o-

          Way kalainan si Bedol sa usa ka gikaintapang bugoy sa eskina nga gidudahang maoy nanamastamas sa kadungganan sa putli ug nagtiyabaw pang nagpakiluoy nga biktima apan igo lang gisilotan kay wa katarung og zipper sa iyang karsones.   Ang kadudahang salida ni Bedol nakapabanhaw sa kahadlok nga tinuod ang mga pasangil sa maisugong mga magtutudlo, usa nila way kukaluoy nga giluba, nga way piniliay nga nahitabo sa kasagaran sa mga presinto sa Maguindanao.

          Ang Comelec nahisama sa inutil nga kapolisan nga nikakak paghikap sa bugoy tungod sa kahadlok sa kadagko ug kagamhanan sa iyang mga amo nga gipasanginlang maoy tinuorayng mga utok sa bangis nga krimen.

-o0o-

          Nganong giisnab mang Bedol ang mga iskutenyo nga siya untay moduma?   Nanungog ba lang o gipatago una kay gibanabana pang labaw sa oposisyon?  Nganong gitanggong man niyang mga dokumento nga alang unta sa National Board of Canvassers?   Paregla ba lang o gilugwayan pang maniobra pagtino nga di makawang ang 12-0 sa administrasyon sa Maguindanao?

          Hangtod karon, tulo na ka buwan human sa pakauwaw ni Bedol sa piniliay, wa pay kasong kriminal o administratiba nga napasaka batok niya.   Matinud-anon gyod diay ang Comelec pagsilot niya ug pag-ila sa posibleng mga nagsugo ni Bedol.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for August 7, 2007

       SILOT NI PUNO?

 

       Dihang gitangtang si Romulo Neri sa NEDA ug gilabay ngadto sa CHED, nitumaw ang mga pagduda nga silot ning Pres. Arroyo sa iyang pagbisto sa baraha sa administrasyon.  Gisukwahi ni Neri ang propaganda sa Malakanyang nga nisutoy nang ekonomikanhong kalamboan.  Matod niya napakyas si Arroyo pagpahimutang sa gikinahanglang mga tigbayon aron makab-ot ang mas taas nga pagtubo sa ekonomiya sa mosunod nga katuigan.

        Dihang gitudlo sa CHED, gibunyagan sa palasyo si Neri nga bag-ong "education czar."  Apan gilalis dayon ning Education Secretary Jesli Lapus.  Ug tuod man human sa pipila ka adlaw gibakwi sa Malakanyang ug gibanhaw ang orihinal nilang linya nga si Neri "troubleshooter" lang sa CHED ug mahimong magpabilin sa katungdanan sud lang sa mosunod nga unom ka buwan.

-o0o-

        Niadtong higayona, si Carlito Puno gituohang gitangtang sa CHED kay napakyas sa pagpatuman sa sugo ni Arroyo nga sulbaron ang suliran sa nagkadaghang mga gradwado nga way trabaho kay ang ilang mga kurso wa mohaom sa mga panginahanglan sa mga industriya sa nasud.  Giulog-ulogan sab dayon sa palasyo si Pono nga itudlo og korporasyon nga gipanag-iya sa kagamhanan.

        Apan si Puno wa kapugong sa iyang kahimangod, nga maoy gipaabot gikan sa mawani nga mga sakop sa opisyal nga pamilya sa presidente.  Kusganong gisaway ni Puno ang giisip nga pagpakauwaw sa Malakanyang niya.  Siyay kataposang nahibawo sa iyang pagkatangtang sa gabinete.  Human sa iyang masuk-anong protesta nga nagbansiwag sa media sud sa pila ka adlaw, wa nay naghisgot sa Malakanyang unsay nay nahitabo sa laing katungdanan nga ilang itanyag ni Puno.

-o0o-

        Gahapon, nitumaw ang mas makapaukyab nga kasayuran gikang Senate Majority Floorleader Kiko Pangilinan:  Ang pagkatangtang ni Puno sa gabinete mahimong kabahin sa panimawos sa Malakanyang sa pagkuwestiyon sa Korte Suprema, nga gipangulohan sa igsuon ni Puno nga si Chief Justice Reynato Puno, sa laktod nga mga pagpamatay sa mga kaatbang sa administrasyon.

