Arangkada of Leo Lastimosa for November 26, 2007

       SULBAD SA PIRACY

 

       Ang nagkalapad nga merkado sa pirated DVDs, VCDs ug CDs, bisan sa kampanya sa kagamhanan pagpitol ini ug sa awhag sa mga artista nga tahuron ang ilang hinagoan, angayng makapahinuklog sa kagamhanan.  Usa lang ni sa nagkadaghang mga timailhan sa kapakyas sa kagamhanan pagpatuman sa mga balaod.

        May mga pasangil nga pamostura rang kampanya batok sa piracy.  Nga aron lang ni pag-ulug-ulog sa mga langyaw aron nga di matulisok ang Pilipinas nga inutil.  Nga, sama sa naandan, mga kurakot ra gihapoy niburot.  Nga gihimong gatasan sa dagkong mga politiko ug mga opisyal sa kapolisan ang higanteng negosyo sa ilegal nga DVDs, VCDs ug CDs.  Gani, may mga nangampanya batok sa piracy niadto nga gipasanginlang nidaog sa mas dakong puwesto sa kagamhanan tungod sa dakong amot gikan sa mga pirata sa iyang kampanya.

-o0o-

        Sa pikas nga bahin, gihatagan sab og politikanhong kahulogan ang mainitong paghangop sa kinabag-an sa katawhan sa ilegal mga baligya.  Alang sa pipila ka tigpaniid, ang pagpamalit sa pirated nga mga produkto maoy makauuwaw nga pahinumdom nga labihan nang kalisod nga ang katawhan di nang kaabot sa mas taas nga presyo sa legal nga mga produkto.

        May mas radikal nga hubad:  Kay di pa man sila andam nga moalsa og armas ug moula sa ilang dugo human napaso sa nangaging "peke" sab nga mga rebolusyon, ang masa nipili ning maong matang sa rebelyon batok (1) sa kagamhanan nga way laing gihimo gawas sa pagbuktot nila sa dagkong buhis ug pagkawat sa ilang hinagoan, (2) sa mga negosyante nga way laing gitan-aw kon dili ang way kinutobang pagpaburot sa ilang ginansiya, ug (3) sa mga artista nga nagpaturagas lang sa pagwaldas sa ilang katigayonan ug pagsabwag sa ilang mga eskandalo.

-o0o-

        Gawas sa tokar-tokar ang kampanya ug paglingiw sa kapolisan nga nakakolekta og "tong" sa pirated nga mga baligya, ang labing dakong babag sa matinud-anong kampanya mao ang ekonomikanhong kaayuhan nga nahatag sa ilegal nga negosyo.

        Mahimo pang lalisan ang pangangkon sa vendors nga mas maayo na lang nga manginabuhi sila sa pirated kay sa shabu.  Apan lisod lalison ang dakong benepisyo sa mga konsumidor.  Ang presyo sa pirated 10% ra sa orihinal; ug kay masudlan na mag daghang pelikula ang usa ka disc, wa nang kaabot og P10 ang matag pelikula.

-o0o-

        Mas maayo tingaling mao ni tutokan sa kagamhanan ug sa mga haligi sa industriya sa pelikula:  Naapsan na sila sa panahon.  Inay suklan ang bag-ong teknolohiya, angayng angkunon ang kamatuoran nga ang ilang naandang presyo wa nay luna sa merkado.

        Angayng usbon ang paagi sa pagbaligya sa ilang mga produkto.  Ug di kinahanglang motan-aw sa layo, mahimo nilang sundon ang business model sa mga pirata.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for November 25, 2007

        GAPOS SA PAGASA

 

        Di mahimong pahiyuson ang kadaot nga namugna tungod sa sayop nga forecast sa Pagasa mahitungod sa Bagyong Lando pinaagi sa pag-ingon nga way makaseguro sa dagan sa bagyo.  Nga ang forecast usa lang ka pangagpas.  Nga wa pay kahimanan ni teknolohiya nga makatino sa kahimtang sa panahon.  Ug nga inay tungluhon ang Pagasa, mas maayong palambuon na lang ang atong kaandam sa umaabot nga mga katalagman.

        Dakong bahin sa atong kaandam sa katalagman nanukad sa forecast sa Pagasa.  Busa pila sa mga kinabuhi nga nakalas ug sa kabtangan nga naguba nga maluwas unta kon wa pa molikoy ang Pagasa?  Ug kon wa pay teknolohiya nga makasubay sa tukmang padulngan sa bagyo, nganong sakto man ang forecast sa CNN ug US Navy nga moigo si Lando sa Sugbo niadtong Lunes sa hapon nga, lahi sa Pagasa, wa man unta silay kahimanan dinhi sa Sugbo?

-o0o-

        Si Mayor Adelino Sitoy sa Cordova nipahibawo nako nga usa sa nameligro sa sayop nga pahibawo sa Pagasa nga Signal No. 1 rang Sugbo dihang nitugpa si Lando mao ang usa sa mga barko sa Roble Shipping nga gikan sa Leyte.  Kay wa man sila pugngi sa pagbiya sa pantalan, sa lawod na sila naabti sa bagyo ug diriyot gyod malunod kon wa pang katago dayon.

        Nameligro bang barko tungod sa kakuwang sa pangandam ug sa pagpabaya sa mga tripulante ug sa mga pasahero?  Dili.  Way dag-anan ang bisan unsang pangandam kon bagyuhon ka sa kalaworan.  Ang Philippine Coast Guard, bisan unsa kaalerto, di makapugong sa pagbiya sa mga barko sa pantalan kon way tukmang public storm warning signal sa Pagasa nga kasandigan.  Kon magbuut-buot silag gapos sa mga barko mameligro silang ikiha sa higanteng mga kompaniya sa barko.

-o0o-

        Nga mao say higot sa Departamento sa Edukasyon.  Masuspenso lang nilang klase pinasikad sa forecast sa Pagasa.  Bisan gihatagan og katungod ang mga tagduma sa eskuylahan paghunong sa mga klase, di sila mabasol nga wa papaulia dayon ang mga bata kay Signal No. 1 ra may giisa.  Ang mga tagduma sa billboards nga nangahugno makalukot unta sa ilang tarpaulins kon wa pa mabulilyaso ang Pagasa.

        Dakong inhustisya kon ang mga biktima na hinuon ni Lando ang basulon kay wa mangandam.  Mas makiangayon kon tun-an may sukaranan bang pagkiha sa kagamhanan sa dakong kadaot nga namugna sa sayop sa Pagasa.

-o0o-

        Sakto ang weather satellites sa CNN ug US Navy bisan wa silay kahimanan dinhi sa Sugbo kay ang hinungdan sa kasaypanan sa Pagasa di ang kahimanan kon dili ang ilang sistema.

        Si Direktor Oscar Tabada nakamatikod na sa pagpaspas ni Lando human nitugpa sa Leyte.  Apan di siyang kasukwahi sa sayop nga forecast sa ilang ulohang buhatan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for November 24, 2007

       GASANG MAY SABIT

 

       Karong semanaha, gibahaan ang among sibyaanan sa mga reklamo sa mga nabiktima sa ilad sa text ug sa mga tindahan.  Karaan nang modus nga gigamit nga lisod tuohan nga duna pay wa mahibawo ug masud lang gihapon sa laang.  Apan di angayng pahiyuson ang kakusganon sa tentasyon sa dakong kuwarta nga gidudho nga makuha sa usa lang ka pamilok sa labihang kasayon.  Sama nga di sab angayng paburuton ang katakos sa media pagpahibawo sa tanang hingtungdan sa usa lang ka yano nga sibya o sinuwat.

        Maong sa makausa pa, bahala na kon may nasuhito na ug busa dakog kahigayonan nga di na mopadayon pagbasa, atong ibalik dinhi ang duha ka nabun-og na pag-ayong paagi sa pangilad nga kaliboan nay nabiktima:

-o0o-

        Una, makadawat kag text gikan sa magpailang taga PCSO, Pagcor, Malakanyang, ABS-CBN, o Lopez Foundation nga magpahibawo nga nakadaog kag P1 milyon o mas dako pa, ug aron makobra ang premyo kinahanglan kang mo-text sa PIN sa lima ka tag-P500 nga phone cards o mo-deposito og mas dakong kantidad sa ilang ihatag nga bank account number; ug

        Ikaduha, birahon ka sud shopping mall o tawgon lang sa telepono kon nalista ang imong ngan sa directory, nga nakadaog kag premyo nga ang presyo gipaburot pag-ayo ug kinahanglang kuhaon dayon sa tindahan, apan sa di pa makuha kinahanglan ka unang mopalit og laing butang nga ang presyo mas gipaburot pa.

        Kon magpada ka, mahilom na sila kon mahatag nang phone cards, o tak-opan dayong bank account kon maka-deposito na, o magbaguod kag pas-an sa appliances nga labihang barota.

-o0o-

        Labing uwahing nailad sa ikaduhang modus nitug-an sa Arangkada sa DYAB Abante Bisaya nga gitawgan siya sa telepono ug giapura pagkuha dayon sa premyo.  Usa ra ka kawani ang iyang natukmaan sa tindahan.  Pagkataudtaod, gitapok-an na siyag pito ka tawo.  Ang usa nikuha sa iyang credit card, ang lain nitanyag pagpalit sa premyo ug ang uban alingugngog nga nigalgal niya.

        Sa wa pang kahibawo unsay nakaigo niya, gipapirma ang biktima og kontrata pagpalit og "home showcase" nga pulos ra speakers, ug gipakapinan og kolorum nga chair massager, tapping massager, flat showcase ug wall clock.  Gitawgan nakong DTI.  Nga niawhag niya pagpirma og affidavit aron magukod ang tindahan nga nahimutang sa usa sa shopping malls sa Sugbo.

-o0o-

        Aron di malipat sa modus nga nahisgutan sa ibabaw ug sa uban pang susamang mga panunto, binlan ta mog mga ilhanan sa pangilad:

·         Di ka mahitabong makadaog sa raffle nga wa nimo apili;

·         Kon tinuod kang nakadaog, di ka kinahanglang mopagawas pag kuwarta o mopalit pag laing butang; ug

·         Ang tinuod nga katigayonan manukad sa matinud-anong paningkamot di mahagbong lang gikan sa langit, pinaagi man sa text o bira-bira sa mall.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for November 23, 2007

No. 1 TIGKUBKOB?

Ang numero unong konsehal sa Canduman, Mandaue City, si Dalmacio Zanoria, motug-an ni bisan kinsang maminaw nga usa sa nakapadaog niya sa piniliay sa niaging buwan mao ang iyang pagpanghatag og libreng bas ug graba ngadto sa iyang mga silingan. Mapagarbuhon sab siyang manabi nga labihan niyang pobreha niadto apan tungod sa pagkugi ug paningkamot sa bisan unsa na lang trabaho nilambo ang iyang mga negosyo ug karon magsakay-sakay na sa iyang Pajero.
Apan human pasanginli nga siyay utok sa ilegal nga pagpangubkob sa bas ug graba sa suba sa Butuanon, nisibaw ang mga pangutana sa iyang kasilinganan diin man gyod gikan ang iyang dakong kuwarta nga maoy gituohang tinuod nga nakapadaog niya batok sa mas beteranong mga politiko nga iyang gikaatbang.
-o0o-
Labihang dugaya nang nagreklamo sa mga molupyo sa Canduman sa pinatuyangan nga pagpanguha sa bas ug graba gikan sa ilang suba. Nabalaka sila nga mameligro nang kabalayan nga nahimutang sa ngilit sa nag-anam na katitip nga tampi sa suba. Nidangop na sila sa mga opisyal sa barangay ug sa kapolisan. Apan wa gihapon mabadlong ang pagpasipa sa kinaiyahan.
Ang gumagawas nang barangay kapitan sa Canduman, Alex Borbajo, nitug-an sa DYAB Radyo Patrol nga dugay na nilang nahibaw-an ang pagpangubkob sa bas ug graba. Apan igo lang sab nilang gipasa ang kasayuran ngadto sa kapolisan ug ubang hingtungdang ahensiya sa kagamhanan. Si Borbajo mismo nahibung nganong wa pa gyod mahunong ang ilegal nga kalihokan. Iyang gitino nga may mga panimay nang nameligro nga matumpag kon modahili ang yuta tungod sa nagkalawom nang suba.
-o0o-
Atol sa Barangay Patrol sa Arangkada sa DYAB Abante Bisaya, gikuyogan na gyong Bob Malazarte ang kapolisan sa Mandaue pagsusi sa taho nga sayo kaayong nagsugod ang pagpangubkob sa bas ug grabe. Tuod man, nasakpan nilang trak ug ang mga nangubkob nga wa dayon kadagan. Nikumpisal ang mga dinakpan nga mga tawo silang Zanoria.
Pagkataudtaod, niabot si Zanoria sakay sa iyang Pajero. Matod ni Bob nasaypan siyang Zanoria nga polis ug gitanyagan og P500 nga "for the boys." Dihang nagpaila si Bob nga reporter siya sa DYAB, nagpa-interview si Zanoria niya sa kahanginan.
-o0o-
Gitataw ni Zanoria nga bisan wa siyay permiso di ilegal ang iyang gihimo kay:
• Ang naanod lang nga bas ug graba sa taliwa sa suba ang ilang gikuha; ug
• Gipanghatag niyang bas ug graba ngadto sa iyang mga silingan.
Apan nakaamgo ba kaha sa kaapiki sa iyang sitwasyon nakit-an ni Bob ug sa kapolisan nga iyang gisugo ang iyang mga tawo paghabwa sa bas ug graba gikan sa trak ug gipasibat ang sakyanan. Dihang gigukod sa mga polis, ang trak didto na sud sa gitrangkahan nga gate sa bay ni Zanoria. Ug ang konsehal mismo wa na pakita. [30] leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for November 22, 2007

        BIYAHE SA TAXI

Gikusukuso sa kusog nga uwan ang taxi nga akong gisakyan samtang nagsuwat ko ini.  Naungot mi tungod sa Kapitolyo kay sud na sa pila ka gutlo nga wa mag-irog ang nag-unang mga sakyanan.  Natental ko pagpangutana kon, sama sa CICC, masalibohan ba sab sa uwan ang bag-ong giayo nga buhatan ni Gobernador Gwen Garcia dihang gisanapan sa kabalaka sa mosunod nga baha nga, puno sa nabarang trapiko, tinong makalangay sa akong pagpauli sa ABS-CBN Broadcast Complex.

Apan wa pa makakuyanap ang kahadlok, nakakitag lutsanan ang drayber paingon ug human sa pila lang ka pamilok nilugsong na mi sa Sudlon ug nakalahos sa Salinas Drive.  Nisamot pagbunok ang mas dagkong lusok sa uwan ug nidako ang kahigayonan sa baha sa unahan.