        Matod ni Pangilinan gilaslasan sab sa Malakanyang og P1 bilyon ang gahin sa mga hukmanan alang sa sunod tuig ug gibasura ang pagpangayo ni Chief Justice Puno og pundo sa pagpaayo sa Hall of Justice sa Dakbayan sa Manila.

-o0o-

        Kon tinuod ang pagduda ni Pangilinan, di ni unang higayon nga gipatiran ni Arroyo ang sakop sa gabinete nga gidudahang nakapusta sa pikas.  Gitangtang sab niya sa DepEd ang igsuon ni Bill Luz sa Makati Business Club human niawhag sa iyang resignasyon tungod sa Hello Garci scandal.

        Apan si Chief Justice Puno di sama sa uban niyang politikanhong mga kaatbang.  Di mapahilom ni Arroyo ang pangu sa Korte Suprema sa way pagdapit og krisis sa konstitusyon.  Ang pagtuo ni Arroyo nga mag-agad ra niyang gidak-on sa iyang gahom mahimong kahatagan na gyod sa nalangay-na-pag-ayo-apan-labing-makiangayong-kinutoban.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for August 6, 2007

       PTCA PAPASON

 

       Ang PTCA (parents, teachers and community association) sa mga tulonghaang publiko ug pribado, alang nako, dakong anomaliya.  Ang PTCA usa lang ka kahimanan sa pagpangilkil sa mga tinun-an ug mga ginikanan.  Nganong kolektahan pa man ang mga tinun-an ug mga ginikanan sa mga panginahanglan sa mga tulonghaang publiko nga ila nang gibayran sa dagko nilang buhis ug sa mga tulonghaang pribado nga ila nang gibayran sa tag-as nga matrikula?

        Ang PTCA kapasanginlang nangilkil.  Kay samtang sigeng pagarpar ang DepEd nga boluntaryo ang tanang bayranan, tanang ginikanan nahibawo nga kon mangahas sila pagbalibad sa way kinutobang mga bayranan nga mahunahunaan sa kadagkoan sa PTCA pakauwawan ang ilang kabataan pinaagi sa pagbasa sa mga klase matag adlaw sa mga ngan sa wa pang kabayad.

-o0o-

        Ang PTCA gihimo sang salimbong sa makauuwaw nga kapakyas sa kagamhanan ug pribadong mga tulonghaan paghatag sa labing batakang mga panginahanglan sa edukasyon sa mga tinun-an:

·         Nganong human kolektahi og kapin sa P1 trilyon nga buhis matag tuig, ang mga ginikanan pa man gihapoy patukuron og pansayan, pabayron sa tubig ug suga ug seguridad sa mga lawak saringan sa ilang kabataan (nahurot bang kuwarta sa multi-milyones pesos nga mga kontrata pagpatik sa mga libro nga hastang mapa sa Pilipinas ug ang kahulogan sa Pagasa wa magkadimao)?; ug

·         Nganong human bunali sa makabungog nga pagsaka sa matrikula matag Hunyo, ang mga ginikanan pa man gihapon ang pagastuhon sa mga dayandayan, mga proyekto ug ubang mga panginahanglan sa pribadong tulonghaan sa ilang mga bata (gisuyop bang matrikula sa pagtagbaw sa mga kapritso ug pagpalihok sa ubang raket sa mga tag-iya)?

-o0o-

        Ang pipila ka sanga sa PTCA sa Sugbo gitay-og karon sa mga pasangil nga gibolsa sa kadagkoan ang amot sa mga ginikanan.  Di pa igo nga ilang gidasonan ang kurakot nga sistema sa edukasyon, pipila ka mga opisyal sa PTCA nagpahimus pa gyod pag-apil og paburot sa ilang kaugalingong panudlanan.

        Nakapait kay ang Ombudsman di kasusi sa mga pasangil kay pribado mang panudlanan sa PTCA.  Ug hangtod karon nagdumili ang kinabag-an pagparehistro sa SEC kay di pa tingali andam nga dunay ahensiya nga molili giunsa paggasto ang ilang dagkong koleksiyon.