               -o0o-

Ingon ini ang kahimtang sa panahon, ug ingon ini sang orasa, dayong panghagis ni Lando niadtong Lunes sa hapon.  Maayo na lang kay nipasalig ang Pagasa, bahala na kon may abunda na tang sukaranan pagduda nila, nga ang bag-ong Bagyong Mina di na direktang makaigo sa Sugbo.  Nahugno hinuong kahinangop pagkaamgo nga mao sab ni nahimutangan sa wa pa mokalit pagliko ug mopusgay sa Sugbo ang usa sa labing bangis nga bagyo sa atong kasaysayan, si Ruping.

Nia na mi sa Banilad.  Morang mga piso nga nangabasa ang gagmayng mga tinun-an nga natanggong sa daplin sa dan.  Nagsugod nang baha.  Gipangilogan kong naghunahuna sa gikalisangan nga mas lawom nga baha sa Talamban.
35 minutos na human mi nakabiya sa Kapitolyo.  Uwahi na ko pag-voice over sa headlines sa TV Patrol.  Labaw pang hagbay rang nilabay ang deadline sa Freeman.

           -o0o-

Naungot mi atubangan sa USC Talamban.  Wa kong kahibawo unsay mas kahadlokan:  Ang wa ba maglihok nga bul-og sa naghuot nga mga sakyanan; o ang nagkalawom nang baha.  Niawas nang mga kanal.  Hapit na mosangyad ang tubig sa tiyan sa mga sakyanan.  Nagbawud-bawod nang among dagan.

Kon di ming kapaspas, kuyawng ang pagpanggawas sa mga tinun-an sa SHS-Jesuit ang among sangkoan.

           -o0o-

Nakalingkawas mi sa baha ug nisutoy gikan sa eskina Kabangkalan ug lahos sa eskuylahan sa Talamban.  Hawan na kaayong agianan.  Badlungon na unta nakong drayber nga nagpahaguros apan nakahinumdom nga ako ra sab diay ang nag-awhag niya pagpaspas.

Ungot na sab mi sa kadaghan sa sakyanan ug kalawom sa baha pagsud na namo sa Canduman.  Maayo na lang kay nituang nang uwan. Nilabay na mi sa SHS.  Ug nakaabot na gyod sa akong destinasyon human sa 65 minutos.  P180 ang akong plitehan.

Salamat sa inyong pag-agwanta pagtubay sa makapakitbi sa atay nga pagsungasong namo sa bangis nga kinaiyahan, nga moambas sa kapintas sa pagpanggukod sa mga politikong hubog sa gahom ug nagsubli-subli nang pamakak sa
Pagasa.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for November 21, 2007

       GIPAKABASURA

 

       Kon ang mga opisyal sa kagamhanan may nahibilin pang kaligdong pakigharung sa bayhon sa ilang pagpabaya, angay nilang sud-ungon ang naguhay-guhay nga patayng lawas ni Agnes Tabay, 10, Grade 4 sa Toong Elem. School sa bukirang bahin sa Dakbayan sa Sugbo.

        Si Agnes nibaba sa iyang iyaan, si Cleofe Abelgas, aron makatabok sa suba nga nagbaha og taga hawak atol sa pagbuhi ni Lando sa iyang kinakusgang uwan ug hangin niadtong Lunes sa hapon.  Pag-abot nila sa tungatunga, naigo si Cleofe sa dakong gapnod ug nakabuhi sa pisi nga ilang gitunton sa matag tampi.  Nalagpot si Agnes gikan sa liog sa iyaan ug naanod.

        Human sa 14 ka takna, nabangalan duol sa basurahan sa Inayawan si Agnes.  Iyang lawas nagusbat sa baha.  Wa nay kinabuhi.

-o0o-

        Nganong ang patayng lawas man sa gamayng bata maoy bayhon sa pagpasagad ug pagkubol na sa mga opisyal sa lokal ug nasudnong kagamhanan sa pag-atiman sa labing batakang mga panginahanglan sa katawhan?

·         Buhi pa unta ron si Agnes kon gituman pa sa Pagasa ang ilang gimbuhaton pagpasidaan sa katawhan sa umaabot nga katalagman kay mas sayo man unta nga nasuspenso ang klase ug makapauli na unta siya aa wa pa mobaha ang suba;

·         Inay magtunton og pisi, luwas untang nakaagi sa tarung nga taytayan silang Agnes ug Cleofe kon wa pa hutda ang buhis sa katawhan sa wa kapusli nga mga proyekto ug sa way kinutobang kinawatay; ug

·         Ang tan-aw sa mga opisyal sa kinabag-an sa atong katawhan nga maoy labing kabos susama kaubos ug kahugaw  sa mga basura sa kalapokan sa Inayawan nga maoy gidagsaan sa patayng lawas.

-o0o-

        Samtang may anghel nga gianod sa baha, tulo ka bay sa Tiwasan, Catarman, Liloan, amihanang Sugbo nahagsaan og acacia.  Ang mga tagbalay, kay wa may opisyal sa kagamhanan nga nilili ug nagsusi sa ilang kahimtang bisan nilurang nang bagyo, napugos pakigdug sa dakong punoan nga nidat-og sa ilang kabtangan.

        Pagkabuntag, nagpatabang sila sa bag-ong kapitan.  Apan gitambagan sila nga sunod buwan pa magsugod ang iyang termino.  Ang asawa sa napildeng kapitan nitud nila sa DSWD.  Kansang social worker nipapaabot nila nga maletratohan ang ilang mga bay una matabangan.

-o0o-

        Silang Gina Rubas, Sabrina Genon ug Ines Labadia wa kapaninda og prutas sukad niadtong Dominggo tungod sa kangil-ad sa panahon.  Ang ilang mga bana gida sa Negros sa kontraktor og eskuylahan.  Sa kalibog asa silag pamahaw, niabot sila sa Arangkada sa DYAB Abante Bisaya.

        Human namo sila nahatagi og bugas, sardinas ug noodles, nanawag si Mayor Duke Frasco sa Liloan aron pagpasalig nga tabangan ang mga biktima.  Kon wa pa modangop sa media, ambot pila pa ka ang-ang sa burukrasya ang mopasa-pasa nila.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for November 20, 2007

          MAS SAYO, MAS BAGIS

 

          Sayop na sang Pagasa.  Si Lando, ang bagyo nga ilang gihulagway nga hinay ug giingon nga moigo sa kasadpang bahin sa Sugbo sa Martes sa buntag, mas bangis ug mas sayo nga nikusukuso na sa Sugbo.  Ang hangin nga nipaluad sa daghang mga punoan sa kahoy apil nang Christmas tree sa Fuente Osmena Rotunda, nakapatumba sa daghang billboards, nakapalupad sa mga atop sa mga panimay sa nagkalainlaing mga dakbayan ug kalungsoran sa Sugbo ug nakapadpad sa trailer sa Marcelo Fernan bridge, alang sa kasarangang Sugbuanon nga way kahimanan pagsukod sa hagiyos, mas kusog pa kay sa 55 kilometros matag takna nga gitakda sa Pagasa nga labing kusog nga pag-unos ni Lando duol sa tungatunga.

          Sa akong pagsuwat ini dayong alas-singko sa hapon sa Lunes nilurang nang hangin.  Hinaot nga di lain ug buwag nga bagyo ang gipasidaan sa Pagasa nga moigo sa 60 kilometros kasadpan sa Dakbayan sa Sugbo 12 ka oras gikan karon.