-o0o-

        Kon tarungon lang pagtudlo ang mga bata (ug kon wa lang lubaga ang mga libro) sa kasaysayan sa nasud, makamatngon ang linghod nilang mga pangisip nga ang kabangis sa pag-ulipon sa Espanya sa ilang katiguwangan 500 ka tuig nang nilabay nagpadayon pa hangtod karon:

·         Gikolektahan og "tribute" ug gipugos pagtrabaho ubos sa "polo" samtang gipatuong gipangga sa hari; ug

·         Gipahimuslan sa mga prayle (friars) pinaagi sa mga amotan, bayad sa bunyag, kasal ug lubong, paglatos atubangan sa ganghaan sa simbahan sa wa manimba ug pagsabotahe sa ilang edukasyon.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for August 5, 2007

          SULPA

 

          Sayop ang nagtuo nga ang isla sa Sulpa maoy kinaham nga kaligoan sa lokal ug langyawng mga turista tungod sa iyang katahom.  Di matahom ang Sulpa.  Gawas nga bantang gikan sa isla ang silingang mas dagkong mga isla sa Olango, Opon ug Hilutongan, ang Sulpa mismo daginuton kaayo og bas nga baybayon, labihan nang hugawa ug inanay nang naupaw.

Ang labing madanihon sa Sulpa mao nga, lahi sa ubang mga isla sa Sugbo, makaligo ka nga libre.  Gawas lang sa usa ka bahin nga giangkon sa usa ka pamilya nga magpabayad sa ilang nipis nga baybayon, pipila ka barungbarong ug mga lamesa.  Ang mga mangaligo patuyang lang sab og panlabay sa ilang mga plastik ug linatang mga biya.  Samtang ang mga mangingisda way pupanaganang namutol sa gagmayng mga punoan sa kahoy aron himuong sugnod, human abunohi ang isla sa tawhanon nilang hugaw.

-o0o-

          Sa wa pa madakpi ang upat ka Japanese nationals nga nagbinastos sa Sulpa sa niaging semana, mas daghan nang langyawng mga turista ang nigamit sa isla alang sa paghimo sa mas daylang ug mas linuog nga pelikula nga gisalmotan sa mas daghan ug mas batan-on nga hubo nga mga artista.  Wa mabadlong ang nangaging kalapasan mahimong tungod sa paglingiw sa kapolisan, o pagpasuburno sa mga langyaw, o naabtikan lang.

          Apan bisan sa wa pang hubuhubo sa mga langyaw, nag-una ang mas bangis nga krimen----pagpanamastamas sa Sulpa.  Bugti sa iyang pagkahimong dangpanan sa lapoy ug gutom nga mga mangingisda, o sa mga biktima sa kalit nga mga unos ug mga bagyo, o sa mga mangaligoay nga gustong magpasalipod sa dagkong bawod sa tungatunga sa Mactan ug Olango, ang Sulpa ilang gihimulbolan, gihugaw-hugawan ug gidaoban.

          Nahisgutan rong Sulpa kay na-eskandalo man.  Apan sa mosunod nga mga adlaw makalimtan ra usab.  Samtang padayong gipasagdan nga nitidlom sa iyang tino nga kaalaotan.

-o0o-

          Si Lapulapu City Vice Mayor Mario Amores nipahibawo sa DYAB Abante Bisaya nga iyang susihon ang tinuorayng kahimtang sa Sulpa:  Giunsa man ni pagpanag-iya sa usa ka pribadong pamilya nga mao roy nagpatuyang pagpanguwarta sa isla?  Gipalit ba o giabangan gikan sa kagamhanan?

          Di sab kaha makiangayon nga sublion ang pagtugot sa nagkalainlaing buhatan sa kagamhanan sa mas dakong eskandalo:  Ang mga Sugbuanon----sama sa ubang lokal ug langyawng mga turista----di nang kadunggo, bisan katunob na lang unta, sa uban pang mga isla sa palibot sa Mactan nga di motakilid una aron pagbayad.