-o0o-

          Dihang among gipangayoan og katin-awan nganong sayo nga niabot si Lando, si Kelly Toregoza sa Pagasa Mactan igo lang niingon nga wa pa mausab ang ilang Tropical Cyclone warning nga nihulagway sa Lando nga "tropical depression" lang ug di pa "typhoon."  Nanghinaot kong makurhian sa labing daling panahon ang ilang kasaypanan.  Bisan aron pagpasabot na lang sa mga Sugbuanon nga nakalitan sa bagyong nikusu-kuso nila.  Ug, mas mahinungdanon, aron mapasidan-an ang ubang bahin sa Kabisay-an ug Luzon sa posibleng mas sayo sab nga pagtugpa ug pagpanghasi ni Lando.

          Kining laing pakauwaw sa Pagasa nahimo pipila ka adlaw human sila nagpasigarbo sa pag-abot sa mas bag-o nilang kahimanan pag-agpas sa kahimtang sa panahon.  Inay magpataka sa ilang forecasting, angay silang himoan og sanga sa National Historical Institute alang sa weather history.

-o0o-

          Akong nakitang mas dakong buslot sa Pagasa, labaw sa kakuwestiyonable sa ilang kahimanan, mao ang ilang sistema sa paghipos ug pagsibya sa mga kasayuran labot sa kahimtang sa panahon, labi na sa mga bagyo:

·         Ang mga buhatan sa Pagasa sa Mactan ug ubang bahin sa nasud gihimo rang tigbasa sa weather bulletins gikan sa ilang ulohang buhatan;

·         Ang local forecasters sa Pagasa, gawas nilang Direktor Oscar Tabada ug sa ubang makamao, igo lang mosumay-sumay sa forecast sa Manila bisan kon sila mismo giapil nag kusu-kuso sa mas kusog nga hangin ug uwan; ug

·         Kay na-imbudo mang tanang kasayuran ngadto sa ulohang buhatan, dangtan una sila og pila ka oras una makahimo og weather bulletins bisan sa dakong panginahanglan pagpahibawo sa publiko sa paspas nga kausaban sa direksiyon sa hangin o gikusgon sa uwan matag pipila ka gutlo.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for November 19, 2007

       ULUG-ULOG LANG?

 

       Nausab na sang sulti ni Visayas Ombudsman Pelagio Apostol.  Human siya motug-an nga wa sila magsusi sa mga pasangil sa kahiwian sa pagtukod sa CICC kay komplikado ang transaksiyon ug kuwang og katakos sa iyang mga imbestigador, karon nipahibawo na sab nga wa diay nila undangi ang imbestigasyon sa CICC ug sa ubang mga proyekto sa Asean Summit.  Hinaot nga wa lang niya ulug-ulogi ang Sugbuanong mga magbubuhis nga naglisod pagsabot sa iyang panagana pagsubay sa labing dakong transaksiyon nga gisudlan ni Gobernador Gwen Garcia.

        Mapanghimakak lang ni Apostol ang mga pagduda nga kurog siyang Garcia pinaagi sa paggamit sa gahom sa iyang buhatan pagsupina sa mga dokumento pagsubasta sa CICC kansang kinatibuk-ang gasto gikahadlokang moabot nag P1 bilyon.  Kon padayon siyang mangiyugpos ug magpaabot una sa post audit sa COA sa di pa mokihol, mapugos ang mga Sugbuanon pagpangita og laing paagi pagpakisayod natarung ba gyod paggasto ang hinagoan nilang buhis.

-o0o-

        Wa pa gyod diay hingpit nga nasulbad ang suliran sa CICC nga masudlan og tubig kon mag-uwan.  Segun sa mga nakasud sa CICC karong bag-o, wa nay buslot ang atop apan kinahanglan gihapon kang magda og pandong kay nagpadayon ang salibo sa ganghaan ug kinahanglan kang magbantay gikan sa dakin-as kay mobanaw gihapon ang tubig sa lobby kon magbunok ang uwan.

        Ang mga nakatambong sa tigom sa mga inhinyero sud sa CICC wa sang kapugong pagkuwestiyon sa pangangkon ni Garcia nga world class ang building.  Ug lisod ang paglalis nila.  Kay nasaksihan nila nga nagbanaw ang hugaw nga tubig sa mga pansayan sa mga lalaki ug babaye.  Kon makalikay ka sa dakin-as sa lobby, peligrong mangalisbo ka sa lang-og nga banaw sa pansayan kon di nang kabalibaran ang sugo sa lawas.

        Labing lisod alang sa mga Sugbuanon ang pagpasabot sa mga delegado gikan sa ubang mga lalawigan sa kadako sa kang-a tali sa dakong gasto ug sa panghambog sa Kapitolyo ug sa aktuwal nilang nakita sud sa building.

-o0o-

        Ang mga magbubuhis nga nakasud ug nakakita na sa CICC ang nagpadayon sa pagpangutana nganong wa pa masusi hangtod karon ang mga pasangil sa pagpanglaktod sa subasta ug ubang kahiwian sa proyekto.  Silay nagpabiling buhi sa kontrobersiya bisan sa determinadong paningkamot sa Kapitolyo pagpahilom ug paglubong na sa kalimot sa wa pa matubag nga mga pangutana.

        Wa katabang sa kawsa sa Kapitolyo ang konsiyerto sa Apo Hiking Society, nga wa mabantog sa pagpanagana pagkomentaryo sa kahiwian sa kagamhanan bisan atol sa diktadurang Marcos.  Usa ka sakop sa Apo gikatahong nihulagway sa CICC nga "malaki sa labas pero puro lobby."  Dihang nangatawa ang mga nanan-aw, nipuno siya, "Aba, parang meangful ang sinabi ko."

Ang mga opisyal sa Kapitolyo nga nanambong sa konsiyerto klarong wa malingaw.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for November 18, 2007

       DUHA KA POLITIKO

 

       Dayon nakong katug Biyernes sa gabii, nakadawat kog text sa buhatan ni Senate Pres. Manuel Villar nga nagpahibawo nga moduaw siya sa Sugbo ug mahimo bang makahapit siya sa DYAB Abante Bisaya aron makatubag sa among mga pangutana?  Gitubag nako sila nga ang among sibya manukad sa Mabolo sa Dakbayan sa Sugbo tungod sa Halad sa Kapamilya, ang among naandang piyesta sa mga serbisyo matag unom ka buwan.

        Naghinunga-tunga na sa among Halad, nga nalukop ang dakong wanang sa Mabolo Elem. School sa kaliboan ka mga pasyente sa libreng medical ug dental services, ug gatosan ka mga kliyente sa notaryo ug ubang legal services, one-stop shop sa NSO, GSIS, SSS, DILG ug DFA, Job Search ni Fidel Magno sa DMDP, libreng pamakuna sa mga iro ug iring ni Cebu City Veterinarian Alice Utlang ug mass feeding sa Bantay Bata ug sa Association of Concerned Texters, dihang niabot si Villar.  Apan nag-una nang iyang mga kawani nga nagda og kinahon nga mga tambal.

        Kon nakabasa ining Malakanyang ug ang kampo ni Senador Mar Roxas, angayng kalisangan ang makinarya ni Villar.

-o0o-

        Si Raul Cabanero, bag-ong napiling barangay kapitan sa Bulacao, Talisay City, karon pang sunod buwan molingkod sa katungdanan.  Apan nakabuylo na sa iyang giplanong mga kalihokan pagpalambo sa Bulacao.  Nitambong siya usa sa kalihokan sa Halad, ang orientation sa bag-ong napiling mga opisyal sa barangay ug SK, ug nihapit na lang sab pagsusi unsaon nga mapahigayon sab namo ang susamang kalihokan sa ilang barangay.

        Si Cabanero nga nagtrabaho sa usa sa labing dakong bangko sa nasud nahibawo sa kamahinungdanon sa panabang sa pribadong sektor tungod sa kanihit sa panudlanan sa barangay.  Maong karon pa lang nanungko na siya sa kahugpongan nga makahatag og mga tambal, makatarung sa ilang mga kanal ug kadalanan ug ubang batakang mga panginahanglan sa iyang mga molupyo.

        Nag-abot ug nagkalamanohay silang Villar ug Cabanero atol sa among Halad sa Kapamilya:  Ang ikaduha mao pay pagsugod og panikay-sikay sa bag-ong natad nga iyang gisudlan; samtang ang una nagsugod nag tuman sa iyang damgo pagtungtong sa labing taas nga katungdanan sa nasud.

-o0o-

        Sa di pa ko malimot, malampuson diay ang Halad sa Kapamilya sa DYAB Abante Bisaya ug ABS-CBN Cebu.  Kapin sa 5,000 ang nakapahimus sa way kinutobang pangalagad.  Daghang salamat sa boluntaryong mga doktor ug mga dentista sa CCMC, CCHD, PAF, CDH ug pribadong mga mananambal, nurses sa Gullas College of Nursing, mga sakop sa Cebu Pharmacists Association ug mga tinun-an sa SWU College of Veterinary Medicine.

        Daghang salamat sab sa IBP Cebu Chapter, Gullas College of Law, mga sakop sa AVRC-DSWD ug Bright Path Association ug mga kawani ug mga sakop sa mga ahensiya ug kahugpongan nga nahisgutan na sa ibabaw.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada ni Leo Lastimosa for November 17, 2007

          PNP NAGPALUGOS

 

          May sukaranan ang kapolisan nga bation og garbo sa ilang pag-angkon nga nasulbad nang pagpamomba sa Batasang Pambansa complex duha ra ka adlaw human sa panghitabo.  Kon tinuod nga ang unom ka gipasanginlang mga sakop sa Abu Sayyaf nga ilang natultolan sa Payatas, Quezon City maoy nagpaulbo sa bomba nga nipatay ni Kongresista Wahab Akbay ug laing tulo ug niangol sa duha ka kongresista ug laing upat ka biktima, natukas nang misteryo sa labing uwahing terorismo nga nakapatay-og sa nasud ug sa katawhan.

          Ang nahibiling gimbuhaton sa kapolisan mao na lang ang pagpatug-an sa tulo nila ka dinakpan---ang laing tulo, apil nang usa ka babaye, namatay sa niulbo nga pinusilay---kinsay nagsugo nila aron ang mastermind mailhan ug mataral na sa hukmanan.

                   -o0o-

          Apan ang masulub-ong balita alang sa kapolisan mao nga ang kapaspas sa ilang pagsulbad sa kaso ug kaabunda sa mga ebidensiya nga ila dayong nahipos, samtang nakapabilib sa pipila, nakapatumaw na hinuon sa pagduda nga ang ilang imbestigasyon gitumong pagtabon inay pagpangita sa kamatuoran.

          Kay ang mga ebidensiya nga nahipos makapatak-op na sa kaso ug mopalig-on sa mga pasangil nga si kanhi kongresista Gerry Salapuddin, higpit nga karibal ni Akbar, maoy utok sa pagpamomba:

·        License plate, deed of donation ug chassis number nga nitakdo sa motorsiklong gituohang gibutangan sa bomba;

·        ID sa kawani ni Salapuddin, license plate number "8" ug itom nga jacket ug souvenir shirt nga may markang "House of Representatives"; ug

·        Pulbora nga gituohang motakdo sa niulbong bomba.

                   -o0o-

          Segun sa mga nagduda, makapahibung ang labihang kasayon sa pagtultol, pagpatay ug pagdakop sa mga suspitsado.  Matod nila morang mainampingong gitipigan ug gitapok sa mga suspitsado ang tanang ebidensiya, hangtod sa kataposang piraso sa papel ug pulbos sa pulbora, sa usa lang ka dapit aron nga di na mahago ang mga imbestigador paglusad og dugang pang mga operasyon.

          Nipuno sila nga kon tinuod nga mga sakop sa Abu Sayyaf ang mga suspitsado, nganong nagpasagol man sila og babaye ug mora ra mang nagpatara hangtod nga natultolan sila sa hinugpong puwersa sa militar ug kapolisan?

                   -o0o-

          Di hinuon mabasol ang madudahong katawhan.  May igo silang sukaranan pagkuwestiyon sa kaligdong sa kapolisan.  Ang nag-usab-usab nga findings sa pag-ulbo sa Glorietta 2 ug daling pagsulbad sa pagpamomba sa Batasan wa katabang sa kawsa sa PNP.

          Bisag unsaon pagpaningkamot ni PNP Chief Avelino Razon pagbawi ang kadungganan sa kapolisan, di pa siya hingpit nga makalingkawas sa seryusong atraso sa mga liderato nga iyang gipulihan:   Gitugotan nila ang institusyon nga malugos ug magamit sa ilang mga padrinong politiko nga nipalabi sa kahangol sa gahom, bahala nag ang piniliay tikason ug ang inosenteng mga sibilyan ug mga sundawo maangin ug mangamatay.   [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for November 16, 2007

          NGANONG WAY SALIG

 

          Unsa may makuha sa mga sibilyan kon nagpataka lang silag pasangil ni Koronel Rico Palcuto nga nanghasi nila pinaagi sa pagpanion og armas niadtong bisperas sa eleksiyon sa barangay ug Sangguniang Kabataan sa Loft sa IT Park?   Nalisoan na ba silag pangisip nga isugal ang ilang mga kinabuhi sa pagtug-an sa kapolisan nga way bisan gamayng sukaranan nga gihudlat sila ni Palcuto, nga wa igdungog sa kaaghop ug kamahigalaon gikaintapan ug mabulukon niyang katuigan sa kapolisan?

          Abunda ang mga ebidensiya nga di monopoliya sa mga na-engkuwentro ni Palcuto sa Loft ang kahadlok sa retiradong opisyal:

·        Ang kapakyas sa pagpasaka og kaso batok niya hangtod karon;

·        Ang kapakyas sa kapolisan nga nitubag sa alarma sa Loft pagdis-armar niya; ug

·        Ang kapakyas sa mga guwardiya sa Loft ug IT Park pagkapkap niya sa wa pa mahitabo ang gipasangil nga pagpanion.

                   -o0o-

          Inay pasanginlan ang nangangkon nga mga biktima ni Palcuto nga mga talawan o namakak, ang kadagkoan sa kagamhanan ug sa kapolisan, nga matinud-anong nagsusi ning maong kontrobersiya, angayng mangutana sa ilang kaugalingon nganong niabot na man ta ning masulub-on nga kahimtang:

·        Nga ang nangangkon nga mga biktima magdumili na man hinuon pagpasaka og kaso batok sa gipasanginlang nakahimo og krimen tungod sa kabalaka sa seguridad nila ug sa mga sakop sa ilang pamilya?;

·        Nga ang mga biktima di na man mosalig sa katakos sa kapolisan bisan sa gisubli-subli nga pasalig nga panalipdan sila gikan sa posibleng panimawos o pagpanggukod?;

·        Nga ang kasagarang mga biktima sa krimen kon dili mopili na lang sa pagluom ug pagpakahilom, mangunay na man hinuon pagkumkom sa balaod sa ilang kaugalingong mga kamot aron pagbawos sa mga nanghilabot nila?