          Kanus-a pa man intawon makaamgo sa panginahanglan, ug makaangkon og kaisog ang atong kagamhanan, pag-uli ngadto sa mga Sugbuanon sa adunahang mga gasa sa kinaiyahan, sama sa Sulpa ug ubang mga isla ug sa lapad, matahom apan tinak-opan ug pabayran na karon nga kabaybayonan sa Mactan?  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for August 4, 2007

       CORDOVA:  ASA KA?

 

       Ang labing madanihong kapilian alang ni Mayor Adelino Sitoy sa Cordova, karong nisiwil na sila sa ikaunom nga distrito human nahimong highly urbanized city ang Lapulapu, mao ang pagkahimong kabahin sa tukuron nga ikatulong distrito sa Dakbayan sa Sugbo.  Gawas sa kaikag nilang Cebu City Mayor Tomas Osmena ug kaubanan pagdawat sa Cordova ug pagsaad nag way kinutobang hinabang, apil nang Kaoshiung buses ug duha ka ektarya nga luna sa South Reclamation Project (SRP), bugnaw si Sitoy sa laing duha ka kapilian:

·         Ang sugyot ni Kongresista Nerissa Soon-Ruiz nga mamahimo silang barangay sa Opon; ug

·         Ang sugyot ni Provincial Board Member Victor Maambong nga magpabilin ang Cordova sa ikaunom nga distrito uban sa isla sa Olango (nga himuon nang lungsod) ug Consolacion (ang Mandaue ug Lapulapu mamahimo nang ikapito ug ikawalong mga distrito sa lalawigan).

-o0o-

        Atol sa Kapamilya Media Forum sa DYAB Abante Bisaya ug Sky Cable matag Biyernes sa buntag sa SM City Entertainment Plaza, si Sitoy igo lang nipahiyom sa sungog nga mas ganahan siyang mag-kongresista sa ikatulong distrito sa Dakbayan sa Sugbo kay sa magpabiling mayor sa Cordova ubos sa sugyot ni Maambong o barangay kapitan na lang ubos sa sugyot ni Ruiz.

        Apan nipasabot si Sitoy nga samtang mas suod sila sa Opon isip kabahin sa isla sa Mactan sa panahon pang Lapulapu, di maglisod ang iyang mga molupyo pagpasakop sa Dakbayan sa Sugbo:

·         Dakong bahin sa kuha sa ilang mga mangingisda gitumod ngadto sa Carbon sa mga molupyo nga mangadlawon pagtabok sa 500 metros rang dagat nga nag-uwang sa lungsod ug dakbayan; ug

·         Kon mahinayon ang plano ni Gobernador Erico Aumentado sa Bohol pagtukod og taytayan ngadto sa Cordova, mas haom nga ang trapiko idiretso sa Dakbayan sa Sugbo kay sa mabara sa naghuot nang daan nga mga sakyanan sa Opon ug Mandaue.

-o0o-

        Laing dinapit sa media forum, si Cebu City Planning and Development Officer Nigel Paul Villarete, kinsa nagtuon sa kahigayonan sa panag-ipon niadto pang 1997, nitataw nga ang kaayuhan sa Cordova ug dakbayan mas dako kay sa yanong panaghugpong sa ilang katigayonan:

·         Ang Cordova may lapyo nga kabaybayonan, katunggan ug lapad nga bakanteng mga luna nga wa sa dakbayan; ug

·         Ang internal revenue allotment (IRA) moburot pag-ayo kon ipunon nang ilang kita, luna ug populasyon.

-o0o-

        Si Sitoy naneguro sang di maalkanse ang Cordova kon mahinayon ang panag-ipon:

·         Nangutana na siyang Villarete kon gawas sa Pasil, Ermita, Sto. Nino ug San Roque, makuha ba sab niyang reclamation area nga nahimutangan sa SM City; ug

·         Wa siya mahadlok nga moapil nang Cordova og bayad sa dakong utang sa SRP kay alang niya mao ni yawe sa mas malambuong ugma sa Sugbo.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com