                   -o0o-

          Ang pait nga kasinatian sa mga sibilyan nga gika-engkuwentro ni Palcuto di katabang sa mga paningkamot sa nagkalainlaing hut-ong sa katilingban pagdasig sa makaluluoyng mga biktima sa krimen pagbarug alang sa ilang katungod ug pagpaningil og hustisya sa ilang gidangatan.   Inay dasigon ug paluyohan sa ilang pagpakabana, gitiwasan hinuon sa pagbugal-bugal sa pipila nga mirisi ug maoy gidapigan si Palcuto nga namasangil nila sa pagsaba-saba.

          Ambot tungod tingali sa pagsulbong sa wa masulbad nga mga krimen sa atong palibot, di kalikayan nga may pipila na nga dag-on sa ilang kalibog.   Unsay mas grabeng krimen:  Ang pagsaba-saba, kon tinuod man, o ang pagpanion og armas?

                   -o0o-

          Hinaot nga di ning kapawong sa pakigbisog sa katawhan alang sa kausaban ning di makiangayong sistema.   Ang pagpangiyugpos sa mga ligdong mao ray gikinahanglan aron manghawod ang mga salbahis.

          Ug tinuod ang laing sulti sa atong katiguwangan.   Mas mayo pang isog nga mamatay sa pagpanalipod sa katarung.  Kay ang talawan kadaghan mamatay, mapukan matag duko niya sa mga pagpanaugdaog.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for November 15, 2007

LILI SA ESKANDALO

Dihang gibahaan mi sa mga tawag niadtong Martes sa hapon sa nangahadlok nga mga pasahero sa nabuslot nga pump boat, Ave Maria 5, nanawag dayon mi sa Cebu Coast Guard station. Inay magkarakara sa pagpada og rescue vessels, igo lang mi nilang giingnan nga wa silay labot sa sakyanan kay didto ni gikan sa Ouano Wharf sa Dakbayan sa Mandaue.

Pagtawag namo sa gihatag nga numero sa detachment sa Mandaue, giingnan mi sa nakatubag nga di sa Coast Guard ang telepono apan mahimo bang maghuwat mi kadiyot kay ila pang tawgon ang among tuyo. Ang tam-is nga tinubagan sa tag-iya sa pribadong telepono nag-anam nag kaaslom dihang sila na say gibahaan sa mga tawag sa ubang mga sakop sa media nga, sama namo, igo ra sang gipasa sa Cebu station, nga tibuok hapon nga nanghunaw og responsibilidad sa pagsusi sa naapiki nga pump boat.

-o0o-

Maong wa ko mahibung nganong ang unang nakaluwas sa mga pasahero sa Ave Maria 5 mao ang MV Ormoc Star sa Roble Shipping ug nga nangiwit na pagtabang sa mga pasahero ang sakyanan sa Coast Guard. Mas makaayo sa tanang hingtungdan kon ang mga opisyal sa Cebu station mas maayong ibalhin sa Citom. Kay mas maayo silang mo-trapik ug mopasa inay moangkon og responsibilidad. Pangilogan kong maghunahuna unsa pay umaabot nga katalagman nga atong mahiagoman kon padayon silang tahasan pagbantay sa kaluwas sa kinabuhi ug kabtangan sa kadagatan.

Ug angayng ipasabot sa kadagkoan sa Coast Guard nganong hangtod karon, nga maabot na sa bag-ong mga teknolohiya sa telekomunikasyon bisan ang labing suok nga mga bahin sa kalasangan ug kadagatan, wa pa man intawon kakita og bisan anino na lang sa telepono ang ilang detachment sa Mandaue? Kon ingon ini kabarot ang ilang detachment sa ikaduhang labing dakong dakbayan sa Sugbo, unsa kaha intawon kataphaw ang ilang katakos pagpangalagad sa mas hilit nga mga pantalan sa nasud?

-o0o-

Klarong nahibaw-an na sa mga senador ang posibleng tinubdan sa P500,000 nga nadawat ni Pampanga Gov. Ed Panlilio sa hawanan sa Malakanyang, hinaot nga mabisto na gyod ang kinatibuk-ang kasayuran ning usa sa labing gipadaylang ug makauuwawng eskandalo sa atong panahon. Napugos pag-angkon ang kadagkoan sa administrasyon sa binayranay----bisan tuod nagkasungi ang ilang lusot sa tinubdan ug sa katuyoan----tungod sa maisugong pag-angkon ni Panlilio.

Kon masubay sa mga senador kinsa si "W.Y. Bondoc" (gidudahang si Winona Yumul Bondoc) ug unsang sanga sa "Bank of Commerce" (giingong sa Angeles City) nga maoy napatik sa lima ka bugkos sa kuwartang gihuptan ni Panlilio, hinaot malilian na gyod sa kinabag-an, kon di man mabantang, ang wa nay kukaikog nga pagbuong sa atong kaligdong isip nasud ug katawhan. [30] leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for November 14, 2007

          BAYHON SA BAKAK

 

          Si di pa ka hingpit nga malumos sa naglawud-lawod nga mga bakak nga gibuhian sa Malakanyang pagtubag sa mga pasangil sa pagpanghatag og kuwarta sa mga kongresista ug mga gobernador nga nagtapok sa palasyo, palihug subaya ang nag-usab-usab nga bayhon sa ilang mga pamalibad:

·         Una, kusganon nilang gipanghimakak nga ang mga kongresista ug mga gobernador gipanghatagan og tag-P500,000;

·         Dayon, niangkon sila nga ang gipanghatagan mao rang bag-ong napili nga mga kongresista ug mga gobernador ug nga ang kuwarta gikan sa League of Provinces of the Philippines (LPP);

·         Si Deputy Speaker Ma. Amelita Villarosa niangkon nga ang dakong kuwarta gikan sa Kabalikat ng Malayang Pilipino (Kampi); ug karong bag-o

·         Si Senador Panfilo Lacson nipasangil nga ang kuwarta gikan sa intelligence fund sa PNP.

-o0o-

          Ang kaabunda sa nagpusut-pusot nga nagkatuiris nga mga pangulipas sa mga alyado ni Pres. Arroyo, nga gipabaha sa way pagtagad kon tuohan pa ba o makapasuka na ba sa kaluod sa katawhan, nagmatuod sa naandan nang paugat ning administrasyona:   Lawgawon ug lubugon gyod pag-ayo ang tanang mga pagduda sa kahiwian; syaro kon di maglibog ang kinabag-an ug pul-an na og paminaw sa gibalikbalik nga mga pasangil nga wa tarunga pagtubag.

          Way makamahay ni Arroyo sa iyang pagtuo nga ang katawhan, nga naanad nang gibakakan sa ilang mga lider sa tibuok nilang kinabuhi ug bisan sa nag-una pa nilang mga kaliwatan, di magsapayan nga bakakan na sab sa makausa pa.   Si Arroyo nga gihulagway nga maukutong tinun-an sa kasaysayan mahimong niisip nga ang mas mahinungdanon alang sa katawhan di ang kamatuoran kon dili nga di sila hingpit nga malunosan sa gutom ni mahikawan sa ilang kabtangan.

          Maong kon wa pa mong kabantay, matag tumaw sa lapad sa kagutom ug katimawa, moabunda sang mga ulug-ulog ug taphaw nga kalingawan gikan sa Malakanyang.

-o0o-

          Usa sa nakalimtan ning way kinutobang paglapad sa eskandalo sa binayranay sa hawanan sa Malakanyang mao si Kongresista Antonio Cuenco, ang labing unang kongresista nga niangkon nga nakadawat og P200,000 gikan sa palasyo.   Dihang nitiyabaw ang iyang kaubanan nga di tinuod nga gisaboran sila og kuwarta, gidalidali pagbakwi ni Cuenco ang iyang pangangkon ug ang media na hinuoy gitulisok nga nisakay dayon sa iyang komedya.

          Karong naklaro nang may kuwarta gyod diayng gipabaha ang Malakanyang, nga ang tinubdan na lang maoy gilalisan, usbon na ba sang Cuenco ang iyang pamahayag?   Pahimuslan ba niyang kahigayonan pagtul-id sa gituohan sa pipila nga tinuod niyang kasaypanan:  Nga di P200,000 kon dili, sama sa ubang kongresista ug mga gobernador, P500,000 ang tinuod niyang nadawat apan gilaslasan lang aron nga di siya dugukon sa iyang mga lider nga nanagan sa niaging piniliay sa barangay?   [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for November 13, 2007

          INIHAP NA LANG

 

Samtang nag-ung-ong pa ang bag-ong impeachment complaints batok ni Pres. Arroyo, magpabiling luwas si House Speaker Jose de Venecia gikan sa bisan unsang pagsuway pagpalagpot niya sa katungdanan.   Kay kon hilabtan siya karon, sayon ra alang niya ang pakig-alyansa sa oposisyon ug pagkuha sa gikinahanglang gidaghanon pag-impeach ni Arroyo sa House ug pagpada sa articles of impeachment ngadto sa Senado.

 

Mao nga bisan ang mga sakop sa Kampi, ang partido ni Arroyo, nga niadto rang nagtukaw pagpalayas niya, apil nang mga naglaway ug nagharab-harab nang mopuli sa iyang katungdanan, tuyhad na kaayong nibarug pagpanalipod sa pagpadaplin ni de Venecia ug pagbanos ni Deputy Speaker Raul del Mar pagtugyan sa orihinal nga impeachment complaint ngadto sa House Rules committee.

 

-o0o-

 

          Apan di angayng mokumpiyansa si de Venecia.   Kon sa makausa pa, ug sama sa naandan, magmalampuson na sang mayoriya sa mga kongresista pagbasura sa mas gipalig-on nga impeachment complaints batok ni Arroyo, mameligro na sab si de Venecia.   Kay nianang higayona, wa na siyay kapuslanan pagtino nga magpadayong magtungkawo sa gahom si Arroyo sa nahibiling duha ug tunga ka tuig sa iyang termino.   O lapas pa.

 

          Bisan sa gihulmigas sa katam-is nga pasalig sa Malakanyang sa ilang way kinutoban nga gugma ni de Venecia, nahibawo siya isip usa sa labing maru nga politiko sa kasaysayan ning nasura nga inihap na lang ang iyang malipayong mga adlaw ubos ning administrasyona.   Nga naputol nang ilang relasyon ug di na mahitabong magkauli pa silang Arroyo human siya napakyas pagpahilom sa iyang anak nga si Jose III nga maoy nilambigit di lang ni kanhi Comelec Chairman Benjamin Abalos ug First Gentleman Mike Arroyo kon dili apil na sa presidente mismo sa higanteng eskandalo sa NBN-ZTE.

 

-o0o-

 

          Kon ingon ini katandugon ang kahimtang ni de Venecia, nganong gipaundayonan man ang iyang naandang pag-ulug-ulog sa presidente nga wa na niya panalipdi gikan sa nagpangugasi nga mga pasangil gikan sa iyang anak?

 

          Posible bang wa pa makatino si de Venecia sa iyang bag-ong papel kon moambak ngadto sa oposisyon?   May sukaranan bang iyang kahadlok nga di hingpit ang kahinangop sa pipila ka lider sa oposisyon pakig-ipon niya?  Nga mahimong sa kapulihay ilawog ra gihapon siya sa tirong tungod sa kadaghan na niyag atraso nila?

 

-o0o-

 

          Kon nagpaabot ang oposisyon nga magbaha na sa kadalanan ang kinabag-an sa katawhan ning labing uwahi nilang pagbanhaw sa kampanya pagpalagpot ni Arroyo sa katungdanan, nahadlok kong nasayop na sab sila.

 

          Di sila kinahanglang motan-aw sa layo alang sa katin-awan.   Mas sungayan pang pipila nila kay sa pangu nga gusto nilang pulihan.  Ug salamat sa pagkapaso sa katawhan sa niaging duha na ka Edsa, may sukaranan ang kahadlok nga mas hangol ug mas kawatan pang mopuli kon may kausaban sa nasudnong liderato.   [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for November 12, 2007

       ILONG TUWAPOS

 

       Mahimong di na gyod mahibaw-an unsay tinuod nga namatyan ni Zenaida Montejo, 44, kansang patayng lawas gitunod na sa iyang lungsod nga natawhan sa Sogod sa amihanang Sugbo, duha ka adlaw human nahibalik nga gisud na sa kahon, tulo ka buwan human gikatahong namatay sa Saudi Arabia, ug kapin sa tuig human nanarbaho isip domestic helper sa Kuwait aron makapatiwas pagpatungha sa iyang mga anak.

        Bisan nakahimog autopsy ang medico-legal officer sa PNP Crime Laboratory sa wa pa ilubong, ang lawas ni Zenaida nahilabtan ug naguhay-guhay na pag-ayo.  Bisan matinuod pang kahadlok sa iyang kaparyentihan nga may foul play, gipasidan-an na silang daan sa DFA nga di silang kagukod sa employer nga Kuwaiti o si kinsa may responsable sa iyang kamatayon.

-o0o-

        Di mabasol ang tulo ka anak ug ubang kabanay nga maglisod pagtuo nga aksidente sa sakyanan ang namatyan ni Zenaida niadtong Agosto 8 karong tuiga.  Kay ang report sa Saudi police kadudahan kaayo:

·         Gideklarar si Zenaida nga patay na sa samang oras sa aksidente nga nada pa man unta siya sa tambalanan human nabanggai ang ilang sakyanan;

·         Ang drayber sa gisakyan ni Zenaida nga giila sa Saudi Police nga usa sa namatay mao ra say ilang gikutlo nga tinubdan sa kasayuran sa panagbangga sa duha ka sakyanan; ug

·         Ang magtiayon nga Kuwaiti employers ni Zenaida, nga segun sa kapolisan namatay uban niya ug sa laing katabang nga Indonesian, maoy naghikay aron mapada ang iyang patayng lawas balik sa Pilipinas ug sa Sugbo.

-o0o-

        Apan unsa man intawoy ilang mahimo?  Dihang nangahas pag-awhag ang mga anak og autopsy sa Saudi, igo lang silang giingnan nga mosamot kalangay ang pagpada sa patayng lawas ni Zenaida.  Ang DFA pay nipapirma nilag dokumento nga magmatuod nga gidawat na nila nga aksidente ang namatyan sa ilang inahan.

        Wa kaiban sa kaguol sa mga bata ang nagusbat nga dagway ug nanglagom nga mga bahin sa lawas ni Zenaida nga nisugat nila.  Igo na lang silang nagpatulo sa ilang mga luha kay natugkad sa linghod nilang pangisip nga inutil ang kagamhanan pagpangitag hustisya alang sa ilang minatay.

-o0o-

        Di pa na maoy kinutoban sa kalbaryo sa mga anak ni Zenaida.  Wa pa mapagawas sa OWWA ang iyang mga benepisyo.  Asa man sila og ibayad sa punerarya ug ubang gasto sa paghipos sa iyang patayng lawas?

        Ang kamaguwangan, si Debraliz, nag-review alang sa nursing licensure examination sunod buwan.  Iyang duha ka manghod naa sa unang ang-ang sa kolehiyo.  Segun sa OWWA, di silang kakobra sa mga benepisyo sa ilang inahan kon di kakuha sa pagtugot sa ilang amahan nga dugay rang nibiya nila.

        Unsa may dangatan sa nailong mga anak sa OFW nga gitawag sa kagamhanan nga bag-ong bayani?  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for November 11, 2007

       POSAS NI GWEN        

 

       Kon ang tuyo ni Gobernador Gwen Garcia sa pagpasaka og mga kasong sibil ug kriminal batok nako mao lang ang paghasol, nilampos na siya.  Nakapalta na ko sa akong trabaho ug nabuslot nang akong bolsa sa pagpanagang sa duha ka kasong kriminal ug usa ka kasong sibil nga iyang gipasaka nako sa Dakbayan sa Sugbo ug sa habagatan kasadpang lungsod sa Barili.

        Apan kon ang tuyo sa iyang mga kiha mao ang paghadlok ug pagpahilom ug pagpahunong nako ug ubang mga sakop sa media ug ubang hut-ong sa katilingban sa pagpangayo og katin-awan sa mga transaksiyon nga wa pa niya kahatagi og kuwentada, mapakyas siya.

-o0o-

Nanghinaot ko nga kon ang tinarung nga awhag sa Sugbuanong mga magbubuhis wa makapakihol sa Ombudsman, COA ug ubang ahensiya, ang dakong baligho sa among kahimtang ni Garcia makapapugwat nila:

·         Ang nagdumili pagpakita sa publiko sa mga dokumento sa CICC ug sa uban niyang transaksiyon sud na sa dul-an sa tuig (280 na ka adlaw) mao na hinuoy nagpatuyang pagpanggukod; ug

·         Ang magbubuhis nga igo lang nangutana giunsa paggasto ang iyang buhis mao na hinuoy prisuhunon.

-o0o-

        Mahimo ko nilang ipabilanggo bisan unsang orasa.  Matod sa akong abogado, Atty. Celso Espinosa, gibasura na sa Cebu City Prosecutor's Office ang motion for reconsideration sa ilang hukom pagpasaka sa unang kasong libelo nga gipasaka ni Garcia ngadto sa hukmanan.  Nagpasabot ni nga napirmahan nang City Prosecutor Nicolas Sellon ang information.

Bisan kon ubos sa mga lagda may katungod ko pag-apelar ngadto sa ulohang buhatan sa DOJ, gitambagan ko ni Atty. Esinosa nga di ni makapugong sa pagpasaka sa kaso ngadto sa hukmanan.  Sa laktod, way makasupak kon mag-apura si Garcia pagpa-posas nako.

-o0o-

Kon mapasaka nang kaso, ubos sa lagda, i-raffle pa ni uban sa laing mga kaso matag Lunes pagtino kinsa ang maghuhukom nga mohusay.  Ang hingtungdang maghuhukom, segun sa lagda, motimbang-timbang pa may sukaranan bang prosecutor's office.  Kon matagbaw, una pa siya moluwat og warrant of arrest batok nako.

Apan di tanang higayon nga matuman ang mga lagda.  Mapahigayon ang special raffle, ma-apura ang maghuhukom ug busa mapadakop ko bisan unsang adlawa.

Ubos sa lagda, madakop lang ko sa mga oras nga tingtrabaho ug may katungod ko sa pagpiyansa.  Apan way makapugong nila pagpadakop nako dayong tak-op sa mga hukmanan alang sa weekend aron pagtino nga mabalhog gyod ko sa bilanggoan sa di pang kapiyansa alang sa akong temporaryong kagawasan.

-o0o-

Kon ang kihante sama kagamhanan, kaadunahan ug kamaginukdanon ni Garcia, may piskal, polis, o maghuhukom ba nga makabalibad?  Kon ang sinumbong sama kakabos ug kamayukmok nako, unsa man intawoy ikapanagang sa way kinutobang mga pagpanghasi?

Kinsay nag-ingon nga sayon ang pagpangita sa kamatuoran?  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for November 10, 2007

       DAYO SA BARILI

 

       Barili, Cebu ---- Ang katiguwangan dinhi motug-an nimo nga ang ngan sa ilang lungsod gikan sa pung nga "balili" o sagbot.  Apan bisan unsa pay tumong sa pagduaw dinhi, di kasagbotan ang modapit sa imong pagtagad:

·         Kon igo ka lang moagi, ang hamis ug hamugaway nilang dan nga naglikus-likos sa kabukiran;

·         Kon may panahon ka paghapit, ang lab-as nilang gatas ug lamiang ice cream sa daplin sa dan; ug

·         Kon may pailob ka pagsusi sa ilang mga bantayog, way makalabaw sa ilang Hospicio de San Jose nga maoy labing una, labing malampuson ug labing manggihatagon nga bay sagopanan sa nailo na nga mga hamtong ning bahina sa kalibotan.

-o0o-

        Palihug ayaw na lang ko pangutan-a nganong niabot ko dinhi.  Apan human sa tulo ka takna nakong biyahe latas sa lima ka dakbayan----Mandaue, Sugbo, Talisay, Naga ug Carcar----gipahibawo ko sa lokal nga mga opisyal nga wa pay sukaranan ang pagpangandoy nga ang 375 anyos na nilang lungsod maoy sunod nga mahimong dakbayan sa habagatan-kasadpang Sugbo.

        Gibanabanang 60 mil pa ang ilang populasyon, P60 milyones ra ang tinuig nilang kita (P53 milyones ini gikan sa IRA) ug naapektahan ang ilang paningkamot pagdani og dugang kalamboan tungod sa paspas nga paglambo sa ilang mga silingan, ang Carcar nga maoy labing bag-ong nahimong dakbayan ug ang nagsunod ra unta nilang Dumanjug nga gipangagpas nga mas makaapas na nila tungod sa mas agresibong paningkamot sa ilang lokal nga mga opisyal.

-o0o-

        Apan ang bag-o nilang mayor, si Dr. Teresito Paras Marinas, malaumon alang sa ugma.  Masaligon siyang madugangan ang gamay ra kaayo nilang lokal nga kita (P6M) pinaagi sa pagpalambo sa duha nila ka merkado:

·         Himuon na niyang duha ka adlaw ang ilang tabo sa kahayopan ug mga utanon sa Barangay Mantalungon nga gitapok-an sa labing daghang magpapatigayon sa Sugbo, Negros ug bisan sa kaulohan (nakabentaha sila sa Papan sa Sibonga ug Mantalungon sa Dalaguete nga pulos sudlunon); ug

·         Hingpiton pagbalik ang nasunog nilang merkado sa Poblacion, kay duha pay napabarug sa lima ka buildings nga naugdaw.

-o0o-

        Madasigon sab si Marinas sa ilang turismo.  Gawas sa ilang Mantayupan Falls ug Bolocboloc Hot Spring, gilusad nila karon lang tuiga ang "Kaumahan Festival" aron pagpasundayag sa kadaogan ug kaadunahan sa ilang agrikultura.

        Mga molupyo sa Barili nga akong nahinabi nitataw nga may sukaranan silang mangandoy og kalamposan uban sa batan-on nilang mayor.  Apil siya sa maihap na lang sa tudlo nga mga mayor nga wa pahaylo ni pahudlat sa mga politiko nga gustong mogawong sa tibuok lalawigan.  Wa siya maghangad og mga padrino.  Hinunoa nagtamod ug nangaliya nga padayong paluyohan sa kaligdong ug kakugi sa katawhan nga nagtuboy niya sa katungdanan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com